Dùng sai và hiểu sai Thành ngữ, tục ngữ, ca dao...

Dùng sai và hiểu sai Thành ngữ, tục ngữ, ca dao...

Dùng sai và hiểu sai Thành ngữ, tục ngữ, ca dao , quả thật đang gây nên một hồi chuông cảnh báo, và đáng phải bàn đến.Vấn đề này cũng đã được bàn nhiều ở box ta, rải rác.
Home lập topic này, coi như một cái list,và sẽ đầy đủ hơn, mọi người vào bổ sung, góp ý, và cũng để xem , giúp kinh nghiệm dùng cho đúng.

BẦU DỤC CHẤM MẮM CÁY: thì lại thành DÙI ĐỤC CHẤM MẮM CÁY.Cái này nói nhiều rùi, không nói nữa.

RA MÔN RA KHOAI thành RA NGÔ RA KHOAI.Cái này cũng nói rùi.

VẮNG CHỦ NHÀ GÀ VỌC NIÊU TÔM thành VẲNG CHỦ NHÀ GÀ MỌC ĐUÔI TÔM. Than ôi!

Còn XA CHẠY CAO BAY lại bị biến thành CAO CHẠY XA BAY.Ngược đời thật.

CHÂN ĐĂM ĐÁ CHÂN CHIÊU(''''đăm'''' là bên phải, ''''chiêu'''' là bên trái-từ cổ) lại biến thành CHÂN NAM ĐÁ CHÂN SIÊU. Vô Nghĩa quá.

AN CƯ LẠC NGHIỆP thì sửa thành AN CƯ LẬP NGHIỆP. Còn đâu cái ý nghĩa khăng khít giữa ''''an'''' và ''''lạc'''' nữa.

Hay GIEO GIÓ GẶT BÃO.Nếu ai đã từng đọc câu thành ngữ Pháp: AI GIEO GIÓ ẮT SẼ GẶT BÃO.Chú ý lẽ nhân quả: GIEO GIÓ-GẶT BÃO.Thì lại sửa thành GIEO GIÓ GẶP BÃO.Buồn cười quá.

NƠI MA THIÊNG NƯỚC ĐỘC thì sửa thành NƠI RỪNG THIÊNG NƯỚC ĐỘC . Xoá bỏ đi cái hình ảnh ''''ma thiêng'''' rất gần gũi với phong tục tập quán của đồng bào miền ngược thời xưa.

THANH TÍCH BẤT HẢO(thanh: tiếng,tích: vết, bất hảo là không tốt). câu này chỉ những người có quá khứ, tiếng không hay. Lại thành THÀNH TÍCH BẤT HẢO.Thành tích lại không tốt hay sao.

Hay một số câu mang tính hình tượng độc đáo như ƯỚT NHƯ CHUỘT LỘI(lội: tiếng miền trong đồng nghĩa với bơi).Chuột mà sa xuống nước, lội lên bờ thì bộ lung của nó trông tham hại làm sao.Mà nhiều người cú dùng ƯỚT NHƯ CHUỘT LỘT. Hoàn toàn vô nghĩa.

Còn nhiều nữa..Xin mọi người bổ sung tiếp.

Bài viết có tổng hợp từ nhiều nguồn tài liệu. Như từ các bài viết của cụ Đỗ Quang Lưu..

Còn đau xót hơn, khi những người làm từ điển cũng sai luôn với đau chứ.
Thật buồn cười, khi đọc mấy cuốn từ điển mà nhiều chõ sai quá.
Cũng xin trích dẫn một số chỗ sai trong một số cuốn từ điển( hổng biết họ sai hay mình sai nữa
Xin trích một số ý kiến từ cuốn Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam của Nguyễn Lân (Nxb. Văn hóa, Hà Nội, 1989
1.«Sinh con rồi mới sinh cha, sinh cháu giữ nhà rồi mới sinh ông. Lời kể theo một câu chuyện truyền thuyết về luân hồi.» (tr. 251)???????
Câu chuyện truyền thuyết luân hồi????
Cái này mấy bác đã nói rùi.Một người đàn ông không thể trở thành cha nếu mình chưa có con, cũng như không thể trở thành ông nếu con mình chưa có con.Đơn giản thế thôi.
2.Mượn đầu voi nấu cháo. Cười kẻ hay nói khoác. (tr. 191)
ặc ặc. tại hạ chỉ nghe Mượn đầu heo nấu cháo, chứ chửa bao giờ nghe..bao giờ.
3.Nằm giá khóc măng (Theo một truyện trong Nhị thập tứ hiếu, một người con có hiếu đi kiếm măng cho mẹ, không thấy măng, nằm trên tuyết khóc, măng thương tình (!) mọc lên cho anh lấy). Nói người con có hiếu hết lòng vì cha mẹ. (tr. 196)
ha ha. Ông này không đọc Điển Trung Hoa.Cái này , quả thật nằm trong Nhị Thập tứ hiếu, nhưng 2 truyện, chứ không phải một truyện.
Cái này Home cũng đã đó bên Chinese rùi.
vào đây xem:
http://ttvnonline.net/chinese/250027/trang-11.ttvn
4.Thâm đông thì mưa, thâm dưa thì khú, thâm vú thì nghén. Nhận xét đùa về màu thâm của đầu vú người có mang (tr. 267)
Vớ vẫn quá.
Thâm đông thì mưa:Trời mà u ám thì sắp mưa.
Thâm dưa thì khúưa mà thâm, thì có lẽ là bị khú.
Làm gì chỉ có nhận xét...

Chủ đề nghe hay đấy. Tôi nghĩ việc dùng sai thành ngữ, tục ngữ, ca dao cũng không nghĩ có gì đáng trách bởi vì từ xưa đến nay chúng được phổ biến chủ yếu bằng lối truyền miệng mặc dù về sau này người ta đã tập hợp chúng thành sách.
Nhân đây xin thêm mấy thành ngữ và tục ngữ:
1) Láu tôm láu cá: Chúng ta hay nghe thấy người ta nói Thằng cha ấy láu cá lắm, đồ láu tôm láu cá...Láu cá thì đúng rồi vì nó xuất phát từ chuyện anh bán cá giống ăn gian bằng cách đếm liến thoắng, nhảy cóc để người mua không nhận ra cái gian của anh bán cá. Ví dụ: một, hai, ba, bốn, con này rất tốt bảy, tám, chín, mười, cá tôi anh thấy không rất tươi hai mươi hai mốt...Sau khi đếm tới 100 anh ta đổ ùm chậu cá đếm xuống ao nhà người mua. Rốt cuộc mua 100 cá giống chỉ được 7 tám chục con. Người ta đưa thêm láu tôm vào có lẽ chỉ là tiện mồm, giống như khi nói sớm nắng chiều mưa, người nói tếu táo lên thêm trưa nồm mà thôi. (Sớm nắng chiều mưa trưa nồm nghe ra cũng xuôi tai đấy chứ)
2) Ba năm rõ mười: đúng ra là hai năm rõ mười (hai lần năm là mười). Thỉnh thoảng tôi thấy có người nói ba năm rõ mười mà vẻ mặt tỉnh bơ. Ắt hẳn lúc ấy người nói chẳng hiểu nhiều ý tứ của câu thành ngữ.
3) Mực thước: Mực và Thước là dụng cụ để làm chuẩn. Nói rằng cái bác Y mực thước lắm là khen bác Y là người chuẩn mực nhưng mọi người có biết loại cá mực ống dài khoảng một thước ta (30 cm) ngon hơn hẳn so với loại có kích thước nhỏ hơn hoặc lớn hơn. Tôi bán mấy con mực thước này mới bắt được để mua ký gạo nấu cháo...Như vậy mực thước là loại mực ngon do đó có thể dùng nó để làm chuẩn. Như vậy có hợp lý không ạ? Đôi khi vì sự hợp lý ấy mà người ta hiểu sai ý gốc của câu thành ngữ.
4) Vênh váo như bố vợ phải đấm: Người ta luôn luôn nói như vậy mà không thấy sự bất hợp lý trong đó!!!Câu này đồ là (vì nguyên bản thất truyền) Vênh váo như khố rợ phải lấm - Ngày xưa giặc Rợ (Rợ trong Qua Đèo Ngang của bà huyện Thanh Quan) thường dùng mo nang làm khố. Khi những cía khố ấy bị nhúng bùn (do một lý do nào đấy) nó khô đi và bị cong cớn, vênh váo lên. Do đó mới Vênh váo như khố Rợ phải lấm. Chứ nói vênh váo như bố vợ phải đấm thì không đúng. Bố vị bị đấm lại còn vênh váo được thì là chuiyện lạ...Hoặc giả thay chữ phải bằng được nghe còn hợp lý đôi chút.
5) Bỏ con săn sắt bắt con cá rô: Ý là không bắt con săn sắt nhỏ bé (cá cờ) nữa, bỏ nó đi, vứt nó đi mà bắt con cá rô to hơn. Câu thành ngữ muốn khuyên người ta nếu phải phải lựa chọn hai cái lợi thì hãy lựa cái lợi lớn hơn.
6) Ông mất khúc giò bà thò chai rượu: Ý nói về sự đóng góp là phải công bằng, mưu sự công bằng. Tuy nhiên tôi thường thấy.người ta hay nói cả hai câu 5) và 6) cùng một lúc với cùng một ám chỉ, nói cho cùng một sự việc. Dùng như vậy là không chính xác.

Xin bàn thêm một chút về câu này:

Có thuyết nói rằng gà mọc đuôi tôm là gà con đến tuổi, sẽ có lông nhú ra ở đuôi, lúc đầu cứng cứng cho nên được ví với đuôi tôm. Gà mọc đuôi tôm là ví việc vui chơi đùa giỡn thoả thích.
Hiểu như thế này thì đúng là có cái vô lý, chẳng lẽ gà muốn mọc đuôi tôm lúc nào cũng được - cho nên mới đợi lúc chủ vắng nhà ? Tuy nhiên GÀ VỌC NIÊU TÔM cũng không khá gì hơn: gà làm sao vọc niêu tôm ?
Câu trên còn có dị bản: vắng chủ nhà gà bươi bếp.

Câu này có gì sai hả bác hom (hem)!
''Thâm đông'' tức là bầu trời phía đông nó mà thâm sì u ám thì mưa mà!

uh, bài trả lời của esu hay lắm.
Có thể câu đó có nhiều cách hiểu, không nhất thiết là hiểu theo cách của Home.
Còn câu Thâm đông thì mưa, thâm dưa thì khú, thâm vú thì nghén. Nhận xét đùa về màu thâm của đầu vú người có mang thai.
Ý tôi nói là câu ấy không thể hiểu là Nhận xét đùa về màu thâm của đầu vú người có mang thai.Bởi lẽ 2 câu kia , mỗi câu chứa đựng 1 nhận xét rùi.

Về chữ Mực thước của bạn Levant57 có lẽ cần phải bàn lại:
Trung Quốc có câu thành ngữ "Kim khoa ngọc luật" (khuôn vàng thước ngọc). Thước từ đấy ra chăng?? Người ta lại nói "cầm cân nảy mực". Cầm cân thì rõ rồi. Vậy nảy mực là gì. Ngày xưa khi người ta muốn kẻ một đường thẳng, họ tẩm mực rồi kéo căng dây. Vết mực trên giấy sẽ tạo thành đường thẳng. Mực là đấy chăng? Như vậy mực thước phải hiểu là người luôn luôn hành động có khuôn phép, làm những việc chính đáng, hợp lẽ.

Chủ đề này rất thú vị. Xin góp vài ý.
(1) Lễ thôi nôi. Hiểu là "thôi không còn năm nôi nữa", thật ra thành ngữ đúng là "đầy tuổi tôi"
(2) Vênh lên như "bố vợ phải đấm". Nhiều người cho là "bố vợ bị con rể đấm vào mặt thì vênh lên". Thật ra, câu này gốc là "bố rợ phải dấm". Bố rợ là một loại dây, người dân tộc Hmông, Stiêng hay dùng, nếu đổ dấm vào thì nó cong lên.
(3) "Chạy mất cờ" thường được hiểu là rất vội vàng, đến nỗi mất cờ. Thật ra là "chạy có cờ". Ngày xưa, nếu cần báo tin khẩn cấp, chẳng hạn tin địch quân ... thì người ta phi ngựa, cắm một cái cờ ý nói "khẩn". Thế nên mới nói "chạy có cờ"