Dự án chế tạo kính thiên văn phản xạ. Hệ thống lại tài liệu hướng dẫn chế tạo tại website vietastro.

Tối 7/6/06.
Mài tinh bằng đĩa + giấy nhám 320 Grid.
Sau 1h mài KQ rất hạn chế, vùng sáng chỉ hơi mở rộng,
Soi vùng mờ tối, các vết rỗ thô vẫn còn. Cho là lực mài không đủ mạnh, tôi dùng cả 2 tay, ép khá mạnh lên gương.
Sau 1h, bề mặt gương vẫn thế nhưng có thêm một số vết xước cạn, nhỏ.
Như vậy tôi đã chuyển sang cỡ 320 quá sớm,vết xước cạn là do hạt mài ép mạnh tạo thành, các vết rỗ còn quá thô nên cỡ hạt này không phá nổi.
Mất 2h vô ích.
Ngày 8/6, tôi đúc lại đĩa epoxy mới để đảm bảo tiếp xúc tốt hơn và dùng cỡ giấy 220 mài lại.
Hình 7 đĩa epoxy + giấy nhám 320 Grid, tư thế gương bên trên.

Tối 8/6/06
Vô tình xem một tấm kiếng mờ dày 2mm của kính hiển vi. Bề mặt rất mờ, soi dưới kính hiển vi bề mặt kính phủ đầy những rỗ rất mịn, rất đều.
Còn gương của mình, các vết rỗ thô hơn nhiều, đặc biệt là ở những vùng tối. Còn vùng sáng, vết rỗ vẫn thô nhưng ít hơn và bề mặt có chỗ rất bóng, ánh sáng xuyên qua tốt hơn hẳn chỗ khác.
Tôi bắt đầu nghi ngờ PP dán giấy nhám của mình Và TL Nga ( không biết có phải do qua lần dịch máy Nga-Anh và trình độ tiếng Anh kém cỏi của mình) không chính xác về việc xuất hiện các vùng sáng, tối.
Tôi nghĩ, trong quá trình mài tinh, bề mặt lúc nào cũng phải rỗ đều. Càng lúc với bột càng mịn các vết rỗ sẽ nhỏ dần đi chứ không thể có vùng rỗ vùng mịn được.
Tôi QĐ thử lại lần nữa để khẳng định.
Mài sơ lại bề mặt bằng bột carborundum mịn nhất mà tôi tuyển được để trả về trạng thái ban đầu.
Chỉ sau 10'' bề mặt mờ đều lại như cũ.
Mài bằng đĩa dán giấy nhám 220 Nhật. Sau 30'', lại bắt đầu xuất hiện những vùng sáng hơn, giống lần trước.
Có lẽ bột mài trên giấy bám rất chắc, không tác động giống như hạt mài tự do, lăn và trượt giữa bề mặt gương và dụng cụ.
Nó phá dữ dội vùng cao, gây rỗ lớn và chà bóng vùng thấp đến độ " chai" bề mặt và không mài tiếp được nữa.
PP giấy nhám thất bại. Tôi đành phải quay trở về với bột mài.

Ngày 9/6/06. Tìm bột mài
- Nhờ NV vật tư kiếm cát xoáy soupap. Hình như đây cũng là bột carborundum mịn.
- Tìm được ở Xưởng CK mấy thanh đá mài nhỏ 13x100mm loại 320 và 600 grid. Mỗi thanh nặng 8gr.
Nghiền và rây mịn 2 thanh 320 grid để tối thử xem sao. May mắn có được chiếc rây mịn hơn. Bột soi dưới kính 40X có cỡ tương đương giấy nhám 320.
Hy vọng dùng được, chỉ có điều quá ít bột, không biết có đủ dùng.
Tối 9/6
Mài thử 15'', bề mặt có chuyển biến tốt : mờ đều.
Tiếp tục 45'' : bề mặt mịn hơn nhiều và khá đều. Còn khá nhiều rỗ lớn. Triển vọng tốt.
Ngưng mài và đi...ngủ 2h để dành sức cho World Cup.
11h. Đức gặp Costa Rica.Trà café chuẩn bị sẵn. Mắt dán vào TV, tay trên gương, tiếp tục mài.Mỗi lần " Vào.o.o.o..." là gương muốn bay xuống đất.
Giải lao 15'' KT gương tiến triển tốt, các vết rỗ thu nhỏ lại, gương vẫn mờ đều.
Cuối hiệp 2, thắng độ Mít Anh (nó dám bắt Đức chấp 2.5 trái) và gương cũng vừa đạt : còn một ít rỗ nhỏ, hy vọng sẽ mất khi dùng bột 600 (hay bột oxid nhôm ?).
Lượng bột tiêu hao rất ít : chỉ khoảng 5gr, hay do mình tiết kiệm quá nên mài hơi chậm ( mất tổng cộng 2h30'') .

Tối 10/11. Ngày 11/6
Anh NV vật tư gửi cho tôi 2 loại bột mài, mỗi thứ có 4 cỡ khác nhau.
Dân chuyên nghiệp có khác, hàng mẫu không tính tiền, cứ dùng thử thấy hợp thì mua.
Soi qua kính 40X
- Loại xanh (50.000d/Kg) có vẻ giống thứ bột carborundum tự nghiền của tôi. Chỉ có điều cỡ hạt đồng nhất hơn , không như của tôi.
- Loại đen (200.000d/Kg) có vẻ rất cứng, óng ánh như than đá, nhưng cỡ hạt không giảm đều : mịn nhất tương đương với bột oxid nhôm (rất mịn).Lớn hơn 1 số lại đồng cỡ với hạt 60grid.
Cả buổi tối và nguyên ngày CN tôi dành để thử bột mài.
KQ là bề dày gương ban đầu là 9.8mm bây giờ chỉ còn 9.2mm.
Bột xanh tác dụng như bột tự nghiền, nhưng ít gây xước hơn do cỡ hạt khá đều.
Bột đen 60grid phá thủy tinh rất nhanh.Tối nay tôi sẽ phải mài sửa lại các vết tàn phá của nó.Có lẽ không nên dùng, chỉ dùng cỡ mịn nhất của nó.
Như vậy là yên tâm về bột carborundum. Chỉ còn chờ thử bột oxid nhôm.

Tối 12/6.
Mài phá lại bằng cỡ hạt 220 trong 1.5h KQ tốt.
Chuyển sang cỡ hạt 320 trong 45''. Phát hiện ra 2 vùng xước trên gương .
Dù tôi đã rất cẩn thận mài rà rất nhẹ khi mới cho bột vào. Đến khi tiếng mài êm hơn mới tăng lực mài.
Các vết xước song song rõ là mới xuất hiện ở đầu giai đoạn 320. tập hợp thành 2 vùng có cùng vị trí tương đối so với biên gương.
Tôi kiểm tra lại đĩa mài và phát hiện ở vị trí tương đối đó một đốm hơi sẫm màu và hơi mềm hơn chỗ khác. Bột mài bị dính ở đây, không "lăn" được và gây xước gương.
Có lẽ do trộn keo epoxy không tốt, keo cứng không đều, . Một đốm keo mềm nhỏ nằm trong lòng lớp keo cứng. Khi mài, lớp cứng bên ngoài mòn đi và lộ nó ra.
Một sai sót nhỏ làm mất quá nhiều thời gian.
Ngày mai phải đúc lại đĩa khác.

13/6/06
Đúc xong đĩa mới. May quá vừa đủ keo. Chỉ sợ không đông cứng nổi.
Tối, tiếp tục mài lại hạtt 320. KQ tốt, mất gần 2h .
14/6
Mài tinh bằng bột số 5 Xanh. Sau gần 1h mới biết gương bị xước.
Có lẽ bột này bị nhiễm hạt thô vì mình đã vệ sinh rất kỹ đĩa và bàn mài sau khi mài hạt 320.
Cố mài tiếp 1h nữa , vẫn còn xước. Vết xước có lẽ hơi sâu.
Trở lại hạt 320 để phá xước, Mất thêm 1h nữa.
Không dùng bột số 5 xanh. Dùng bột số 5 đen (rất mịn, cỡ 800).
Mài liên tục 2h. Bề mặt vẫn không mịn hơn.
Chuyển qua bột oxid nhôm . Mất 2h nữa. KQ vẫn thế.
Bí !!!!!!!
Lại lục lọi TL tìm hiểu thêm.
Công đoạn này, các TL chỉ nói sơ qua , có lẽ theo họ, nó đơn giản quá. Còn mình thì bí.
Có 2 giả thuyết :
- Bột mài chuyển tiếp bước xa quá : từ 320 sang 800. nên rất khó mài.Cần nhiều thời gian hơn nữa.
- Chất liệu đĩa mài ( epoxy) không tốt.
Bỏ ra 4h mà không đạt KQ mong muốn. Bột mài lại không có cỡ chuyển tiếp. Tôi tập trung vào giả thuyết 2.
Chỉ có duy nhất Tác giả Nga là dùng keo Epoxy làm mặt đĩa mài.
PP cổ điển là dùng đĩa thuỷ tinh.
PP của Stelafan là đĩa gạch : dán gạch nhỏ 1? vuông ( loại dùng lát phòng tắm, trong Nam gọi là gạch Mosaic )lên đế thạch cao bằng keo epoxy. Họ cho là tốc độ mài nhanh hơn gấp đôi so với đĩa thuỷ tinh.
PP cải tiến có 2 TG đề nghị là thay gạch bằng những đĩa thép nhỏ (đồng xu niken). Thép bền hơn. Lâu mòn, và tốc độ mài cũng nhanh hơn.
Tôi đã chọn PP Nga vì nó đơn giản nhất , chỉ cần đổ keo 1 lần. Và bây giờ tôi ngờ rằng với bước chuyển tiếp cỡ hạt xa như vậy cùng với bề mặt keo epoxy không đủ cứng ( so với gạch và thép) nên KQ mài không tốt.
Tôi QĐ thử làm đĩa thép bằng đồng xu 500đ.

15/6
Pha keo và dán 19 đồng xu lên đĩa epoxy cũ. Phải cắt đôi 3 đồng để vừa kín mặt đĩa.
Keo bám rất tốt, nhưng cảm giác bề mặt các đồng xu không đều lắm.
Tôi mài phá lại gương để chuẩn lại đĩa mài và gương.
Mùn mài ra đen thui.
Sau 15?T bề mặt gương đã nhám đều. Các đồng xu chỉ hơi đen ở gân quanh rìa.
1h với hạt 320 bề mặt gương mịn đều hơn nhưng lại có một số vết xước khá sâu.
Bề mặt đĩa mài như vậy là chưa tốt.
Tôi mài tiếp 1h để phá cả 2. Vẫn còn 1 vết xước nhưng nó thu hẹp lại thành một số rỗ .
Tôi QĐ bỏ qua nó vì nếu trở lại thì không biết bao giờ mới xong. Cứ dấn tới xem sao.

16/6
Kiếm được một motor có giảm tốc cũ trong đống sắt vụn ở Xưởng. 24V 55W. Thử với điện áp 12V tốc độ 72vòng /phút.Cốt tải phi 16mm. Cái này mà chế một máy mài đơn giản thì tuyệt. Điều chỉnh tốc độ thông qua điện áp rất dễ. Cốt trục to chịu tải tốt.
Tôi lên mạng kiếm thêm TL để chuẩn bị ráp một máy . Đến gương thứ 2 nhất định mình sẽ dùng máy.
Tối.
Mài tiếp bằng bột nghiền từ thanh đá mài 600.Loại này trước đây tôi không dám dùng vì sờ bằng tay, cảm giác chẳng khác loại 320 là bao. Mới bắt đầu tôi phải hết sức nhẹ tay vì rây không đủ tinh, còn sót nhiều hạt thô. Sau vài vòng, cảm giác êm hơn nhiều, tôi tăng lực và tốc độ.
Sau 1.5h độ mịn tăng hẳn lên. Các vết rỗ lớn, nhỏ hẳn đi, vết nhỏ biến mất. Xuất hiện vài vết xước nhỏ. Tôi bỏ qua , không bổ sung thêm bột, mài tiếp trên nền bột mịn và nước 10?T nữa. trước khi chuyển sang bột số 5 đen.
Đây là điểm quyết định chất lượng đĩa dán xu thép và đĩa epoxy.
Bột rất mịn, mài rất êm.
Sau 1.5h Độ mịn tăng hẳn lên, soi bằng thị kính 30mm không còn nhận ra rõ độ nhám bề mặt. Toàn bộ các rỗ biến mất. Có một số vết xước rất nhỏ nhưng lại khá dài rải rác. Soi chính diện mới thấy. Có lẽ bề mặt đĩa vẫn chưa êm ở các góc cạnh. Khi xoay bàn, xoay gương không đều gây ra xước.
Thành công rồi. Đĩa dán thép tốt hơn hẳn. Độ mòn rất ít, phá thuỷ tinh rất nhanh. Đo lại bề dày gương chỉ còn 8.8mm.
Nếu ngay từ đầu dùng đĩa này thì các góc cạnh đĩa sẽ êm hơn nhiều (đĩa mài mòn nhiều hơn do phá thô ).
Kiểm tra lại tiêu cự bằng spherometer : hỡi ôi chỉ còn 890mm.
Toàn bộ quá trình mài thử tôi đều dùng tư thế gương nằm trên để tránh tác hại của các hạt mài thô và dễ kiểm soát lực mài hơn. KQ là gương bị phá sâu.
Tôi QĐ không xử lý, chỉ rút KN cho lần sau.
Ngày mai sẽ mài tiếp bằng bột oxid nhôm xem sao và chuẩn bị đĩa đánh bóng bằng hắc ín ( nhựa đường).

17/6/06
Quên đế thép 100mm ở Xưởng, không đúc được đĩa đánh bóng như dự tính.
Tôi không mài bằng bột oxid nhôm . Xem như quá trình mài tinh đã xong.
Tôi QĐ mài gương thứ 2 để xác định lại toàn bộ PP.
18/6/06
15h15?T Bắt đầu
Mài phá theo đường kính bằng khâu thép 50mm , bột số 3 đen ( cỡ 60grid).
15h30?T Độ sâu đo bằng thước khoảng 0.6mm. Đạt .
Mài tiếp theo dây cung bằng khâu thép 30mm, cũng bột số 3 đen.
15h45?T Độ sâu đo bằng spherometer 0.43 ?" 0.46mm .
Không phạm biên gương,
Mài 1/3 stroke bằng đĩa mài dán xu thép cũ ( của gương 1)
16h Độ sâu đều tại mọi điểm 0.44mm. Bề mặt rất thô, nhám.
Rửa sạch và chuyển sang dùng bột carborundum tự nghiền.
4h15?T bề mặt bớt nhám, còn một số vết rỗ thô. Thử Pencil Test KQ tốt.
Bề mặt các đồng xu mòn rất nhiều .
Xong giai đoạn rought grinding. Mất đúng 1h.
Mài tinh.
50?T bằng bột carborundum tự nghiền : Bớt rỗ, độ sâu 0.41mm.
1h30?T bằng bột 320 : Mịn, còn một vết rỗ xước. Bỏ qua., độ sâu không đổi.
30?T bằng bột 600 : Vết rỗ vẫn còn. Đánh giá độ sâu vết rỗ chưa đúng mức.
Đĩa mài mòn láng mặt các đồng xu, ở giữa đều bằng mặt keo : tác dụng mài bị kém.
Lần sau sẽ dùng đồng xu 200, dán có khoảng cách và dùng ít keo hơn để tránh tình trạng này.
KL : PP mài và dụng cụ khá phù hợp. Thời gian mài khá nhanh.

19/6/06
Đúc đĩa mài nhựa đường. Theo PP Nga (tôi cho là định hình tốt hơn PP ép định hình nóng của Stellafane). Phải nấu liên tục 2h độ cứng mới gần như mong muốn.
Cũng phải đến lần 2 mới đạt. Lần đầu, sợ nhựa quá nóng làm nứt gương, nhựa dính đĩa không tốt. Lần 2, tôi cho nhựa nóng hơn, vừa đủ kéo chỉ ở đầu đũa khuấy. KQ tốt.