Đường tới Điện Biên Phủ - Hồi ký của Đại tướng Võ Nguyên Giáp

Nhân dân ti?nh Qua?ng Tây, Trung Quốc, mặc du? được gia?i phóng chưa lâu, co?n gặp nhiê?u khó khăn, nhưng đaf hết lo?ng đóng góp lương thực cho chiến dịch. Nhưfng đoa?n xe vận ta?i cu?a Quân gia?i phóng Trung Quốc chạy thâu đêm ca? tháng ro?ng trên nhưfng con đươ?ng cư?a khâ?u Việt Nam - Trung Quốc.
Cho tới hết năm 1950, ta đa? tiếp nhận cu?a Trung Quốc: 1.020 tấn vuf khí đạn dược, 180 tấn quân trang quân dụng, 2.634 tấn gạo, 20 tấn thuốc va? dụng cụ quân y, 800 tấn ha?ng quân giới, 30 ô tô, 120 tấn xăng dâ?u va? phụ tu?ng ô tô. Viện trợ cu?a Trung Quốc la? nguô?n cung cấp quan trọng va? hiệu qua? cho chiến dịch.
Chiến dịch Biên Giới xứng đáng mơ? đâ?u một thơ?i ky? mới, thơ?i ky? chuyê?n sang pha?n công va? tiến công cu?a quân đội ta. Đây la? một chiến dịch vận động tiến công điê?n hi?nh trong kháng chiến chống Pháp. Đaf có một sự trươ?ng tha?nh trong chi? đạo chiến dịch, trong nghệ thuật quân sự thê? hiện tư? khâu chọn điê?m đột phá, ba?y trận chơ? địch, điê?u binh, chuyê?n hóa thế trận nhanh chóng, tập trung gia?i quyết nhưfng trận then chốt. Chúng ta đaf biết khai thác tối đa nhưfng sai lâ?m cu?a địch, vận dụng tối đa sức mạnh binh lực co?n hạn chế cu?a ta, biến ke? địch mạnh tha?nh ke? địch yếu, biết khác phục nhưfng sơ suất, nhưfng nhược điê?m cu?a bộ đội ta lâ?n đâ?u tiến ha?nh một trận đánh lớn, đê? cuối cu?ng gia?nh toa?n thang.
Trong chiến dịch, hôm lên đa?i quan sát theo dofi trận Đông Khê, Bác đaf la?m một ba?i thơ chưf Hán.
ĐĂNG SƠN
Huê? trượng đăng sơn quan trận địa
Vạn tru?ng sơn u?ng vạn tru?ng vân . .
Nghifa binh tráng khí thôn ngưu đâ?u
Thệ diệt sa?i lang xâm lược quân".
Nha? thơ Xuân Diệu dịch như sau:
LÊN NÚI
Chống gậy lên non xem trận địa
Vạn tru?ng núi đơf vạn tru?ng mây
Quân ta khí mạnh nuột ngưu đâ?u
Thê? diệt xâm lăng luf sói cay".
Ba?n dịch hay, chi? tiếc hai chưf "sa?i lang? dịch tha?nh "sói câ?y? chưa ô?n. Qua ba?i thơ hiện lên hi?nh a?nh quen thuộc cu?a Ngươ?i, phong thái ung dung, tự tại giưfa chiến trươ?ng, ha?o khí chiến đấu cu?a các chiến sif ho?a quyện với khí thiêng sông núi. Được la?m ra giưfa lúc trận đánh mơ? ma?n đang gặp khó khăn, nó la? sự tiên đoán chiến thắng to lớn trong chiến dịch. Ba?i Đăng sơn gợi nhớ nhưfng câu thơ bất hu? cu?a Lý Thươ?ng Kiệt sau khi đánh thắng giặt Tống 900 năm trước, được coi la? Tuyên ngôn Độc lập lâ?n thứ nhất cu?a Việt Nam: "Nam quốc sơn ha? Nam đế cư...".
Ít nga?y sau chiến thắng Cao Lạng, chúng tôi nhận được mấy câu thơ chúc mư?ng chiến thắng bâng chưf Hán cu?a Chu? tịch Mao Trạch Đông:
"Thanh niên đích Việt Nam quân .
Nhất minh kinh nhân".
Tạm dịch: "Quân dội Việt Nam tre? tuô?i
Cất một tiếng ngươ?i ngươ?i kinh sợ".
Sơ? Trang Vương thơ?i Đông Chu lên la?m vua đaf ba năm, chi? ham mê săn bân, vui chơi với mif nưf trong cung.
Một triê?u thâ?n kê? với nha? vua câu chuyện: "Có một con chim lớn, lông đu? năm sắc, đậu trên go? cao nước Sơ?, đaf ba năm ma? không bay, cufng không kêu, không biết la? con chim gi? !". Sơ? Trang Vương hiê?u ý, nói: "Con chim ấy không pha?i chim thươ?ng, ba năm không bay, bay tất cao đến tận trơ?i; ba năm không kêu, kêu tất la?m cho ngươ?i ta khiếp sợ (Tam niên bất minh, Nhất minh kinh nhân)".
Sau đó, Sơ? Trang Vương được xếp va?o một trong "nguf bá" thơ?i Xuân Thu.
Chu? tịch Mao chi? mượn bốn chưf cu?a ngươ?i xưa, ma? nói lên được chiến thắng vang dội lâ?n đâ?u cu?a quân va? dân ta trong chiến dịch Biên Giới.
Chiến dịch Biên Giới cufng chính la? trận đánh vận động lớn ta khơi luô?ng đi tới trận đánh quyết định sau này.

Vote cho bác 5*. Mong bác tiếp tục post cho anh em đọc. Tôi rất khâm phục đại tướng Võ Nguyên Giáp và đã từng được nghe "Đường đến Điện Biên" trong chương trình đọc truyện đêm khuya, nhưng chỉ là một phần. Nay có dịp được đọc lại.
Cảm ơn bác

Đại tướng Võ Nguyên Giáp:

CHƯƠNG BỐN
ĐẢNG LAO ĐỘNG VIỆT NAM
Đầu năm 1951 diêfn ra một sự kiện lịch sư?. trọng đại trong đơ?i sống chính trị cu?a dân tộc: Đại hội Đa?ng Cộng sa?n Đông Dương lâ?n thứ II. Đây la? đại hội đấu tiên được tô? chức trên đất nước ta.
Tư? nga?y tha?nh lập 8 tháng 2 năm 1930 cho tới lúc đó, Đa?ng ta vâfn hoạt động bí mật. Sự xuất hiện đa?ng cu?a giai cấp công nhafn ở một nước phong kiến va? thuộc địa, với nê?n kinh tế nông nghiệp lạc hậu, nông dân chiếm 90% số dân, la? đối tượng nghiên cứu cu?a nhiê?u nha? sử học. Hơn hai mươi năm qua Đa?ng giưf vai tro? có tính quyết định đối với vận mệnh dân tộc. Đến với chu? nghifa cộng sa?n, Nguyêfn ái Quốc quyết đi tới tận cu?ng con đươ?ng đấu tranh cho độc lập, tự do, hạnh phúc cu?a mọi ngươ?i.
Nhưng nhưfng ngươ?i cộng sa?n Việt Nam không chi? la? ke? tư? thu? cu?a chinh quyê?n thực dân, phong kiến trong nước, ma? co?n la? đối tượng bị theo dofi, đa?n áp, săn đuô?i ở nhiều nước tư ba?n, thuộc địa trên các châu lục. Đa?ng pha?i tính toán, cân nhắc tư?ng đươ?ng đi nước bước cu?a mi?nh. Mặt trận Việt Minh la? cách lựa chọn đúng đắn cu?a Nguyêfn Ai Quốc đê? gia?nh lại độc lập, tự do cho dân tộc. Nga?y Tô?ng khởi nghifa năm 1945 mới có 5.000 đa?ng viên, nay đaf tha?nh một đội nguf đông đa?o: 760.000 ngươ?i. Trong kháng chiến, mọi hoạt động cu?a Đa?ng, cufng như nhưfng sinh hoạt cu?a đa?ng viên, vâfn tiến ha?nh bí mật. Chi? đôi khi nhưfng ngươ?i cộng sa?n mới xuất hiện dưới danh nghifa "hội viên Hội Nghiên cứu chu? nghifa Mác".
Đâ?u năm 1950, sau khi đi gặp các đa?ng bạn Liên Xô va? Trung Quốc trở vê?, Bác ba?n với Trung ương đaf tới lúc Đa?ng ra hoạt động công khai. Ti?nh hi?nh cách mạng trong nước cufng như trên thế giới đaf thay đô?i nhiê?u. Qua nhưfng năm lafnh đạo cách mạng, lafnh đạo kháng chiến, uy tín cu?a Đa?ng trong nhân dân đaf trở tha?nh tuyệt đối.
Các nước xaf hội chu? nghifa đaf công nhận nước Việt Nam dân chu? cộng ho?a. Sự xuất hiện công khai cu?a Đa?ng sef mang lại một nguô?n động viên mới trong nhân dân thúc đâ?y cuộn kháng chiến sớm đi tới thắng lợi. Nhưng xét ca? vê? bối ca?nh quốc tế cufng như ti?nh hi?nh trong nước, đê? tập hợp quâ?n chúng thật rộng rafi như chu? trương cu?a Đa?ng nhiê?u năm qua, va? hạn chế sự tuyên truyê?n xuyên tạc cu?a ke? thu?, Đa?ng câ?n có một cái tên mới. Bác đê? nghị lấy tên Đa?ng Lao động Việt Nam. Việc thay đô?i tên Đa?ng không pha?i la? vấn đê? riêng cu?a cách mạng Việt Nam ma? co?n liên quan đến cách mạng La?o va? Campuehia. Nhưfng vấn đê? lớn na?y pha?i do Đại hội Đa?ng Cộng sa?n Đông Dương quyết định. '' . Tuy nhiên, tô? chức một đại hội Đa?ng giưfa thơ?i ky? chiến tranh ác liệt va? rất khâ?n trương, la? điê?u không dêf da?ng. Trung ương quyết định triệu tập đại hội va?o tháng 2 năm 1951.
Tôi được Bác va? anh Trươ?ng Chinh phân công tri?nh ba?y báo cáo vê? ti?nh hi?nh quân sự ở đại hội. Nhưng suốt nhưfng tháng chuâ?n bị đại hội, tôi đê?u ở mặt trận. Tôi biên thư ngo? ý lo không có thơ?i gian viết một ba?n báo cáo đâ?y đu? Bác điện tra? lơ?i: "cứ chuyên tâm đánh giặc, báo cáo cho Đại hội thi? có dàn ba?i la? được, sau sef thêm".
Chiến dịch Trung Du kết thúc sớm hơn dự kiến. Tư? mặt trận, tôi đi thă?ng vê? chôf Bác, không ngơ? được gặp anh Trươ?ng Chinh va? ca? anh Lê Duâ?n mới tư? Nam Bộ ra dự đại hội. Bác va? anh Trươ?ng Chinh nhắc tôi la?m gấp báo cáo quân sự.
Anh Lê Duẩn cu?ng hoạt động với chị Nguyêfn Thị Minh Khai ở Nam Ky. Chị Minh Khai va? chị Quang Thái, la? hai chị em ruột. Anh Duâ?n kê? với tôi một câu chuyện vê? chị Thái. Trước nga?y chính quyê?n thực dân Pháp xét xư? nhưfng ngươ?i lafnh đạo cuộc khởi nghifa Nam Ky?, chị Thái tư? Ha? Nội va?o Sa?i Go?n thăm chị Minh Khai (thơ?i gian na?y tôi đaf qua Trung Quốc). Chị Thái gặp chị Minh Khai va? anh Lê Duâ?n ở phiên to?a đại hi?nh. Trong khi nói chuyện, chị Minh Khai ném cho anh Duâ?n một lá thư gấp nho?. Đúng lúc đó viên ca?nh sát quay lại. Chị Thái lập tức cúi xuống nhặt mâ?u giấy bo? va?o mô?m nhai va? nuốt luôn. Viên ca?nh sát đa?nh phịu. Sau đó, chị Minh Khai bị kết án tư? hi?nh. Anh Duâ?n nói: ''nếu bưfa đó chị Thái không nhanh trí thi? tôi khó gặp anh hôm nay". Sau na?y cu?ng la?m việc với nhau nhiê?u năm, anh Lê Duâ?n vâfn co?n nhắc lại với tôi va? một số đô?ng chí khác chuyện na?y.
Tết Tân Mafo đến trước đại hội va?i nga?y. Cuộc họp Hội đô?ng Chính phu? được triệu tập đúng nga?y mô?ng 1 Tết.
Sáng mô?ng 1, anh em chúng tôi có ngươ?i co?n ngu? thi? Bác đaf tới tư?ng pho?ng chúc Tết. Bác tặng môfi ngươ?i một tơ? thiếp hô?ng có ba?i thơ Xuân:
''Xuân na?y kháng chiến daf năm xuân, Nhiê?u xuân thắng lợi ca?ng gâ?n tha?nh công.
Toa?n dân hăng hái một lo?ng Thi đua chuâ?n bị Tô?.ng pha?n công kịp thơ?i''.
Trong cuộc họp Hội đô?ng Chính phu?, tôi thay mặt quân đội chúc Tết Bác, ca?m ơn Quốc hội va? Chính phu? đaf hết lo?ng chăm sóc bộ đội, va? hứa hẹn sang năm mới quân đội sef cố gắng gia?nh nhưfng thang lợi mới trên chiến trươ?ng.
Đê? chuyê?n sang giai đoạn mới, Đa?ng ta đaf có chu? trương cu?ng cố bộ máy chính quyê?n. Trong phiên họp, Bác nhấn mạnh pha?i vận động nhân dân phê bi?nh cán bộ, phê bi?nh chính quyê?n, như vậy la? thực hiện dân :chu? một cách thiết thực va? sâu sác. Ngươ?i nói: "Trong lúc thực hiện phê bi?nh va? tự phê bi?nh, có thê? cán bộ sợ bị tru? va? dân thi? có lúc phê bi?nh mươ?i câu chi? đúng hai, nhưng ta cứ pha?i đê? dâ?n phê bi?nh, nếu không ta sef khóa cư?a sự phê bi?nh".
Chiê?u mô?ng 2 Tết, phiên họp kết thúc. Bác va? một số đô?ng chí lên đươ?ng tới địa điê?m đại hội. Tôi quay vê? cơ quan dự cuộc họp Đa?ng u?y Mặt trận Hoa?ng Hoa Thám phiên đâ?u tiên, va? tới đại hội va?o đúng nga?y khai mạc.

SAU một thơ?i gian họp tru? bị, Đại hội đại biê?u toa?n quốc cu?a Đa?ng Cộng sa?n Đông Dương lâ?n thứ II chính thức khai mạc nga?y 11 va? kết thúc nga?y 19 tháng 2 năm 1951 tại xaf Vinh Quang, huyện Chêm Hóa, ti?nh Tuyên Quang. CÓ 158 đại biê?u chính thức va? 53 đại biê?u dự khuyết. Đa?ng Cộng sa?n Trung Quốc, Đa?ng Cộng sa?n Pháp va? Đa?ng Cộng sa?n Xiêm thái Lan la? khách mơ?i.
Riêng đoa?n đại biê?u Đa?ng Cộng sa?n Pháp tới chậm không kịp dự đại hội.
Nhưfng đại biê?u vê? họp đaf tra?i qua nhiê?u năm da?i đấu tranh, bị đặt ra ngoa?i vo?ng pháp luật, tu? đa?y, có ngươ?i đaf nă?m trong xa? lim án chém. HỌ đê?u la? nhưfng đa?ng viên đi đâ?u phong tra?o đấu tranh trước tô?ng khởi nghifa, cufng như kháng chiến hiện nay. SỐ đông va?o tuô?i trung niên.
Một số ít mái đâ?u chớm bạc.
Hội trươ?ng va? nha? ở cu?a đại biê?u bă?ng nứa lá nhưng cao ráo, ho?a hợp với khung ca?nh thiên nhiên nơi rư?ng núi, rof ra?ng có ba?n tay cu?a một nha? kiến trúc ta?i hoa.
Trước hội trươ?ng có sân rộng. Ở? bi?a rư?ng la? cánh đô?ng.
Thơ?i tiết khô ráo, ấm áp, vê? đêm lại có trăng. Cuộc họp mặt rất hiếm có trong chiến tranh, vận hội mới cu?a cách mạng đaf la?m cho mọi ngươ?i như tre? lại. Giơ? nghi?, Bác va? các đại biê?u cu?ng với khách nước ngoa?i câ?m tay nhau nha?y múa trên sân, ngô?i xem phim "Bá Linh sụp đô?", hoặc đi dạo trên cánh đô?ng. Tôi ca?m thấy mi?nh như trở lại tuô?i thanh niên, va? không kho?i chạnh lo?ng khi nghif tới chị Minh Khai, chị Quang Thái, anh Lê Hô?ng Phong.... va? bao nhiêu đô?ng khí khác đâ?u rơi trên máy chém, chết trong chốn lao tu?, không có mặt hôm nay.
Tại đại hội, Bác tri?nh ba?y Báo cáo Chính trị điê?m lại quá tri?nh hoạt động cu?a Đa?ng tư? khi tha?nh lập, nêu lên nhưfng nhiệm vụ trong thơ?i ky? cách mạng mới đê? đưa kháng chiến đến tháng lợi. Bác nói:
" Lúc bắt đâ?u kháng chiến, Quân đội ta la? một quân đội thơ ấu, tinh thâ?n dufng ca?m có thư?a, nhưng thiếu vuf khí, thiếu kinh nghiệm, thiếu cán bộ, thiếu mọi mặt.
Quân đội địch la? một quân đội nô?i tiếng trong thế giới.
Chúng có ha?i quân, lục quân, không quân. Chúng lại có đế quốc Anh - Myf giúp, nhất la? Myf.
Lực lượng ta va? địch so le nhiê?u như thế, cho nên lúc đó có ngươ?i cho ră?ng: cuộc kháng chiến cu?a ta la? "châu chấu đá voi".
Chi? nhi?n vê? vật chất, chi? nhi?n ở hiện trạng, chi? lấy con mật hẹp ho?i ma? xem, thi? như thế thật, vi? đê? chống máy bay va? đại bác cu?a địch, lúc đó ta pha?i du?ng gậy tâ?m vông. Nhưng Đa?ng ta theo chu? nghifa Mác - Lênin, chúng ta không nhưfng nhi?n va?o hiện tại, ma? lại nhi?n va?o tương lai, chúng ta tin chắc va?o tinh thâ?n va? lực lượng cu?a quâ?n chúng, cu?a dân tộc. Cho nên chúng ta qua? quyết tra? lơ?i nhưfng ngươ?i lư?ng chư?ng va? bi quan kia ră?ng:
Nay tuy châu chấu đấu voi
Nhưng mai voi sef bi lo?i ruột ra.
Sự thật đa? chứng to? ra?ng "voi'' thực dân đaf bật đâ?u lo?i ruột, ma? bộ đội ta đaf trưởng tha?nh như con hô? oai hu?ng...". Ngươ?i chi? rof cách mạng nước ta đaf đi tư? thắng lợi na?y đến thắng lợi khác vi?: "Ta có một đa?ng to lớn, mạnh mef.
To lớn, mạnh mef la? vi? có chu? nghifa Mác - Lênin, vi? sự'' cố gắng không ngư?ng cu?a toa?n thê? đa?ng viên, vi? được toa?n quân va? toa?n dân thương yêu, tin cậy, u?ng hộ".
Báo cáo Chính trị nêu lên hai nhiệm vụ chính:
1. Đưa kháng chiến đến thắng lợi hoa?n toa?n.
2. TÔ? chức Đa?ng Lao động Việt Nam.
''Đa?ng Lao động Việt Nam pha?i la? một đa?ng to lớn, mạnh mef, chắc chan, trong sạch, cách mạng triệt đê?.
Đa?ng Lao động Việt Nam pha?i la? ngươ?i lafnh đạo sáng suốt, kiên quyết, trung tha?nh cu?a giai cấp công nhân va? nhân dân lao động, cu?a nhân dân Việt Nam, đê? đoa?n kết va? lafnh đạo dân tộc kháng chiến đến thắng lợi hoa?n toa?n, đê? thực hiện dân chu? mới.
Trong giai đoạn na?y, quyê?n lợi cu?a giai cấp va? nhân dân lao động va? cu?a dân tộc la? một. Chính vi? Đa?ng Lao động Việt Nam la? đa?ng cu?a giai cấp công nhân va? nhân dân lao động, cho nên nó pha?i la? đa?ng cu?a dân tộc Việt Nam.
Nhiệm vụ thứ nhất, nhiệm vụ cấp bách nhất cu?a Đa?ng ta nga?y nay la? pha?i đưa kháng chiến đến thắng lợi. Các nhiệm vụ khác đê?u pha?i phụ thuộc va?o đó".
"Kiên quyết xây dựng một nước Việt Nam độc lập, thống nhất dân chu?, phú cươ?ng, một nước Việt Nam dân chu? mới". '' Anh Trươ?ng Chinh tri?nh ba?y ba?n báo cáo ''Ba?n vê? cách mạng Việt Nam". Đây la? cương lifnh cách mạng trong thơ?i ky? mới. Trên cơ sở tô?ng kết kinh nghiệm thực tiêfn hơn hai mươi năm lafnh đạo cách mạng cu?a Đa?ng, đô?ng chí Tô?ng bí thư nêu lên trước đại hội toa?n bộ đươ?ng lối cách mạng dân tộc dân chu? nhân dân tiến lên chu? nghifa xaf hội ở Việt Nam:
''Vấn đê? lớn ma? ti?nh hi?nh khách quan cu?a xaf hội Việt Nam đê? ra la?: gia?i quyết mâu thuâfn giưfa chế độ dân chu? nhân dân với nhưfng lực lượng pha?n động, khiến cho chế độ dân chu? nhấn dân Việt Nam phát triê?n mạnh mef va? tiến lên chu? nghifa xaf hội".
"Nhiệm vụ cơ ba?n cu?a cách mạng Việt Nam la? tiêu diệt bọn đế quốc xâm lược, la?m cho nước Việt Nam hoa?n toa?n độc lập va? thống nhất, xóa bo? hi?nh thức bóc lột phong kiến, la?m cho ngươ?i ca?y có ruộng, tiến lên chu? nghifa xaf hội.
Nhiệm vụ chống đế quốc va? nhiệm vụ thống phong kiến khăng khít với nhau. Nhưng trọng tâm cu?a cách mạng trong giai đoạn hiện tại la? gia?i phóng dân tộc. Ke? thu? cụ thê? trước mắt cu?a cách, mạng la? chu? nghifa đế quốc xâm lược va? be? luf tay sai. Mufi nhọn cu?a cách mạng chu? yếu chifa va?o bọn đế quốc xâm lược"I.
Báo cáo đê? ra 12 chính sách đê? đưa cách mạng đến thắng lợi: Đâ?y mạnh kháng chiến đến toa?n thang. Thi ha?nh tư?ng bướt chính sách ruộng đất, tiến tới thực hiện khâ?u hiệu ngươ?i ca?y có ruộng. Xây dựng, cu?ng cố va? phát triê?n chế độ dân chư? nhân dân vê? chính trị, kinh tế va? văn hóa. Cu?ng cố mặt trận dân tộc thống nhất chống đế quốc xâm lược. Xây dựng va? phát triê?n quân đội nhân đâ?n Chính sách dân tộc. Chính sách tôn giáo. Chính sách đối với vu?ng tạm bị chiếm. Chính sách đối với ngoại kiê?u.
Chính sách đối ngoại. Ra sức u?ng hộ cách mạng Campuchia va? cách mạng La?o. Tích cực góp phâ?n va?o cuộc đấu tranh vi? ho?a bi?nh, dân chu? va? độc lập dân tộc cu?a nhân dân thế giới.
Đại hội da?nh ba nga?y nghe va? tha?o luận Báo cáo Chính trị, Luận cương Cách mạng Việt nam.

TRONG thơ?i gian họp tru? bị, Bác đaf luôn luôn nhắc các đại biê?u: "Nhiệm vụ chính cu?a đại hội la? đâ?y mạnh cuộc kháng chiến đến thang lợi hoa?n toa?n va? xây dựng Đa?ng Lao động Việt Nam, khi tha?o luận câ?n đặt trọng tâm va?o hai việc đó !". Nhưng va?o đại hội vâfn diêfn ra nhưfng cuộc tha?o luận kéo da?i vê? việc đô?i tên Đa?ng, Đa?ng cu?a ai! Giai cấp na?o lafnh đạo! Chu? nghifa Mác'' - Lênin la? gi?!...
Một va?i đại biê?u kiên tri? viện dâfn nhưfng điê?u trong sách vở, nói đa?ng cộng sa?n pha?i la? đa?ng cu?a giai cấp công nhân, không thê? la? cu?a nhân dân lao động nói chưng, nhưfng phâ?n tư? tư sa?n, thân sif, đặc biệt la? địa chu?, du? có yêu nước, tiến bộ cufng không thê? nam trong tha?nh phâ?n nhân dân lao động... Cuộc tranh luận có lúc trở nên căng thang. Bác ngô?i điê?m đạm lắng nghe nhưfng ý kiến khác nhau, bă?ng nhưfng lơ?i lef bi?nh dị Bác khéo léo hướng một số đại biê?u đi va?o trọng tâm hội nghị. Khi cuộc tranh luận "chu? nghifa Mác - Lênin la? gi?!" kéo da?i, Bác nhẹ nha?ng nói: "Chu? nghifa Mác - Lênin la? cái gi? lợi cho cách mạng thi? la?m !". Cáu nói cu?a Bác la?m rộ lên nhưfng tiếng cươ?i va? nhưfng tra?ng vôf tay kết thúc cuộc tranh cafi. Khi đó Bác không thê? nói: "Cách mạng Việt Nam đaf la?m nhiê?u điê?u chưa có trong sách vở!".
Sang nga?y thứ tư, các tiê?u ban họp riêng. Trung ương họp mở rộng ba?n vê? quân sự dưới sự chu? tọa cu?a Bác va? anh Trươ?ng Chinh. Tôi báo cáo vê? ti?nh hi?nh quân sự, âm mưa cu?a địch, chu? trương cu?a ta, phương châm chiến lược va? công tác chuâ?n bị các chiến dịch sập tới. Các liên khu Việt Bắc, 3, 4, 5 va? Nam Bộ lâ?n lượt phát biê?u. Trước yêu câ?u phát triê?n cu?a giai đoạn mới, các nơi nêu lên rất nhiê?u khó khăn. Bác nói: "Bộ đội ta nga?y nay cufng như chú bé Phu? Đô?ng nga?y xưa. Tư? chôf la? một ha?i nhi đang nă?m trong nôi, đột nhiên lớn vụt, vi? vậy ma? thiếu áo, thiếu quâ?n, thiếu ăn, thiếu mặc, thiếu các nhu câ?u khác, có thê? thiếu vợ nưfa... Nhưfng khó khăn na?y lớn thật, nhưng chi? la? khó khăn vi? trưởng tha?nh. Chú thâ?n đô?ng bộ đội ta sef có kha? năng hoạt động va? có rất nhiê?u triê?n vọng, tiêfn đô? sef rất rực rơf".
Thơ?i gian ở đại hội tôi tranh thu? ti?m hiê?u ti?nh hi?nh nhưfng chiến trươ?ng xa. Các đô?ng chí Khu 5 cho ra?ng nếu được tăng cươ?ng vuf khí sef có nhiê?u kha? năng đánh lớn.
Khu 5 có ba ti?nh tự do, địa hi?nh rư?ng núi nhiê?u, dân chúng rất quật cươ?ng, Tây Nguyên la? một chiến trươ?ng có nhiê?u thuận lợi ma? ta co?n chưa khai thác. Tôi có nhưfng buô?i trao đô?i với anh Lê Duâ?n. Anh Duâ?n nói Pháp sef cố gắng bi?nh định miêfn Nam đê? dô?n sức đối phó với chu? lực ta đang lớn mạnh ở miê?n Bắc. Tư? sau khi có lệnh chuâ?n bị Tô?ng pha?n công, ở Nam Bộ đaf tha?nh lập nhưfng trung đoa?n, liên trung đoa?n chuâ?n bị đánh lớn, nhưng khi ta tập trung chu? lực lại, phong tra?o chiến tranh du kích ở cơ sở lại sa sút. Anh dự kiến Nam Bộ sef co?n tra?i qua nhiê?u thư? thách gay gắt. Tôi nói năm 1947, Bộ cufng đaf triê?n khai tha?nh lập một đại đoa?n chu? lực, lấy tên la? Đại đoa?n Độc Lập, nhưfng đơn vị tư? các khu đaf được tập trung vê?, nhưng trước cuộc tiến công chiến lược cu?a địch va?o Việt Bắc, ta đaf kịp phân tán tha?nh nhưfng đại đội độc lập, tiê?u đoa?n tập trung nên đối phó thang lợi với cuộc tiến công. Anh Duâ?n ho?i vê? kinh nghiệm xây dựng bộ đội chu? lực bộ đội địa phương ở miê?n Bắc va? kê? nhưfng chuyện "xoay vâ?n đánh giặc", nhưfng sáng tạo trong cách đánh du kích ở miê?n Nam, nhưfng kinh nghiệm đấu tranh chính trị phong phú ở đô thị, đặc biệt la? Sa?i Go?n.
Chiê?u nga?y 14 tháng 2, tôi tri?nh ba?y Báo cáo quân sự tại đại hội. Báo cáo nêu lên quá tri?nh Đa?ng lafnh đạo đấu tranh vuf trang, kiê?m điê?m sự chu? quan trong đánh giá địch, lượng định nhưfng khó khăn cu?a ta trong thực hiện nhiệm vụ chuâ?n bị tô?ng pha?n công, như chậm chi? đạo vận động chiến, coi nhẹ du kích chiến; nêu lên nhưfng tiến bộ lớn lao trên chiến trươ?ng biên giới va? trung du; xác định phương châm chiến lược hiện nay: Trên chiến trươ?ng chính, đâ?y mạnh vận động chiến, phát triê?n du kích chiến nhă?m tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch, tiến tới gia?nh .ưu thế quán sự chuyê?n sang Tô?ng pha?n công, trên các .chiến trươ?ng Trung Bộ va? Nam Bộ lấy du kích chiến la? chính, vận động chiến la? phụ.
Báo cáo đê? cập một số vấn đê? xây dựng quân đội. Vê? tô? chức biên chế cu?a quân đội, câ?n gia?m bớt tha?nh phâ?n cơ quan đê? tăng cươ?ng cho lực lượng chiến đấu thích hợp với yêu câ?u cu?a chiến trươ?ng va? chiến thuật, gia?m nhẹ sự đóng góp cu?a nhân dân, nâng cao hiệu suất chiến đấu cu?a bộ đội. Câ?n ca?i tiến nội dung huấn luyện quân sự cho thích hợp với phương châm chiến lược, chiến thuật cu?a '' ta. VÊ? trang bị câ?n chú trọng ca? hai nguô?n: vuf khí đoạt được cu?a giặc va? vuf khí do ta tự sa?n xuất; lấy vuf khí cu?a giặc trang bị cho mi?nh vâfn la? nguô?n chính, nhưng pha?i ra sức phát triê?n sa?n xuất cu?a quân giới, nhất la? đối với nhưfng vuf khí cơ ba?n. Vê? cấp dươfng, câ?n kiên quyết ca?i tiến, quy định chế độ cấp dươfng thích hợp với nhu câ?u cu?a quân đội va? kha? năng đa?m phụ cu?a nhân dân. Vê? công tác chinh trị, pha?i lấy việc giáo dục chính trị, lafnh đạo tư tưởng la?m trọng tâm, giáo dục mục đích va? tính chất cu?a chiến tranh, đươ?ng lối va? chính sách cu?a Đa?ng va? Chinh phu? cho quân đội, đê? cao tri?nh độ giác ngộ, re?n luyện tinh thâ?n chiến đấu, cu?ng cố sự đoa?n kết trong va? ngoa?i quân đội, do đó re?n luyện cho môfi ngươ?i chiến sif đê?u có quan điê?m nhân dân, quan điê?m quâ?n chúng sâu sắc va? vưfng chắc. Trong xây dựng quân đội, việc xây dựng Đa?ng pha?i đặt lên ha?ng đâ?u. Câ?n thiết lập chế độ đa?ng u?y thay va?o chế độ chính u?y tối hậu quyết định. Đê? cao tính đa?ng, đêf cao ý thức giai cấp, giáo dục đươ?ng lối chính sách cu?a Đa?ng, kiện toa?n chi bộ, đêf cao tác dụng lafnh đạo cu?a chi bộ. Việc xây dựng đội nguf cán bộ la? vấn đê? then chốt trong công cuộc xây dựng quân đội nhân dân. Câ?n tăng cươ?ng sự giáo dục cho cán bộ vê? chính trị, năng lực công tác, tô? chức việc đa?o tạo va? bô? túc cho cán bộ trong các trươ?ng huấn luyện cufng như tại chức, mạnh dạn cất nhấc các cán bộ hay chiến sif có tha?nh tích chiến đấu lâu năm, chú trọng cất nhắc cán bộ công nông, nâng cao tri?nh độ cán bộ công nông đê? có kha? năng đa?m đương nhưfng công việc nga?y ca?ng quan trọng, đô?ng thơ?i ca?i tạo cán bộ trí thức biến họ tha?nh nhưfng ngươ?i luôn luôn trung tha?nh với quyê?n lợi cu?a giai cấp va? dân tộc...
Tinh thâ?n chiến đấu cu?a bộ đội trên các mặt trận, nhưfng chiến thắng lớn trong thơ?i gian qua đaf mang tới cho đại hội một niê?m hưng phấn tột độ. Anh Hoa?ng Quốc Việt chạy tới ôm lấy tôi hôn, nước mật cha?y ro?ng. Bác nhi?n chúng tôi rô?i nói vui:
ĐÓ la? "quân dân nhất tri '' !
Khi ấy anh Hoa?ng Quốc việt được phân công phụ trách công tác dân vận cu?a Đa?ng. Tiếng vôf tay lại tiếp tức rộ lên xen nhưfng tiếng cươ?i.
Bác đứng lên biê?u dương nhưfng gương chiến đấu cu?a bộ đội Việt Nam va? nói vi? đâu chúng ta có một quân đội như thế. ĐÓ la? do kế tục tinh thâ?n quật cươ?ng cu?a ông cha ta nga?y trước, tinh thâ?n tự lực, sáng tạo cu?a ta nga?y nay, va? sự học tập kinh nghiệm chiến đấu cu?a các nước anh em, chiến tranh vệ quốc ở Liên Xô, chiến tranh gia?i phóng ở Trung Quốc, nên bộ đội ta đaf trưởng tha?nh nhanh chóng va? vượt bậc.
Báo cáo quân sự tại đại hội được thông qua.

Đại hội đaf ra nghị quyết vê? quân sự tiếp tục khang định đươ?ng lối kháng chiến "toa?n dân, toa?n diện, trươ?ng ky? va? tự lực cánh sinh".
Nghị quyết nhấn mạnh pha?i kiên tri? lafnh đạo chiến tranh. Đa?ng chu? trương xây dựng một quân đội nhân dân mạnh mef, nhân chinh với ba đặc điê?m: dân tộc, nhân dân va? dân chu?. Khâ?n trương xây dựng bộ đội chính quy, cu?ng cố bộ đội địa phương va? phát triê?n dân quân du kích.
Phương châm tác chiến vâfn la? "lấy du kích la?m chính, vận động chiến la? phụ, nhưng pha?i đâ?y mạnh vận động chiến tiến lên đê? vận động chiến trở tha?nh chu? yếu''. Tuy vậy, do đặc điê?m chiến tranh phát triê?n không đê?u nên chi? đạo pha?i dựa va?o điệu kin cụ thê? cu?a môfi chiến trươ?ng ma? vận dụng phương châm cho thích hợp. "Pha?i nậm vưfng nguyên tắc tiêu diệt chiến".
Vê? mối quan hệ chiến đấu cu?a nhân dân ba nước Đông Dương, Đại hội nghị quyết: ''Vi? Đông Dương la? một chiến trươ?ng va? cách mạng Việt Nam có nhiệm vụ phối hợp với cách mạng Miên - La?o nên lúc na?y pha?i tích cực giúp đơf cuộc kháng chiến Miên - La?o: phát triê?n chiến tranh du kích, xây dựng lực lượng vuf trang, xây dựng căn cứ địa".
Với sự kiện Đa?ng ta ra hoạt động công khai, liên minh chiến đấu cu?a ba nước Việt - Miên - La?o chuyê?n sang một thơ?i ky? mới. Đế quốc Pháp xâm lược Đông Dương đaf cố kết các dân tộc trên bán đa?o trong cuộc chiến đấu chống ke? thu? chung. Tư? năm 1941, trong Hội nghị Trung ương lâ?n thứ tám tha?nh lập Việt Nam Độc lập Đô?ng minh, Bác đaf nêu ý kiến: "ở La?o va? Miên có thê? tha?nh lập Ai Lao Độc lập Đô?ng minh va? Cao Miên Độc lập Đô?ng minh đê? chuâ?n bị Tô?ng khởi nghifa". Ngươ?i cho ră?ng việc tô? chức một mặt trận đoa?n kết dân tộc thật rộng rafi la? thích hợp với ca? ba nước Đông Dương trong cuộc đấu tranh gia?nh tự do. Tuy nhiên, ti?nh hi?nh phát triê?n cách mạng ở ba nước không đê?u. Tại La?o va? Campuchia, cơ sở đa?ng mới xuất hiện ở một số tha?nh phố, thị trấn có đông Việt kiê?u, chưa phát triê?n đượm xuống nông thôn. Ngay sau khi tha?nh lập nước Việt Nam dân chu? cộng ho?a, Chính phu? ta đaf ký Hiệp định Liên minh quân sự với Chính phu? ítxala La?o, cu?ng với Hiệp định tha?nh lập Liên quân Việt - La?o. Chính phu? ta cufng ký với Uy ban Cao Miên độc lập tuyên bố chung "Đoa?n kết Việt - Miên - La?o chống Pháp", va? tô? chức lực lượng vuf trang hôfn hợp Liên quân Miên - Việt. Trong nhưfng năm kháng chiến, ta đaf đưa nhưfng đơn vị quân ti?nh nguyện Việt Nam sang hoạt động ở La?o va? Campuchia cu?ng với Liên quân La?o - Việt, Liên quân Miên - Việt, bộ đội gia?i phóng Itxala La?o va? bộ đội Itxarâc Campuchia, dưới sự lafnh đạo cu?a Chinh phu? Kháng chiến La?o va? u?y ban Dân tộc gia?i phóng Campuchia. Do chiến trươ?ng bị địch chia cắt, ba nước đaf tô? chức nhưfng mặt trận liên minh chiến đấu hôfn hợp: Liên khu 10 với Thượng La?o, Liên khu 4 với Trung La?o, Liên khu 5 với Hạ La?o, Đông - Bắc Nam Bộ với Đông va? Tây - Bắc Campuchia. Nhưfng chiến thắng hô?i đâ?u kháng chiến toa?n quốc ở Sâ?m Tớ, Napé, Sêpôn, Tha? Khẹc, Xiêm Riệt... la? nhưfng biê?u hiện vê? sức mạnh cu?a khối liên minh chiến đấu ba nước Đông Dương.
Trước đây, Đa?ng Cộng sa?n Đông Dương lafnh đạo chung phong tra?o cách mạng ở ca? ba nước. Tại đại hội, anh Cay xo?n Phômviha?n thay mặt nhưfng ngươ?i cộng sa?n La?o, anh Sơn Ngọc Minh thay mặt nhưfng ngươ?i cộng sa?n Campuchia tham gia Đoa?n Chu? tịch. Nhưng sau đây, cách mạng cu?a môfi nước nă?m dưới sự lafnh đạo độc lập, tự chu? cu?a tư?ng đa?ng, liên minh chiến đấu cu?a ba nước Đông Dương sef được tiến ha?nh qua ba?n bạc thống nhất, phối hợp ha?nh động pho?ng giưfa ba đa?ng. Một loạt công việc đặt ra: pha?i tô? chức Ban vận động tha?nh lập Đa?ng ở La?o va? Campuehia, pha?i tha?nh lập ngay Mặt trận Đoa?n kết Liên minh Việt - Miên - La?o, tô? chức Hội nghị Liên minh ba nước trên bán đa?o Đông Dương... Yêu câ?u trọng tâm ở La?o va? Campuchia lúc na?y la? pha?i đâ?y mạnh phong tra?o kháng chiến: phát triê?n chiến tranh du kích, xây dựng lực lượng vuf trang va? xây dựng các khu căn cứ đê? đáp ứng với yêu câ?u cu?a ti?nh hi?nh mới.
Gặp lại anh Cay xo?n ở đại hội, tôi thấy ca?m giác cu?a mi?nh lâ?n đâ?u tiếp xúc với anh năm 1948 không lâ?m.
Ngươ?i sinh viên lúc đó tới Việt Bắc chinh la? hi?nh a?nh cu?a thế hệ mới nhân dân La?o quyết tâm dấn bước trên con đươ?ng đấu tranh cho độc lập, dân chu?. Tôi nói với anh 1 Mặt trận Đoa?n kết Liên minh Việt - Miên - La?o được tha?nh lập nga?y 11 tháng 3 năm 1951. Ban chi? đạo Mặt trận có các vị: Phạm Văn Đô?ng, Hoa?ng Quốc Việt, Xuphanuvông, Nuhâc, Sơn Ngọc Minh, Tútxơmút.
2. Hội nghị Liên minh ba nước trên bán đa?o Đông Dực"-g họp tháng 9 năm 1952.
Cay xo?n, thơ?i gian qua pha?i tập trung đối phó với nhưfng hoạt động cu?a địch, bộ đội Việt Nam chưa la?m được gi? nhiê?u cho cách mạng La?o, nay đaf có'' điê?u kiện hơn. La?o câ?n gấp rút xây dựng một căn cứ địa thật vưfng chắc, địa điê?m thuận tiện hiện nay la? Thượng La?o: Anh Cay xo?n cho ră?ng với sự tham gia cu?a Hoa?ng thân Xuphanuvông, trong giai đoạn mới, cách mạng La?o có điê?u kiện phát triê?n nhanh. Câ?n công khai tha?nh lập Chính phu? kháng chiến La?o. hoa?ng thân Xuphanuvông đang có mặt ở Việt Bâe, chuâ?n bị cho việc tha?nh lập Mặt trận Đoa?n kết Liên minh Việt - Miên - La?o. Sau khi được gặp Bác, Hoa?ngthân đaf có nhưfng ti?nh ca?m va? sự kính trọng rất đặc biệt.
Đại hội bâ?u ra Ban Chấp ha?nh Trưng ương Đa?ng Lao động Việt Nam do đô?ng chí Hồ Chí Minh la?m Chu? tịch, va? đô?ng chí Trươ?ng Chinh la?m Tô?ng bí thư.
Đại hội lâ?n thứ II cu?a Đa?ng được coi la? Đại ''hội kháng chiến. Nhưfng đại biê?u cu?a lực lượng vuf trang vê? đây đê?u như co?n mang theo khói súng cu?a chiến trươ?ng. Giưfa cuộc họp, nhiê?u đại biê?u quân đội đaf pha?i rơ?i đại hội lên đươ?ng đi chiến dịch.
Tôi không ở lại đại hội được tới nga?y bế mạc, vi? pha?i vê? cơ quan đê? kịp dự cuộc họp Đa?ng u?y Mặt trận lâ?n thứ hai được triệu tập va?o nga?y 19 tháng 2 năm 1951, quyết định lựa chọn phương án đánh địch trong chiến dịch sắp tới.
Đại hội lâ?n thứ II cu?a Đa?ng mở ra một thơ?i ky? cáeh mạng mới trên bán đa?o Đông Dương. Với Đa?ng Lao động Việt Nam, Đa?ng ta đaf trở vê? với tô? chức ban đâu, được quyết định trong hội nghị hợp nhất nhưfng ngươ?i cộng sa?n ở Đông Dương nga?y 3 tháng 2 năm 1930 (Đa?ng Cộng sa?n Việt Nam), dưới sự chu? tri? cu?a lafnh tụ Nguyêfn ái Quốc. Đa?ng ta ra hoạt động công khai đaf chính thức la?m nhiệm vụ cu?a một đa?ng câ?m quyê?n chịu trách nhiệm trước dân tộc. Đại hội cufng mở ra thơ?i ky? hoạt động mới cu?a hai đa?ng anh em, La?o, Campuchia, một hi?nh thức liên minh chiến đấu mới giưfa ba nướ.c trên bán đa?o Đông Dương, dâfn tới thắng lợi cách mạng ở môfi nước sau na?y.

CHƯƠNG NĂM
XUỐNG TRUNG DU
THU Đông năm 1950, trên chiến trươ?ng ca? nước, khoa?ng 10.000 quân địch đaf bị loại kho?i vo?ng chiến đấu Riêng tại chiến dịch Biên Giới, chúng ta đaf tiêu diệt nhưfng đơn vị tinh nhuệ cu?a địch. Các tiê?u đoa?n du? được coi la? lá chu? ba?i cu?a quân viêfn chinh. Lính lê dương, tư? nga?y đâ?u chiến tranh đaf la? chôf dựa chu? yếu cu?a tướng lifnh Pháp. Các đơn vị Tabo, tư?ng nô?i danh ở Bắc Phi, la? nhưfng đơn vị đâ?u tiên vượt sông Rhin trong cuộc chiến gia?i phóng nước Pháp. SỐ sif quan bị chết va? bị bắt khá đông: 90 sif quan, 200 hạ sif quan, trong đó có ca? một trươ?ng hạ sif quan du? đi thực tập, ca? bộ máy chỉ huy 2 binh đoa?n va? cụm cứ điê?m Đông Khê. Một số chiến lược quan trọng cu?a địch: phong to?a biên giới phía bắc, khu tứ giác ba?o vệ đô?ng bă?ng Bắc Bộ, ha?nh lang đông tây nhă?m cắt đứt Việt Bắc với miê?n xuôi... đê?u bị phá sa?n.
Thất bại hoa?n toa?n bất ngơ? đaf gây một chấn động lớn trong giới câ?m quyền Pháp ở Đông Dương.
Alétxăngđri, viên tướng đến giơ? phút cuối co?n pha?n đối việc rút lui kho?i Cao Bă?ng, lúc na?y lại đê? nghị rút Móng Cái, Tiên Yên va? Ho?n Gai đê? có thêm 4 tiê?u đoa?n ba?o vệ Ha? Nội. Vanluy (Valluy) đô?ng ti?nh với ý kiến rút Đi?nh Lập, Tiên'' Yên. Tô?ng chi? huy Cácpăngchiê co?n tính tới trươ?ng hợp nếu áp lực Việt Minh quá mạnh, sef bo? Ha? Nội vê? cố thu? ở Ha?i Pho?ng.
Tin tức tư? Ha? Nội báo ra, ca? tha?nh phố đang num nớp lo sợ một cuộc tiến công. Lực lượng thiết giáp tập trung ở phía bắc tha?nh phố đê? pho?ng nhưfng binh đoa?n Việt Minh tư? Cao Bă?ng, Lạng Sơn đô? vê?. Đươ?ng phố lúc na?o cufng có ca?nh sát vuf trang đứng gác trong công sự daf chiến vư?a xây dựng. Pháp kiê?u được lệnh chuâ?n bị di ta?n.
Nhưfng tin không la?nh tư? Bắc Việt Nam lại gây xáo trộn tại thu? đô Pháp.
Pha?n ứng đâ?u tiên cư?a Chính phu? Pháp la? cử ngay một đoa?n điê?u tra sang Đông Dương, đô?ng thơ?i cấp tốc tăng viện 7 tiê?u đoa?n bộ binh cu?ng với 1 trưng đoa?n thiết giáp, 2 cụm pháo binh, 1 phi đội máy bay ném bom, một số lượng khá lớn đại bác các loại, va? xe bọc thép đê? đối phó với cuộc tiến công lớn cu?a Việt Minh. Chinh phu? Pháp đaf rất cố gắng. Nhưng Bộ chi? huy quân sự Pháp ở Đông Dương đo?i ho?i hơn thế rất nhiê?u: câ?n có thêm 500.000 quân tinh nhuệ, pha?i tăng cươ?ng lực lượng không quân lên gấp ba, va? vâfn pha?i rút hẹp phạm vi chiếm đóng ở đô?ng bă?ng !
Vấn đê? chiến tranh Đông Dương thơ?i gian qua tạm lắng xuống trước nhưfng khó khăn vê? kinh tế (ngân sách thiếu hụt 247 ti? franc), giơ? lại gây sóng gió trong chính phu?, quốc hội, báo chí va? dư luận dân chúng.
Tướng Giăng (Juin), tha?nh viên cu?a phái đoa?n điê?u tra tư? Đông Dương vê?, nói với Tô?ng thống va? Thu? tướng Pháp: "Sớm muộn Pháp cufng pha?i bo? Đông Dương vi? quá xa xôi va? tốn kém. Cách tốt nhất la? điê?u đi?nh với ông Hồ Chí Minh hoặc quốc tế hóa cuộc chiến". Nghị sif Pháp Măng đét Phăng (Mande?s France) nhiê?u lâ?n phát biê?u tại quốc hội vê? bế tắc không thê? gia?i quyết ca? vê? quân sự va? chính trị trong chiến tranh Đông Dương, câ?n pha?i đi tới "gia?i pháp ti?m kiếm một tho?a hiệp chính trị, một tho?a hiệp tất nhiên la? với ngươ?i đang chiến đấu chống chúng ta!".
Với Quốc hội Pháp, có hai gia?i pháp: Một, tiếp tục chiến tranh với nhưfng điê?u kiện rất khó khăn cu?a nước Pháp, hoặc dựa va?o Myf. Hai, chấm dứt cuộc chiến bă?ng cách điê?u đi?nh với Chính phu? Hồ Chí Minh, một gia?i pháp ma? chính Măngđét Phăng cufng cho la? "nặng nê?, xót xa, bất công nhưng pha?i lef. '' Chính phu? Plêven (Pleven) ti?m ra gia?i pháp thứ ba.
Tư? tháng 6 năm 1949, tại vịnh Hạ Long, Cao u?y Pháp Bôlae (Bollaert) đaf ký với Nguyêfn Văn Xuân va? Ba?o Đại một tuyên bố chung, trong đó Pháp long trọng thư?a nhận "độc lập va? "thống nhất" cu?a Việt Nam. Nhưng chi? ba nga?y sau đó, bộ trưởng Bộ Pháp quốc ha?i ngoại đaf tuyên bố tại quốc hội: Chính phu? Pháp vâfn duy tri? sự thống nhất vê? ngoại giao va? quốc pho?ng trong khối liên hiệp, Việt Nam chi? có lực lượng ca?nh sát chịu trách nhiệm vê? nội an, trước mắt quy chế "ba ky?" trong nhưfng hiệp ước ký với triê?u đi?nh Huế vâfn không thay đô?i kê? ca? quy chế vê? Nam Ky?, nếu chưa có quyết định cu?a Quốc hội Pháp ( !).
Với sự thúc ép cu?a Myf, hai tháng sau, nga?y 3 tháng 8 năm 1949, Hiệp ước êlydê (Elysée) giưfa Tô?ng thống Pháp Vanh xăng ôriôn (Vincent Aunol), bộ trưởng Bộ Pháp quốc ha?i ngoại Cốt Phơlôrê (Coste Floret) va? Ba?o Đại mới ra đơ?i. Pháp công nhận Việt Nam độc lập, có một quân đội 50.000 ngươ?i, với nhưfng sif quan ngươ?i Việt, nhưng do ngươ?i Pháp huấn luyện va? điê?u khiê?n. Vê? ngoại giao, Việt Nam chi? được đặt đại sứ ở Xiêm (Thái Lan), Trung Hoa (Tưởng Giới Thạch), ấn Độ va? To?a thánh Vaticăng. Vê? vấn đê? thống nhất Việt Nam, hiệp ước ghi: "Nước Pháp sef không chống lại sự thống nhất ba ky?...".
Nhưng suốt nhưfng năm qua, các nhân vật trong "chính phu? Việt Nam" vâfn la? nhưfng tên bu? nhi?n tha?m hại. Tha?m họa cu?a quân Pháp trên đươ?ng số 4 đem lại cho chúng một dịp quấy phá, công khai phê phán tư tưởng chu? nghifa thực dân cu?a nhưfng viên chức Pháp trong các cuộc đa?m phán.
Nga?y 22 tháng 10 năm 1950, Thu? tướng Pháp Plêven bất thâ?n đê? nghị quốc hội thông qua một ba?n hiệp ước trao cho các nước Đông Dương chu? quyê?n, độc lập, có chính quyê?n, ngoại giao va? quân đội, chấm dứt sự ba?o trợ cu?a Pháp, va? chuyê?n giao quyê?n ha?nh chính cho ngươ?i Việt trước nga?y 1 tháng 1 nam 1951.
Vi? đâu chu? nghifa thực dân Pháp cực ky? ba?o thu? lại bôfng nhiên trở nên ha?o phóng du? chi? la? với bọn bu? nhi?n!
Pháp đaf thấy không co?n lực lượng đê? tiếp tục cuộc chiến.
Hiệp ước na?y sef cho phép có thêm 500.000 quân ngụy do Myf trang bị vuf khí va? góp phâ?n nuôi dươfng Đây la? cách duy nhất đê? ''đối phó với ti?nh hi?nh đaf trở nên cực ky? bất lợi với quân viêfn chinh, cu?ng với sức ép nga?y ca?ng tăng trong quốc hội cufng như dư luận Pháp.
Giới câ?m quyê?n Pháp thư?a biết quyết định na?y sef mở đươ?ng cho Myf nắm ngụy quyê?n va? quân đội cu?a nó.
Không pha?i ngâfu nhiên Myf nhiê?u lâ?n thức ép Pháp la?m việc na?y. HỌ cufng biết không thê? dựa va?o một số tên bán nước bị đô?ng ba?o mi?nh khinh bi? đê? chống lại ca? một dân tộc chiến đấu cho độc lập, tự do thực sự, đang trên đa? thắng lợi. Nhưng họ không co?n sự lựa chọn na?o khác.
Một quyết định nưfa cu?a Chính phu? Pháp la? pha?i thay thế ngay Cácpăngchiê đaf quá mất tinh thâ?n !
Nhưfng ngươ?i đâ?u tiên được mơ?i la? Giăng va? Kơních (Koenig) đê?u thoái thác. Tô?ng thống Vanh xăng ôriôn gợi ý chọn Đơ? Lát đơ? Tátxinhi. Theo ông, viên tướng 5 sao đaf chi? huy tập đoa?n quân 1 tiến tư? bơ? biê?n Địa Trung Ha?i miê?n nam nước Pháp đến sông đanuýp (Danube) cuối thế chiến thứ hai, la? ngươ?i duy nhất có tâ?m cơf đưa đội quân viêfn chinh thoát kho?i hiê?m họa. Nhưng không pha?i không có ngươ?i pha?n bác. Thu? tướng Plêven nói: "Một nư?a sif quan sef bo? đi vi? ông ta nô?i tiếng nướng quân".
Cuối cu?ng, chính phu? đô?ng ý với tô?ng thống.
Các tướng lifnh Pháp đaf rof nhưfng khó khăn, bế tắc trên chiến trươ?ng Đông Dương. CÓ ngươ?i cho la? Đơ? Lát thích nhưfng công việc ma? mọi ngươ?i tư? nan. Đơ? Lát đaf nhanh chóng nhận nhiệm vụ chi? với một điê?u kiện: pha?i trao cho mi?nh ca? quyê?n dân sự va? quân sự, ông ta không tin có thê? xoay chuyê?n ti?nh hi?nh nếu co?n ai đó ở trên mi?nh.
Nga?y 6 tháng 12 năm 1950, Hội đô?ng Bộ trưởng Pháp bô? nhiệm Đơ? Lát chức Cao u?y kiêm Tô?ng chi? huy ở Đông Dương. Lâ?n đâ?u có ngươ?i đa?m đương một lúc ca? hai chức vụ na?y.

CUỐI năm 1950, tô?ng quân số cu?a ta la? 288.884 ngươ?i.
So với mu?a He? thi? lực lượng ta đaf tăng nhanh.
Nhưng cu?ng thơ?i gian đó, lực lượng địch cufng tăng lên 239.000 ngươ?i. Đây la? năm duy nhất trong suốt cuộc chiến tranh, vê? mặt số quân, ta va? địch có số lượng tương đương Trên chiến trươ?ng ca? nước, lực lượng ta phân chia không đê?u: .
Bắc Bộ: 66%. Riêng chu? lực trực thuộc Bộ Tô?ng tư lệnh chiếm 38%.
Trung Bộ: 19%. '' Nam Bộ: 12%.
Thượng La?o: 3%.
Chúng ta không thê? phát triê?n lực lượng nhanh vi? gặp khó khăn vê? trang bị, cấp dươfng, va? nhưfng vu?ng dân cư đông vâfn nă?m dưới sự kiê?m soát cu?a địch.
Nhiệm vụ giai ''đoạn mới đo?i ho?i ta pha?i có một khối chu? lực mạnh trên miê?n Bắc đaf trở tha?nh chiến trươ?ng chính. Ngoa?i đại đoa?n 308 va? 304 đaf được tô? chức tư? trước, cuối năm 1950, nga?y 25 tháng 12, Bộ quyết định tha?nh lập đại đoa?n 312. No?ng cốt cu?a đại đoa?n la? trung đoa?n 209 trực thuộc Bộ, cộng thêm trung đoa?n 165 điê?u tư? mặt trận Tây Bắc vê?, trung đoa?n 141 mới tha?nh lập với 2 tiê?u đoa?n 11 va? 16 cu?a 308, va? 1 tiê?u đoa?n độc lập cu?a Liên khu Việt Bắc.
Đâ?u năm 1951, ta tha?nh lập thêm 3 đại đoa?n bộ binh, . 1 đại đoa?n công binh va? pháo binh, thươ?ng được gọi la? đại đoa?n công pháo.
Đại đoa?n 320 tha?nh lập nga?y 16 tháng 1 năm 1951, gô?m 2 trung đoa?n chu? lực cu?a Liên khu 3 (48 va? 64) va? trung đoa?n Tây tiến 52.
Đa?i đoa?n 325 tha?nh lập nga?y 11 tháng 3 năm 1951 trên cơ sở cu?a 3 trung đoa?n chu? lực cu?a mặt trận Bi?nh - Trị - Thiên.
Đại đoa?n 351 (đại đoa?n công pháo) tha?nh lập nga?y 27 tháng 3 năm 1951, gô?m trung đoa?n sơn pháo 75 ly với tiê?u đoa?n pháo cu?a 308, các đại đội pháo cu?a 209 va? 174 ghép lại; trung đoa?n lựu pháo 105 ly (vốn la? trung đoa?n bộ binh 34 cu?a Liên khu 3, chuyê?n binh nhung ở Trung Quốc, tới chiến dịch Điện Biên Phu? mới có mặt trong đội hi?nh); va? trung đoa?n công binh 151 đaf có tư? trước.
Đại đoa?n 316 được tha?nh lập nga?y 1 tháng 5 năm 1951, với trung đoa?n 174 trực thuộc Bộ la?m no?ng cốt, trung đoa?n 98 thuộc mặt thật Đông Bắc, va? trung đoa?n 176 cu?a ti?nh Lạng Sơn.
Khối chu? lực cu?a Bộ gô?m 6 đại đoàn: 304, 308, 312, 316, 320, 325 được giưf nguyên vẹn cho tới kết thúc chiến tranh chống Pháp .
Đây chi? la? sự tô? chức lại nhưfng đơn vị đaf có sấn với chất lượng không đô?ng đê?u. Mạnh hơn ca? la? đại đoa?n 308 được tha?nh lập tư? trước, đánh tập trung sớm, nên ca? ba trung đoa?n đê?u đánh gio?i. 308 được ke? địch mệnh danh la? "Sư đoa?n thép". Tiếp đó la? đại đoa?n 312, có 2 trung đoa?n đánh tốt. Các đại đoa?n khác có tư? 1 tới 2 trung đoa?n đánh tốt. Riêng đại đoa?n 320 có nhiều kinh nghiệm hoạt động ở địch hậu đô?ng bâng.
Do chu? lực các liên khu được đôn lên tha?nh đại đoa?n nên ở liên khu chi? co?n bộ đội địa phương.
Việc trang bị vuf khí vâfn gặp nhiê?u khó khăn. Trung Quốc đaf đưa Chí nguyện quân sang chiến đấu ở Triê?u Tiên. Đê? trang bị chơ 6 đại đoa?n bộ binh, nhu câ?u vuf khí cu?a ta lên tới 1.200 tấn. Trong năm 1950, bạn chi? giao được 20%. Nguô?n vuf khí cu?a ta lúc na?y một phâ?n dựa va?o bạn, nhưng phâ?n chu? yếu vâfn la? lấy cu?a địch va? do ta tự sa?n xuất. Trong tô?ng quân số viêfn chinh va?o cuối năm 1950 la? 239.000 ngươ?i, chi? có 117.000 lính âu Phi. So với trước chiến dịch Biên Giới, quân số địch tăng lên dăm vạn, chu? yếu la? quân ngụy. Tính đơn vị, địch có 118 tiê?u đoa?n bộ binh, la tiê?u đoa?n pháo binh, 3 trung đoa?n thiết giáp, vê? không quân, địch có 143 máy bay các loại; vê? ha?i quân, địch có 263 ta?u các loại, trong đó có 1 tuâ?n dươ?ng hạm (Duguay Troin), 1 thông báo hạm hạng nặng (La Grondie?re), 1 thông báo hạm hạng nhẹ (La Moqueu8e).
Phân chia lực lượng địch trên các chiến trươ?ng như sau:
Bắc Bộ: 54%, với 64 tiê?u đoa?n. 28 tiê?u đoa?n la?m nhiệm vụ chiếm đóng (lo tiê?u đoa?n âu Pb 18 tiê?u đoa?n ngụy).
20 tiê?u đoa?n cơ động chiến lược (17 tiê?u đoa?n âu Phi, 3 tiê?u đoa?n ngụy). 16 tiê?u đoa?n cơ động chiến thuật (14 tiê?u đoa?n âu Phi, 2 tiê?u đoa?n ngụy). Vê? binh chu?ng có: 6 tiê?u đoa?n pháo binh, 2 trung đoa?n cơ giới, 4 tiê?u đoa?n công binh.
Trung Bộ: 17%, với 20 tiê?u đoa?n. 16 tiê?u đoa?n la?m nhiệm vụ chiếm đóng (10 tiê?u đoa?n âu Phi, 6 tiê?u đoa?n ngụy). 4 tiê?u đoa?n cơ động chiến thuật đê?u la? âu Phi. VỀ binh chu?ng: 1 tiê?u đoa?n pháo binh, 1 trung đoa?n cơ giới, 1 tiê?u đoa?n công binh.
Nam Bộ: 19%, với 23 tiê?u đoa?n. 21 tiê?u đoa?n chiếm đóng (20 tiê?u đoa?n âu Phi, 1 tiê?u đoa?n ngụy). 2 tiê?u đoa?n cơ động chiến lược toa?n la? âu Phi.
La?o: 6%, với 7 tiê?u đoa?n chiếm đóng toa?n la? ngươ?i La?o.
Campuchia: 4%, với 1 tiê?u đoa?n âu Phi va? 3 tiê?u đoa?n ngươ?i Khơme la?m nhiệm vụ chiếm đóng.
Trong năm 1950, địch tích cực phát triê?n quân ngụy, một phâ?n đê? bu? đắp số thiếu hụt trong đội quân viêfn chinh, một phâ?n đê? xây dựng quân ngụy theo chương tri?nh "quân đội các quốc gia liên kết". Chúng đaf tuyê?n mộ trên 55.000 lính ngụy, đại bộ phận (30.000) la? lấy ở Nam Bộ.
Quân đội ngụy lúc na?y đaf có 30 tiê?u đoa?n.

Đê? đối phó với khối chu? lực cu?a Bộ, địch gấp rút xây dựng 7 binh đoa?n cơ động (groupement mobile, gọi tật la? GM). Môfi binh đoa?n na?y tương đương với một trung đoa?n, gô?m 3 tiê?u đoa?n bộ binh, 1 cụm pháo binh, 1 đại đội công binh. Lúc na?y mới có 4 - 5 binh đoa?n đu? kha? năng hoạt động.
Các binh đoa?n cơ động đê?u bố trí ở bắc va? đông - bắc Ha? Nội: Binh đoa?n cơ động số 1 ở Ba?c Ninh. Binh đoa?n cơ động số 2 ở Gia Lâm. Binh đoa?n cơ động số 3 ở Vifnh Yên, Việt Tri?. Binh đoa?n cơ động số 4 ở Ha?i Dương. Binh đoa?n cơ động số 5 ở Bắc Giang. Binh đoa?n cơ động Bắc Phi ở Phu? Lôf. Binh đoa?n cơ động số 7 ở Đông Triê?u.
Các tiê?u đoa?n du? đê?u đóng chung quanh Ha? Nội.
Nghiên cứu cách bố trí lực lượng cu?a địch, có thê? thấy chúng đê? pho?ng một cuộc tiến công lớn cu?a ta vê? hướng trung du. Cuộc chiến ở Triê?u Tiên nô? ra va?o cuối tháng 6 năm 1950. Chi? một thơ?i gian ngắn, quân đội Bắc Triê?u Tiên đaf chiếm được phâ?n lớn Nam Triê?u Tiên. Mọi ngươ?i đê?u vui mư?ng vi? cuộc kháng chiến cu?a Việt Nam không co?n đơn độc. Riêng Bác giưf thái độ de? dặt. Bác nói với chúng tôi: "Quân đội Bác Triê?u Tiên vượt giới tuyến tạm thơ?i tiến xuống phía nam, nơi có quân Myf đóng, chắc chắn Myf sef pha?n ứng, nhất la? sau khi Myf đaf bị đâ?y kho?i lục địa Trung Hoa. Cuộc chiến đấu cu?a nhân dân Triê?u Tiên sef khó khăn va? lâu da?i". Khi chiến dịch Biên Giới bắt đâ?u nô? súng thi? được tin quân Myf đô? bộ va?o Triê?u Tiên,'' không chi? ở Nam Triê?u Tiện ma? ca? bên trên vif tuyến 38. Sau đó, quân đội Bắc Triê?u. Tiên buộc pha?i rút lui Một bộ phận quân Myf tiến sát sông Áp Lục. Cuối tháng. 10 năm 1950, Trung Quốc đaf pha?i đưa quân chí nguyện sang Bắc Triê?u Tiên. Cuộc chiến đấu diêfn ra rất quyết liệt Chiến trươ?ng Triê?u Tiên trở tha?nh nơi đối đâ?u quân sự giưfa Đông va? Tây, giưfa quân đội Trung Quốc, quân đội Bắc Triê?u Tiên, máy bay Liên Xô, với quân đội Myf va? nhiê?u nước chư hâ?u. Nhưfng tô?n thất vê? ngươ?i cu?a ca? hai bên đê?u rất lớn.
Đối với Bác, độc lập va? thống nhất cu?a Việt Nam la? nguyên tắc không thay đô?i. Nhưng suốt quá tri?nh mưu ti?m độc lập, tự do bao giơ? Ngươ?i cufng tính cách gia?nh thắng lợi với tô?n thất ít nhất bằng nhưfng sách lược khôn khéo. Tư? đâ?u năm 1950, nước Việt Nam dân chu? cộng ho?a được tất ca? các nước xaf hội chu? nghifa công nhận. Sự kiện na?y mở ra một triê?n vọng mới cho cách mạng Việt Nam.
Nhưng chúng ta cufng có thêm nghifa vụ mới, va? đứng trước nhưfng thư? thách mới. Nước Việt Nam đaf trơ? tha?nh một tiê?n đô?n cu?a phe xaf hội chu? nghifa ở Đông Nam á.
Bác suy nghif rất nhiê?u. Trong ba?n huấn thị ở hội nghị tô?ng kết chiến dịch Biên Giới, Ngươ?i đaf nhấn mạnh hai điê?u. Một, "trận thang na?y mới chi? la? một thang lợi bước đâ?u''. Hai, "pha?i tranh thu? thơ?i gian". .
Nhưfng sa sút tinh thâ?n cu?a đội quân viêfn chinh la? điê?u câ?n sớm khai thác.
Chu? trương chiến lược cu?a ta la? nhanh chóng khuếch trương thắng lợi ở biên giới, liên tục tiến công tiêu diệt sinh lực địch đê? giưf vưfng quyê?n chu? động, gia?i phóng tư?ng vu?ng đất đai tiến tới gia?i. phóng đô?ng bă?ng Bâc Bộ la?m thay đô?i cục diện chiến trươ?ng. Cufng trong hội nghị tại Chợ Đô?n, anh Trươ?ng Chinh đaf nhấc lại nhiệm vụ quân sự cu?a Đa?ng năm 1950 trên chiến trươ?ng Bắc Bộ la?: "I. Gia?i phóng biên giới, mở thông đươ?ng giao thông vận ta?i quốc tế. 2. Đánh dâ?n trung du, cu?ng cố căn cứ địa chính, chọc thu?ng ha?nh lang đông táy. 3. Phát triê?n du kích đến cao độ sau lưng địch, phá hoại kế hoạch chiếm đóng đô?ng bă?ng Bâc Bộ cu?a chúng".
Lúc na?y, ở Bác Bộ, đại bộ phận quân địch, gô?m 51 tiê?u đoa?n, tập trung tại 15 ti?nh, tha?nh ở đô?ng bă?ng va? trung du, có diện tích 21.000 km2 va? 8.000.000 dân. Ớ Tây Bắc, địch chi? có 3 tiê?u đoa?n.
Nếu muốn tranh thu? thơ?i cơ khi địch đang dao dộng lại chưa kịp cu?ng cố thế pho?ng ngự tại đô?ng bă?ng, ta pha?i mở nhưfng chiến dịch nhắm va?o trung du va? đô?ng bă?ng, trước hết la? trung du.
Đánh trung du sef có điê?u kiện tiêu diệt nhưfng sinh lực địch quan trọng, đâ?y lui địch kho?i nhưfng vu?ng tương đối đông dâ?n va? tru? phú giáp với Việt Bắc, góp phâ?n cu?ng cố va? mở rộng căn cứ địa. Ngươ?i dân các ti?nh trung du rất gắn bó với cách mạng đang trông đợi bộ đội vê? gia?i phóng. Một thuận lợi nưfa la? tại đây ta đaf chuâ?n bị được một số lương thực cho chiến dịch.
Nhưng đánh trung du la? đụng va?o pho?ng tuyến vo?ng ngoa?i ba?o vệ Ha? Nội. Nhưfng da?inúi cao ở Việt Bắc, Tây Bắc đô? dâ?n vê? châu thô? sông Hô?ng tới đây chi? co?n la? nhưfng go? đô?i trọc, cây cối lúp xúp, tiếp đến la? nhưfng cánh đô?ng bang phă?ng không có địa hi?nh cho bộ đội â?n náu khi tác chiến. Trung du có một mạng đươ?ng sá, sông ngo?i khá thuận tiện cho việc di chuyê?n xe thiết giáp va? nhưfng thu?y đội. Địa hi?nh na?y cho phép địch phát huy sức mạnh cu?a không quân, pháo binh va? nhưfng binh đoa?n cơ động. ĐÓ la? nhưfng thư? thách -mới đang chơ? bộ đội ta.
Tôi trao đô?i với đô?ng chí Vi Quốc Thanh vê? nhưfng thuận lợi va? khó khăn khi bộ đội chuyê?n vê? tác chiến ở trung du va? đô?ng bă?ng. Bạn giới thiệu Với chúng ta chiến thuật "bôn tập" cu?a Gia?i phóng quân Trung Quốc. Bộ đội sef trú quân cách địch khoa?ng 15 kilômét, ngoa?i tâ?m pháo cu?a chúng, bất thâ?n tiếp cận địch ban đêm, tiêu diệt quân địch va? gia?i quyết chiến trươ?ng trong va?i giơ?, quay trở vê? căn cứ xuất phát trước khi trơ?i sáng. Cách đánh na?y cho phép ta hạn chế ho?a lực máy bay, đại bác địch, đặc biệt la? ho?a lực máy bay. Nhưng chi? có thê? vận dụng nó trong đánh điê?m. NÓ rất phu? hợp với cách đánh cu?a ta trước đây la?: gia?i quyết gọn cứ điê?m địch trong một đêm đê? hạn chế ưu thế áp đa?o cu?a máy bay va? pháo, vô hiệu hóa lực lượng tăng viện cu?a địch. Chi? có khác la? lâ?n na?y đánh cát cứ điê?m ở đô?ng bă?ng nên pha?i tiếp cận địch xa hơn, bộ đội sef bị tiêu hao nhiê?u hơn vê? thê? lực Tư? cuối tháng Chín, Bộ Tô?ng tham mưa đaf cư? cán bộ xuống phối hợp với Liên khu Việt Bâc chuâ?n bị chiến trươ?ng. Hạ tuâ?n tháng 11 năm 1950, Ban Thươ?ng vụ Trung ương phê chuâ?n phương án tác chiến cu?a Bộ Tô?ng tư lệnh, quyết định mở chiến dịch Trâ?n Hưng Đạo, tiến công địch ở Trung Du, vu?ng duyên ha?i Đông Bắc va? Liên khu 3, nhă?m mục đích: - Tiêu diệt sinh lực địch. - Mở rộng khu lương thực, phát triê?n du kích chiến tranh.
- Tranh thu? thơ?i gian phá kế hoạch cu?ng cố cu?a địch.
Lực lượng tham gia chiến dịch gô?m 2 đại đoa?n, 5 trung đoa?n chu? lực, 4 đại đội pháo binh, 4 tiê?u đoa?n bộ đội địa phương, va? dân quân, du kích. Hướng chính la? vu?ng trung du tư? Việt Tri? tới Bắc Giang, đo?n tiến công chu? yếu nhă?m va?o khu vực Vifnh Yên - Phúc Yên, có 2 đại đoa?n. Hướng phụ la? vu?ng duyên ha?i Đông Bắc có 2 trung đoa?n, va? Liên khu 3, với 3 trung đoa?n.
Đa?ng u?y Mặt trận được chi? định nga?y 80 tháng 11 năm 1950 gô?m 5 đô?ng chí: Võ Nguyên Giáp, Nguyêfn Chí Thanh, Chu Văn Tấn, Trâ?n Hưfu Dực, Đa?o Văn Trươ?ng.
Tôi la? bí thư va? chi? huy trưởng mặt trận.
Chiến dịch sef chia tha?nh 2 đợt hoạt động.
Đợt 1 nhă?m thu hút quân viện va? thăm do? cách đối phó cu?a địch. Ta chu? trương du?ng tư?ng tiê?u đoa?n đứng chân trên địa ba?l cách địch 10 - 15 kilômét, vận động thật nhanh tới đánh đô?ng loạt một số cứ điê?m đột xuất trên tuyến trung du đối''diện với ta. Lực lượng ta được bố trí trên nhưfng khu vực dự kiến đê? tiêu diệt quân viện.
Các đơn vị đánh điê?m câ?n gia?i quyết chiến trươ?ng nhanh, rút nhanh, trước khi trơ?i sáng đaf trở vê? căn cứ. .
Tới đợt 2, ta sef căn cứ va?o cách đối phó ''cu?a địch, tập trung lực lượng vê? một hướng . địch yếu va? sơ hở, vận dụng chiến thuật "đánh điê?m diệt viện" tư? tiêu diệt cứ điê?m nho?, diệt viện nho?, tiến tới tiêu diệt cứ điê?m lớn va? diệt viện lớn.
Dự kiến nhưfng khó khăn trên chiến trươ?ng, Đa?ng u?y chu? trương la?m công tác tư tưởng cho bộ đội hiê?u rof:
không nhất thiết trận đánh sau pha?i lớn hơn trận đánh trước, ma? có thê? góp nhiêfu chiến thắng nho? tha?nh một chiến thắng lớn. Vận dụng kinh nghiệm cu?a chiến dịch Biên Giới, Đa?ng u?y yêu câ?u từng đơn vị vư?a phát huy cao độ tính chu? động linh hoạt sáng tạo trong chiến đấu, vừa tuân thu? sự chi? đạo, chi? huy theo một kế hoạch chung.
Đê? giưf bí mật vê? hướng va? thơ?i gian mở chiến dịch, 2 đại đoa?n 308, 312 được lệnh ở lại biên giới cho tới gâ?n nga?y N. .
Sở chi? huy chiến dịch thơ?i gian đâ?u chuyê?n vê? Khuôn Chu, chân núi Tam Đa?o, sau sef chuyê?n lên đi?nh núi Tam Đa?o Tại đây có thê? theo dofi ti?nh hi?nh mặt trận trên ca? hai hướng Thái Nguyên va? Vifnh Yên.
Trước nga?y lên đươ?ng đi chiến dịch, các đơn vị nhận được thư Bác. Tư?ng phân đội cho đến tô? ba ngươ?i đê?u động viên nhau thực hiện lơ?i dặn do? cu?a Bác:
"Môfi một ngươ?i, môfi dợn vị, môfi bộ phận đê?u pha?i:
Bí mật hơn Nhanh chóng hơn .
Kiên quyết hơn".
Tô?ng số quân tham dự chiến dịch Trâ?n Hưng Đạo la? 27.638 ngươ?i. Trong đợt 1 chiến dịch, chúng ta chi? đánh một số cứ điê?m đại đội, hoặc đại đội tăng cươ?ng. Mục tiêu cu?a đợt na?y la? tiêu diệt tư? 2 đến 3 tiê?u đoa?n. Một mục tiêu quá khiêm tốn so với chiến dịch Biên Giới.
Chúng ta vư?a tiêu diệt hai binh đoa?n địch trong vo?ng 13 nga?y tại biên giới trong nhưfng trận đánh mặt đối mặt.
Nhưng chi? hai tháng sau, hôm nay, lại pha?i quay vê? cách đánh nho? trước đây! Chắc chắn không pha?i như vậy.
Thơ?i ky? né tránh nhưfng cuộc tiến công cu?a ke? thu? đaf qua. Chúng ta bất đâ?u đi ti?m một trận đánh quyết định.
Ta đaf nhi?n thấy nhưfng trở ngại khi đưa bộ đội vê? chiến đấu trên địa hi?nh đô?ng bă?ng với một ke? thu? tuy đang dao động nhưng vâfn mạnh hơn ta rất nhiê?u vê? vuf khí va? phương tiện.
Nhưng khi va?o chiến dịch ta mới thấy chưa lươ?ng trước hết mọi khó khăn.
CHIẾN dịch Trân Hưng Đạo thươ?ng được gọi la? chiến dịch Trung Du vi? '' trung du được chọn la? chiến trươ?ng chinh, la? nơi diêfn ra nhưfng hoạt động chu? yếu cu?a chiến dịch.
Lực lượng ta ở đây có 2 đại đoa?n 308, 312 (thiếu 1 trung đoa?n), 3 liên đội sơn pháo 75 ly, môfi liên đội có 4 khâ?u sơn pháo, 4 tiê?u đoa?n bộ đội địa phương cu?a Vifnh Phúc (Vifnh Yên - Phúc Yên), Bắc Ninh, Bắc Giang, va? 2 '' đại đội công binh. .
Lực lượng cu?a địch ở 3 ti?nh trung du: Vifnh Phúc, Bắc Ninh, Bắc Giang có 14:806 ngươ?i, bao gô?m 9.326 quân âu Phi, 5.480 lính ngụy va? thô? phi?. Binh đoa?n cơ động số 3 cu?a địch trú quân ngay tại Vifnh Yên - Việt Tri?. Các binh đoa?n cơ động khác đóng ở Bắc Ninh, Gia Lâm, Bắc Giang, Ha?i Đươ?ng, Đông Triê?u cóthê? nhanh chóng can thiệp khi một nơi bị tiến cống. Địch tuy đông nhưng pha?i phân tán đê? la?m nhiệm vụ giưf đất Đa số dân chúng trong vu?ng vâfn thuộc vê? ta.
Trong 705 ban tê? địch đaf lập ở 3 ti?nh chi? có 203 ban tê? pha?n động, co?n 502 ban đê?u có liên hệ với kháng chiến.
Riêng ti?nh Vifnh Phúc, được chọn la?m hướng chu? yếu, la? nơi địch tương đối yếu. Tại đây chúng có 4.300 ngươ?i, với 2.400 âu Phi, 1.900 lính ngụy, 5 pháo 105 ly va? 4 pháo 75 ly. địch đaf lập 175 ban tê?, nhưng chi? có 20 ban tê? pha?n động, 135 ban tê? đaf theo ta, 20 ban khác giưf thái độ lưng chư?ng. .Có ti?nh trạng na?y chính la? do ta đaf phát động được chiến tranh nhân dân. Trước áp lực mạnh cu?a địch, lực lượng kháng chiến vâfn tô?n tại bă?ng cách â?n mi?nh tại chôf, khi có điê?u kiện lại xuất hiện phục hô?i va? phát triê?n phong tra?o. Mở nhưfng chiến dịch lớn thu hút lực lượng định va?o mặt trận chính la? cách hôf trợ tích cực cho chiến tranh nhân dân ở hậu địch phát triê?n.