Đường tới Điện Biên Phủ - Hồi ký của Đại tướng Võ Nguyên Giáp

Hà tuĂ?n thàng 12 nfm 1950, 2 'ài 'oà?n chù? lực cù?a ta tư? Cao Bf?ng, Làng Sơn bì mẶt di chuyĂ?n vĂ? phìa nam.
BT 'Ặi 'àf xa khu cfn cứ hơn mẶt nfm. Nhưfng là?ng bà?n, phẮ xà trĂn dòc 'ươ?ng 'Ắi với hò xiẮt bao thĂn thuẶc.
Dưới nhưfng mài nhà? tranh leo lèt ngòn 'è?n dĂ?u kia cò nhưfng ngươ?i thĂn 'ang trĂng chơ? hò. ĐĂ? giưf bì mẶt, khĂng mẶt càn bẶ, chiẮn sìf nà?o ghè qua nhà?. Đoà?n quĂn xuẮt hiẶn bẮt thĂ?n, 'i mà?i miẮt, như mẶt cơn lẮc trà?n qua khu cfn cứ. Sau hai thàng hòc tẶp, cù?ng cẮ, 'ược nuĂi dươfng tẮt với nguĂ?n lương thực do Trung QuẮc viẶn trợ, càc chiẮn sìf ta lài trà?n 'Ă?y sinh lực, phẮn khYi vì? chiẮn thf́ng và? mf̣t trẶn 'ang chuyĂ?n mì?nh vĂ? phìa nam.
Ngà?y 25 thàng 12 nfm 1950, cà? hai 'ài 'oà?n cò mf̣t Y vì trì tẶp kẮt. BT 'Ặi 'àf hà?nh quĂn mươ?i bẮn 'Ăm liĂ?n tư? biĂn giới Cao Làng vĂ? tới trung du. Tới nơi là? nĂ? sùng 'ành 'ìch ngay 'Ă? tào thẮ bẮt ngơ?.
Ta 'àf giưf 'ược hoà?n toà?n bì mẶt trong chuyĂ?n quĂn.
Nhưng kè? 'ìch vĂfn tung ra mẶt sẮ hoàt 'Ặng thfm dò?. Tư? trung tuĂ?n thàng 12 nfm 195ò, BT TĂ?ng tham mưu 'àf thĂng bào cho càc chiẮn trươ?ng xa, BT sèf mY chiẮn dìch, càc khu cĂ?n cò hoàt 'Ặng phẮi hợp, khĂng cho 'ìch 'ưa quĂn tư? Nam tfng viẶn ra BẮc. Sau nà?y chùng ta mới biẮt, nguĂ?n tin tì?nh bào quan tròng nhẮt mà? 'ìch thu thẶp 'ược, lài chình là? nhưfng bức 'iẶn mẶt màf cù?a ta chuyĂ?n 'i càc 'ìa phương.
Theo kẮ hoàch, chiẮn dìch TrĂ?n Hưng Đào sèf mY mà?n tài trung du và?o 'Ăm 26 thàng 12 nfm 1950.
Sàng ngà?y 26 thàng 12, anh LĂ Tròng TẮn, 'ài 'oà?n trưYng 312, bào cào với BT chì? huy chiẮn dìch mẶt cành quĂn 'ìch ước chư?ng mẶt binh 'oà?n 'ang tiẮn vĂ? LiĂfn Sơn, XuĂn Tràch thuẶc huyẶn LẶp Thàch, Vìfnh Phùc, là? nơi 2 trung 'oà?n cù?a 312 'ang tẶp kẮt. Anh TẮn 'Ă? nghì cho 'ơn vì nĂ? sùng tiĂu diẶt lực lượng nà?y. ĐĂy là? 'iĂ?u 'àng mư?ng. Ta 'ang 'ình kèo quĂn 'ìch ra khò?i cĂng sự 'i và?o nhưfng khu vực ta 'àf chuĂ?n bì thì? chùng lài tự ỳ tiẮn sĂu và?o vù?ng tự do 'ang cò lực lượng ta!
TĂi 'Ă?ng ỳ ngay với 'Ă? nghì cù?a 'ài 'oà?n, và? nòi với 'Ă?ng chì 'ài 'oà?n trưYng: "KhĂng bò? lơf cơ hẶi tẮt nà?y.
Coi như 'ơn vì càc 'Ă?ng chì nĂ? sùng mY mà?n chiẮn 'ìch.
TrẶn 'Ă?u phà?i thf́ng thẶt rò?n ràf!".
Anh LĂ Tròng TẮn chì? huy 3 tiĂ?u 'oà?n 'ành vẶn 'Ặng, tiĂu diẶt gòn 1 tiĂ?u 'oà?n da 'en và? tiĂu hao nf̣ng 1 tiĂ?u 'oà?n khàc Đìch hẮt hoà?ng rùt chày bò? lài cà? ''trẶn 'ìa phào. Đài 'oà?n ngài lẶ mùc tiĂu chiẮn dìch, khĂng ra lẶnh cho bẶ 'Ặi truy kìch. KhĂng thẮy ta 'uĂ?i theo, 'ìch quay lài kèo phào vĂ? Vìfnh YĂn.
ViĂn quan tư tiĂ?u 'oà?n trưYng bì bf́t tài trẶn cù?ng với 300 quĂn, khai tĂn y là? Pixea (Piscard) chì? huy tiĂ?u 'oà?n 1, trung 'oà?n 24 bẶ binh ngươ?i XĂnĂgan Ol24 RMTS), thuẶc binh 'oà?n cơ 'Ặng sẮ 8 do 'ài tà Muyle (Muler) chì? huy, 'ang tham gia và?o mẶt chiẮn dìch cà?n quèt cò tĂn là? "Con dèf giun" (Bècassine).
Đài 'oà?n 312, vì? bẶn tàc chiẮn khĂng cò 'iĂ?u kiẶn tĂ? chức lĂf thà?nh lẶp 'ài 'oà?n, sau 'ò 'àf quyẮt 'ình lẮy ngà?y chiẮn thf́ng LiĂfn Sơn - XuĂn Tràch (ngà?y 27 thàng 12 nfm 1950) là?m ngà?y truyĂ?n thẮng cù?a 'ài 'oà?n. ChiẮn thf́ng LiĂfn Sơn - XuĂn Tràch tào 'à? phẮn khYi cho chiẮn dìch. Tinh thĂ?n quĂn 'ìch ròf rà?ng là? chìu à?nh hưYng nhưfng thẮt trẶn Y biĂn giới''. .
Theo 'ùng kẮ hoàch, tư? 'Ăm ngà?y 26 'Ắn 'Ăm ngà?y 29 thàng 12 nfm 1950, bẶ 'Ặi ta 'Ă?ng loàt tiẮn cĂng nhiĂ?u vì trì 'ìch Y cà? Trung Du và? ĐĂng Bắc.
Hướng Trung Du, càc tiĂ?u 'oà?n thuẶc 308 tiĂu diẶt gòn càc vì trì. Hưfu Bang, Thf?n Lf?n, Tù Tào, GÒ? Sò?i, Ắp Cà? PhĂ, GÒ? Ău, và? YĂn Phù. RiĂng trẶn Chợ Thà phà?i dư?ng lài giưfa chư?ng vì? trơ?i sàng. Trung 'oà?n 209 cù?a 312 'ành Chợ Và?ng hai lẮn khĂng thà?nh cĂng.
Hướng ĐĂng Bf́c, trung 'oà?n 174 tiĂu diẶt vì trì Binh LiĂu. Đìch 'ưa viẶn lĂn Bì?nh LiĂu, nhưng trung 'oà?n 98 bò? lơf cơ hẶi 'ành viẶn. Bì uy hiẮp mành, 'ìch vẶi vàf rùt càc vì trì ChĂu Sơn, Khe Mo, Phong Dù, Hoà?nh MĂ co vĂ? cẮ thù? Y TiĂn YĂn. .
BT 'Ặi ta lĂ?n 'Ă?u tiĂu diẶt hà?ng loàt cứ 'iĂ?m 'ìch trĂn 'ìa hì?nh trưng du, thực hiẶn thà?nh cĂng càch 'ành bĂn tẶp Càc trẶn 'ành 'Ă?u 'ược già?i quyẮt trong mẶt 'Ăm, tiẮn hà?nh cù?ng lùc Y nhiĂ?u nơi, hàn chẮ khà? nfng chi viẶn bf?ng phào binh, can thiẶp bf?ng mày bay và? nhưfng 'Ặi quĂn ứng chiẮn, khi trơ?i sàng, bẶ 'Ặi ta 'àf ra khò?i tĂ?m kiĂ?m soàt cù?a phào binh 'ìch.
Ngà?y 30 thàng 12 nfm 1950, BT chì? huy chiẮn dìch cho kẮt thùc 'ợt 1. Chùng ta 'àf hoà?n thà?nh nhiẶm vù 'Ă? ra cho 'ợt nà?y, loài khò?i vò?ng chiẮn 'Ắu 1.200 quĂn 'ìch, trong 'ò cò 2/3 là? Ău Phi.
Qua khai thàc tù? binh, ta biẮt 'ìch 'àf phĂ?n nà?o phàn 'oàn 'ùng hướng tiẮn cĂng. Chùng dự kiẮn: hướng thứ nhẮt cù?a ta sèf tiẮn cĂng tư? ViẶt Trì? tới Vìfnh YĂn, nẮu thf́ng sèf tiẮn vĂ? Sơn TĂy và? Hà? NẶi. Hướng thứ hai sèf 'ành và?o Bf́c Ninh, Bf́c Giang, rĂ?i 'ành thang vĂ? Hà?i Dương cf́t 'ứt 'ươ?ng sẮ 5. ĐĂ?ng thơ?i 'ìch cùfng 'Ă? phò?ng hướng Hà?i Ninh. Tuy nhiĂn, khi cuẶc tiẮn cĂng nĂ? ra, chùng vĂfn lùng tùng trong càch 'Ắi phò. Tinh thĂ?n cù?a 'ìch khà sùt kèm. Tài XuĂn Tràch, khi bì bao vĂy, tư?ng trung 'Ặi 'ìch ra hà?ng. Ơ? càc vì trì 'ìch chẮng cự yẮu ớt, thươ?ng rùt và?o hĂ?m cẮ thù? chơ? quĂn ứng cứu. Ơ Bì?nh LiĂu, quĂn viẶn lĂn thẮy 'Ă?n 'àf bì tiĂu diẶt lẶp tức rùt lui Ngoà?i tiẮn bẶ trong 'ành tiĂu diẶt cứ 'iĂ?m, cĂng tàc hẶu cĂ?n chiẮn dìch cùfng cò bước phàt triĂ?n. Ta 'àf 'ưa nhưfng kho gào nhò? và?o sàt mf̣t trẶn khoà?ng 6 kilĂmèt, bà?o 'à?m tiẮp lương nhanh chòng cho bẶ 'Ặi khi tàc chiẮn.
BT 'Ặi cò lương khĂ mang theo. Càc 'ài 'Ặi 'ược cẮp phiẮu ''VẶn 'Ặng chiẮn" cò thĂ? lẮy lương thực, thực phĂ?m ngay tài chĂf, Y càc xàf vù?ng tàm bì chiẮm trĂn 'ìa bà?n chiẮn dìch. MĂfi trung 'oà?n 'Ă?u 'ược phẮi thuẶc tư? 250 'Ắn 300 dĂn cĂng là?m nhiẶm vù tà?i thương. ĐĂ? tẶp trung lực lượng phùc vù chiẮn dìch, càc trươ?ng trung cẮp, sơ cẮp quĂn y tàm thơ?i ,nghì? hòc; 10 bàc sìf, 91 y sìf, dược sìf, 264 y tà cứu thương lĂn 'ươ?ng ra tiĂ?n tuyẮn. Càc ban quĂn y tràm sơ cứu, 'Ặi phĂfu thuẶt cù?a 'ơn vì 'Ă?u 'ược bĂ? sung thĂm thuẮc men, dùng cù.
SĂ"́ thương vong trong 'ợt 1 cù?a ta bf?ng hai phĂ?n ba cù?a 'ìch: 218 ngươ?i hi sinh, 630 ngươ?i bì thương.

NGÀ?Y 17 thàng 12 nfm 1950, Đơ? Làt cù?ng LơtuẮcnĂ (Letourneau), bẶ trưYng BT QuẮc gia liĂn kẮt, 'i mày bay riĂng tới Sà?i Gò?n.
Đơ? Làt 'àf khf?ng 'ình uy quyĂ?n cù?a mì?nh ngay tư? giĂy phùt 'Ă?u tiĂn. Ăng ta xuẮt hiẶn mẶt mì?nh Y khung cư?a mày bay với bẶ lĂf phùc mà?u trĂng nĂ?i bẶt. Dư?ng lài giĂy làt tay chẮng can, 'ưa mf́t nhì?n 'àm 'Ăng, rĂ?i. Ăng ta mới chẶm ràfi bước xuẮng cĂ?u thang. ĐƠ? Làt khĂng giẮu giẮm thài 'Ặ lành nhàt và? coi thươ?ng hai ngươ?i tiĂ?n nhiẶm vĂ? dĂn sự và? quĂn sự ra 'òn mì?nh. Ăng ta tuyĂn bẮ càch chức tài chĂf viĂn tư lẶnh 'ìa phương 'àf tĂ? chức mẶt cuẶc duyẶt binh thà?m hài.
Ngay ngà?y hĂm sau, 18 thàng 12, tài BT tĂ?ng tham mưa, Đơ? Làt quyẮt 'ình trà? vĂ? Phàp hĂ?u hẮt nhưfng ngươ?i 'ang 'iĂ?u hà?nh càc bẶ phẶn, và? thay thẮ bf?ng bẶ sẶu do mì?nh 'em theo: Xalfng (Sa lan), vì? quen biẮt ĐĂng Dương, 'ược chì? 'ình là?m Phò tĂ?ng chì? huy; càc 'ài tà An la (Allard), BĂphrơ (Beaufre), CĂnhi rcogny), Graxiơ (Gracieux) 'Ă?u là? nhưfng sìf quan 'àf phùc vù tài tẶp 'oà?n quĂn 1 dưới quyĂ?n cù?a Đơ? Làt.
ViĂn tướng nfm sao rẮt nhiĂ?u tự tin, 'àf 62 tuĂ?i, khĂng cò ỳ 'ình chĂn vù?i sự nghiẶp cù?a mì?nh trĂn chiẮn trươ?ng xa xĂi tài mẶt thuẶc 'ìa cù? cù?a Phàp. Đơ? Làt biẮt nhà? cĂ?m quyĂ?n Phàp muẮn trao chức vu nà?y cho mì?nh tư? trước khi cò lơ?i 'Ă? nghì chình thức. Ăng ta 'àf cĂn nhf́c mòi khò khfn. Và? òng ta cho rf?ng mì?nh hoà?n toà?n cò khà? nfng khĂi phùc lài tì?nh thẮ, thẶm chì già?nh chiẮn thf́ng bf?ng viẶc giưf chf́c 'Ă?ng bf?ng Bf́c BẶ, và? xĂy dựng mẶt 'Ặi quĂn bà?n xứ thẶt mành với sự giùp 'ơf cù?a Mỳf. Ăng ta sèf là?m 'ược mẶt viẶc mà? tẮt cà? càc giới chình trì, quĂn sự Y nước Phàp 'Ă?u coi là? bẮ tf́c, gòp thĂm và?o thà?nh tìch binh nghiẶp cù?a mì?nh lùc cuẮi 'ơ?i. Cùfng trong ngà?y, Đơ? Làt 'ược tin nhưfng binh lình Y Đì?nh LẶp, vì trì cuẮi cù?ng cò?n lài trĂn 'ươ?ng sẮ 4 nẮi liĂ?n Làng Sơn với TiĂn YĂn, 'àf tự 'Ặng bò? 'Ă?n rùt chày trước sức èp cù?a 'Ắi phương.
Ngay hĂm sau, ngà?y 19 thàng 12, Đơ? Làt bay ra Hà? NẶi. Đùng ngà?y nà?y bẮn nfm trước, Vanluy 'àf là?m nĂ? ra trẶn 'ành trĂn toà?n chiẮn trươ?ng ĐĂng Dương. Dưới bĂ?u trơ?i à?m 'àm mẶt buĂ?i chiĂ?u 'Ăng mưa phù?n, tàm tiĂ?u 'oà?n quĂn viĂfn chinh trong nhưfng bẶ trang phùc cùf kỳf tĂ? chức mẶt cuẶc diĂfu binh ì?u xì?u 'òn chà?o tĂn tĂ?ng chì? huy. Đơ? Làt rơ?i lĂf 'à?i tiẮn lài gĂ?n binh linh, chfm chù ngf́m nhì?n hò với cf̣p mf́t thĂng cà?m. Chơ? cuẶc diĂfu binh kẮt thùc, Đơ? Làt triẶu tẶp càc sìf quan tới gf̣p mì?nh. Ăng ta nòi với hò bf?ng mẶt luẶn 'iẶu hoà?n toà?n mới: "CuẶc chiẮn cù?a chùng ta khĂng vù lòi, chình là? vì? toà?n bẶ nĂ?n vfn minh mà? chùng ta chiẮn 'Ắu bà?o vẶ Bf́c Kỳ?. Chùng ta khĂng chiẮn 'Ắu 'Ă? thẮng trì, mà? cho sự nghiẶp già?i phòng. Chưa bao giơ? chiẮn tranh lài cao quỳ như vẶy. TĂi mang tới cho càc bàn chiẮn tranh cù?ng với sự cao thượng cù?a nò... TĂi 'oan chắc với càc vì, quĂn sự cùfng như dĂn sự, tư? nay càc vì sèf 'ược chì? huy". Ngà?y tiẮp theo, Đơ? Làt xuẮng Hà?i Phò?ng. Ăng ta lf̣p lài càch là?m Y Hà? NẶi: Đơ? Làt cà?nh cào khĂng thương tiẮc nhưfng sìf quan thẮt trẶn Y biĂn giới. KiĂ?u càch riĂng cù?a Đơ? Làt 'àf tàc 'Ặng 'àng kĂ? 'Ắn tinh thĂ?n sa sùt cù?a quĂn viĂfn chinh.
Ngà?y 27 thàng 12, bẶ trưYng LơtuẮcnĂ chuyĂ?n giao cho Đơ? Làt mẶt vfn thư 23 trang trì?nh bà?y nhưfng chình sàch chù? yẮu cù?a Phàp Y ĐĂng Dương và? thu tòm tư tưYng cù?a chình phù? nhf?m 'ình hướng hà?nh 'Ặng cho Đơ? Làt. "Toà?n bẶ hà?nh 'Ặng cù?a ngà?i phà?i dựa trĂn nguyĂn tf́c: là?m cho nĂ?n 'Ặc lẶp cù?a càc quẮc gia liĂn kẮt cò hiẶu lực chư?ng nà?o hay chư?ng Ắy, khĂng coi nhè bẮt cứ 'iĂ?u gì? cò thĂ? '''' cĂ?n cho sự 'iĂ?u khiĂ?n mẶt cuẶc chiẮn khò khfn. Phà?i 'em lài cho càc quẮc gia liĂn kẮt nhưfng phương tiẶn và? ỳ chì 'à?m nhẶn lẮy tràch nhiẶm chiẮn 'Ắu chẮng ViẶt Minh, 'ò?i hò?i chình phù? cù?a hò cĂ?m quyĂ?n và? dĂfn 'ầu hò theo mẶt '''' chương trì?nh hà?nh 'Ặng cho phèp ngay tức khắc thà?nh lẶp nhưfng 'Ặi quĂn quẮc gia".
vĂ? quàn sự, nhiẶm vù cù?a Đơ? Làt là? "phà?i nĂng cao tinh thĂ?n suy sùp cù?a quĂn 'Ặi vì? nhưfng thẮt bài trĂn 'ươ?ng sẮ 4, phà?i thìch ứng với sự gia tfng chẮt lượng khò lươ?ng trước Y kè? thù?, và? mẶt cuẶc can thiẶp Trung Hoa cò thĂ? xà?y ra. Trước mẶt, theo quyẮt 'ình cù?a HẶi 'Ă?ng QuẮc phò?ng thì? nhẮt thiẮt phà?i bà?o vẶ Bf́c Kỳ?, kiĂn quyẮt bà?o vẶ xứ Thài. Nhưng tẮt nhiĂn, sự bà?o vẶ 'Ặi quĂn viĂfn chinh vĂfn quan tròng trĂn hẮt. Trong trươ?ng hợp cuẮi cù?ng, cò thĂ? tình 'Ắn khà? nfng di tà?n bẶ phẶn vĂ? Hà?i Phò?ng và? chung quanh cfn cứ Đà? nffng. Ngược lài, sự cò mf̣t cù?a quĂn 'Ặi Phàp Y Nam Kỳ?, nơi vĂfn cò?n nhưfng lợi ìch chình trì, kinh tẮ Phàp, là? cò "tĂ?m quan tròng sẮng cò?n".
ĐÒ là? nhưfng chì? thì mang nf̣ng tình phò?ng ngự, dè? chư?ng nhưfng biẮn cẮ xẮu nhẮt cĂ thĂ? xà?y ra, xàc 'ình sứ mẶnh chù? yẮu cù?a Đơ? Làt là? khĂng 'Ă? cho 'Ặi quĂn viĂfn chinh bì tiĂu diẶt và? duy trì? mẶt sẮ quyĂ?n lợi cù?a Phàp Y Nam BẶ.
Nhưng Đơ? Làt cò nhưfng tham vòng lớn hơn nhiĂ?u, Ăng ta khĂng thĂ? bf́t 'Ă?u sự nghiẶp trĂn chiẮn trươ?ng ĐĂng Dương bf?ng mẶt cuẶc rùt lui cò giới hàn. Rùt lui khò?i miĂ?n Bf́c sèf kèo theo sự suy sùp vĂ? tinh thĂ?n cù?a quĂn viĂfn chinh, cù?a quĂn 'Ặi càc quẮc gia liĂn kẮt, và? sèf là? sự ra 'i vìfnh viĂfn cù?a Phàp. Vù?ng vựa lùa chĂu thĂ? sĂng HĂ?ng với 8 triẶu dĂn nẮu bì ViẶt Minh già?nh lài, cù?ng với nhưfng vùf khì do Trung QuẮc và? LiĂn XĂ viẶn trợ, sèf là? hiĂ?m hòa lĂu dà?i 'Ắi với cà? ĐĂng Nam à. ĐĂ?ng bf?ng Bf́c BT hà?nh là? chiẮc then cư?a (verrou) cù?a ĐĂng Dương. NÒ phà?i trY thà?nh nơi ngfn chf̣n nhưfng 'ợt sòng 'ò? tư? phìa bẶc trà?n xuẮng. Trài với ỳ 'ình cù?a Chình phù? Phàp, Đơ? Làt chù? trương dĂ?n mòi nĂf lực chiẮn tranh và?o miĂ?n Bf́c, chl yẮu là? 'Ă?ng bf?ng Bf́c BẶ, 'Ă? xoay chuyĂ?n tì?nh hì?nh, già?nh lài quyĂ?n chù? 'Ặng trĂn chiẮn trươ?ng, cuẮi cù?ng sèf 'i tới phà?n cĂng. HiĂ?u ròf tình bao thù? cù?a bòn quan cai trì thực dĂn cùf tài ĐĂng Dương, Đơ? Làt 'àf 'ò?i Chinh phù? Phàp phà?i trao toà?n bẶ quyĂ?n !ực vĂ? quĂn sự và? chình trì cho mì?nh, vì? Ăng ta biẮt muẮn 'àt 'ược ỳ 'Ă? phà?i dựa và?o Mỳf, và? khĂng thĂ? bò? qua mẶt sẮ yĂu cĂ?u cù?a Mỳf. '''' Đơ? Làt quay vĂ? Sà?i Gò?n thì? chiẮn dìch Trung Du nĂ? ra.
ĐĂf nghì cù?a Đơ? Latua (De Latour) xin rùt quĂn khò?i TiĂn YĂn và? Mòng Cài khiẮn Đơ? Làt hẮt sức tức giẶn. Tư? Sà?i Gò?n, Đơ? Làt ra lẶnh phà?i ngư?ng tẮt cà? nhưfng cuẶc rùt lui. Sau 'ò là? nhưfng mẶnh lẶnh liĂn tiẮp: Xalfng phà?i bay ngay ra Hà? NẶi nẶm quyĂ?n chì? huy Bf́c BT tư? tay Đơ? Latua. LẮy tư? Nam BT và? Trung BT 3 tiĂ?u 'oà?n bẶ binh, 1 cùm phào tfng cươ?ng cho Bắc BẶ. Phà?i 'iĂ?u ngay tư? 'Ă?ng bf?ng Bf́c BT 4 tiĂ?u 'oà?n bẶ binh, 1 binh 'oà?n cơ 'Ặng, 1 dà?n phào tẶp trung và?o TiĂn YĂn, Mòng Cài 'Ă? bà?o vẶ khu vực nà?y bàng mòi già. Hàm 'Ặi cù?a 'Ă 'Ắc '''' OòctĂli (Ortoli) phà?i di chuyĂ?n tới vù?ng biĂ?n ngoà?i khơi TiĂn YĂn, dù?ng tròng phào yĂ?m hẶ cho bẶ binh. RiĂng Hà? NẶi sèf 'ược bà?o vẶ bf?ng 3 binh 'oà?n cơ 'Ặng.
Ngà?y 31 thàng 12, Đơ? Làt trực tiẮp tới TiĂn YĂn 'Ặng viĂn binh lình phà?i 'ứng vưfng trước mòi cuẶc tiẮn cĂng.
ChiẮc mày bay Moran (Morane) 'ưa Đơ? Làt tới cài mf̣t trẶn. Tài 'Ău cùfng cĂ nhưfng cuẶc duyẶt binh, gắn huĂn chương và? nhưfng lơ?i khìch lẶ.
Được quyenlinh66 sửa chữa / chuyển vào 17:25 ngày 08/06/2005

Như vậy, ở hướng phối hợp Đông Bắc, 2 trung đoa?n 174 va? 98 cu?a ta đaf thu hút được một bộ phận quan trọng quân địch. '' Sang đợt 2 chiến dịch, Bộ chi? huy hạ quyết tâm trên hướng chính Trung Du, sef tiêu diệt thị xaf Vifnh Yên, la? nơi binh đoa?n cơ động số 3 cu?a địch đang chiếm giưf. Binh đoa?n na?y đaf bị thiệt hại nặng trong đợt 1. Vifnh Yên la? nơi địch yếu so với nhưfng nơi khoc trên tuyến trung du.
Ta sef tiêu diệt cứ điê?m lớn, đô?ng thơ?i chuâ?n bị tiêu diệt quân viện. Lực lượng sư? dụng la? 3 trung đoa?n 36, 88, 102 cu?a 308, 2 trung đoa?n 209, 141 cu?a 312, 2 tiê?u đoa?n địa phương cu?a Vifnh Phúc va? Phú Thọ cu?ng với 3 liên đội sơn pháo 75.
Hướng phụ tư? Đông Bắc sef chuyê?n vê? Bắc Giang với 2 trung đoa?n 174 va? 98 cu?ng với 3 tiê?u đoa?n địa phương Bắc Ninh, Bắc Giang, Qua?ng Yên va? 1 liên đội sơn pháo 75 ly. Hướng phối hợp la? Liên khu 3: Mặt trận Sơn Tây do đại đoa?n 320 va? tiê?u đoa?n địa phương Sơn Tây - Ha? Đông phụ trách. Đại đoa?n 304 va? lực lượng địa phương chịu trách nhiệm mặt trận Ninh Bi?nh. Mặt Ta? Ngạn giao cho trung đoa?n 42 va? lực lượng địa phương.
Nga?y 10 tháng 1 năm 1951, Bộ Tô?ng tham mưa tô? chức hội nghị trao nhiệm vụ cho các đơn vị ở hướng chính tại sở chi? huy chiến dịch ở Khuôn Chu, huyện Đại Tư?, chân núi Tam Đa?o. Tôi nói với hội nghị: "Quyết tâm cu?a Đa?ng u?y trong đợt 2 chiến dịch la? tập trung ưu thế binh ho?a lực trên chiến trươ?ng Vifnh Yên đánh điê?m diệt viện. Đơ? Lát, tô?ng chi? huy kiêm cao u?y Đông Dương sang nhận chức va?o trung tuâ?n tháng 12 năm 1950 đaf tuyên bố: "Không bo? một tấc đất na?o!". Nên ta đánh điê?m, địch sef viện, viện nhanh va? mạnh !".
Sở chi? huy chiến địch chuyê?n tư? Khuôn Chu lên đi?nh Tam Đa?o. Chúng tôi ở tại thị trấn trên bi?nh độ 800. Thị trấn đaf bị phá hoại hoa?n toa?n, nhưng vâfn có thê? lợi dụng nhưfng căn hâ?m co?n lại ở các nha? nghi? mát cu?a viên toa?n quyê?n Pháp cuf va? Ba?o Đại. Giưfa mu?a đông, Tam Đa?o lạnh buốt, thươ?ng có sương mu?. Nhưfng khi trơ?i trong, có thê? theo dofi qua ống nho?m nhưfng trận đánh trên chiến trươ?ng Vifnh Yên.
Đơ? Lát không ngờ đợi đợt tiến công mới cu?a ta. ông ta đaf nghif ngay tới cách gia?nh lại quyê?n chu? động chiến dịch. Bôphrơ đê? nghị cuộc ha?nh binh ''hi?nh thang" (Trape?ze), sử dụng 5 binh đoa?n cơ động đánh lên Thái Nguyên, nhắm va?o cơ sở hậu câ?n cu?a ta, theo phán đoán la? ở chân dafy núi Bắc Sơn. Đơ? Lát ca?m thấy kế hoạch na?y quá nguy hiê?m. ông ta quyết định thay nó bă?ng một cuộc ha?nh binh hạn chế, sư? dụng 2 binh đoa?n cơ động do viên quan tư Rơđông (Redon) chi? huy, hướng vê? phía Chu? va?o nga?y 15 tháng 1 năm 1951.
Nhưng Đơ? Lát chưa kịp thực hiện kế hoạch na?y, thi? cuộc tiến công đợt 2 cu?a chiến dịch Trung Du đaf bật đâ?u.
ĐÊ? nghi binh thu hút địch, đêm 12 tháng 1 năm 1951, trên hướng thứ yếu ở Bắc Bắc, các trung đoa?n 98 va? 174 nô? súng trước. 174 tiêu diệt đô?n Đô?ng Kế. 98 đánh Câ?m Lý không tha?nh công.
Đêm nga?y 13 tháng 1, ở hướng chính, trung đoa?n 141 đánh vị trí Ba?o Chúc nă?m ở tây - bắc Vifnh Yên 11 kilômét. Đây la? một cứ điê?m mạnh ba?o vệ phía bắc thị xaf Vifnh Yên, có hệ thống lô cốt, hâ?m ha?o khá vưfng chắc, bao bọc bă?ng ba?y lớp vật ca?n, do 5 trung đội địch chiếm giưf Các trung đoa?n 88, 36, va? 209 chiếm lifnh trận địa ở khu vực Câ?m Trạch, Thanh Vân, Đạo Tú chuâ?n bị săfn sa?ng đánh viện tư? Vifnh yên lên.
Quân địch ở Ba?o Chúc chống giưf quyết liệt. Tư? nư?a đêm đến 4 giơ? sáng nga?y 14 tháng 1, ta mới mở hết ha?ng ra?o. Trận đánh chi? kết thúc va?o buô?i trưa, ta tiêu diệt va? bật sống toa?n bộ quân địch. Sáng nga?y 14, binh đoa?n cơ động số 3 tư? Vifnh Yên chia la?m hai cánh lên ứng cứu cho Ba?o Chúc. Muyle, chi? huy binh đoa?n, bị cách chức sau trận Liêfn Sơn, đaf được thay thế bă?ng Vanuyxem (Vanuxem). Tiê?u đoa?n 8 Mươ?ng đi đâ?u tới Thu?y An thi? bị trung đoa?n 209 chặn đánh, vội co vê? dafy đô?i Câ?m Trạch chống đơf. Trong khi đó, nhưfng tiê?u đoa?n phía sau cu?a GM3 vâfn tiếp tục dô?n lên. Chơ? đại bộ phận quân địch lọt va?o khu vực đư? kiến, các trung đoa?n 36 va? 88 nhánh chóng xuất kích, vư?a vận động tiếp cận địch, vư?a hi?nh tha?nh thế bao vâ?y va? chia cắt. Bộ đội ta va? quân địch quâ?n nhau trên một cánh đô?ng giưfa vu?ng go? đô?i trống tra?i. Quân địch có máy bay va? pháo binh hôf trợ, nhưng lâm va?o thế bị động ngay tư? đâ?u, nên dâ?n dâ?n tan vơf.
Binh đoa?n số 3 sau trận Liêfn Sơn đaf được cu?ng cố, lâ?n na?y lại bị thiệt hại nặng: Quân địch tháo chạy vê? Vifnh Yên. Bộ đội ta truy kích tới sát thị xaf Vifnh Yên thi? dư?ng lại vi? trơ?i đaf tối. Trên đươ?ng ta truy kích, quân địch ở một số đô?n như: Tam Lộng, Mậu Thông, Quất Lưu, Mậu Lâm bo? vị trí rút chạy:
Trong đêm nga?y 14, cơ quan tham mưu báo cáo với tôi, bộ phận kyf thuật thu được điện cu?a Vanuyxem gư?i bộ chi? huy Bắc Bộ : ''Vifnh Yên thực sự bị bao vây" (nguyên văn:
Vinh Yên est pratiquement encerclé). Galibe (Galibert), chi? huy phân khu Vifnh Phúc, cufng xin gư?i gấp quân tăng viện. Địch ở thị xaf Vifnh Yên đang rất hoang mang. Nư?a đêm, tôi gọi điện cho anh Lê Trọng Tấn, rô?i anh Vương Thư?a Vuf, ho?i có thê? điê?u ngay 1 trung đoa?n tập kích va?o Vifnh Yên ! Nhưng ca? hai đại đoa?n đê?u không nắm được các đơn vị đang vận động, xin cho. đánh va?o đêm 15.
Ở hướng phối hợp: đại đoa?n 320 diệt 9 vị trí nho? trên đươ?ng số 11 Sơn Tây - Trung Ha?, tiêu diệt 1 đại đội âu Phi, thu 1 khâ?u pháo. Đại đoa?n 304 tiêu diệt 6 vị trí nho? ở Ninh Bi?nh. '' Bộ đội địa phương 5 ti?nh trung du phối hợp tác chiến tư? nga?y 20 tháng 12 năm 1950 đến nga?y 11 tháng 1 năm 1951 thu được một số kết qua?. Riêng bộ đội địa phương ở Vifnh Tươ?ng tiêu diệt 1 đô?n, 9 tháp canh, bức rút vị trí Chợ Va?ng ma? trong đợt 1 trung đoa?n 209 đánh hai lâ?n không tha?nh công.
ở Ha? Nội, Xalăng ra lệnh cho binh đoa?n cơ động số 1 tiến lên Phúc Yên, săfn sa?ng thọc va?o sươ?n đối phương, va? 1 tiê?u đoa?n du? chuâ?n bị nha?y xuống Đô?ng Đau cách Vifnh Yên 5 kilômét va?o hôm sau.
4 giơ? chiê?u nga?y 14, Đơ? Lát đang tô? chức họp báo ở Sa?i Go?n tuyên truyê?n vê? cuộc chống giưf ở Câ?m Lý, thi? được tin dưf ở Vifnh Yên. Đơ? Lát lập tức gia?i tán các nha? báo, tự mi?nh tính cách đối phó. ông ta chi? thị cho Xalăng va? viên quan tư Rơđông pha?i tới ngay Vifnh Yên đê? lượng định ti?nh hi?nh tại chôf, phối hợp hoạt động các lực lượng.
Đêm hôm đó, Đơ? Lát quyết định rút binh đoa?n cơ động số 2 tư? Lục Nam vê? tung va?o chiến trươ?ng Vifnh Yên, va? ra lệnh cho tham mưa trưởng Anla lấy tư? Nam Bộ va? Trung Bộ 5 tiê?u đoa?n đưa ra Bắc, ''lập ngay một câ?u ha?ng không ba?o đa?m việc vận chuyê?n. Đơ? Lát chi? thị cho Maricua (Maricourt), đại tá chi? huy không quân, sư? dụng ngay loại bom napan (napalm) Myf vư?a gư?i tới Ha?i Pho?ng, va? huy động toa?n bộ máy bay chiến đấu va?o Vifnh Yên.

Vâfn lo sợ Việt Minh thu hút sự chú ý cu?a quân Pháp vê? Vifnh Yên rô?i bất thâ?n mở một'' cuộc tiến công tư? Tam Đa?o vê? Ha? Nội, Đơ? Lát ra lệnh tập trung một lực lượng bộ binh quan trọng va? chiến xa, do Bôphrơ chi? huy, tại bắc tha?nh phố vê? phía câ?u sông đuống.
Đêm nga?y 14, tại Vifnh Yên, ngoa?i tiê?u đoa?n Mươ?ng bị thiệt hại nhẹ, Vanuyxem chi? co?n thu thập được 240 lính ky binh Angiêri va? 280 lính Ma rốc, đê?u kiệt sức, đạn dược đaf cạn, thấp tho?m chơ? đợi tư?ng phút một đợt tiến công mới cu?a bộ đội ta. Sáng nga?y 15, binh đoa?n cơ động số 1 tiến lên Vifnh Yên vấp pha?i trận địa cu?a 102 ở Ngoại Trạch, Khai Quang, Mậu Thông, phía đông - nam thị xaf. Bộ đội ta đánh bật cánh trái cu?a quân địch pha?i lu?i vê? Hương Canh, đô?ng thơ?i chia cat bao vây 2 đại đội cu?a tiê?u đoa?n 3 trung đoa?n 1 bộ binh Angiêri (Iiilier RTA). Quân ta dô?n ca? binh đoa?n 1 va?o thế chống đơf. Giưfa lúc đó máy bay địch xuất hiện va? tha? bom cháy xuống trận địa. Các chiến sif ta lâ?n đâ?u gặp bom napan chưa biết cách '' đối phó. Trong nga?y hôm đó, máy bay ''địch xuất kích 70 lâ?n, ném xuống trận địa rất '' nhiê?u bom cháy. Bộ đội du?ng va?i nhựa, chăn trấn thu? tru?m lên ngươ?i đê? tránh napan. Quân địch nhân lúc đó pha?n công mở một con đươ?ng vê? phía Vifnh Yên, nhưng suốt nga?y chúng không tiến được quá 1 kilômét.
Tư? trên đi?nh Tam Đa?o, nhưfng lúc quang mây, không pha?i du?ng ống nho?m cufng nhi?n rof nhưfng chiếc máy bay lao xuống trút bom lứa ở phía Vifnh Yên Binh đoa?n số 3 vâfn bị 209 bao vây chặt trong thị xaf.
Quân địch nhiê?u lâ?n tô? chức đánh gia?i vây đê? bắt liên lạc với binh đoa?n 1 nhưng đê?u bị đâ?y lu?i.
4 giơ? 30 chiê?u, 1 chiến Moran đưa Đơ? Lát va? Xalăng tới thị xaf Vifnh Yên thật ních ngươ?i bị thương.
Đứng trên đa?i quan sát, Đơ? Lát ho?i viên chi? huy:
- Thế na?o Rơđông, vâfn chưa kết thúc vụ rắc rối na?y ư!
viên đại tá cafi lại, nếu coi đây chi? la? một "vụ rắc rối" thi? không đúng. Với 18 tiê?u đoa?n cu?a 2 đại đoa?n 308 va? 312, nếu trận đánh ở đây thất bại thi? mục tiêu sập tới cu?a Việt Minh sef la? Ha? Nội . Đơ? Lát to? ve? ngạc nhiên.
Nhưng Vanuyxem đô?ng ti?nh với Rơđông. Đơ? Lát quay vê? phía Xalăng, tránh:
Xalăng, hoặc la? ông đánh lư?a tôi, hoặc la? ông đaf lạc quan tếu!
Rô?i ông ta ho?i Rơđông:
- ông sợ cái gi? va? ông câ?n nhưfng phương tiện gi? !
- Xin tăng cươ?ng cho binh đoa?n số 1, tôi câ?n có một lực lượng dự trưf ba?o đa?m, có nghifa la? thêm 6 tiê?u đoa?n cu?ng với pháo binh.
- ông sef có tất ca?.
Vê? tới Ha? Nội, Đơ? Lát viết cho Rơđông: "Trong sáng mai, ông sef có 12 tiê?u đoa?n va? 3 cụm pháo. Tôi nghif như vậy công việc có thê? tiến triê?n"I.
Buô?i tối, vi? pha?i cứu chưa thương binh va? chuâ?n bị đạn dược cho trận đánh nga?y hôm sau, các đơn vị được lệnh rơ?i trận địa. Vo?ng vây da?n ra. Đêm hôm đó, binh đoa?n cơ động số 1 tới được thị xaf Vifnh Yên.
Sáng nga?y 16, hai binh đoa?n cơ động số 1 va? số 3 chia la?m ba mufi đánh chiếm khu núi Đanh.
Núi Đanh la? một da?i núi đất chạy da?i vượt lên kho?i các triê?n đô?i trọc ở phía bă?c va? đông - bắc thị xaf 6 ?" 7 kilômét, mo?m cao nhất la? điê?m cao 210 nă?m sát con đươ?ng tư? thị xaf lên thị trấn Tam Đa?o, có kha? năng quan sát va? khống chế rộng một vu?ng chung quanh.
Trên núi Đanh đaf có một bộ phận cu?a trung đoa?n 209 chiếm giưf. Khi địch tiến công lên, cán bộ, chiến sif ta anh dufng đánh tra?, nhưng trước sức mạnh áp đa?o cu?a bộ binh, máy bay va? pháo binh địch, cuối cu?ng bộ đội ta bị chúng đánh bật kho?i trận địa. Binh đoa?n cơ động số 1 chiếm toa?n bộ dafy núi Đanh, trong khi đó, binh đoa?n cơ động số 3 cufng lâ?n lượt chiếm giưf một số mo?m đô?i ở phía đông - bắc thị xaf.
Trước ti?nh hi?nh trên, Bộ chi? huy chiến dịch nhận định: Vifnh Yên được tăng viện nhiê?u quân, địch đaf cu?ng cố pho?ng ngự, điê?u kiện đánh viện không co?n, vi? lực lượng viện cu?a địch đaf chia nhau chiếm giưf nhưfng điê?m cao bên ngoa?i thị xaf tạo nên một pho?ng tuyến liên hoa?n đối phó với cuộc tiến công cu?a ta. Nhưfng điê?m cao địch mới chiếm đê?u thưa có công tri?nh pho?ng ngự vưfng chắc.
Ta câ?n bo? phương án tiến công thị xaf Vifnh Yên, khuyê?n sang đánh quân địch trên dafy núi Đanh khi chúng co?n thưa có thơ?i gian cu?ng cố công sự. Bộ đội ta đaf có kinh nghiệm đánh nhưfng điê?m cao địch mới lấn chiếm trong chiến dịch Biên Giới.
Bộ chi? huy chiến dịch quyết định tập trung lực lượng tiến công địch tại khu vực núi Đanh. Lực lượng được bố trí như sau: trung đoa?n 36, trung đoa?n 88 va? trung đoa?n 209 chia tha?nh nhiê?u mufi tiến công quân địch. Trung đoa?n 141 la?m nhiệm vụ chặn đươ?ng rút lui cu?a địch vê? thị xaf. Trung đoa?n 102 la?m lực lượng dự bị chiến dịch. Sau một buô?i sáng chuâ?n bị gấp rút, 13 giơ? 30 nga?y 16 tháng 1, các đơn vị bất đâ?u xuất kích. Cuộc chiến đấu diêfn ra quyết liệt ngay tư? lúc bộ đội ta vận động tiếp cận địch cho tới khi xung phong đánh chiếm mục tiêu. Máy bay va? các trận địa pháo, dưới sự chi? điê?m cu?a máy bay trinh sát, không ngư?ng trút bom napan, đạn đại bác va?o đội hi?nh quân ta. Song với tinh thâ?n dufng ca?m phi thươ?ng va? kyf thuật tiếp cận khéo léo, các đơn vị đaf vượt qua được lưới lư?a da?y đặc cu?a địch, tiến ha?nh công kích.
Trung đoa?n 209 chiếm được các điê?m cao 70, 103. 5 .giơ? nhiê?u, trung đoa?n 36 tiến lên điê?m cao 157. Một cánh quân viện cu?a binh đoa?n cơ động số 3 tư? Vifnh Yên lên, bị trung đoa?n 209 chặn đánh pha?i quay lui vê? thị xaf.
Trước khi trơ?i tối, binh đoa?n cơ động số 1 va? tiê?u đoa?n du? 10 thuộc địa (10e? BPCP) đóng trên dafy núi Đanh chấn chi?nh lại lực lượng, bố trí tha?nh đội hi?nh vo?ng tro?n trên các điê?m cao.
Đêm nga?y 16, các đơn vị cu?a a08, 312 lại mở một đợt tiến công mới va?o các cụm quân địch trên núi Đanh. địch tha? pháo sáng cho máy bay ném bom va? bắn đại bác dưf dội ngăn chặn nhưfng đợt xung phong cu?a quân ta. Cuộc chiến đấu diêfn ra quyết liệt trên nhưfng điê?m cao 47, 101, 210. 2 giơ? sáng nga?y 17, ta chiếm được điê?m cao 101 đánh thiệt hại nặng 1 tiê?u đoa?n Ma rốc (IILỚ RTM), chọc thu?ng tuyến pho?ng ngự cu?a địch, nhưng lực lượng đaf bị tiêu hao nhiê?u. Riêng ở điê?m cao 210, vi? thiếu hiệp đô?ng chặt chef giưfa các hướng, các đợt xung phong cu?a ta đê?u bị đâ?y lu?i.

2 giơ? sáng nga?y 17 tháng 1 năm 1951, thấy cuộc tiến công gặp nhiê?u khó khăn, Bộ chi? huy chiến dịch hạ lệnh thu quân.
Yếu tố bất ngơ? không co?n. Đơ? Lát đaf vơ Vét nhưfng lực lượng trên toa?n chiến trươ?ng Đông Dương đê? tập trung đối phó với 5 trung đoa?n chu? lực cu?a ta ở hướng trưng du.
Lâ?n đâ?u, bộ đội ta trực tiếp đọ sức với nhiê?u binh đoa?n cơ động Pháp trong nhưfng trận đánh mặt đối mặt, ca? ban nga?y va? ban đêm, trên địa hi?nh đô?i núi thấp va? đô?ng bă?ng. Pháp đaf sư? dụng nhưfng lực lượng tinh nhuệ nhất, phát huy tối đa sức mạnh các loại vuf khí do Myf viện trợ. Bộ đội ta đaf chiến đấu 23 nga?y đêm liên tục. Ta loại kho?i vo?ng chiến khoa?ng 5.000 quân địch, trong đó có hơn 2.000 tên bị bắt sống, tiêu diệt 30 vị trí, trong đó có 10 vị trí đại đội, thu được hơn 1.000 súng các loại đu? trang bị cho một trung đoa?n. Một phâ?n phía bắc các ti?nh Vifnh Yên, Phúc Yên ở trung du, hai huyện Bi?nh Liêu, Hoa?ng Mô ở Đông Bắc được gia?i phóng, vu?ng tự do ti?nh Ha?i Ninh mở rộng đến sát Tiên Yên, Móng Cái. Chiến tranh du kích trong vu?ng địch hậu trung du va? Liên khu 3 bắt đâ?u phục hô?i.
Đây la? trận đánh vận động lớn thứ hai cu?a quân đội ta. Nếu như trong trận thứ nhất trên chiến trươ?ng rư?ng núi biên giới, bộ đội ta đaf chứng to? tính ưa việt cu?a mi?nh, thi? trận thứ hai na?y ở vu?ng đô?i núi thấp không có địa hi?nh hiê?m trở, không có cây cối che phu?, nhiê?u cánh đô?ng bă?ng phă?ng, bên cạnh nhưfng ưu điê?m được phát huy đaf bộc lộ nhưfng nhược điê?m kha? rof.
Cơ động nhanh la? một yêu câ?u không thê? thiếu trong đánh vận động. Trong cuộc chạy đua giưfa núi rư?ng Cao Bắc Lạng, ta thươ?ng tới đích trước quân địch một va?i giơ?, va? đặt chúng va?o ti?nh thế bị động. ở trưng du ti?nh hi?nh đaf diêfn ra ngược lại. Với máy bay.va? xe cơ giới, quân địch thươ?ng di chuyê?n nhanh hơn ta. Ti?nh hi?nh địch biến động cực ky? mau lẹ. Hướng đông - bắc khi ta bắt đâ?u nô? súng hoa?n toa?n sơ hở, chi? một thơ?i gian ngắn địch đa? có thêm hai binh đoa?n cơ động. Thị xaf Vifnh Yên đêm hôm trước, binh đoa?n cơ động số 3 chi? co?n lại dăm trăm lính âu Phi kiệt sức va? tuyệt vọng, đêm sau đaf trở tha?nh một vị trí đâ?y ắp quân lính. Trong đánh vận động, lượng tiêu thụ đạn dược rất cao.
Một khâ?u súng tối tân nhất cufng trở tha?nh vô dụng khi không co?n đạn ! Toa?n bộ công việc tiếp tế đạn cu?a ta đê?u dựa trên đôi phân va? đôi vai cu?a nhưfng anh, chị dân công !
Chúng ta thiếu nhiê?u vuf khí câ?n cho đánh vận động.
Ta không đu? vuf khí nặng đê? chế áp nhưfng trận địa pháo cu?a địch. Ta hoa?n toa?n không có vuf khí pho?ng không. Do đó, nhưfng mufi tiến công va? đội hi?nh xung phong cu?a ta trở tha?nh mục tiêu cu?a máy bay cươ?ng kích va? nhưfng khâ?u pháo được điê?u chi?nh bởi máy bay "ba? gia?".
Các chiến sif ta đaf đánh tơi ta? binh đoa?n cơ động số 3 ở Liêfn Sơn, Xuân Trạch, ở Thanh Vân, Đạo Tú, be? gafy nhưfng mufi tiến công cu?a binh đoa?n cơ động số 1 có máy bay yê?m trợ trên đươ?ng Phúc Yên - Vifnh Yên va? đâ?y quân địch va?o thế pha?i chống tra? suốt ca? một nga?y, nhưng họ không thê? đối phó được với bom napan va? nhưfng loạt đạn pháo rơi trúng đội hi?nh trong nhưfng đợt xung phong.
Chúng ta chưa có kha? năng khắc phục nhưfng nhược điê?m na?y.
Sáng nga?y 17 tháng 1 năm 1951, chúng tôi quyết định kết thúc chiến dịch Trung Du.
Từ trung du trở vê?, tôi tới gặp Bác va? anh Trươ?ng Chinh, báo cáo ti?nh hi?nh chiến dịch. Cách đối phó cu?a Đơ? Lát rất kiên quyết, kịp thơ?i, khác hă?n với nhưfng tô?ng chi? huy Pháp ta đaf gặp. Tôi đê? nghị Trung ương cho mở tiếp một chiến dịch mới. Ta câ?n đâ?y mạnh hoạt động quân sự trước mu?a mưa, không đê? cho Đơ? Lát có thơ?i gian cư?ng cố lực lượng va? ca?n quét đô?ng bă?ng. Bác va? anh Trươ?ng Chinh nói chuâ?n bị ngay kế hoạch. Bác nói sef có thư động viên bộ đội nhân dịp kết thúc chiến dịch Trung Du.
Chi? co?n hai mươi nga?y nưfa la? tới Đại hội Đa?ng, Tô?ng quân u?y được mơ?i họp gấp. Các họp có mặt các đô?ng chí cố vấn Trung ương Đa?ng đaf có dự kiến sau chiến dịch Trưng Du sef mở chiến dịch ở Liên khu 3 tiến tới gia?i phóng đô?ng bă?ng Bác Bộ. Chiến dịch Trâ?n Hưng Đạo kết thúc không thuận lợi mang lại sự phân vân. CÓ ý kiến nên mở một chiến dịch theo hướng Lục Nam, vâfn trên địa hi?nh trung du. Các cố vấn gợi ý nên đánh Móng Cái đê? hoa?n tha?nh gia?i phóng toa?n bộ biên giới phía bắc.
Tôi nhận thấy trung du tuy la? chiến trươ?ng quen thuộc, thuận lợi vê? mặt tiếp tế, nhưng pho?ng tuyến địch ở Vifnh Phúc, Bắc Ninh, Bâc Giang đaf được cu?ng cố, lực lượng địch tại đây rất đông, thươ?ng xuyên đê? pho?ng một cuộc tiến công mới cu?a ta. Liên khu 3 có nhưfng địa ba?n địch yếu, sơ hở, nhưng đươ?ng vận chuyê?n xa lại bị nhiê?u sông ngo?i chia cật, khó gia?i quyết vấn đê? tiếp tế lương thực, đạn dược. Liên khu 3 cufng giống trung du la? nơi địch có thê? tăng viện rất nhanh. Thị xaf Móng Cái nă?m quá sâu trong vu?ng địch, đươ?ng vận chuyê?n khó, lại ở gan bơ? biê?n dêf bị pháo cu?a hạm đội khống chế, nếu ta gia?i phóng được thị xaf na?y thi? cufng khó giưf. Tô?ng quân u?y ba?n bạc với các cố vấn. Mọi ngươ?i đê?u nhất trí nên chọn một địa ba?n xung yếu ma? địch có sơ hở, vâfn trên địa hi?nh trung du, nhưng lại có rư?ng núi phu? hợp với nhưfng điê?u kiện đánh điê?m diệt viện cu?a bộ đội ta. Tôi gư?i một ba?n báo cáo lên Thươ?ng vụ va? Bác đê? nghị tạm hoafn mở chiến dịch ở Liên khu 3 va? chuyê?n hướng sang Đông Bắc.
Thươ?ng vụ va? Bác nhất trí.
Nga?y 30 tháng 1 năm 1951, Trung ương Đa?ng chi? định Đa?ng u?y chiến dịch gô?m 5 đô?ng chí: VOf Nguyên Giáp, Nguyêfn Chí Thanh, Chu Văn Tấn, Hoa?ng Văn Thái, Trâ?n Hưfu Dực. Tôi la? bí thư đa?ng u?y kiêm chi? huy trưởng chiến dịch. Trung ương xác định mục đích cu?a chiến dịch la? tiêu diệt sinh lực địch, phá kế hoạch chấn chi?nh pho?ng ngự cu?a chúng va? đâ?y mạnh chiến tranh du kích. Mục tiêu đê? ra la? diệt tư? 6 đến 8 tiê?u đoa?n. Chiến dịch mang tên anh hu?ng dân tộc Hoa?ng Hoa Thám.
Bộ Tô?ng tham mưu nhanh chóng xây dựng kế hoạch va? cư? cán bộ đi chuâ?n bị chiến trươ?ng.
Cuộc họp Hội đô?ng Chính phu? được triệu tập đúng nga?y Tết Nguyên đán. Theo ý Bác, tôi báo cáo vê? chiến dịch vư?a qua, coi như qua? Tết cu?a quân đội nhân phiên họp đâ?u Xuân. Tôi tri?nh ba?y nhưfng gi? bộ đội đaf la?m được va? chưa la?m được trên mặt trận Trung Du. Lâ?n na?y nghe xong, Bác nhận xét: ''''lvê? Trung Du, quân đội ta đaf tiến bộ nhiê?u. Chiến đấu với các binh đoa?n cơ động địch ban nga?y trên địa hi?nh bằng phă?ng, đánh quy ca? một GM, không pha?i chiến dị̣ch chưa hoa?n tha?nh các mục tiêu đê? ra, ma? kết qua? thu được có phâ?n vượt mức".

Được quyenlinh66 sửa chữa / chuyển vào 19:01 ngày 09/06/2005

Chiến trươ?ng Đông Bắc ma? ta lựa chọn lâ?n na?y nă?m sâu trong vu?ng địch, nơi có nhưfng trục đươ?ng 17 va? 18.
Đươ?ng 18 chạy tư? ti?nh Qua?ng Yên bên bơ? biê?n, tiếp giáp với tha?nh phố Ha?i Pho?ng va? vu?ng mo? Ho?n Gai, qua Uông Bí, Bí Chợ, Tra?ng Bạch Mạo Khê, Đông Triê?u, Pha? Lại vê? Bắc Ninh. Đươ?ng 17 chạy tư? Pha? Lại qua Bến Tắm đi Lục Nam. Đây la? vu?ng va?ng đen cu?a TÔ? quốc. Nhưfng khu mo? ở Ho?n Gai, Va?ng Danh, Mạo Khê... đaf được thực dân Pháp khai thác tư? lâu. Đươ?ng 18 nă?m giưfa một bên la? dafy núi Đông Triê?u hiê?m trở, một bên la? con sông Đá Bạch ta?u chiến cu?a địch thươ?ng qua lại. Đặc biệt ở đây có Va?ng Danh la? nơi cung cấp nước ngọt cho Ha?i Pho?ng. Vu?ng gia?i phóng cu?a ta ở Đông Bắc hẹp, đươ?ng sá ít, dân cư thưa thớt phấn lớn la? đô?ng ba?o thiê?u số gốc Hoa, tư tưởng câ?u an. Cơ sở cu?a ta tại đây yếu nên công tác chuâ?n bị chiến trươ?ng gặp nhiê?u khó khăn.
Đa?ng u?y chiến dịch quyết định phương châm tác chiến la? coi trọng đánh công kiên va? đánh vận động ngang nhau, tu?y theo ti?nh hi?nh phát triê?n cu?a chiến dịch sef có quyết định mới. Như vậy la? ta sef đu?ng ca? đánh điê?m va? diệt viện nhă?m tiêu diệt sinh lực địch, nhưng rút kinh nghiệm chiến dịch Trung Du, ta sef tránh đánh vận động trong nhưfng điê?u kiện bất lợi. Mức tiêu hao cu?a bộ đội vi? phi pháo trong nhưfng trận đánh nga?y 16 tháng 1 năm 1951 ở Vifnh Yên khá cao. Bộ Tô?ng tham mưu đê? ra hai phương án tác chiến đê? Bộ chi? huy chiến dịch lựa chọn. Phương án 1 lấy đươ?ng số 17 va? 18 la?m hướng chính, hướng phụ la? đươ?ng số 13.
Phương án 2 lấy đươ?ng 13 la?m hướng chính, hướng phụ la? đươ?ng 17 va? 18.
Sau khi cân nhắc, Đa?ng u?y quyết định chọn hướng chinh cu?a chiến dịch la? đươ?ng 18, đoạn tư? Bafi Tha?o đến Uô?ng Bí, da?i khoa?ng 50 kilômét. Tại vu?ng na?y có ba phân khu cu?a địch: phân khu Núi Đe?o, phân khu Qua?ng Yên, phân khu Pha? Lại, hi?nh tha?nh tuyến pho?ng thu? đươ?ng 18, ba?o vệ vo?ng ngoa?i cho Ha?i Pho?ng, Ha?i Dương va? đươ?ng số 5. Lực lượng địch trong khu vực, kê? ca? quân chiến đóng va? quân cơ động, la? 11 tiê?u đoa?n; trong đó có binh đoa?n cơ động sốl7, đứng chân ở Pha? Lại, thuộc lực lượng cơ động chung cu?a địch. Sau chiến dịch Trâ?n Hưng Đạo, địch đaf tăng cươ?ng lực lượng cho một số nơi như Pha? Lại, Đóng Triê?u, Mạo Khê, Uô?ng Bí, Qua?ng Yên. Dự kiến, do vị trí quan trọng cu?a đươ?ng 18 nên khi bị tiến công có nhiê?u kha? năng địch sef tăng viện nhanh va? mạnh bă?ng đươ?ng bộ, đươ?ng thu?y va? đươ?ng không đê? đối phó với ta.
Địa hi?nh rư?ng núi, ruộng đô?ng đan nhau, nhưfng đám si?nh lâ?y mọc đâ?y sú vẹt nă?m xen với nhưfng khu đất bă?ng phă?ng dọn đươ?ng 18 sef cho phép ta đánh vận động lớn tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch:
Ta chu? trương tạo ra cái thế uy hiếp cu?ng một lúc ca? Ha? Nội va? Ha?i Pho?ng ngay tư? khi mở đâ?u chiến dịch.
Đại đoa?n 304 được trao nhiệm vụ đánh địch tư? Vifnh Yên tới Việt Tri?. Đại đoa?n 320 đánh địch ở khu vực Sơn Tây, Ha? Đông. Liên khu Việt Bắc tiếp tục đâ?y mạnh chiến tranh du kích ở Trung Du va? Đông Bae. Liên khu 3 đâ?y mạnh chiến tranh du kích ở Ta? Ngạn va? Hưfu Ngạn, phá hoại giao thông trên đươ?ng số 5, số 1, số 6, số 11. Bộ Tô?ng tư lệnh nhấc nhở các ti?nh trung du chú trọng đánh địa lôi, phá hoại đươ?ng giao thông, đặc biệt la? nhưfng câ?u trên đươ?ng 1, 2, 13, va? khi có thơ?i cơ thi? tiêu diệt nhưfng vị trí ở nam phâ?n Bắc Ninh, nam phâ?n Vifnh Phút, quấy rối tiêu hao các đội quân cơ động cu?a địch.
Lực lượng tham gia chiến đấu lên tới gâ?n 40.000 ngươ?i. Dự kiến pha?i huy động trên 50.000 dân công, 1.263 tấn lương thực, 156 tấn đạn dược đê? ba?o đa?m chiến đấu.
Đươ?ng vận chuyê?n tư? hậu phương ra mặt trận chính da?i ha?ng trăm kilômét, pha?i vượt qua nhiê?u đoạn độc đạo máy bay va? pháo địch khống chế nga?y đêm.
Thơ?i gian chiến dịch dự tính la? một tháng ở ca? hướng chính va? hướng phụ.
Lực lượng tham gia ở hướng chính gô?m 2 đại đoa?n:
308, 312, 2 trung đoa?n: 174, 98 cu?ng 4 liên đội sơn pháo 75 ly.
Sau Đại hội Đa?ng, Bác tư? Tuyên Quang lên Bâc Cạn phô? biến nhưfng nghị quyết cu?a đại hội. Đâ?u tháng 3 năm 1951, Bác nói với tôi Ngươ?i muốn đi thăm một đơn vị công binh. Tôi va? anh Trâ?n Đăng Ninh, Chu? nhiệm Tô?ng cục Cung cấp, đi cu?ng Ngươ?i xuống đại đội 250 bộ đội công binh. Bác nghe cán bộ, chiến sif báo cáo ti?nh hi?nh công tác, học tập, rô?i ho?i "các chú ăn mấy lạng gạo một nga?y!". Anh em tra? lơ?i: "Thưa Bác, 8 lạng''l. Bác quay lại nói với anh Trâ?n Đăng Ninh: "Các chú công binh lao động nặng nhoe?, vất va?, câ?n được ăn no. Tư? nay chú cho công binh ăn 9 lạng gạo một nga?y" . Tư? sau chiến dịch Biên Giới, Bác đặc biệt quan tâm tới vấn đê? giao thông.
Ngươ?i nhiê?u lâ?n đi thăm bộ đội va? dân công la?m đươ?ng.
Cufng trong tháng Ba, Bác đi kiê?m tra việc sư?a câ?u va? một số cơ sở vận ta?i, kho ta?ng trên đươ?ng số 8. Bác đến một đơn vị ô tó đâ?u tiên cu?a Cục Vận ta?i, Bộ Quốc pho?ng, mới tha?nh lập. Ngươ?i nói: "Hiện nay nước ta chưa sa?n xuất được xe. Xăng dâ?u cufng vậy, có rất ít.
Kháng chiến co?n da?i, chiến dịch nga?y một mở rộng, yêu câ?u vận chuyê?n nga?y ca?ng cao... Xe, xăng la? mô? hôi, nước mắt, xương máu cu?a nhân dân. Các chú pha?i chăm sóc xe, yêu xe như con, quý xăng như máu''. ''Yêu xe như con, quý xăng như máu'', câu nói cu?a Ngươ?i đaf khắp sâu trong lo?ng môfi chiến sif lái xe trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp va? tháng Myf.
Nga?y 3 tháng 3, Bác đi dự lêf khai mạc Đại hội thống nhất Việt Minh - Liên Việt. Việt Minh, đứa con tinh thâ?n cu?a''ngươ?i, một sáng tạo thiên ta?i đaf đi va?o lịch sư?. Ngươ?i ba?y to? niê?m sung sướng vô hạn vi? được thấy "rư?ng cây đại đoa?n kết ấy nở hoa kết qua? ýa? gốc rêf nó đang ăn sâu lan rộng khắp toa?n dân, va? nó có một tương lai ''!trươ?ng xuân bất lafo", va? "chă?ng nhưfng la? toa?n dân Việt Nam đại đoa?n kết, ma? toa?n dân hai nước anh em la? Cao Miên va? Ai Lao cufng đi đến đại đoa?n kết".
Nga?y 5 tháng 3 năm 1951, Bộ Tô?ng tư lệnh tô? chức hội nghị trao nhiệm vụ cho các đơn vị ở hướng chính tại Điê?m Mạc (Định Hóa). Giưfa cuộc họp, Bác tới. Bác nói:
"Các đô?ng chí sef đi qua da?i đất lịch sư? Bạch Đă?ng - Vạn Kiếp la? dịp đê? các đô?ng chí tưởng nhớ lại tấm gương oanh liệt chống ngoại xâm cu?a dân tộc ta, đê? cu?ng nôf lực tiêu diệt được nhiê?u giặc, gia?nh toa?n thắng cho chiến dịch, kế tục truyê?n thống anh dufng đơ?i trước, tiếp tục chiến đấu ba?o vệ nhân dân, ba?o vệ TÔ? quốc".
Nhưfng cán bộ cu?ng lên đươ?ng lâ?n na?y vâfn la? số đô?ng chí đaf tham gia chiến dịch Trung Du.

ĐÂ?U tháng 3 năm 1951, cơ quan tham mưu Pháp tin chắc ră?ng Việt Minh đang chuâ?n bị tiếp tục một cuộc tiến công mới nhắm va?o đô?ng bă?ng, với 5 đại đoa?n họ đang cô trong tay, đây sef la? trận đánh lận có quan hệ tới số phận Bắc Bộ, nhưng vâfn chưa xác định được nó sef nô? ra ở đâu. Nhi?n cách bố trí lực. lượng cu?a ta, bộ chi? huy Pháp cho ră?ng vu?ng Việt Tri? đang bị trực tiếp đe dọa.
Trước khi vê? Pháp đấu tranh đo?i tiếp tục tăng viện cho Đông Dương, Đơ? Lát đaf tính toán mọi mặt nhă?m chặn đứng âm mưu na?y. Cơ quan tham mưa đang tiến ha?nh nhưfng biện pháp dự pho?ng do Đơ? Lát chi? thị, thi? bôfng nhận được tin 2 đại đoa?n 308, 312 đaf đi vo?ng vê? phía đông, uy hiếp Phu? Lạng Thương va? có thê? ca? Đông Triê?u.
Đến nga?y 19 tháng 3, Xalăng nhận được nhưfng tin tức cụ thê? hơn: 2 đại đoa?n 308, 312 cu?ng với 2 trung đoa?n cu?a 316 đaf tập trung tại dafy núi Đông Triê?u, va? trận đánh có thê? nô? ra va?o nga?y 23 tháng 3 năm 1951. ở phía tây, 2 đại đoa?n khác la? 304 va? 320 đang hi?nh tha?nh một gọng ki?m đe dọa Ha? Nội.
Quân số ở hướng chính cu?a ta la? 25.719 ngươ?i. Cu?ng đi với bộ đội ra mặt trận có 30.000 dân công. Bộ đội va? dân công tuy đaf xuất phát tư? nhiê?u hướng nhưng vâfn tạo ra nhưfng do?ng ngươ?i vô tận không dêf lọt qua tai mật quân địch. Mọi ngươ?i đê?u mang vác nặng. Các chiến sif có 30 kilôgam súng, đạn, thuốc nô?, lương thực trên vai. Dân công chuyê?n vận gạo, đạn co?n pha?i gô?ng gánh nặng hơn.
Riêng nhưfng khấu sơn pháo lâ?n đâ?u được vận chuyê?n bă?ng ngựa.
Nhưfng nga?y đâ?u ha?nh quân, thơ?i tiết xấu. Đây lại la? một điê?u may. Không có máy bay ca?n trở dọn đươ?ng. Ca? đoa?n ngươ?i lọt va?o vu?ng sau lưng địch không gây chấn động. Trên đươ?ng đi chiến dịch, các đun vị bộ đội va? dân công nhận được tơ? báo Nhân Dân số 1 loan tin Đại hội Đa?ng họp, Đa?ng ta đaf ra công khai. Tiếng hoan hô, ho? reo nô?i lên vang dậy. Nhiê?u đơn vị đaf tô? chức ngay mít tinh đê? cha?o mư?ng. Ha?ng loạt quyết tâm thư với nhưfng lơ?i lef nô?ng cháy gư?i vê? Bộ chi? huy chiến dịch hứa hẹn khắc phục mọi khó khăn hoa?n tha?nh nhiệm vụ ma? Đa?ng va? quân đội trao phó.
Nga?y 18 va? nga?y 19 tháng 3 năm 1951, Đa?ng u?y chiến dịch họp tại sở chi? huy mới ở Bafi Đá, Mai Sau, cách Lục Ngạn 14 kilômét vê? phía nam. Các đơn vị đi trinh sát vê? báo cáo chưa nắm chắc địch, địa hi?nh đươ?ng 18 trong thực tế trống tra?i, hẹp, khó tập kết lực lượng lớn, khó giấu quân Hai phương án tác chiến được nêu lên: Thứ nhất la? đánh điê?m nho? đê? diệt viện. ưu điê?m cu?a phương án na?y la? chắc thắng, che giấu được lực lượng cu?a ta.
Nhưng nhược điê?m cu?a phương án la? ta đánh điê?m nho? tbi? địch sef du?ng viện nho?, va? nếu pha?i đợi lâu ta sef gặp khó khăn vê? tiếp tế. Thứ hai la? đánh điê?m lớn đê? diệt viện lớn. Phương án na?y tranh thu? được bất ngơ?, địch có thê? nhanh phóng đưa viện lớn tới, tạo điê?u kiện cho chiến dịch gia?nh thắng lợi ngay tư? đâ?u. Nhưng nhược điê?m cu?a nó la? không ba?o đa?m chắc thắng.
sau khi cân nhấc, Đa?ng u?y quyết định chọn phương án thứ nhất kết hợp với theo dofi sát ti?nh hi?nh địch, khi thấy xuất hiện điê?u kiện có lợi sef chuyê?n sang phương án thứ hai. Ta sef mở đâ?u chiến dịch bă?ng đánh một loạt vị trí ba?o vệ hệ thống dâfn nước ngọt tư? Va?ng Danh vê? Ha?i Pho?ng, cắt con đươ?ng tư? Qua?ng Yên đi Uống Bí, đô?ng thơ?i bố trí 2 trung đoa?n phục kích tại đây đê? diệt quân viện.
Nhận thấy các đơn vị nắm địch chưa chắc, Đa?ng u?y quyết định kéo da?i thơ?i gian chuâ?n bị thêm ba nga?y. Cuộc ha?nh quân va?o vị trí tập kết cực ky? khó khăn.
Con đươ?ng đột đạo tư? lâu hoang phế, nhiê?u đe?o cao, dốc đứng, hoa?n toa?n không thích ứng với một cuộc chuyê?n quân lớn Hơn thế, địch đaf đánh hơi thấy sự di chuyê?n cu?a quân ta, du?ng máy bay trút bom ngăn chặn, nhiê?u đoạn đươ?ng lại nă?m trong tâ?m kiê?m soát cu?a pháo địch.
Trơi mưa liên miên đaf la?m nhưfng con suối trở nên hung dưf va? nhưfng đe?o cao ca?ng trở nên hiê?m trở tưởng như không thê? vượt qua. Chiến sif xung kích pha?i bo? va?i nhựa, chán trấn th,u? bọc thuốc nô? va? gạo, bám tư?ng mo?m đá, tư?ng mấu cây đê? leo lên trên con đươ?ng đe?o, đất đaf biến tha?nh bu?n đặc quát li trơll như mơf. Đoa?n quân có lúc pha?i đứng ha?ng giơ? giưfa suối, giưfa đe?o mưa rát mặt, không thê? ti?m ra ch ngô?i nghi? tạm hoặc đặt ba lô. Quâ?n áo mặc trên ngươ?i ơt rô?i lại khô, khô rô?i lại ướt. Đáng sợ hơn la? nhưfng bao gạo bắt đâ?u lên men. Ca? 308 va? 312 đê?u bị máy bay địch ném bom va?o đội hi?nh. Sự ca?n trở cu?a máy bay va? pháo địch không gây thiệt hại gi? đáng kê? giưfa địa hi?nh rư?ng núi. Nhưng điê?u khiến chúng tôi lo lắng la? đươ?ng xấu va? thơ?i tiết đaf la?m suy gia?m sức kho?c cư?a bộ đội trước nga?y nô? súng.
Ky? lạ hơn ca? la? sức chịu đựng bê?n bi? cu?a ha?ng vạn dân công phục vụ chiến dịch. Trong ha?ng nguf dân công có nhiê?u ngươ?i lớn tuô?i va? nhưfng em thiếu niên. Ho?i mới biết nhiê?u trươ?ng học, ca? thâ?y va? tro? cu?ng đi dân công!
Phục vụ chiến dịch lâ?n na?y ngoa?i đô?ng ba?o vu?ng tự do co?n có nhưfng đội dân công tư? vu?ng sau lưng địch ra, phâ?n lớn thuộc ba ti?nh Bắc Ninh, Bắc Giang va? Qua?ng Yên. Ngươ?i lớn tuô?i la? nhưfng bác công nhân khuân vác ở Yên Viên, Gia Lâm, Đáp Câ?u, nhưfng bác thuyê?n cha?i trên sông Câ?u, sông Thương, sông Kinh Thâ?y, Đá Bạch. Trong ha?ng nguf dân công có nhưfng anh, chị du kích, nhưfng cán bộ huyện, xaf ở Thu?y Nguyên, Kinh Môn, Yên Hưng. Đông Triê?u, Quế Dương, VOf Gia?ng... nhưfng ngươ?i đaf la?m cho vu?ng tạm chiếm trở nên sôi sục môfi lâ?n ta tô? chức chiến dịch. Ha?nh trang cu?a ngươ?i chiến sif dân công ra trận cực ky? gia?n dị. Phâ?n lớn không có chăn, ma?n, va?i che mưa.
SỐ đông lại la? phụ nưf!... Nhưng không nghe một lơ?i kêu ca, pha?n na?n. Bộ đội hêf gặp dân công la? rộn ra?ng lơ?i cha?o thăm ho?i quê hương, tiếng reo cươ?i khi gặp ngươ?i cu?ng quê Nhưfng tiếng hát, câu ho? trong tre?o vang lên trong mưa, rét, sương mu?.
Đe?o cao thi? mặc đe?o cao Ta leo lên đi?nh, ta cao hơn đe?o...
Cáu ho? không biết cu?a ai cất lên trên đi?nh đe?o Thu?ng đêm ấy đaf đi va?o kho ta?ng văn hoá cu?a dân tộc.
Phâ?n thưởng lớn nhất cho bộ đội va? dân công la? khi leo lên đi?nh đe?o, ban đêm, nhi?n thấy xa xa ánh đe?n điện cu?a tha?nh phố Ha?i Pho?ng, ban nga?y, khi trơ?i trong, nhi?n thấy con đươ?ng 18 lượn vo?ng giưfa nhưfng mo?m đô?i va? cánh đô?ng dưới chân núi.
Sau đêm vượt đe?o Thu?ng, anh Vi Quốc Thanh nói:
- Trung Quốc có nhiê?u núi cao nhưng ha?nh quân vượt qua không khó. Việt Nam núi không cao nhưng rất hiê?m trở. Đế quốc đánh nhau với quân đội Việt Nam ở vu?ng rư?ng núi nhất định thua.
Sở chi? huy chiến dịch chuyê?n vê? chân núi Yên Tư?.

Bà?y thẮ kỳ? trước, vua TrĂ?n NhĂn TĂng sau khi 'ành thĂng gif̣c NguyĂn 'àf vĂ? 'Ăy tu và? trY thà?nh ĐẶ nhẮt sư tĂ? cù?a ThiĂ?n tĂng Trùc LĂm YĂn Tư?. Trước chiẮn tranh, tĂi 'àf cò lĂ?n lĂn nùi YĂn Tư?. Tư? trĂn 'ì?nh nùi cĂ thĂ? nhì?n thẮy thà?nh phẮ Hà?i Phò?ng.
ĐĂSM ngà?y 23 thàng 3 nfm 1951, mY 'Ă?u chiẮn dìch, càc tiĂ?u 'oà?n 23, 322 cù?a trung 'oà?n 88 'ài 'oà?n 308 diẶt gòn 3 vì trì Lòc Nước, ĐẶp Nước, SẮng TrĂu, khĂng mẶt chiẮn sìf nà?o thương vong; trung 'oà?n 174 cù?a 'ài 'oà?n 316 san bf?ng vì trì Làn Thàp. Toà?n bẶ nhưfng bẮt bà?o vẶ hẶ thẮng dĂfn nước ngòt tư? Và?ng Danh vĂ? Hà?i Phò?ng 'Ă?u bì tiĂu diẶt. Ta hy vòng nguĂ?n nước ngòt duy nhẮt cù?a thà?nh phẮ Cà?ng bì 'e doà sèf buẶc quĂn ứng chiẮn cù?a 'ìch phà?i kèo tới.
Hai trung 'oà?n 102 và? 36 dà?n quĂn dòc con 'ươ?ng sf́t chY than tư? Và?ng Danh ra UĂ?ng Bì. Đài 'oà?n 312 'òn 'ìch tư? phìa ĐĂng TriĂ?u lĂn. Trung 'oà?n 98 'ành mẶt sẮ thàp canh, phà cĂ?u Y BiĂ?u Nghi quẮy rẮi thu hùt 'ìch.
ĐĂm ngà?y 25 thàng 3, trung 'oà?n 98 tiĂu diẶt vì trì ChẮp KhĂ.
Ba ngà?y chơ? 'ợi 'àf qua. QuĂn viẶn 'ìch vĂfn chưa xuẮt hiẶn.
BT chì? huy chiẮn dìch quyẮt 'ình 'ành tiẮp nhưfng cứ 'iĂ?m lớn trĂn 'ươ?ng 18 xung quanh UĂ?ng Bì, trong 'ò cĂ nhưfng vì trì quan tròng như Bì Chợ, Trà?ng Bàch.
ĐĂm ngà?y 27 thàng 3, càc 'ơn vì 'Ă?ng loàt nĂ? sùng.
Trung 'oà?n 102 'ược 2 tiĂ?u 'oà?n phào binh chi viẶn, chia thà?nh bẮn mùfi tiẮn cĂng Bì Chợ do 150 quĂn 'ìch phĂ?n lớn là? Ău Phi bà?o vẶ. Ngay tư? loàt phào 'Ă?u, chùng ta 'àf bf́n trùng nhà? chì? huy, phà hù?y 'à?i thĂng tin. Xung kìch nhanh chòng dù?ng bẶc phà 'ành vơf lớp tươ?ng trì?nh dà?y 60 xfngtimèt và? xung phong tư? cà? bẮn phìa. ĐĂ?n Bì Chợ hoà?n toà?n bì tiĂu diẶt sau 45 phùt, phào 'ìch khĂng kìp chi viẶn. Cù?ng lùc, trung 'oà?n 36 tiĂu diẶt vì trì Phàn HuẶ. BĂn phìa 'ài 'oà?n 312, trung 'oà?n 141 cùfng tiĂu diẶt vì trì Trà?ng Bàch. QuĂn 'ìch hoang mang bò? chày khò?i nhiĂfu thàp canh. '''' BT chì? huy chiẮn dìch quyẮt 'ình 'ành thf?ng và?o thì trẮn UĂ?ng Bì nf?m trĂn 'ươ?ng 18 giưfa khu mò? than Trà?ng Bàch, Bì Chợ, Và?ng Danh. Nhưng ngay chiĂ?u ngà?y 28 thàng 3, quĂn 'ìch bò? UĂ?ng Bì chày vĂ? Quà?ng YĂn. ĐĂy là? mẶt 'iĂ?u bẮt ngơ? 'Ắi với ta. '''' Cù?ng thơ?i gian nà?y, tiĂ?u 'oà?n Bàch Đf?ng cù?a tì?nh 'àf luĂ?n sĂu và?o 'ìch hẶu phàt 'Ặng nhĂn dĂn nĂ?i lĂn bao vĂy 'Ă?n bẮt 'ìch, phà tĂ?, trư? gian, phà cĂ?u cẮng. Càc cĂ?u trĂn 'ươ?ng 18 'Ă?u bì phà. Đươ?ng 18 bì càt 'ứt mẶt 'oàn dà?i 40 kilĂmèt. NhĂn dĂn hai bơ? sĂng Bàch Đf?ng và? sĂng Kinh ThĂ?y 'ành trẮng, 'ành mòf suẮt 'Ăm uy hiẮp quĂn 'ìch.
ChiẮn dìch Hoà?ng Hoa Thàm diĂfn ra trong lùc Đơ? Làt khĂng cĂ mf̣t Y ĐĂng Dương. Phàt hiẶn càc 'ài 'oà?n 308, 312 xuẮt hiẶn Y hướng ĐĂng Bf́c, và? 304, 320 Y hướng Vìfnh Phùc - Sun TĂy, Xalfng phàn 'oàn ta sèf tư? hai hướng 'ành và?o Hà? NẶi và? Hà?i Phò?ng, nĂn 'iĂ?u càc binh 'oà?n cơ 'Ặng vĂ? Trung Du và? ĐĂng Bf́c. Khi cuẶc tiẮn cĂng nĂ? ra trĂn 'ươ?ng 18, Xalfng khĂng dàm tung nhưfng binh 'oà?n cơ 'Ặng vĂ? phìa rư?ng nùi nguy hiĂ?m, chì? 'iĂ?u nhiĂ?u thù?y 'Ặi xung kìch 'Ắn vù?ng sĂng Đà Bàch gĂ?n 'ươ?ng 18, và? 'ưa tuĂ?n dương hàm Duguay Troui cù?ng càc tà?u hẶ tẮng Brazza, Chevreuil 'Ắn vù?ng biĂ?n ĐĂng Bf́c sĂn sà?ng ''''chi viẶn tẮi 'a bĂng hò?a lực 'Ă? 'Ắi phò với nhưfng cuẶc tiẮn cĂng.
VĂfn chưa thẮy bòng dàng quĂn viẶn.
BT chì? huy chiẮn dìch quyẮt 'ình tiĂu diẶt Mào KhĂ, vì trì then chẮt àn ngưf con 'ươ?ng tiẮn vĂ? ĐĂng TriĂ?u và? ra 'ươ?ng sẮ 5, buẶc 'ìch phà?i sư? dùng quĂn viẶn. Ớ Mào KhĂ cò hai cứ 'iĂ?m 'ài 'Ặi: Mào KhĂ MÒ? và? Mào KhĂ PhẮ, nf?m càch nhau 2 kilĂmèt trĂn 'ìa hì?nh cò nhưfng 'Ă?i thẮp xe>n kèf Với ruẶng nước: Ta chù? trương diẶt Mào KhĂ trước khi 'ìch tfng cươ?ng lực lượng phò?ng ngự. Trung 'oà?n 209 'ược trao nhiẶm vù 'ành Mào KhĂ Mò?, trung 'oà?n 36 'ành Mào KhĂ PhẮ dưới sự chì? huy thung cù?a 'ài 'oà?n 812. TrẶn 'ành sèf diĂfn ra và?o 'Ăm ngà?y 29.
Trong ngà?y 29, cĂ tin Đơ? Làt 'àf tư? Pa ri trY lài Hà? NẶi. Với sự cĂ mf̣t cù?a Đơ? Làt, chf́c chf́n 'ìch sèf cò nhưfng phà?n ứng mành hơn.
BuĂ?i tẮi, bẶ phẶn kỳf thuẶt bào cào 'ìch vư?a tfng cươ?ng cho Mào KhĂ PhẮ tiĂ?u 'oà?n 6 dù? thuẶc 'ìa (6è? BPC). ĐiĂ?u nà?y nf?m ngoà?i dự kiẮn. BT chì? huy chiẮn dìch quyẮt 'ình ngư?ng 'ành Mào KhĂ PhẮ. Nhưng mẶnh lẶnh khĂng tới kìp trung 'oà?n 36 trước giơ? nĂ? sùng, trong khi quĂn 'ìch Y Mào KhĂ PhẮ 'àf tfng tư? 150 lĂn trĂn 700 tĂn. Trung 'oà?n 209 'ành Mào KhĂ MÒ? 'àf tiĂu diẶt già? nư?a quĂn 'Ă?n trù, nhưng vĂfn phà?i rùt lui vì? phào 'ìch tư? tà?u chiẮn và? ĐĂng TriĂ?u bf́n vĂ? gĂy nhiĂ?u thiẶt hài. Trung 'oà?n 36 sau khi 'Ặt nhẶp Mào KhĂ PhẮ nhẶn thẮy Y 'Ăy khĂng phà?i chì? cĂ mẶt 'ài 'Ặi ngùy, mà? 'Ă?y f́p quĂn dù? với cà? xe tfng và? xe bòc thèp, 'àf chiẮn 'Ắu với quĂn 'ìch trong tư?ng cfn nhà? cho tới khi trơ?i sàng mới rùt lui.
BT chì? huy chiẮn dìch nhẶn thẮy càc vì trì cò?n lài trĂn 'ươ?ng 18 'àf 'ược tfng cươ?ng, quyẮt 'ình kẮt thùc 'ợt 1.
CĂng viẶn tiẮp tẮ cho chiẮn dìch trY nĂn khò khfn vì? 'ươ?ng tư? hẶu phương ra mf̣t trẶn xa và? thươ?ng xuyĂn bì mày bay, 'ài bàc 'ìch cà?n trY.
Mf̣c dù? 'ươ?ng 18 bì uy hiẮp nf̣ng nhưng càc binh 'oà?n cơ 'Ặng cù?a 'ìch vĂfn àn binh bẮt 'Ặng. Chùng tĂi quyẮt 'ình chuyĂ?n sang 'ợt 2, tiẮp tùc 'ành mẶt loàt vì trì do 'ài 'Ặi 'ìch chiẮm 'òng. Nhưfng mùc tiĂu 'ược chòn lĂ?n nà?y 'Ă?u nf?m trĂn 'ươ?ng 17.
ĐĂm ngà?y 4 thàng 4 nfm 1951, bẶ 'Ặi ta 'Ă?ng loàt nĂ? sùng. Trung 'oà?n 102 'ành BẮn Tf́m, trung 'oà?n 88 'ành Bàfi Thà?o, trung 'oà?n 141 'ành Hoà?ng Giàn, trung 'oà?n 98 'ành Hà ChiĂu. Nhưng cà? 4 trưng 'oà?n 'Ă?u 'Ặt phà khĂng thà?nh cĂng! ĐĂ?ng chì Vùf Mành Hù?ng, trung 'oà?n trưYng trung 'oà?n 98, hy sinh vì? 'àn phào cù?a 'ìch. ThẮt bài cù?a càc trẶn 'ành khĂng phà?i do quĂn 'Ă?n trù cò cĂng sự phò?ng ngự vưfng chf́c hof̣c kiĂn quyẮt 'Ắi phò, mà? chì? vì? 'ìch 'àf 'ựng lĂn mẶt hà?ng rà?o lư?a bf?ng 'ài bàc quanh cứ 'iĂ?m ngfn cà?n nhưfng 'ợt xung phong cù?a ta.
Sàng ngà?y 5 thàng 4, tĂi gf̣p 'Ă?ng chì Vi QuẮc Thanh.
- Đìch nhẮt 'ình khĂng tung nhưfng binh 'oà?n cơ 'Ặng và?o khu vực nà?y. Ta cĂ?n phà?i thu quĂn.
- ĐĂ?ng ỳ với VÒf TĂ?ng, 'oà?n cẮ vẮn cùfng nhẶn thẮy nĂn kẮt thùc chiẮn dìch. - Lực lượng ta 'àf bì tiĂu hao.
- Đàf nf́m 'ược sẮ thương vong chưa!
- Tham mưu dự tình khoà?ng 2.000 ngươ?i. GĂ?n 500 'Ă?ng chì hi sinh, trong 'ò cò 1 trung 'oà?n trưYng. TrĂn 1 500 'Ă?ng chì bì thương. Tì? lẶ tiĂu hao giưfa 'ìch và? ta là? 1 trĂn 1.
Trong chiẮn dìch nà?y 'àf huy 'Ặng 25 ngà?n bẶ 'Ặi. Thương vong chưa 'Ă?y 2% khĂng phà?i là? lớn. NhiĂfu 'Ă?ng chì bì thương sèf trY lài 'ơn vì. .
- Y viẶt Nam chưa cò chiẮn dìch nà?o sẮ thương vong nhiĂ?u như thẮ nà?y ! BT 'Ặi ViẶt Nam 'àf chuyĂ?n sang .giai 'oàn 'ành lớn.
RĂ?i 'Ăy cò?n phà?i chẮp nhẶn nhưfng tĂ?n thẮt lớn hơn nhiĂ?u. Phào binh cù?a 'Ắ quẮc Phàp rẮt giò?i !
- TĂi nghìf là? phà?i tì?m ra mẶt càch 'ành 'ìch hiẶu quà? hơn.
Ngà?y 5 thàng 4 nfm 1951 chiẮn dìch Hoà?ng Hoa Thàm kẮt thùc. ChiẮn dìch 'Ă? lài cho tĂi mẶt Ắn tượng nf̣ng nĂ?.
Sau nà?y chùng ta mới biẮt chiẮn dìch Hoà?ng Hoa Thàm tiẮp nẮi ngay sau chiẮn dìch Trung Du 'àf khiẮn cho Đơ? Làt bf́t 'Ă?u "lo lĂng nhẶn ra khò khfn cực 'Ặ trong nhiẶm vù mà? mì?nh thực hiẶn". Đơ? Làt buẶt phà?i là?m trài với tình càch cù?a mì?nh là? giưf lài nhưfng binh 'oà?n cơ 'Ặng trành mẶt cuẶc 'ùng 'Ặ Y vù?ng rư?ng nùi, kiĂn nhĂfn chơ? quĂn ta càn lương thực rùt lui. Đơ? Làt 'àf tĂm sự với viĂn quan ba tù?y tù?ng RoayĂ (Royer): "ThẶt kinh khù?ng, cài cĂng viẶc mà? tĂi 'àf dẮn thĂn và?o. ĐẮn bĂy giơ? tĂi thực sự chưa hoà?n toà?n biẮt già?i thìch ra sao !".
Được quyenlinh66 sửa chữa / chuyển vào 19:19 ngày 09/06/2005

CHƯƠNG SÁU
VÊ? ĐỒNG BẰNG
Từ chiến dịch Hoa?ng Hoa Thám vê?, tôi tới gặp anh Trươ?ng Chinh. Đô?ng chí Tô?ng bí thư vâfn vui ve? như nhưfng lâ?n tôi tư? mặt trận trở vê?. Ở anh, la? sự kết hợp giưfa tính nguyên tấc, câ?n trọng cu?a nha? cách mạng được tôi luyện qua nhiêfu năm hoạt động bí mật với tính đôn hậu, trung thực gâ?n như bâ?m sinh, la? một hi?nh a?nh không thay đô?i lúc na?o cufng mang lại sự ấm áp vâ? tin cậy Suốt chiến dịch, báo cáo gư?i vê? Trung ương rất đê?u đặn. Anh Trươ?ng Chinh đaf biết rof việc tiêu diệt sinh lực địch trong chiến dịch co?n hạn chế. Anh ho?i tôi:
- Anh đaf nhận được nghị quyết tháng 3 cu?a Trung ương chưa !
- Tôi đaf nhận được.
Hội nghị Trung ương họp lúc tôi đang ở mặt trận.
Nghị quyết Trung ương một lâ?n nưfa lại xác định: ''cuộc đấu timh cu?a ta la? cuộc đấu tranh trươ?ng ky? va? gian khô?" va? "tự lực cánh sinh la? chính". Đa?ng ta đaf nhi?n thấy con đươ?ng phía trước co?n nhiê?u chông gai.
Tôi báo cáo với đô?ng chí Tô?ng bí thư nhưfng nguyên nhân dâfn tới kết qua? rất hạn chế cu?a chiến dịch. Anh Trươ?ng Chinh nói:
- Đánh nhau thê? na?o cufng có trận được, trận không.
Mi?nh khôn, nhưng pha?i nghif địch cufng khôn. Mi?nh đaf diệt 2 binh đoa?n địch ở biên giới, vư?a rô?i suýt nưfa thi? diệt gọn GM3 ở Trung Du, địch đaf rút kinh nghiệm nên lâ?n na?y chúng không mắc lư?a ta. CÓ tiếp tục "đánh điê?m diệt viện" thi? cufng pha?i biến hóa. Câ?n tô? chức tô?ng kết thật kyf đê? rút ra ba?i học. '' Chúng tôi đaf triệu tập cán bộ vê? trước trong khi đơn vị đang rút quân đê? tiến ha?nh hội nghị tô?ng kết. Mơ?i anh tới dự.
Anh Trươ?ng Chinh nói:
- Cuối tháng Ba, Bác va? Trung ương đaf nhận được báo cáo cu?a anh va? anh Nguyêfn Chí Thanh đê? nghị sau chiến dịch Hoa?ng Hoa Thám sef mở chiến dịch tại Liên khu 3, không đánh Móng Cái. Liên khu 3 báo cáo lên đaf chuâ?n bị ca? rô?i, đô?ng ba?o rất mong bộ đội vê?. Đánh đô?ng bă?ng khó, nhưng hiện nay ngoa?i trung du va? đô?ng bă?ng chưa có nơi na?o khác ! Trung ương thấy nên mở một chiến dịch nưfa trước mu?a mưa. Bộ đội câ?n cu?ng cố va? nghi? ngơi bao nhiêu thơ?i gian !
- Chiến dịch vư?a rô?i không tiêu diệt được nhiê?u sinh lực địch nên cán bộ, chiến sif đê?u mong đánh tiếp. Sef mở chiến dịch ở Liên khu 3, nhưng cụ thê? la? đâu, xin báo cáo với Trung ương sau. Tôi nghif chi? sau va?i tuâ?n, bộ đội có thê? lên đươ?ng.
Anh Trươ?ng Chinh hẹn sef tới dự hội nghị tô?ng kết.
Trở vê? cơ quan, thấy có đoa?n cán bộ vư?a ở Liên khu 3 vê? đang báo cáo, tôi va?o nghe luôn. Ngay trong thơ?i gian ta tiến ha?nh chiến dịch ở Đông Bắc, Bộ Tô?ng tham mưu đaf phái cán bộ xuống Liên khu 3 ti?m hiê?u ti?nh hi?nh.
Qua các báo cáo, tôi được biết vi? phâ?n lớn nhưfng đơn vị âu Phi bị dô?n lên phía bắc đối phó với ta, nên lực lượng địch ở phía nam đô?ng bang Liên khu 3, hâ?u hết la? ngụy binh. Tại đây, quân cơ động ít, thế bố trí cu?a địch phân tán, công sự chưa được cu?ng cố nhiê?u. điếu đáng lo ngại la? địch đaf lợi dụng một số giáo dân lập tê? vuf trang ở nhiê?u nơi, va? tô? chức một mạng lưới gián điệp khá nguy hiê?m. Sau khi nắm được ý định cu?a Trung ương, Liên khu 8 đaf xúc tiến công việc chuâ?n bị chiến trươ?ng. Đô?ng chí Văn Tiến Dufng được cư? la?m trưởng ban chuâ?n bị.
Mạng đươ?ng sá tư? Việt Bắc vê? Liên khu 3 va?o tới Thanh Hóa đaf thông suốt. VÊ? lương thực, huy động được 5.000 tấn thóc, một số thực phâ?m. Vụ chiêm năm nay lái được mu?a. Liên khu u?y đaf mở lớp cán bộ phục vụ chiến dịch gô?m 200 chi u?y viên va? huyện u?y viên.
Theo đánh giá cu?a các đô?ng chí vư?a đi vê? thi? so với các ti?nh ở Liên khu 3, Ninh Bi?nh la? nơi địch yếu hơn ca?.
Tôi sang Điê?m Mạc gặp Bác. . .
Ngle tôi báo cáo ti?nh hi?nh xong, Bác nói đaf trao đô?i với đô?ng chí Trươ?ng Chinh. Đơ? Lát bê? ngoa?i hu?ng hô?, nhưng không pha?i la? anh hăng máu vịt ma? rất khôn ngoan. Cufng không nên coi thươ?ng Xalăng. Chính Xalăng đaf quyết định không đưa viện lên Đông Bấc trong khi Đơ? Lát co?n ở Pa ri. Nhưng cufng có thê? nói: ca? Đơ? Lát va? Xalăng vâfn co?n e chu? lực ta! Trước chiến dịch Biên Giới, quân địch chi? mong ti?m được chu? lực ta đánh một trận đê? tiêu diệt. Bây giơ? chu? lực ta đi ti?m nó, chọc tức nó ma? nó vâfn bấm bụng ngô?i yên một chôf không dám giao chiến với ta! Không nói la? nó hoa?n toa?n sợ ta, nhưng nó co?n đang pha?i chuâ?n bị, nó sef chơ? lúc có lợi, ti?m nơi có lợi đê? quyết chiến với ta.
- Thưa Bác, nhiệm vụ tiêu diệt nhiê?u sinh lực địch lúc na?y rất câ?n, nhưng nếu thưa tiêu diệt được nhiê?u địch thi? cufng pha?i đánh đê? nâng đơf phong tra?o chiến tranh du kích. Môfi lâ?n ta mở chiến dịch la? đô?ng ba?o hậu địch đơf được nhưfng trận ca?n va? chiến tranh nhân dân rất lên.
Chú nói đúng.
Bác trâ?m ngâm rô?i nói tiếp:
- Ti?nh hi?nh Triê?u Tiên đaf tốt hơn. Chí nguyện quân Trung Quốc du?ng chiến thuật ''nhân ha?i" nên đaf đâ?y lu?i quân Myf vê? vif tuyến 38. Trung Quốc có trên 400 triệu dân mới la?m được như vậy. Ta pha?i đánh theo cách cu?a ta. Pha?i hết sức tiết kiệm xương máu cu?a chiến sif. Quân không câ?n đông. Dân ta nghe?o, quân nhiê?u lấy gi? ma? nuôi! Trâ?n Quốc Tuấn nói: "Quân quý ở tinh, không quý ở nhiê?u'' Bao giơ? thi? xây dựng xong 5 đại đoa?n !
- CỐ gắng trong năm nay, vư?a tô? chức vư?a trang bị xong. Vuf khí một phâ?n dựa va?o bạn, một phâ?n lấy cu?a địch, một phâ?n do ta sa?n xuất.
- Mi?nh nghif cufng chi? câ?n 5 hoặc 6 đại đoa?n. - Bác nói.
Trung tuâ?n tháng Tư, Bộ Chính trị họp dưới sự chu? tọa cu?a Bác nghe báo cáo vê? chiến dịch Hoa?ng Hoa Thám va? chu? trương mở tiếp một chiến dịch trước mu?a mưa.
Sau khi báo cáo vê? kết qua?, nhưfng khó khăn, nhưfng hạn chế cu?a chiến dịch, tôi nói Tô?ng quân u?y đaf quyết định trong tô?ng kết chiến dịch sef tiến ha?nh tự phê bi?nh đê? rút kinh nghiệm, đê? nghị Bác va? anh Trươ?ng Chinh tới dự hội nghị tô?ng kết chiến dịch.
Bác nói:
Tự phê bi?nh la? câ?n, nhưng tự phê bi?nh pha?i tăng cươ?ng đoa?n kết, rút ra được ba?i học, kinh nghiệm, xây dựng được lo?ng tin va?o chiến dịch sau.
Trong cuộc họp na?y, Bộ Chính trị quyết định mở chiến dịch Ha? Nam Ninh thuộc Liên khu Nam Đô?ng Bă?ng cu?a. địch. Bác lưu ý pha?i đặc ''biệt chú ý công tác tranh thu? đô?ng ba?o công giáo vi? ke? địch ở đây có nhưfng mưu mô thâm độc nhă?m lợi dụng tôn giáo đê? chống lại kháng chiến, chống lại cách mạng.

Ngà?y 20 thàng 4 nfm 1951, Trung ương ra nghì quyẮt mY chiẮn dìch Quang Trung (bì danh cù?a chiẮn dìch Hà? Nam Ninh) Y LiĂn khu 3, nhf?m tiĂu diẶt mẶt bẶ phẶn sinh lực 'ìch, phà tan khẮi ngùy binh, 'Ă?y mành chiẮn tranh du kìch và? tranh thù? nhĂn dĂn. Đà?ng ù?y chiẮn dìch gĂ?m càc 'Ă?ng chì: VÒf NguyĂn Giàp, NguyĂfn Chì Thanh, LĂ Thanh Nghì, Vfn TiẮn Dùfng, Hoà?ng Vfn Thài, Hoà?ng SĂm. TĂi là? bì thư 'à?ng ù?y, chì? huy trưYng chiẮn dìch.
Ngà?y 26 thàng 4, HẶi nghì kiĂ?m 'iĂ?m chiẮn dìch Đươ?ng 18 'ược tĂ? chức tài khu cfn cứ. Bàc tới hẶi nghì.
Ngươ?i nòi:
- Chù tròng phĂ bì?nh mì?nh trước, phĂ bì?nh ngươ?i sau, phĂ bì?nh mì?nh là? chinh, phĂ bì?nh ngươ?i là? phù. Tự phĂ bì?nh và? phĂ bì?nh cẮt 'Ă? thẮng nhẮt tư tưYng. Tư tưYng cò thẮng nhẮt, hà?nh 'Ặng mới thẮng nhẮt.
TẮt cà? mòi ngươ?i phà?i cò tinh thĂ?n phù tràch. Trước khi là?m phà?i thà?o luẶn cho kỳf, 'Ă? chù? trương cho 'ùng và? kẮ hoàch cho sàt và? khì 'àf quyẮt 'ình rĂ?i thì? phà?i tuyẶt 'Ắi phùc tù?ng, phà?i vưfng lò?ng tin tưYng, phà?i quyẮt tĂm thực hiẶn khĂng mẶt chùt do dự.
Càn bẶ cĂ?n phà?i thương yĂu 'Ặi viĂn. "Tư? tiĂ?u 'Ặi trưYng trY lĂn, tư? TĂ?ng tư lẶnh trY xuẮng, phà?i sfn sòc 'ơ?i sẮng vẶt chẮt và? tinh thĂ?n cù?a 'Ặi viĂn, phà?i xem 'Ặi viĂn fn uẮng như thẮ nà?o, phà?i hiĂ?u nguyẶn vòng và? thf́c mĂc cù?a 'Ặi viĂn. BT 'Ặi chưa fn cơm, càn bẶ khĂng 'ược kĂu mì?nh 'òi. BT 'Ặi chưa 'ù? ào mf̣c, càn bẶ khĂng 'ược kĂu mì?nh rèt. BT 'Ặi chưa 'ù? chĂf Y, càn bẶ khĂng 'ược kĂu mì?nh mẶt. ThẮ mới dĂn chù?, mới 'oà?n kẮt, mới tẮt thf́ng.
QuĂn 'Ặi 'ành gif̣c là? vì? dĂn, nhưng khĂng phà?i là? "cứu tinh" cù?a dĂn, mà? cĂ tràch nhiẶm phùng sự nhĂn dĂn. Phà?i là?m cho dĂn tin, dĂn phùc, dĂn yĂu. MĂfi quĂn nhĂn phà?i là? mẶt càn bẶ tuyĂn truyĂ?n bf?ng viẶc là?m cù?a quĂn 'Ặi. "DĂn như nước, quĂn như cà", phà?i là?m cho dĂn hẮt sức giùp 'ơf mì?nh thì? mì?nh mới 'ành thf́ng gif̣c".
Sau chiẮn dìch Hoà?ng Hoa Thàm, 'Ăy là? lĂ?n thứ hai, Bàc nòi vĂ? mùc 'ình và? tàc phong phĂ bì?nh. Bàc 'àf nhì?n thẮy cài gì? sèf diĂfn ra sau mẶt trẶn 'ành gf̣p nhiĂ?u khò khfn. Trong phĂ bì?nh, trước hẮt là? tự phĂ bì?nh. ĐiĂ?u nà?y 'àf mang lài mẶt chẮt lượng mới trong nhưfng cuẶc kiĂ?m 'iĂ?m rùt kinh nghiẶm, vì? khĂng ai hiĂ?u 'ược nhưfng lĂfi lĂ?m cù?a tư?ng ngươ?i trong mẶt trẶn 'ành bf?ng bà?n thĂn ngươ?i trực tiẮp tham gia chiẮn 'Ắu. Khi mĂfi ngươ?i 'àf nòi ròf 'ược nhưfng ưu, khuyẮt 'iĂ?m cù?a mì?nh thì? nhưfng lơ?i gòp ỳ kiẮn, phĂ phàn cù?a chung quanh cùfng ìt 'i. CuẶc kiĂ?m 'iĂ?m ròf rà?ng là? 'àt kẮt quà? tẮt, vì? nò bf́t nguĂ?n tư? sự tự giàc Mòi ngươ?i lài phẮn khYi lĂn 'ươ?ng 'i và?o chiẮn dìch thứ tư liĂn tiẮp trong vò?ng tàm thàng. Cùfng tư? 'ò ta thươ?ng nòi "tự phĂ bì?nh và? phĂ bì?nh" thay cho "phĂ bì?nh và? tự phĂ bì?nh".
CHĂ,U thĂ? sĂng HĂ?ng là? vù?ng 'Ă?ng bf?ng lớn thứ hai cù?a cà? nước chì? 'ứng sau 'Ă?ng bĂng sĂng Cư?u Long.
Với 900.000 hèc ta 'Ắt nĂng nghiẶp và? mẶt phĂ?n sàu dĂn sẮ cù?a ViẶt Nam, 'Ă?ng bf?ng Bf́c BT 'ược coi là? kho ngươ?i, kho cù?a. Ơ 'Ăy cò mẶt hẶ thẮng 'ươ?ng bẶ, 'ươ?ng thù?y, 'ươ?ng sf́t, 'ươ?ng khĂng nẮi liĂ?n miĂ?n Bf́c với miĂ?n Trưng, miĂ?n Nam, và? thẮ giới bĂn ngoà?i. GĂ?n 200 kilĂmèt bơ? biĂ?n với nhiĂ?u cư?a sĂng lớn nhò?, thuẶn tiẶn cho tà?u, thuyĂ?n ra và?o. Ngoà?i khơi cò nhiĂ?u hò?n 'à?o như Bành Long Vìf, Long ChĂu, Càt Bà?, Càt Hà?i... là? nhưfng vì trì tiĂ?n tiĂu lợi hài và? bà?o vẶ 'Ắt hẮn nf?m trĂn biĂ?n ĐĂng.
ĐĂ?ng bf?ng Bf́c BT giưf mẶt vì trì 'f̣c biẶt quan tròng trong chiẮn tranh vì? cò thù? 'Ă Hà? NẶi, và? nf?m tiẮp giàp với ViẶt Bf́c, cfn cứ 'ìa cù?a cà? nước. Nfm 'Ă?u khàng chiẮn toà?n quẮc, quĂn Phàp mới chiẮm Hà? NẶi và? mẶt sẮ thà?nh phẮ, thì xàf như Hà?i Phò?ng, Hà?i Dương, KiẮn An, Hà? ĐĂng, Nam Đình và? nhưfng vù?ng phù cẶn trĂn dưới 10 kilĂmèt. Nhưng Đà?ng ta 'àf dự 'oàn sớm muẶn 'ìch sèf mY rẶng chiẮm 'òng Y 'Ă?ng bf?ng Bắc BẶ.
Ngà?y 25 thĂng 11 nfm 1948, Chình phù? ra sf́c lẶnh thà?nh lẶp LiĂn khu 3, gĂ?m 12 tì?nh: Hà?i Phò?ng, KiẮn An, Thài Bì?nh, Hưng YĂn, Hà?i Dương, Hà? NẶi, Hà? ĐĂng, Sơn TĂy, Hà? Nam, Nam Đình, Ninh Bì?nh và? Hò?a Bì?nh. 'y là? sự hợp nhẮt càc chiẮn khu 2, 3 và? 11. DiẶn tìch LiĂn khu khoà?ng 16.000 kilĂmèt vuĂng. Phìa 'Ăng giàp với biĂ?n ĐĂng. Phìa bf́c, và? tĂy - bf́c tiẮp giàp càc tì?nh trung du: Quà?ng YĂn, Bf́c Ninh, Bắc Giang, Phùc YĂn, Vìfnh YĂn, Phù Thò. Phìa tĂy và? tĂy - nam tiẮp giàp Sơn La, Thanh Hòa. LiĂn khu ù?y 3 'ược Đà?ng chì? 'ình gĂ?m càc 'Ă?ng chì: NguyĂfn Vfn TrĂn, LĂ Thanh Nghì, ĐĂ"f Mươ?i, LĂ Quang Hò?a, NguyĂfn Khai; 'Ă?ng chì NguyĂfn Vfn TrĂn là? bì thư. Tư lẶnh liĂn khu là? thiẮu tướng Hoà?ng SĂm, 'Ă?ng chì LĂ Quang Hò?a là? chình ù?y, 'Ă?ng chì Hoà?ng Minh Thà?o là? liĂn khu phò.
LiĂn khu 3 cò 6 trung 'oà?n chù? lực: 34, 42, 48, 52 (vẮn là? trung 'oà?n TĂy tiẮn), 64, 66. Lực lượng tuy 'Ăng, nhưng trang bì cò?n rẮt thiẮu thẮn. BT 'Ặi ta hoàt 'Ặng theo phương thức "'ài 'Ặi 'Ặc lẶp, tiĂ?u 'oà?n tẶp trung" 'ành nhò?, 'àt hiẶu suẮt cao. Phong trà?o dĂn quĂn du kìch tài 'Ă?ng bf?ng rẮt phàt triĂ?n. ĐẮn cuẮi nfm 1948, toà?n liĂn khu 'àf xĂy dựng 'ược 480 là?ng khàng chiẮn. MĂfi là?ng cò lùfy tre dà?y 'f̣c bao quanh, hà?o giao thĂng, hĂ?m hẮ chiẮn 'Ắu, hĂ?m cẮt giẮu lương thực, hĂ?m bì mẶt, tràm canh gàc... Trong nhưfng 'ợt cà?n quèt, sẮ lẮn 'ìch 'ành và?o là?ng khàng chiẮn chiẮm ba phĂ?n tư tĂ?ng sẮ nhưfng cuẶc tiẮn cĂng. Đìch dù?ng cà? mày bay, 'ài bàc phà hù?y càc cĂng sự, rà?o lùfy và? khi lòt 'ược và?o là?ng nhà?ng thươ?ng 'Ắt phà, bf́n giẮt rẮt dàf man. Ớ nhưfng là?ng khàng chiẮn như VẶt Lài (Sơn TĂy), Tam Hưng (Hà? ĐĂng), NĂng Hòa (Hò?a Bì?nh), LiĂn Minh (Nam Đình), nhiĂ?u là?ng khàng chiẮn dòc 'ươ?ng 5 thuẶc càc huyẶn Bì?nh Giang, Thanh Hà?, Kim Thà?nh (Hà?i Dương), Ăn Thi, Khoài ChĂu (Hưng YĂn)... tư?ng 'ài 'Ặi, tiĂ?u 'oà?n 'ìch tiẮn cĂng cà? ngà?y, thẶm chì hai, ba ngà?y liĂ?n bì tĂ?n thẮt nhiĂ?u mà? vĂfn khĂng lòt 'ược và?o là?ng. Đươ?ng sẮ 5 nẮi liĂ?n Hà? NẶi với cà?ng Hà?i Phò?ng trY thà?nh mẶt mf̣t trẶn, thươ?ng xuyĂn "nĂ?i sẮm" lẶt 'Ă? tư?ng 'oà?n tà?u, tiĂu diẶt nhiĂ?u xe vẶn tà?i cù?a 'ìch. KẮt hợp với nhưfng hoàt 'Ặng quĂn sự chẮng cà?n, 'ành giao thĂng, tiĂu diẶt nhưfng 'Ă?n bẮt lè?..., càc cuẶc 'Ắu tranh chẮng gif̣c bẶt lình cù?ng với cĂng tàc 'ìch vẶn diĂfn ra trĂn diẶn rẶng. MĂfi ngươ?i dĂn trY thà?nh mẶt càn bẶ 'ìch vẶn. NhiĂ?u binh sìf, sìf quan ngùy 'àf chẮng lẶnh 'i bf́n giẮt nhĂn dĂn, 'à?o ngùf tẶp thĂ?, quay sùng bĂn lài 'ìch và? là?m nẶi ứng cho lực lượng vùf trang ta. Chì? riĂng ĐĂng XuĂn 1948-1949, ta 'àf 'ành 14 trẶn nẶi ứng diẶt 14 'Ă?n gif̣c. Hơn 2.000 lình ngùy mang sùng ra hà?ng, hof̣c vứt sùng trY vĂ? quĂ hương.
QuĂn 'ìch 'òng tài nhưfng thà?nh phẮ, thì xàf thực tẮ là? nf?m trong vò?ng vĂy cù?a phong trà?o chiẮn tranh nhĂn dĂn rẶng lớn. Càc tuyẮn 'ươ?ng giao thĂng cù?a 'ìch tư? Hà? NẶi với mẶt sẮ tì?nh chung quanh, 'f̣c biẶt là? 'ươ?ng Hà? NẶi - Hà?i Phò?ng luĂn luĂn bì uy hiẮp.