Đường tới Điện Biên Phủ - Hồi ký của Đại tướng Võ Nguyên Giáp

Đường tới Điện Biên Phủ - Hồi ký của Đại tướng Võ Nguyên Giáp

Đại tướng Võ Nguyên Giáp là một vị tướng mà tôi rất mến phục cả về tài và đức. Theo tôi, hai đỉnh cao nhất trong cuộc đời chinh chiến của ông là chiến dịch Điện Biên Phủ và cuộc tổng tiến công toàn thắng năm 1975.

Lúc đầu tôi cũng định chỉ post những hồi ký của ông về 2 chiến dịch lịch sử này. Tuy nhiên để có được những chiến công như vậy, quân đội ta và cả Đại tướng cũng đã phải đi qua bao nhiêu chặng đường gập gềnh.

Trong bộ phim tài liệu ?oViệt Nam, cuộc chiến tranh mười ngàn ngày?, Thiếu tá Mô-rít-xơ Bi-gia đã bày tỏ sự kính trọng của mình đối với sự trưởng thành của quân đội ta:

?oTôi đã thấy họ khởi sự từ những khẩu súng bất kỳ như súng săn và sau đó, tháng này qua tháng khác, họ được tổ chức thành những nhóm nhỏ, rồi từ các nhóm nhỏ thành trung đội, từ các trung đội lên đại đội, từ đại đội lên tiểu đoàn và trung đoàn và cuối cùng là thành các sư đoàn đủ quân. Tôi đã tận mắt thấy tất cả những điều này và tôi có thể nói với các vị rằng họ đã trở thành những người lính bộ binh vĩ đại nhất trên thế giới."

Để góp phần cùng các bạn nhìn lại một phần chặng đường này, tôi sẽ post quyển hồi ký "Đường tới Điện Biên Phủ" của Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

CHƯƠNG MỘT
VẬN HỘI MỚI
NĂM năm chiến đấu trong vo?ng vây, tư? nga?y 23 tháng 9 năm 1945 đến mu?a He? năm 1950, đaf đưa dân tộc thoát kho?i hiê?m họa mất nước lâ?n thứ hai. Nếu như nhiê?u sư? gia vê? chiến tranh Đông Dương có chung nhận định: tư? đâ?u năm 1950, Pháp đaf thất bại trong ý đô? tái chiếm Việt Nam bă?ng quân sự, thi? đó chi? la? điê?u rút ra sau cuộc chiến. Giới câ?m quyê?n Pháp lúc na?y chưa hê? ca?m thấy đaf tới lúc đạo quân xâm lược pha?i cuốn gói ra đi.
Tháng 7 năm 1949, Rơ ve (Revers), Tô?ng tham mưa trươ?ng quân đội Pháp, báo cáo với chính phu? nhưfng khó khăn ma? quân viêfn chinh sef pha?i đương đâ?u khi Quân gia?i phóng Trung Quốc tiến xuống biên giới Việt - Trung.
Nhưng Rơ ve vâfn tin có thê? cứu vafn ti?nh hi?nh bă?ng cách rút bo? Cao Bă?ng va? Đông Khê, thu hẹp ha?nh lang Đông Tây, rút ngán nhưfng đươ?ng nội tuyến đê? ba?o vệ vưfng chắc đô?ng bă?ng Bắc Bộ, va? đưa chiến tranh Đông Dương va?o chiến lược cu?a Myf.
Cácpăngchiê (Carpentier), Tô?ng chi? huy quân Pháp ở Đông Dương cho ră?ng việc rút kho?i Cao Bă?ng va? Đông Khê la? không câ?n thiết, bộ đội Việt Minh du? có thêm vuf khí mới cu?a phe Cộng sa?n cufng chưa trơ? tha?nh đe dọa với nhưfng tiê?n đô?n vưfng chắc như Cao Bă?ng. Alétxăngđri (Alessandri), chi? huy quân Pháp ở Bắc Bộ, co?n dự tính ca? một cuộc tiến công Việt Bắc với quy mô va? phương tiện lớn hơn cuộc tiến công mu?a Đông năm 1947. Tư? Đơ? Lát (Jean De Lattre de Tassigny) tới Na va (Hen ri Navarre), đê?u nung nấu quyết tâm ti?m một trận đánh quyết định với chu? lực ta. Tất ca? nhưfng ngươ?i chi? huy quân viêfn chinh không bao giơ? có ý nghif la? sef thua trong cuộc chiến tranh na?y.
VÊ? phía chúng ta, niê?m tin va?o thắng lợi cuối cu?ng đaf hoa?n toa?n cu?ng cố, nhưng thung đươ?ng phía trước vâfn co?n rất da?i va? lắm chông gai.
Tuy nhiên, tư? đây nhưfng biến cố lớn trên chiến trươ?ng bạt đâu diêfn ra dô?n dập hơn. Việt Bắc bước va?o mu?a He? năm 1950 trong không khi khâ?n trương.
Sau khi đánh chiếm nhưfng ti?nh đô?ng bă?ng va? trung du, quân Pháp đaf áp sát cư?a ngof ti?nh Thái Nguyên ở hướng đông - nam. Tiếng bom đạn tư? Vifnh Yên, Phúc Yên vọng vê?. Nhưfng chiếc Spire, Kinh Cobra lô?ng lộn trên bâ?u trơ?i như tức giận vi? nhưfng con đươ?ng phá hoại ở khu căn cứ đang được sư?a chưfa lại. Máy bay trinh sát bay thấp dọc theo rặng núi Hô?ng, nơi có nhiê?u cơ quan cu?a Trung ương. Một vu?ng chu vi khoa?ng 10 kilômét vuông ở ti?nh Tuyên Quang bị địch ném ha?ng trăm trái bom va? bắn phá liê?n trong một giơ?. Thi?nh thoa?ng lại có tin đô?n địch đaf chiếm Tam Đa?o, tiến xuống Khuôn Chu, hay tiến lên Tuyên Quang. Đô?ng chí Lên Phighe (Léo Figue?res), u?y viên Trung ương Đa?ng Cộng sa?n Pháp, tới Việt Bắc va?o trung tuâ?n tháng Năm đaf khuyên ta đê? pho?ng một cuộc tiến công đại quy mô cu?a quân Pháp nhâm va?o khu căn cứ.
Va?o nhưfng mu?a he? khác, bộ đội thươ?ng đầy ắp khu căn cứ, vi? đây la? thơ?i gian luyện quân. Nhưng năm nay, phâ?n lớn các đơn vị chu? lực cu?a Bộ đang chiến đấu tại các chiến trươ?ng Trung Du, Bâc Bắc, trên đươ?ng số 4, một số đơn vị sang Trung Quốc nhận trang bị mới. Sự vắng mặt cu?a đại đoa?n 808 sef la? khó khăn nếu địch mơ? cuộc tiến công lớn va?o khu căn cứ. Nhưng mọi ngươ?i vâfn bi?nh tifnh vi? đaf có kinh nghiệm đối phó với địch trong chiến dịch Việt Bắc. Các cơ quan đê?u triệt đê? quân sự hóa va? thươ?ng xuyên di chuyê?n địa điê?m. Lực lượng vuf trang co?n lại ở khu căn cứ chuâ?n bị sấn sa?ng chiến đấu câ?m chân quân địch, ba?o đa?m cho bộ đội yên tâm tác chiến trên chiến trươ?ng chính.
Điê?u gây căng thă?ng lúc na?y lại la? khó khăn gay gắt vê? mặt lương thực. Nhưfng ti?nh miê?n núi ít đất trô?ng trọt, dán cư thưa thớt. Tư? nga?y kháng chiến pha?i đón nhận nhiê?u cơ quan trung ương va? đô?ng ba?o tư? miê?n xuôi ta?n cư lên. Bộ đội tập trung vệ Việt Bắc môfi năm ca?ng đông. Địch chiếm đóng các ti?nh trưng du dô?n thêm lên Việt Bắc một số đô?ng ba?o chạy giặc. Cư dân miê?n núi vốn không đông lại pha?i tham gia mọicông tác chính quyê?n, đoa?n thê?, đi bộ đội đi dân công la?m đươ?ng, phục vụ chiến dịch. Số ngươ?i không sa?n xuất nông nghiệp quá nhiê?u. Nhưfng lương thực, thực phâ?m chính la? gạo, muối pha?i trông cậy va?o miê?n xuôi Địch biết rof điê?u na?y. Tư? giưfa năm 1949, chúng đâ?y mạnh bao vây chặt chef ta vê? kinh tế, lương thực, đặc biệt la? gạo va? muôi. Chúng thực hiện chính sách đốt sạch, phá sạch trong nhưfng cuộc ca?n, du?ng máy bay đánh phá nhưfng đập nước, pháo binh, xe lội nước ca?n trơ? việc sa?n xuất lương thực. Trong năm 1949, giá gạo bật đâ?u tăng vọt. ở Thái Nguyên, đâ?u năm giá 1 kilôgam gạo la? 4,3 đô?ng, giưfa năm tăng lên 14,2 đô?ng, cuối năm lên 22 đô?ng. Tiê?n sinh hoạt phí cu?a bộ đội chi? đu? mua 7 - 8 kilôgam gạo. Đến mu?a he? na?y thi? hâ?u như có tiê?n cufng không mua được gạo ! Cán bộ tư? các ti?nh lên la?m việc với cơ quan trung ương pha?i mang gạo theo, hoặc la? mang thuốc la?o, va?i vóc đê? có thê? đô?i lấy gạo. Đô?ng tiê?n Việt Nam mất giá rất nhanh. Một qua? chuối, giá 15 đô?ng, một qua? dứa, 60 đô?ng? Nhi?n bưfa ăn cu?a bộ đội, cán bộ, thật đau lo?ng.
Tuy vậy, trong mu?a He? năm 1950, ti?nh hi?nh các chiến trươ?ng nhi?n chung vâfn yên tifnh. .
Quân viêfn chinh Pháp đaf mơ? phạm vi chiếm đóng ra phâ?n lớn các ti?nh đô?ng bă?ng Nam Bộ, đô?ng bâ?ng Bắc Bộ.
Tại Trung Bộ, địch la?m chu? vu?ng đô?ng bă?ng tư? Qua?ng Bi?nh tới Qua?ng Nam. Pháp vâfn chiếm nhưfng ti?nh địa đâ?u trên biên giới phía bắc, tư? Lai Châu, Lao Cai đến Cao Bă?ng, Lạng Sơn, Ha?i Ninh. Pháp đaf vơ vét được thêm tư? chính quốc 13 tiê?u đoa?n đê? tăng cươ?ng sang Đông Dương, va? bắt lính ở vu?ng tạm chiếm, đưa quân số lên 180.000 ngươ?i. Đội quân viêfn chinh Pháp gô?m lụe, ha?i, không quân với hoa? lực mạnh va? phương tiện cơ động nhanh vâfn hoa?n toa?n la?m chu? vu?ng trơ?i, vu?ng biê?n, khống chế chiến trươ?ng ban nga?y, va? có thê? mơ? nhưfng cuộc ha?nh binh lớn bất cứ lúc na?o va?o vu?ng tự do cu?a ta. Tuy nhiên, vi? chiến tranh nhân dân đaf triê?n khai rộng khắp vu?ng tạm bị chiếm, quân địch pha?i lo ba?o đa?m an toa?n hậu phương, nên chúng chi? có 12 tiê?u đoa?n cơ động chiến lược trong tô?ng số 124 tiê?u đoa?n. Ba phâ?n tư lực lượng cơ động chiến lược cu?a địch (9 tiê?u đoa?n) được tô? chức tha?nh 3 binh đoa?n bố trí trên chiến trươ?ng Bắc Bộ.

Chùng ta vĂfn là?m chù? vưfng chf́c vù?ng cfn cứ 'ìa ViẶt Bf́c, ba tì?nh tự do Thanh Hòa, NghẶ An, Hà? Ìf nh, vù?ng 'Ă?ng bf?ng LiĂn khu 5 gĂ?m càc tì?nh Quà?ng Ngàfi, Bì?nh Đình, Phù YĂn. Lực lượng bẶ 'Ặi trĂn cà? nước 'àf lĂn tới con sẮ 166.542 ngươ?i, trong 'ò cò 45.000 bẶ 'Ặi 'ìa phương. DĂn quĂn du kìch ước lượng trĂn 2 triẶu ngươ?i.
BẶc BT 'àf trơ? thà?nh chiẮn trươ?ng chình, khẮi chù? lực cơ 'Ặng chiẮn lược 'àf sớm hì?nh thà?nh Y 'Ăy. BT TĂ?ng tư lẶnh cò 30 tiĂ?u 'oà?n trực thuẶc, với quĂn sĂ? 53.921 ngươ?i.
Nhì?n chung, vĂ? sẮ quĂn, ta khĂng thua kèm 'ìch nhiĂ?u (166.000/180.000); lĂ?n 'Ă?u, ta cò mẶt lực lượng cơ 'Ặng chiẮn lược 'Ăng hơn 'ìch. Tuy nhiĂn, quĂn 'Ặi ta vĂfn 'ơn thuĂ?n là? bẶ binh, trang bì cò?n rẮt yẮu kèm, phương tiẶn di chuyĂ?n vĂfn là? 'Ăi chĂn, mòi thứ vùf khì, kĂ? cà? sơn phào, 'Ă?u nf?m trĂn vai chiẮn sìf.
ĐĂ? kiẶn toà?n bẶ mày chì? 'ào quĂn sự, tư? thàng 6 nfm 1950, càc cơ quan BT QuẮc phò?ng - TĂ?ng tư lẶnh 'ược tĂ? chức lài thà?nh ba bẶ phẶn: BT TĂ?ng tham mưa, TĂ?ng cùc Chình trì, TĂ?ng cùc Cung cẮp. Ban Thươ?ng vù Trung ương Đà?ng cư? anh NguyĂfn Chì Thanh là?m Chù? nhiẶm TĂ?ng cùc Chình tr<, anh TrĂ?n Đfng Ninh là?m Chù? nhiẶm TĂ?ng cùc Cung cẮp. Anh Hoà?ng Vfn Thài vĂfn 'à?m nhiẶm chức TĂ?ng tham mưu trươ?ng.
Trong nfm 1949, bẶ 'Ặi chù? lực ta 'àf tiẮn bẶ nhiĂ?u trong 'ành vẶn 'Ặng tẶp kìch, phùc kìch, tiĂu diẶt nhưfng 'Ă?n binh do 'ài 'Ặi Ă,u Phi chiẮm 'òng. ĐĂ? 'àp ứng yĂu cĂ?u cù?a thơ?i kỳ? mới, cĂ?n phà?i tiĂu diẶt nhưfng khu, hof̣c phĂn khu cù?a 'ìch. Hò?a lực nhưfng 'ơn vì cĂng 'Ă?n lùc nà?y vĂfn rẮt thiẮu thẮn. PhĂ?n lớn xung kìch cò?n phà?i trang bì bf?ng màc bùp 'a. Sùng lẮy 'ược cù?a 'ìch hò?ng hòc nhiĂ?u, và? rẮt ìt 'àn. Sùng cẮi do ta chẮ tào thươ?ng thiẮu 'Ặ chĂnh xàc.
Càch màng Trung Hoa thà?nh cĂng 'f̣t ra cho chùng ta nhiẶm vù trước mf́t phà?i nhanh chòng già?i phòng mẶt vù?ng biĂn giới phìa bf́c tiẮp giàp với khẮi xàf hẶi chù? nghìfa. ĐĂy sèf là? hẶu phương lớn cù?a càch màng ba nước ĐĂng Dương. Chì? cò mơ? thĂng 'ươ?ng giao lưu quẮc tẮ, ta mới cò 'iĂ?u kiẶn tiẮp nhẶn sự chi viẶn tư? càc nước anh em.
ĐĂ?u nfm 1950, BT TĂ?ng tư lẶnh quyẮt 'ình mơ? chiẮn dìch TĂy BẶc (LĂ HĂ?ng Phong I) nhằm khai thĂng biĂn giới Y hướng Lao Cai, mẶt khĂu yẮu trong tuyẮn phò?ng ngự cù?a Phàp Y biĂn giới ViẶt - Hoa. BT 'Ặi ta 'àf tiĂu diẶt thì trẮn PhẮ Lu, 'Ă?n Bà?n LĂ?u, buẶc 'ìch phà?i rùt khò?i Nghìfa ĐĂ, nhưng cùfng bì tiĂu hao nhiĂ?u (trẶn PhẮ Lu hy sinh 100, bì thương 180, trong 'ò cò 13 càn bẶ), chiẮn dìch phà?i tàm ngư?ng. Hà tuĂ?n thàng Tư nfm 1950, BT TĂ?ng tư lẶnh quyẮt 'ình chuĂ?n bì chiẮn trươ?ng 'Ă? tiẮp tùc chiẮn dìch TĂy BĂc và?o thàng Sàu, nhf?m tiĂu diẶt phĂn khu Lao Cai, già?i phòng thì xàf Lao Cai, nơi cò con 'ươ?ng xe lư?a chày sang VĂn Nam. Tư? rẮt sớm, ta luĂn luĂn coi tròng chiẮn trươ?ng TĂy Bf́c tiẮp giàp với Là?o và? Trung Hoa.
Sau khi 'i Trung QuẮc và? LiĂn XĂ vĂ?, Bàc trao 'Ă?i trong Thươ?ng vù nĂn chuyĂ?n hướng tư? già?i phòng Lao Cai sang Cao Bang. Ngay tư? cuẮi nfm 1940, khi mới vĂ? nước, Bàc 'àf 'f̣c biẶt chù ỳ tới vì trì chiẮn lược cù?a tì?nh cực bf́c Cao Bf?ng. Cao Bf?ng cò biĂn giới chung với tì?nh Quà?ng TĂy, Trung QuẮc, 'ươ?ng giao lưu quẮc tẮ rẮt thuẶn lợi Cao Bf?ng là? 'Ă?u mẮi nhưfng trùc 'ươ?ng chiẮn lược cực kỳ? quan tròng: Đươ?ng sẮ 4 chày dòc biĂn thù?y ĐĂng Bf́c tới miĂ?n duyĂn hà?i vình Bf́c BẶ, dòc 'ươ?ng cĂ ba cư?a khĂ?u thĂng sang Trung QuẮc; 'ươ?ng sẮ 3 nẮi liĂ?n với Bf́c Càn, Thài NguyĂn, Hà? NẶi. Đìa thẮ hĂ?u hẮt là? nùi rư?ng trù?ng 'iẶp, hiĂ?m trơ?. Ngươ?i dĂn 'ược thư? thàch, tĂi luyẶn tư? ngà?y thà?nh lẶp ViẶt Minh và? qua nhưfng nfm khàng chiẮn. Bàc coi Cao Bf?ng là? mẶt cfn cứ chiẮn lược "tiẮn khà? dìf cĂng, thoài khà? dìf thư?. Mơ? chiẮn dìch Y Cao Bf?ng, ta cò khà? nfng tiĂu diẶt mẶt bẶ phẶn sinh lực 'ìch quan tròng, chiẮn thf́ng Y 'Ăy sèf tào 'à? thuẶn lợi chuyĂ?n qua giai 'oàn mới .
Cao Bf?ng nf?m trong Khu BiĂn thù?y ĐĂng Bf́c, là? nơi cò tì? lẶ quĂn Ă,u Phi cao và? thuẶc loài tinh nhuẶ nhẮt ĐĂng Dương. Binh lực 'ìch gĂ?m 11 tiĂ?u 'oà?n và? 9 'ài 'Ặi bẶ binh, 17 khĂ?u phào càc loài, 8 mày bay, 4 'ài 'Ặi cơ giới và? 4 'ài 'Ặi cĂng binh. CĂng trì?nh phò?ng ngự Y 'Ăy rẮt vưfng chf́c. So với hướng TĂy Bf́c thì? 'ìch Y ĐĂng Bf́c mành hơn rẮt nhiĂ?u.
ĐĂ?u thàng 7 nfm 1950, Thươ?ng vù Trung ương Đà?ng quyẮt 'ình chuyĂ?n hướng chiẮn dìch tư? TĂy Bf́c sang ĐĂng Bf́c, tẶp trung chù? yẮu và?o khu vực Cao Bf?ng - Làng Sơn. BT TĂ?ng tư lẶnh trao cho BT TĂ?ng tham mưu và? TĂ?ng cùc Cung cẮp triĂ?n khai cĂng tàc chuĂ?n bì cho tới 'Ă?u thàng 9 nfm 1950. CĂ nhiĂ?u ỳ kiẮn nĂn 'ành thì xàf Cao Bf?ng 'Ă? mơ? 'Ă?u chiẮn dìch khi lực lượng ta cò?n nguyĂn vèn và? sung sức. Anh TrĂ?n Đfng Ninh, rĂ?i anh Hoà?ng Vfn Thài lĂn 'ươ?ng chuĂ?n bì chiẮn dìch.
Ngà?y 25 thàng 7 nfm 1950, Thươ?ng vù Trung ương Đà?ng quyẮt 'ình thà?nh lẶp Đà?ng ù?y Mf̣t trẶn BiĂn Giới và? BT chì? huy chiẮn dìch. TĂi 'ược chì? 'ình là?m Bì thư Đà?ng ù?y và? Chì? huy trươ?ng kiĂm Chình ù?y chiẮn dìch. Đà?ng ù?y viĂn gĂ?m càc anh: TrẮn Đfng Ninh, Hoà?ng Vfn Thài, Bù?i Quang Tào, LĂ LiĂm. Anh Hoà?ng Vfn Thài là? Tham mưu trươ?ng, anh LĂ LiĂm là? Chù? nhiẶm Chình trì, anh TrĂ?n Đfng Ninh là? Chù? nhiẶm Cung cẮp cù?a chiẮn dìch.
KhĂng khì cơ quan hẮt sức nhẶn nhìp. Mòi ngươ?i nĂ nức chuĂ?n bì nhanh chòng lĂn 'ươ?ng. QuyẮt 'ình cù?a Trung ương mơ? mẶt chiẮn dìch lớn 'àf xua tan sự cfng thf?ng mẶt thơ?i gian dà?i chơ? 'ợi tư? ngà?y cò chù? trương chuĂ?n bì chuyĂ?n sang TĂ?ng phà?n cĂng.
TĂi biẮt là? cò rẮt nhiĂ?u thư? thàch 'ang 'ợi Y phìa trước.

Tôi muốn trơ? lại chuyến đi thăm Trung Quốc va? Liên Xô hô?i đâ?u năm cu?a Bác.
Như đaf nói ở tập Chiến đấu trong vo?ng vây, ngay tư? đâ?u năm 1948, Đa?ng ta đaf có tiếp xúc với Đa?ng Cộng sa?n Trung Quốc. Qua nhưfng phái viên, đôi bên đaf thông báo cho nhau ti?nh hi?nh phát triê?n cách mạng ở môfi nước, va? cu?ng phối hợp hoạt động khi điê?u kiện cho phép.
Không đâ?y một tháng sau khi tuyên bố tha?nh lập nước Cộng ho?a nhân dân Trưng Hoa, Trung Quốc báo tin sắp công nhận Việt Nam dân chu? cộng hoa?, va? đê? nghị ta sớm cư? đại sứ tới Bậc Kinh. Tiếp theo Trưng Quốc la? Liên Xô, rô?i tất ca? các nước xaf hội chu? nghifa công nhận ta.
Thươ?ng vụ Trung ương thấy câ?n sớm có cuộc gặp gơf giưfa Bác với nhưfng nha? lafnh đạo cu?a hai đa?ng lớn,sef góp phâ?n quan trọng va?o thắng lợi cu?a cách mạng Việt Nam. Dọc đươ?ng đê? giưf bí mật, Bác đóng vai một tha?nh viên trong đoa?n. Nhưng thái độ tôn kính cu?a mọi ngươ?i đối với Bác, đaf la?m cho các bạn Trung Quốc phát hiện Hồ Chu? tịch đang có mặt trong đoa?n, va? kịp thơ?i thông báo vê? Nam Ninh. Khi Bác tới Nam Ninh, đô?ng chí Trương Quân Dật, u?y viên Trung ương Đa?ng Cộng sa?n Trưng Quốc, nguyên Tư lệnh Tân tứ quân, la? Bí thư kiêm Chu? tịch ti?nh Qua?ng Tây ra tận bơ? sông đón Bác. Đô?ng chí Trương nói Qua?ng Tây săfn sa?ng la?m bất cứ gi? ma? Việt Nam câ?n sau khi Bác đaf gặp Mao Chu? tịch.
Nhưfng nga?y ở Nam Ninh, Bác gặp đô?ng chí Trâ?n Canh, Phó tư lệnh Đại quân khu Tây Nam, Tư lệnh Quân khu Vân Nam, đi công tác qua đây. Bác biết Trâ?n Canh tư? cuối năm 1924, khi la?m phiên dịch cho phái đoa?n cố vấn cu?a Chính phu? Liên Xô?, do M.M.Bôrôđin dâfn đâ?u, đến giúp chính phu? Quốc dân đa?ng Trung Quốc. Nga?y đó, Trâ?n Canh co?n la? một học viên tre? tại trươ?ng Hoa?ng Phố ở Qua?ng Châu. Trâ?n Canh rất xúc động, không ngơ? đô?ng chí Vương thơ?i đó lại la? Chu? tịch Hồ Chí Minh. Trâ?n Canh rất quyến luyến, gợi ý Bác đêf nghị Trung ương Đa?ng Cộng sa?n Trung Quốc cho mi?nh sang Việt Nam la?m cố vấn quân sự Bác tới Bậc Kinh chi? gặp va? la?m việc với các đô?ng chí Lưu Thiếu Ky?, Chu Ân Lai, Chu Đức. Mao Trạch Đông đaf qua Liên Xô trước đó một thơ?i gian. Các đô?ng chí Trung Quốc nói Bác sef gặp Mao Chu? tịch ở Liên Xô. Bác lưu lại Bắc Kinh ít nga?y, rô?i đi tiếp sang Liên Xô.
Trong một buô?i la?m việc ở Mátxcơva cu?ng với Xtalin, có ca? Mao Trạch Đông, Bác đê? nghị Liên Xô giúp trang bị cho 10 đại đoa?n bộ binh va? 1 trung đoa?n pháo cao xạ.
Xtalin nói: yêu câ?u cu?a Việt Nam không lớn. Nên có sự phân công giưfa Trung Quốc va? Liên Xô. Liên Xô hiện đang pha?i lo nhiê?u cho các nước Đông âu. Trung Quốc sef giúp Việt Nam nhưfng thứ đang câ?n. Nhưfng thứ gi? Trung Quốc chưa có, thi? hafy lấy trong số ha?ng Liên Xô đaf viện trợ cho Trung Quốc chuyê?n cho Việt Nam, va? sef được Liên Xô hoa?n tra?". Xtalin nói vui: "Trung Quốc sef không thiệt vi? trao cho Việt Nam nhưfng thứ đaf du?ng rô?i, sef nhận lại ở Liên Xô nhưfng thứ mới". Trong quan hệ quốc tế pha?i có đi có lại. Liên Xô viện trợ Trung Quốc một xe tăng, Trung Quốc tra? lại một con ga?, một khâ?u pháo, tra? một qua? trứng. Việt Nam tra? Trung Quốc thế na?o, thi? tu?y " Mao Trạch Đông nói: Việt Nam câ?n trang bị 10 đại đoa?n đê? đánh chống Pháp, trước mật hafy trang bị cho 6 đại đoa?n có mặt ở miê?n Bậc. Việt Nam có thê? đưa ngay một số đơn vị sang nhận vuf khí trên đất Trung Quốc.
Ti?nh Qua?ng Tây sef la? hậu phương trực tiếp cu?a Việt Nam".
Khi trơ? vê? Bậc Kinh, Bác đêf nghị Trung Quốc cư? cố vấn sang giúp Việt Nam nay mai sef đi va?o đánh lớn. Bác gợi ý bạn cư? đô?ng chí Trâ?n Canh. Phía Trung Quốc tra? lơ?i đô?ng chí Trâ?n đaf được bố trí công tác rô?i, va? đưa ra danh sách gô?m 4 ngươ?i: La Quý Ba, Trung ương u?y viên Đa?ng Cộng sa?n Trung Quốc, Trươ?ng đoa?n cố vấn, Vi Quốc Thanh, Trươ?ng đoa?n cố vấn vê? quân sự, Mai Gia Sinh, cố vấn vê? công tác tham mưa, Maf Tây Phu, cố vấn vê? công tác hậu câ?n.
Ngay sau khi Bác trơ? vê? nước cuối tháng 3 năm 1950, các bạn Trung Quốc đaf nhanh chóng thực hiện nhưfng cam kết. Tháng 4 năm 1950, 2 trung đoa?n cu?a 308 đi theo đươ?ng Ha? Giang qua Mông Tự (Vân Nam) nhận vuf khí.
Tiếp đó, 1 trung đoa?n cu?a 312 đi theo đươ?ng Cao Bă?ng qua Hoa Đô?ng (Qua?ng Tây) . Bạn cufng chơ? gấp vuf khí sang Cao Bă?ng đê? trang bị tiếp cho 2 trưng đoa?n khác pha?i ở lại chiến trươ?ng đối phó với quân địch.
Nhưfng đơn vị sang Trung Quốc, ngoa?i việc trang bị lại vuf khí co?n được bạn huấn luyện thêm vê? chiến thuật công kiên, đặc biệt la? kyf thuật đánh bộc phá, trước đây vi? không có thuốc nô? ta chưa hê? sư? dụng kyf thuật na?y.
Qua ba tháng luyện tập.được bắn đạn thật, các chiến sif tiến bộ khá nhanh. Nhiê?u đô?ng chí Trung Quốc rất ngạc nhiên khi thấy bộ đội ta, tư? cán bộ tới chiến sif, nghe gia?ng ba?i đê?u ghi chép rất nhanh, to? ve? nghi ngại la? trong quân đội Việt Nam có quá nhiê?u phâ?n tư? trí thức ! Ta pha?i cố gắng la?m cho bạn hiê?u số đông cán bộ ta la? học sinh, co?n hâ?u hết chiến sif la? thanh niên nông thôn, nhiê?u ngươ?i chi? bắt đâ?u học chưf sau khi va?o bộ đội.
Các ti?nh Qua?ng Tây, Vân Nam la? nhưfng ti?nh miê?n núi cu?a Trung Quốc gia?i phóng chưa lâu, co?n gặp rất nhiê?u thiếu thốn. Nhưng nhân dân hai ti?nh đaf hết lo?ng giúp đơf bộ đội Việt Nam (được gọi bă?ng bí danh: bộ đội Lươfng Qua?ng). Môfi khi bộ đội ta tới đâu, nam nưf thánh niên Trung Quốc nha?y ương ca đón cha?o.
Lâ?n đâ?u, cây mác xung kích được đưa ra kho?i đội hi?nh chiến đấu cu?a nhưfng trung đoa?n chu? lực. Gia?i phóng quân Trung Quốc lúc na?y co?n thiếu nhưfng vuf khí hiện đại Bạn không có một số vuf khí ma? ta đang rất câ?n, đó la? súng chống tăng va? súng pho?ng không. Trung liên Breno, đại liên Maxim nặng va? cô?ng kê?nh, không thích hợp với tâ?m vóc bé nho? cu?a bộ đội. Trung đoa?n 174, mấy năm qua chiến đấu trên đươ?ng số 4, thu được nhiê?u vuf khí chiến lợi phâ?m cu?a Pháp, Myf nhẹ va? hiện đại, đề nghị giưf lại nhưfng trang bị đaf có. Bộ Tô?ng tham mưu đaf chi? thị cho các đơn vị chu? lực cu?a Bộ, đê?u pha?i nhận vuf khí mới đê? thống nhất việc cung cấp đạn dược. Nhưfng năm qua, môfi chiến sif chi? ước mơ có một khâ?u súng trong tay.
Bây giơ? không chi? có súng, ma? đạn dược cufng khá dô?i da?o. Sức mạnh ho?a lực cu?a trưng đoa?n bộ binh ta đaf hoa?n toa?n thay đô?i so với trước.
Tháng 6 năm 1950, đô?ng chí La Quý Ba tới Việt Bậc với cương vị vư?a la? Đại sứ Trưng Quốc vư?a la? Trươ?ng đoa?n cố vấn quân sự Trung Quốc tại việt Nam.
Cuối tháng Ba?y, ba cơ quan tiê?n phương cu?a Bộ Tô?ng tham mưu, Tô?ng cục Chính trị, Tô?ng cục cung cấp đê?u có mặt ở biên giới.

Tôi ba?n giao các công việc ở nha? cho anh Nguyêfn Chí Thanh, rô?i sang Tân Tra?o cha?o Bác trước khi lên đươ?ng.
Đây la? chiến dịch lớn đâ?u tiên cu?a quân đội ta. Bác đaf ba?n trong Thươ?ng vụ lâ?n na?y Bác sef đi chiến dịch. Ngoa?i đoa?n cố vấn quân sự Trung Quốc, Bác đaf mơ?i đô?ng chí Trâ?n Canh cu?ng tham gia chiến dịch.
Bác hẹn cuối tháng Tám hoặc đâ?u tháng Chai sef có mặt ở Cao Bă?ng.
Khi chia tay, Bác nói:
- Chiến dịch na?y hết sức quan trọng, chi? được thắng không được thua ! đaf ba năm tôi mới trơ? lại Cao Bă?ng. Lâ?n trước lên đây năm 1947, co?n la?m việc với các đô?ng chí lafnh đạo ti?nh ngay trong thị xaf. Lâ?n na?y, thị xaf đaf trơ? tha?nh vu?ng tạm chiếm. Có ca?m giác như đi trên đươ?ng vê? gia?i phóng quê hương. Đối với tôi cufng như nhưfng ngươ?i đaf hoạt động ở chiến khu trước Tô?ng khơ?i nghifa, Việt Bắc nói chung, đặc biệt la? Cao Bă?ng, đaf trơ? tha?nh quê hương thứ ha?i.
Tư? đâ?u tháng Ba?y, một số trục đươ?ng ở Việt Bậc, Thái Nguyên - Cao Bă?ng, Thái Nguyên - Tuyên Quang - Phú Thọ, Tuyên Quang - Ha? Giang - Lao Cai đaf sư?a xong.
Nhưfng con đươ?ng na?y đê?u bị phá hoại triệt đê? tư? nga?y đâ?u kháng chiến đê? la?m chậm bước tiến cơ giới địch. Việc sư?a đươ?ng được giao cho Liên khu u?y Việt Bậc. Anh Trâ?n Đăng Ninh, một lâ?n nưfa lại được Bác cư? la?m đặc phái viên cu?a Chính phu? đôn đốc công tác na?y.
Ha?ng trăm đội sư?a đươ?ng cu?a công binh, giao thông công chính, va? dân công các địa phương, giưfa mu?a mưa lu? đaf lấp hố, san mặt đươ?ng, bắc câ?u, la?m ngâ?m qua suối rất vất va?, nhưng cufng rất phấn khơ?i. Kháng chiến đang chuyê?n qua một giai đoạn mới. Sau ba tháng, công việc sư?a ha?ng trăm kilômét đươ?ng đaf hoa?n tha?nh. Đô?ng ba?o các dân tộc Việt Bắc lúc na?y đê?u thiếu ăn. Chiến thắng đang vâfy gọi, đaf giúp cho chiến sif, đô?ng ba?o vượt qua cực nhọc va? thiếu đói.
Chiếc xe du lịch cất giấu trong rư?ng sâu lâu nga?y, được kéo ra sư?a chưfa lại đê? đi mạt trận. Ban ngay, máy bay địch kiê?m soát chặt chef nhưfng tuyến đươ?ng mới sư?a xong. Không thê? che giấu ý đô? cu?a ta, vi? tất ca? các con đươ?ng mới phục hô?i đê?u hướng vê? biên giới phía bậc. Xe pha?i đi ban đêm. May đúng tuâ?n trăng. Núi rư?ng Việt Bắc mơ? a?o. Dọc đươ?ng gặp bộ đội, dân công mang vác nặng, cu?ng đi lên phía bắc. Nhiê?u ngươ?i đứng dư?ng nhin chiếc xe rơ?i ho? reo. Sự xuất hiện trơ? lại phương tiện giao thông cơ giới na?y tại khu căn cứ, báo hiệu nhưfng nga?y chạy giặc đen tối đaf qua, đươ?ng thắng lợi bắt đâ?u mơ? ra phía trước, mang lại niê?m vui cho mọi ngươ?i đêm nay.
Đến Na? Phạc, đê? ba?o đa?m bí. mật, chúng tôi bo? xe, đi ngựa vê? Nguyên Bi?nh, rô?i vo?ng lên phía bắc thị xaf quân địch co?n chiếm đóng, đi tới Qua?ng Uyên nă?m ở đông - bậc thị xaf 25 kilômét. Tại đây có đươ?ng xe chạy thă?ng tới biên giới Việt - Trung sang Hoa Đô?ng, Trịnh Tây, nơi mấy trung đoa?n cu?a ta đang tập kết trên đất bạn đợi lệnh trơ? vê? nước.
Dọc đươ?ng, nghif vê? nhiệm vụ, tôi ca?m thấy có điê?u gi? chưa ô?n. Mục tiêu đặt ra cho chiến dịch có vượt quá sức cu?a bộ đội ta hiện nay không? Ta có thê? huy động đu? lương thực cho một số lượng rất lớn bộ đội, dân công trong một chiến dịch da?i nga?y không?
Lực lượng ta trong chiến dịch gô?m 5 trung đoa?n chu? lực cu?a Bộ, đê?u la? nhưfng đơn vị được thư? thách qua nhiê?u chiến dịch, 3 tiê?u đoa?n chu? lực cu?a Liên khu Việt Bắc va? nhưfng đơn vị vuf trang cu?a hai ti?nh Cao Ba?ng, Lạng Sơn. Có thê? nói ta đaf tập trung nhưfng vốn quý va?o trận đánh sắp tới. Quân địch ở Khu Biên thu?y Đông Bắc cufng có số lượng xấp xi? với bộ đội chu? lực ta, phâ?n lớn la? lính Âu Phi thiện chiến. Khi chiến dịch nô? ra, lực lượng địch có kha? năng lên tới trên 20 tiê?u đoa?n.
Nhi?n chung, ta không có ưu thế vê? quân số, va? địch có nhưfng vuf khí, phương tiện chiến tranh ưa việt hơn ta rất nhiê?u.
Địch chi? có một nhược điê?m lớn ma? ta có thê? khai thác, đó la? toa?n bộ binh lực, ho?a lực cu?a chung đê?u phân tán hi?nh tha?nh nhưfng vị trí cô lập cách nhau ha?ng chục kilômét, ra?i tha?nh tuyến da?i ha?ng trăm kilômét giưfa vu?ng rư?ng núi hiê?m trơ?, khó bêf ứng cứu lâfn nhau vi? điê?u kiện đươ?ng sá cufng như thơ?i tiết. Ta chi? có kha? năng gia?nh thắng lợi nếu biết khoét sâu va?o nhược điê?m cu?a địch, va? khai thác tối đa tính năng cơ động cu?a bộ đội chu? lực ta.
Lấy thị xaf Cao Bâ?ng la?m điê?m đột phá đê? mơ? đâ?u chiến dịch có pha?i là sự lựa chọn đúng không?
Cao Bă?ng la? một vị trí đột xuất nă?m sâu trong hậu phương ta ở phía bắc. ở đây, ớ!ch có 2 tiê?u đoa?n. Nếu đánh thắng, ta sef gia?i phóng được một thị xaf quan trọng ở biên giới, a?nh hươ?ng chính trị sef rất lớn. Nhưng bộ đội ta chưa hê? đánh một vị trí 2 tiê?u đoa?n Âu Phi. Cao Bằng như tôi đaf biết, nă?m giưfa hai con sông, va? có ngôi tha?nh cô? rất vưfng chắc. Đánh Cao Bằng sef thực sự la? một trận công kiên lớn ma? chúng ta co?n chưa có kinh nghiệm.
Trong tư tươ?ng cu?a tôi tư? trước, điê?m đột phá trên chiến trươ?ng na?y pha?i la? Đông Khê. ở đây địch đóng 1 tiê?u đoa?n nằm trong kha? năng tiêu diệt cu?a bộ đội ta.
Mất Đông Khê, Cao Bă?ng sef trơ? nên hoa?n toa?n cô lập.
Địch nhất định pha?i chiếm lại Đông Khê. Bộ đội ta sef có điê?u kiện tiêu diệt bộ binh địch trên địa hi?nh rư?ng núi.
Tôi đaf nói với Bộ Tô?ng tham mưu, tạm thơ?i chưa đụng va?o nhưfng vị trí địch trên đươ?ng số 4, chưa đánh động pho?ng.
Trận đánh Đông Khê cu?a trung đoa?n 174 nga?y 25 tháng 5 năm 1950 vư?a qua, nă?m ngoa?i ý định cu?a Bộ Tô?ng tư lệnh. Bộ đội ta tiêu diệt Đông Khê đaf la?m rung động Khu Biên thu?y Đông Bắc. Địch đaf rút hâ?u hết nhưng vị trí nho? vê? tô? chức tha?nh nhưfng cụm cứ điê?m, với lực lượng chiếm đóng tư? 2 đại đội trơ? lên, với ho?a lực tăng cươ?ng, công sự vưfng chắc, hệ thống giao thông ha?o, hâ?m ngâ?m, một số nơi có ca? sân bay.

Mặc du? công tác chuâ?n bị gia?i phóng Cao Bă?ng đaf được triê?n khai, nhưng tôi vâfn rất phân vân. Nếu trận đánh không tha?nh công, nhưfng trung đoa?n ưu tú cu?a Bộ sef bị tiêu hao ngay tư? khi mơ? đâ?u chiến dịch !
Cao Bằng đaf có không khí gia?i phóng với nhưfng ba?n la?ng yên vui, chợ búa nhộn nhịp, nơi na?o cufng gặp bộ đội, dân công. Phố Nước Hai chi? cách thị xaf 10 kilômét, vâfn có nhiê?u ha?ng quán, ngươ?i mua bán qua lại tấp nập. ROf ra?ng la? quân Pháp ở đây với lực lượng rất mạnh vâfn không thê? lập lại bộ máy thống trị cuf ngay chung quanh nhưfng đô?n binh lớn.
Chiê?u nga?y 3 tháng 8 năm 1950, tôi tới Qua?ng Uyên, một vu?ng nhiê?u núi đá nho? giống như một vịnh Hạ Long trên cạn. Sơ? chi? huy chiến dịch nă?m ở ba?n Ta? Phay Nưa không xa đươ?ng cái nhưng vâfn kín đáo.
Ta chu? trương giưf bí mật mục tiêu mơ? ma?n chiến dịch, nhưng thấy bộ đội vê? đông, nhiê?u ngươ?i tin la? sắp đánh Cao Bă?ng. .
Tôi gặp anh Hoa?ng Văn Thái va? anh Trâ?n Đăng Ninh đê? nắm ti?nh hi?nh.
Anh Hoa?ng Văn Thái báo cáo đang gấp rút hoa?n chi?nh kế hoạch gia?i phóng thị xaf Cao Bă?ng. Việc điê?u tra ti?nh hi?nh địch gặp một số khó khăn. Ti?nh không có đội. trinh sát chuyên môn, chi? tô? chức nậm ti?nh hi?nh thông qua nhưfng tô? chức quâ?n chúng ơ?thị xaf, thị trấn chung quanh nhưfng vị trí địch. Phương tiện thông tin rất thiếu, pha?i dựa va?o đươ?ng dây bưu điện không ba?o đa?m bí mật, du?ng hên lạc chạy chân thi? mất nhiê?u thơ?i gian. Lực lượng trinh sát cu?a Bộ Tô?ng tham mưu vư?a pha?i khâ?n trương hướng dâfn vê? chuyên môn cho cán bộ địa phương, vư?a pha?i tô? chức nắm ti?nh hi?nh trực tiếp. Trinh sát cu?a Bộ đaf kết hợp với quân báo Liên khu 1 bố trí nhưfng đa?i quan sát đê? nắm các mục tiêu, la?m binh yếu địa chí va? bám sát các vị trí địch. Nga?y hôm trước, mô?ng 2 tháng 8, Bộ Tô?ng tham mưu đaf triệu tập các đơn vị tham gia chiến. dịch tư? cấp trung đoa?n trươ?ng trơ? lên, phô? biến sơ bộ nhiệm vụ trên sa ba?n. Dự kiến trong đợt 1 chiến dịch, ta sef tập trung ưu thế binh ho?a lực tiêu diệt thị xaf Cao Bằng, đô?ng thơ?i diệt quân viện bă?ng đươ?ng không va? đươ?ng bộ. Đại đoa?n 308, trưng đoa?n 174, va? trung đoa?n pháo binh mới tha?nh lập, đa?m nhiệm tiến công tiêu diệt quân địch ở thị xaf va? quân nha?y du? tại khu vực chung quanh thị xaf. Trung đoa?n 209 va? tiê?u đoa?n 246 có nhiệm vụ tiêu diệt quân viện bă?ng đươ?ng bộ va? đươ?ng không tư? Đông Khê đến Cao Bă?ng.
Anh Thái cho biết khi tha?o luận, một số cán bộ băn khoăn về việc chọn Cao Bă?ng la?m mục tiêu mơ? ma?n chiến địch. Ban tham mưu tô? chức cho các trung đoa?n trươ?ng đi trinh sát thực địa. Cu?ng đi, có ca? một số cố vấn Trung Quốc cu?a đại đoa?n 308.
Anh Trâ?n Đăng Ninh dự kiến số ngươ?i trực tiếp chiến đấu va? phục vụ chiến dịch sef có khoa?ng 30.000. Như vậy, yêu câ?u vật chất sef lên tới 3.000 tấn, trong đó có 2.700 tấn gạo va? 200 tấn vuf khí, đạn dược.
Tinh thâ?n phục vụ chiến dịch cu?a đô?ng ba?o dân tộc hai ti?nh Cao Bằng, Lạng Sơn rất cao. Việc vận chuyê?n lương thực, đạn dược pha?i qua nhiều con đươ?ng nho? hẹp, hiê?m trơ?, nhiều dốc cao, suối sâu lại lâ?y lội, sụt lơ? vi? đang mu?a mưa, va? luôn luôn bị đại bác, máy bay địch ca?n trơ?.
Vư?a qua, đại đội dân công cu?a Bắc Sơn khi vượt đươ?ng số 4 bị máy bay địch phát hiện, oanh tạc la?m chết va? bị thương 71 ngươ?i. Đại đội dư?ng lại một nga?y mai táng các liệt sif, cấp cứu ngươ?i bị thương, rô?i lại lên đươ?ng tiếp tục chuyê?n gạo tới PO? Maf. Đô?ng ba?o đaf bán cho bộ đội ha?ng trăm tấn lương thực, nhưng hoa?n toa?n không có kha? năng đáp ứng yêu câ?u rất to lên vê? lương thực cu?a chiến dịch. Ta có thê? chuyê?n một số lương thực tư? trung du lên, nhưng đươ?ng vận chuyê?n quá xa.
Anh Trâ?n Đăng Ninh đaf đê? nghị với ti?nh Qua?ng Tây chi viện cho ta một số lương thực. Ti?nh Qua?ng Tây mặc du? cufng đang gặp khó khăn vê? lương thực, đaf sốt sắng nhận lơ?i.
Anh Trâ?n Đăng Ninh chuâ?n bị sang Qua?ng Tây đón Đoa?n cố vấn quân sự Trung Quốc.
Tôi yêu câ?u anh Hoa?ng Văn Thái tô? chức gấp cho mi?nh đi trinh sát vị trí Cao Bă?ng.
Chập tối, cu?i chụm trên bếp nha? sa?n vư?a bén lư?a thi? các anh, chị lafnh đạo ti?nh tới. Toa?n nhưfng đô?ng chí trung kiên cu?a chiến khu Cao Bắc Lạng trước đây. Gặp lại nhau, tay bắt mặt mư?ng. Lâ?n na?o gặp lại các đô?ng chí cuf tôi cufng ca?m thấy ấm lo?ng. Các anh, chị cho biết Cao Bă?ng đang ở thơ?i ky? giáp hạt, nhưng đô?ng ba?o các dân tộc đaf vét tư?ng cân thóc, cân ngô bán cho bộ đội.
Hai phâ?n ba số cán bộ cu?a ti?nh Cao Bă?ng va? Lạng Sơn được cư? đi huy động dân công va? thóc gạo phục vụ chiến dịch. Nhiêfu đô?ng ba?o ngươ?i Mông, ngươ?i Dao lâ?n đâ?u xuống núi đi vận chuyê?n gạo, đạn. Khi lội suối, lúc gặp trơ?i mưa, dân công tha? chịu ướt ngươ?i, chứ không chịu đê? ướt gạo, ướt đạn... Các đô?ng chí lafnh đạo ti?nh đê?u mong khi kết thúc chiến dịch sef gặp lại chúng tôi ở thị xaf Cao Bă?ng.

CHƯƠNG HAI
ĐIÊ?M ĐỘT PHÁ
SÁNG nga?y 5 tháng 8 năm 1950, đoa?n nghiên cứu thực địa lên đươ?ng rất sớm. Sương mu? da?y đặc. Chúng tôi phóng ngựa trên con đươ?ng đá chưa có ngươ?i qua lại.
Đoa?n khá đông. Ngoa?i tham mưu phó chiến dịch Phan Phác, trươ?ng pho?ng quân báo, phó văn pho?ng Bộ, co?n có anh Lâm Kính, Tham mưa trươ?ng đại đoa?n 308, va? anh Nguyêfn Huy Tươ?ng, nha? văn, anh Vũ Năng An, nha? nhiếp a?nh. Nhiê?u văn nghệ sỹ sớm có mặt ở chiến dịch.
Anh Lê Liêm, Chu? nhiệm chính trị, đaf đê? nghị với Bộ cho hai văn nghệ sif cu?ng đi. Năm trước, Trâ?n Đăng, một nha? văn tre? rất có triê?n vọng cu?a ta, đaf hi sinh tại mặt trận na?y.
Mặt trơ?i đứng bóng, chúng tôi tới đe?o Maf Phục, ở đây có ngaf ba Qua?ng Uyên - Tra? Lifnh - thị xaf Cao Bă?ng.
Đô?ng chí Quốc Trung, trươ?ng đa?i quan sát, đaf đứng đón.
Chúng tôi đê? ngựa lại, bo? đươ?ng cái, bất đâ?u đi theo đươ?ng rư?ng.
Trơ?i không mưa, nhưng đươ?ng rất lâ?y lội. Tre?o đe?o, lội suối, qua nhiêfu khu rư?ng rậm rịt, mafi nư?a buô?i chiê?u mới tới một đi?nh núi ở ngoại vi thị xaf Cao Bă?ng. Đa?i quan sát đặt tại đây với một kính viêfn vọng có bội số quang học lớn Trươ?ng đa?i nhắc mọi ngươ?i chú ý ngụy trang, không đi lại, không đứng lố nhố, vi? ngọn núi na?y nă?m ngay cạnh sân bay, trong vo?ng lượn cu?a máy bay. Tiê?u đội ba?o vệ nhanh chóng bố trí ca?nh giới.
Tôi tới vị trí quan sát nhi?n xuống phía dưới chi? thấy một biê?n sương mu?. Tôi ho?i trươ?ng đa?i:
- Tư? đây tới thị xaf bao xa?
- Báo cáo anh, khoa?ng 1000 mét theo đươ?ng chim bay.
Khi trơ?i quang nhi?n thị xaf bă?ng mất thươ?ng rất rof. Ngọn núi na?y nă?m ở phía đông thị xaf.
Chúng tôi đứng chơ? khá lâu. Chưa nhi?n thấy chút bóng dáng thị xaf. Tôi nói:
- Đi trinh sát thơ?i tiết na?y có một ưu điê?m: ba?o đa?m bí mật. Địch không thê? nhi?n thấy mi?nh ?
Mọi ngươ?i đê?u mi?m cươ?i. Tôi ho?i Quốc Trung:
Pha?i chơ? tới khi na?o ?
- Nếu trơ?i có gió la? nhi?n rof thị xaf ngay. .
Bôfng nghe tiếng hát va? tiếng đa?n tư? đâu đây vọng lại rất gâ?n. Quốc Trưng nói: - Đó la? tiếng máy hát ở một đô?n tiêfn tiêu.
Ngươ?i chiến sif đứng gác máy quan sát bôfng quay lại noi:
- Trơ?i bắt đâ?u có gió to. Sắp nhi?n thấy thị xaf.
Tôi trơ? lại vị trí đặt kính viêfn vọng. Sương mu? phía dưới đang trôi đi. Thung lufng hiện ra với nhưfng mo?m đô?i đo? loét, rô?i vệt sáng lấp lánh ánh va?ng cu?a một con sông.
Một ngươ?i nói:
Sông Bă?ng Giang? Ca? thị xaf đaf nă?m trước mật. Tôi đaf nhiê?u lâ?n qua lại Cao Bằng nhưng lúc na?y nhi?n tư? trên cao, qua kính viêfn vọng, Cao Bâng rất khác.
Hai con sông Bă?ng va? sông Hiến như đôi cánh tay ôm vo?ng lấy ba mặt thị xaf. Nhưfng đươ?ng phố hâ?u như nguyên vẹn với hai dafy nha? quét vôi trưng va? nhưfng ha?ng cây xanh. Một chiếc đakôta nă?m trên sân bay dưới chân núi, bên ta? ngạn sông Bă?ng. Nô?i bật lên ở một góc thị xaf la? to?a tha?nh cuf, bộ đội thươ?ng gọi la? pháo đa?i, có tươ?ng cao va? da?y bao bọc. Cái tôi mới nhi?n thấy lâ?n đâ?u la? ngoa?i hai con sông, co?n có một hệ thống nhưfng đô?n tiê?n tiêu địch đaf xây dựng trên nhưfng qua? đô?i bao quanh thị xaf.
Ma?u đo? ối cu?a nhưfng vị trí na?y va? nhưfng ha?ng ra?o dây thép gai như đập va?o mật. Tôi lâ?n lượt đếm được 15 vị trí.
Đô?ng chí Phan Phác bước lại đứng bên tôi, tro? con đươ?ng số 4 nă?m quanh co bên sươ?n núi chạy va?o thị xaf, sân bay Na? Cạn, chiếc câ?u ma?u đen nă?m vâ?t ngang sông Bă?ng. Đây la? một trục đươ?ng ma? quân ta có thê? tiến va?o thị xaf. Anh lại tro? tiếp lâ?n lượt tư? trái qua pha?i, pháo đa?i Cao Bă?ng, trại lính lê dương, trại lính ngụy, phố xá, cô?ng ra va?o thị xaf, trụ sơ? ngụy quyê?n...
Tôi ho?i đô?ng chí Cao Pha, trươ?ng pho?ng quân báo:
- Trinh sát cu?a ta đaf va?o tới sân bay va? bơ? sông chưa ?
TÔ? trươ?ng trinh sát báo cáo đaf cho hai trinh sát viên hai lâ?n lợi dụng ban đêm tiếm nhập nhưng đê?u chưa tới được sân bay va? bơ? sông, vi? cách sân bay 500 mét địch đaf lập một hệ thống đô?n bốt ngăn chặn, nga?y đêm có quân ca?nh lê dương đi tuâ?n tra.
Tôi quay lại ho?i tiếp Phan Phác:
Đô?ng chí đaf trực tiếp quan sát phía nam pháo đa?i va? phía tây thị xaf lâ?n na?o chưa?
- Tôi đaf hai lâ?n đến thực địa quan sát ca? hai phía ấy.
Ở phía tây thị xaf, địa hi?nh va? cách bố pho?ng cu?a địch cufng như hướng na?y, có sông, có công sự kiên cố va? chướng ngại vật vưfng chắc. Ở phía nam thi? có tha?nh dựng đứng với nhiê?u lôf châu mai, hai bên đê?u có lô cốt va? tháp canh, bên ngoa?i la? bafi trống bă?ng phă?ng, cha?ng chịt dây thép gai. Ở ca? hai hướng na?y, đươ?ng tư? ngoa?i đi va?o thị xaf có nhiê?u đô?i trọc nối tiếp nhau.

Tôi lâ?n lượt quan sát tư?ng vị trí, ho?i kyf số lượng và tha?nh phâ?n binh lính, cách bố pho?ng, nhưfng con đươ?ng bộ đội có thê? tiến va?o, thư? hi?nh dung nhưfng khó khăn ma? các mufi sef gặp trên thực địa, va? nghif xem có thê? vượt qua bă?ng cách na?o.
Tôi đaf hiê?u vi? sao bộ chi? huy Pháp chưa chịu rút quân kho?i Cao Bă?ng. Với một vị trí được pho?ng thu? như thế na?y, định chưa pha?i lo ngại một cuộc tiến công cu?a ta.
Đe?n ở thị xaf đaf bật sáng.
Đô?ng chí trươ?ng đa?i quan sát nhắc tôi ra vê? vi? mu?a na?y ban đêm hay mưa. Chúng tôi chợt nhớ ra khi đi không ai đem theo áo mưa.
Trơ?i tối rất nhanh, va? bắt đâ?u mưa lâm thâm. Xuống tới lưng chư?ng núi thi? mưa như trút. Quốc Trung đê? nghị va?o lán cu?a tô? trinh sát nghi? tạm, chơ? tạnh mưa sef đi tiếp.
Chiếc lán quá chật. Anh em ba?o vệ đê?u pha?i đg ngoa?i. Mưa vâfn không hê? ngớt. Nhi?n đô?ng hô? thấy đaf hơn 7 giơ? tối, tôi quyết định cứ đi tiếp.
Các chiến sif ba?o vệ đốt hai bó đuốc. Nhưng đi được một quafng thi? hai bó đuốc đê?u tật ngấm. Không co?n nhi?n thấy lối đi. Chúng tôi môfi ngươ?i ca?i lên muf một ma?nh tre mục đê? ngươ?i đi sau nhận ra ngươ?i đi trước qua nhưfng đốm sáng lân tinh: Ngươ?i chiến sif dâfn đươ?ng quyết định đi lâ?n theo do?ng nước tư? trên núi đô? xuống. Cuối cu?ng, xuống tới chán núi chúng tôi gặp lại con suối đaf đưa tới đây Đaf nhận ra đươ?ng vê?. Nhưng do?ng suối không co?n êm đê?m nên thơ như buô?i sáng. Nó trơ? nên hung dưf.
Nước cha?y xiết. Lo?ng suối lô?n nhô?n đá đâ?y rêu trơn. Mọi ngươ?i đê?u ngaf lên ngaf xuống. Riêng tôi ngaf nhiêfu nhất.
Không pha?i vi? tôi chưa quen lội suối; sáng nay, đô?ng chí câ?n vụ khuyên tôi nên đi gia?y da đê? chống gai. Có lâ?n ngaf nước ngập tới thắt lưng.
Chúng tôi bi? bofm hết lội suối lại lội bu?n suốt đêm trong rư?ng. Quâ?n áo ướt sufng. Gâ?n sáng ghé va?o một ba?n bo? hoang nghi? tạm. Đô?ng ba?o ở đây đaf rơ?i đi nơi khác.
Các chiến sif kiếm cu?i nhen một đống lư?a. Chúng tôi đê?u cơ?i quâ?n áo, vắt cho hết nước rô?i hong trên lư?a. Ca? đoa?n công tác ngô?i kín ngôi nha? sa?n. Chưa lâ?n na?o có cuộc đi trinh sát đông đa?o tha?nh phâ?n như lâ?n na?y! Tôi nói với nha? văn Nguyêfn Huy Tươ?ng: .
- Nga?y hôm nay, trong bulletin cu?a nó chức lại nhận xét: Không có hiện tượng gi? đáng kê? chung quanh Cao Bă?ng?
Tác gia? ?oVuf Như Tô" nơ? một nụ cươ?i dêf thương.
Sau chuyến đi trinh sát, mọi ngươ?i có ve? trâ?m ngâm.
Tôi nói tiếp:
- Không chuâ?n bị kyf không ba?o đa?m thắng lợi !
Trơ?i sáng, khi trơ? vê? Tra? Lifnh, chúng tôi đaf có được bộ quân phục khô ráo.
Ngươ?i va? ngựa lại rong ruô?i trên con đươ?ng vê? Qua?ng Uyên.
Tôi nói với các đô?ng chí Phan Phác, Lâm Kính trước khi chia tay:
Chuyến đi trinh sát lâ?n na?y vất va? một chút, nhưng rất hưfu ích: thấy rof thực địa, nắm được thực chất !
Cu?ng thơ?i gian na?y, chi? huy trươ?ng các trung đoa?n cufng đi trinh sát thực địa.

Tôi yêu câ?u cơ quan tham mưu mang tới một ba?n đô? Cao Bă?ng ti? lệ lớn. Nhưng chi? có loại ba?n đô? 1/500.000.
Qua chuyến đi nghiên cứa thực địa Cao Bă?ng, tôi ca?ng nhận thấy không thê? chọn thị xaf na?y la?m điê?m đột phá cho chiến dịch. Quân địch ở Cao Bă?ng không quá đông, nhưng địa hi?nh núi, sông hiê?m trơ? đaf tạo cho chúng cái thế như ngươ?i xưa nói: "Một ngươ?i giưf a?i, muôn ngươ?i khó vượt qua". Đánh Cao Bă?ng sef pha?i gia?i quyết một loạt vấn đê? chiến thuật ma? bộ đội ta co?n ít kinh nghiệm. Pha?i tô? chức vượt sông: Nhiê?u kha? năng pha?i đột phá tung thâm sâu, dâfn tới đánh ban nga?y, đánh da?i nga?y. Pha?i đối phó với quân du?, ho?a lực máy bay, đại bác trên nhưfng địa hi?nh trống tra?i. Pha?i tiêu diệt nhưfng công tri?nh pho?ng ngự rất kiên cố trong khi bộ binh ta chi? có hâ?u hết la? vuf khí nhẹ... Va? pha?i chăng chúng ta la?m trái lơ?i dạy cu?a ngươ?i xưa: đánh tha?nh la? hạ sách ?
Trước đây ta dự kiến tiến công Cao Bằng sef có điê?u kiện đánh quân viện đê? gia?nh một thắng lợi lớn. Nhưng !úc na?y nhi?n trên ba?n đô?, tôi thấy ít có kha? năng địch đưa viện binh lớn lên Cao Bă?ng then đươ?ng bộ. Đoạn đươ?ng tư? Thất Khê lên Cao Bă?ng đaf trơ? tha?nh quá nguy hiê?m đối với quân địch. Nhưfng tháng qua, Cao Bă?ng chi? nhận được tiếp tế bă?ng máy bay. Đoạn đươ?ng na?y cufng quá xa đối với nhưfng binh đoa?n tăng viện nếu pha?i mơ? một con đươ?ng máu ! Như vậy, trong trươ?ng hợp Cao Bă?ng bị uy hiếp mạnh, có nhiê?u kha? năng địch sef hi sinh đội quân đô?n trú ở đây, va? rút nhưfng lực lượng ở Đông Khê, Thất Khê vê? Lạng Sơn một cách an toa?n trong khi hâ?u hết chu? lực ta đang táp trung đê? gia?i quyết Cao Bằng!
Đánh Cao Bă?ng sef khó ba?o đa?m nguyên tắc "trận đâ?u pha?i thắng" cu?a quân đội ta. Va? nếu đánh thắng, cufng khó tránh kho?i tô?n thất lớn trong khi ta chi? tiêu diệt được một bộ phận nho? quân địch: 2 tiê?u đoa?n ?
Mục tiêu cu?a chiến dịch la? tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch va? gia?i phóng Cao Bă?ng. La?m cách na?o đê? đạt được mục tiêu na?y?
Tôi nghif cách mơ? đâu chiến dịch tốt nhất vâfn la? đánh Đông Khê. Đông Khê la? cứ điê?m quan trọng nối liê?n Thất Khê với Cao Bă?ng. Cứ điê?m Đông Khê mặc du? đaf được cu?ng cố, vâfn nă?m trong kha? năng tiêu diệt cu?a bộ đội ta.
Mất Đông Khê, địch hoặc sef pha?i chiếm lại, hoặc sef pha?i rút kho?i Cao Bă?ng. Ta sef có điê?u kiện tiêu diệt sinh lực địch ngoa?i công sự. Nếu địch không chiếm lại Đông Khê, ta sef đánh tiếp Thất Khê. Cuối cu?ng, ta sef chấn chi?nh lực lượng quay lên gia?i phóng Cao Bang. Khi đaf mất ca? Đông Khê va? Thất Khê, tinh thâ?n quân địch sef khác, đánh địch sef thuận lợi hơn hiện nay nhiêfu. Tu?y ti?nh hi?nh, không nhất định pha?i gia?i phóng Cao Bă?ng bằng một số trận công kiên, ma? cufng có thê? bao vây buộc quân địch đâ?u ha?ng.
Tôi quyết định nêu vấn đê? na?y trong cuộc hội ý Đa?ng u?y Mặt trận nga?y hôm sau. Đa?ng u?y đê?u nhận thấy đánh Cao Bă?ng không chắc thắng, nên chuyê?n sang đánh Đông Khê. Nhưng cufng có ý kiến: "Thươ?ng vụ đaf có quyết định đánh Cao Bă?ng, mọi công tác chuâ?n bị vê? tham mưu, hậu câ?n đaf hướng ca? vê? Cao Bă?ng, nếu bây giơ? thay đô?i, chiến dịch sef bị chậm lại".
Tôi kết thúc cuộc hội ý:
Thươ?ng vụ quyết định mục tiêu chiến dịch la? tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch quan trọng, gia?i phóng Cao Bă?ng đê? mơ? thông biên giới. Chu? trương mơ? đâ?u chiếu dịch bằng đánh Cao Bă?ng la? do Tô?ng quân u?y đê? xuất. Nếu thấy mơ? đâ?u chiến dịch như vậy không ba?o đa?m thực hiện mục tiêu chiến dịch, ta câ?n báo cáo đê? xin quyết định cu?a Thươ?ng vụ. Trong khi chơ? đợi sự chi? đạo cu?a Trung ương, mọi công tác chuâ?n bị vâfn tiếp tục.
Các đơn vị bắt đâ?u pha?n ánh ý kiến cu?a cán bộ sau khi đi trinh sát về. Đại đoa?n 308 được trao nhiệm vụ tiến công tiêu diệt pháo đa?i, nhận thấy công sự cu?a địch qua? vững chắc, lo khó gia?nh thắng lợi. Trung đoa?n 209 pha?i vượt sông Bă?ng, ngại khó khăn vi? sông sâu, nước cha?y xiết, va? không gia?i quyết được ho?a lực bắn chéo sươ?n cu?a địch. Trung đoa?n 174 đê? nghị nên đánh Đông Khê, chưa nên đánh Cao Bă?ng.
Nga?y 12 tháng 8, anh Trâ?n Đăng Ninh sang Qua?ng Tây đaf trơ? vê? cu?ng với Đoa?n cố vấn quân sự Trung Quốc.
Đoa?n gô?m các đô?ng chí Vi Quốc Thanh, Mai Gia Sinh, Đặng Nhất Pha?n... đaf có mặt ở Ta? Phay Tư?. đô?ng chí Vi Quốc Thanh, Trươ?ng đoa?n, bắt đâ?u gặp cán chuyên gia Trung Quốc đaf sang trước cu?ng với cán bộ 308 đê? nắm ti?nh hi?nh.
Nga?y 15 tháng 8, tôi nhận được điện cu?a Bác chấp thuận chuyê?n hướng chiến dịch sang Đông Khê. Tôi thấy câ?n triệu tập ngay cuộc họp liên tịch Đa?ng u?y va? Bộ chi? huy chiến dịch mơ? rộng tới một số trươ?ng pho?ng chu? chốt cu?a ba cơ quan tham mưu, chính trị, cung cấp.
Nga?y 16 tháng 8, cuộc họp được tiến ha?nh.
Anh Hoa?ng Văn Thái nói Chi? huy trươ?ng chiến dịch đaf trực tiếp đi nghiên cứu thực địa Cao Bă?ng, va? báo cáo dự kiến kế hoạch, nêu lên nhưfng thuận lợi, khó khăn va? sự cân nhắc cu?a Đa?ng u?y Mặt trận nên nhọn Cao Bă?ng hay Đông Khê đê? mơ? đâ?u chiến dịch.
Hội nghị trao đô?i xung quanh vấn đê? nên đánh Cao Bă?ng hay Đông Khê. Nhiê?u ý kiến nga? sang nên đánh Đông Khê. Mọi ngươ?i nhận thấy đánh Đông Khê không khó, tuy nhiên, công tác chuâ?n bị sef pha?i la?m lại tư? đâ?u.
Đông Khê cánh Cao Bă?ng 45 kilômét vê? phía nam. Không chi? điê?u tra vị trí Đông Khê, đaf thay đô?i nhiêfu sau trận đánh hô?i tháng 5 năm 1950, ma? co?n pha?i điê?u tra đoạn đươ?ng số 4 tư? Thất Khê lên Đông Khê, va? tư? Đông Khê lên Cao Ba?ng. Hậu câ?n chiến dịch thay đô?i nhiê?u. Pha?i di chuyê?n toa?n bộ hệ thống kho, trạm, bệnh viện đaf được bố trí hướng vê? Cao Bă?ng, nay đưa sang phía Đông Khê, Thất Khê. Riêng đươ?ng vận ta?i ô tô tư? Trung .Quốc sang mới thông tới Qua?ng Uyên, nay pha?i sư?a thêm đươ?ng tư? Qua?ng Uyên qua Phục Hoa? lên tới Thu?y Khâ?u da?i hơn 30 kilômét. Ngoa?i ra co?n có ý kiến đánh Đông Khê không tạo nên sự bất ngơ? đối với quân địch, cufng không đạt được chiến thắng vang dội mơ? đâ?u chiến dịch.
Tôi kết luận:
Đa?ng u?y va? Bộ chi? huy chiến dịch đaf nghe các cấp chi? huy đi trinh sát Cao Bă?ng vê? báo cáo. Sau khi phân tích va? cân nhắc kyf mọi mặt, thấy muốn đạt được nhưfng mục tiêu chiến dịch cu?a Trung ương đê? ra, câ?n pha?i thay đô?i phương án tác chiến. Phương án tác chiến mới đaf được Chu? tịch Hồ Chí Minh phê chuâ?n. Mơ? đâ?u chiến dịch, tập trưng lực lượng tiêu diệt Đông Khê, đô?ng thơ?i tiêu diệt quân tiếp viện, đặc biệt la? quân du?. Sau đó tập trưng lực lượng tiêu diệt Thất Khê. Nếu địch ở Thất Khê chưa tăng viện thi? nhanh chóng chuâ?n bị tiêu diệt Thất Khê ngay. Nếu địch đaf kịp tăng viện cho Thất Khê thi? có thê? chưa đánh Thất Khê ma? chuyê?n sang đánh các cứ điê?m nho? va? quân cơ động địch ở phía nam Thất Khê trước. Sau khi đaf tiêu diệt Đông Khê, Thất Khê va? một bộ phận quân ứng chiến, bộ đội ta sef nghi? ngơi một thơ?i gian đê? chấn chi?nh, rô?i tập trung toa?n bộ lực lượng tiến công Cao Bă?ng. Phương án cuf đánh Cao Bang trơ? tha?nh kế hoạch nghi binh.
Tôi biết quyết định na?y không chi? đa?o lộn công tác chuâ?n bị đaf triê?n khai rất vất va? một tháng qua, ma? co?n la?m mất đi ha?o hứng cu?a nhiê?u ngươ?i muốn được tham gia va?o trận đánh đâ?u tiên gia?i phóng một thị xaf. Nhưng không thê? khác. Chiến thắng đo?i ho?i sự táo bạo. Nhưng nó không chấp nhận bất cứ ha?nh động phiêu lưu na?o.
Sau cuộc họp, tôi tới Ta? Phay Tư? gặp đoa?n cố vấn.
Đô?ng chí Vi Quốc Thanh hơn tôi chư?ng va?i tuô?i, tư? ve? mặt đến tác phong đê?u biê?u lộ sự chân ti?nh, chín chắn, chư?ng mực cu?a một cán bộ cách mạng lâu năm. Anh Vi la? Tư lệnh binh đoa?n, đang chuâ?n bị đi la?m đại sứ ở Anh thi? được cư? sang Việt Nam. Chúng tôi có ca?m ti?nh với nhau ngay tư? lâ?n gặp đâ?u tiên. Anh Vi la? Cố vấn Bộ trươ?ng Quốc pho?ng - Tô?ng tư lệnh cho tới hết kháng chiến chống Pháp. Tôi tri?nh ba?y vê? ti?nh hi?nh chuâ?n bị chiến dịch. Anh Vi lắng nghe nhưng thưa phát biê?u, va? nói đang chơ? đô?ng chí Trâ?n Canh sang.

Trong tô? chức gia?i phóng quân Trung Quốc lúc đó, cao nhất la? daf chiến quân (tương đương với phương diện quân cu?a Liên Xô), rô?i tới binh đoa?n (tương đương với tập đoa?n quân). Đô?ng chí Trâ?n Canh la? Phó tư lệnh daf chiến quân, va? la? Trung ương u?y viên dự khuyết cu?a Đa?ng Cộng sa?n Trưng Quốc. Tôi nghif thơ?i gian na?y đô?ng chí Vi da?nh quyê?n phát biê?u cho đô?ng chí Trâ?n Canh.
Sau hội nghị liên tịch, mọi ngươ?i khâ?n trương bắt tay va?o công việc không một lơ?i kêu ca. Quan hệ giưfa ba cơ quan với bộ phận lafnh đạo .trong Bộ Tô?ng tư lệnh nhưfng năm chống Pháp la? quan hệ mâfu mực giưfa nhưfng ngươ?i đô?ng chí cu?ng chung trách nhiệm, vư?a nghiêm túc, vư?a thân thiết như nhưfng ngươ?i con trong một gia đi?nh.
Nga?y 21 tháng 8, Đa?ng u?y va? Bộ chi? huy chiến dịch đaf họp lại đê? nghe ba cơ quan báo cáo kế hoạch chuâ?n bị.
Anh Thái tri?nh ba?y dự tha?o kế hoạch tác chiến Đông Khê. Anh Lê Liêm báo cáo kế hoạch công tác chính trị.
Anh Ninh báo cáo kế hoạch cung cấp. Mọi ngươ?i đê?u biê?u thị quyết tâm hoa?n tha?nh nhiệm vụ mới. Tôi nhấc anh Thái nhanh chóng hoa?n chi?nh kế hoạch dự tha?o tác chiến tha?nh phương án chính thức đê? đưa lên phê duyệt.
Hai ngày 25 va? 26 tháng 8 năm 1950, Đa?ng u?y Mặt trận triệu tập hội nghị cán bộ tư? cấp trung đoa?n trơ? lên.
Hội nghị họp ở ba?n Nậm Tấu, cách huyện ly Qua?ng Uyên 6 kilômét.
Đây la? hội nghị trao nhiệm vụ chiến đấu nên các đơn vị đê?u có mặt. Tôi biết rof kha? năng va? tính cách những ngươ?i ngô?i đây. HỌ đê?u được thư? thách, re?n luyện trong lư?a đạn suốt mấy năm qua. Các anh Vương Thư?a Vuf, Lê Qua?ng Ba, Cao Vafn Khánh, Lê Trọng Tấn, Quang Trung, Vuf Yên, Thái Dufng, Vuf Lăng, Hô?ng Sơn, Đặng Văn Việt, Doafn Tuế... lâ?n đâ?u đi va?o một trận đánh hiệp đô?ng lớn, môfi ngươ?i đê?u như mang tới đây niê?m tự ha?o cu?a đơn vị YA? lơ?i hẹn ước thi đua chiến đấu lập công.
Ban chi? huy mặt trận Đông Khê được chi? định gô?m các đô?ng chí: Hoa?ng Văn Thái, chi? huy trươ?ng, Lê Liêm, chính u?y, Lê Trọng Tấn, chi? huy phó.
Lực lượng đánh Đông Khê gô?m hai trung đoa?n: 174 va? 209.
Nhiệm vụ đánh viện trao cho đại đoa?n 308.
Thơ?i gian các đơn vị va?o vị trí tập kết la? nga?y 14 tháng 9 năm 1950.
Sau khi trao nhiệm vụ cho các đơn vị, tôi nói thêm:
Tiêu đit Thất Khê xong, bộ đội nghi? ngơi, chi?nh đốn tư? 10 đến 15 nga?y sef lên đánh Cao Bă?ng. Nếu sau khi tiêu diệt Đông Khê, địch bo? Cao Bang rút chạy vê? phía nam thi? ta tập trung lực lượng tiêu diệt địch rút chạy trên quafng đươ?ng Cao Bă?ng - Đông Khê... Thay đô?i mục tiêu mơ? ma?n chiến dịch như vậy la?: trước đánh cứ điê?m nho?, sau. đánh cứ điê?m lớn, trước đánh cứ điê?m yếu, sau đánh cứ điê?m mạnh, vư?a đánh vư?a re?n .luyện bộ đội. Nếu Đông Khê bị mất va? quâ?n ứng chiến bị tiêu diệt, địch ở Cao Bâng sef lâm va?o ti?nh thế không thê? giưf được ma? chi? có ti?m cách nhạy. Ta sef có kha? năng tiêu diệt nhiê?u sinh lực địch hơn va? tạo điê?u kiện căn ba?n đê? gia?i phóng Cao Bă?ng hoa?n tha?nh các mục tiêu cu?a chiến dịch.