Đường Trường Sơn-Con đường huyền thoại-Những bước chân kỳ diệu

Trung đoàn quyết định: sử dụng pháo 100 li, có khí tài, tham gia đánh AC130. Từ hôm đó, hiệu quả bảo vệ đoàn xe tăng lên rõ rệt. AC130 đã phải tránh xa khu vực trọng điểm, mỗi khi xuất hiện những chùm đạn nổ lấp loé quanh mình nó. Đội hình xe ta nhiều đêm vượt trọng điểm an toàn.
Nhưng rồi đến một hôm khi ra-đa của đại đội 3 phát sóng, dò tìm mục tiêu, thì một quả đạn tên lửa không đối đất (Shrike) từ máy bay địch phóng xuống nổ ngay cạnh đài. Đài hỏng. Trung đội trưởng Ngọc, đài trưởng Như, cùng ba trắc thủ Điều, Chiếu, Thúc đều bị thương. Thế là hết hy vọng vào phương pháp đánh ưu việt nhất: phương pháp đánh bằn phần tử ra-đa.
Vài phút sau, một loạt bom nữa làm hỏng hoàn toàn hệ thống vận hành của một khẩu pháo. Đại đội 3 được lệnh di chuyển ngay trong đêm. Riêng khẩu pháo bị hỏng bánh xe kia đành phải nằm lại. Đó là khẩu đội 4. Nó chính là khẩu pháo 100 li ?ođộc thân? giữa rừng Trường Sơn mà tôi đã nói ở phần trên.
Suốt nửa mùa khô năm ấy nó không thay đổi vị trí, chịu trận với biết bao bom đạn, để tham gia đánh AC130 bằng phương pháp đơn sơ nhất: phương pháp bắn bằng phần tử lắp sẵn.
Cán bộ tham mưu trung đoàn giúp đại đội tính toán, xác định các phần tử bắn: góc hướng, góc tầm, ngòi nổ đầu đạn. Lệnh bắn sẽ được phát đi từ một đài quan sát đặt trên đỉnh núi, gần trọng điểm Xóm Péng. Khi AC130 đến một điểm nào đó trên vùng trời, người chỉ huy đài quan sát sẽ phát lệnh cho khẩu đôi 100 li bắn.
Ban ngày, đơn vị cho khẩu đội 4 bắn thử. Đêm đến cho bắn thật. Khi AC130 mò tới, từng viên đạn xé màn đêm bay đi và nổ ngay trên đường bay dự kiến. Những ánh chớp nhỏ loè lên, khi xa, tuy không trúng, nhưng cũng làm cho những tên phi công hết vía, có lúc phải chuồn thẳng. Có nhiều đêm, binh trạm gọi điện sang biểu dương cao xạ đã tích cực đánh địch bảo vệ đoàn xe.
Không những đánh đêm, khẩu đội 4 còn tham gia đánh máy bay OV10 ban ngày, tên giặc chỉ điểm lợi hại, rất đáng ghét, cứ kêu vo vo và bay lượn suốt ngày trên đầu chúng tôi. Nguỵ trang không kín mà nó phát hiện thấy là lập tức: ?obụp?, nó phóng đạn khói. Chỉ mấy giây sau, bọn ?ochó ngao? lao đến liền. Cũng bằng phương pháp lắp sẵn phần tử ấy, khẩu đội 4 đã bao lần làm cho lũ OV10 hốt hoảng phải bay đi, không dám quay đầu trở lại.
Một hôm tôi cùng Khoa, đại đội trưởng đại đội 3, ghé thăm khẩu đội 4. Tôi hết sức ngạc nhiên khi nhìn thấy khối lượng thùng đạn và vỏ đạn khổng lồ chất đầy xung quanh hầm pháo. Đại đội trưởng Khoa cho biết: anh em bắn rất nhiều đạn, hơn nữa vì nằm một chỗ, nên số vỏ đạn cứ ùn mãi lên.
Khẩu đội trưởng Phương cùng mất pháo thủ, trông có vẻ già dặn vì tuổi uân khá cao, tiếp chúng tôi trong một hầm chữ A. Tôi thay mặt trung đoàn biểu dương thành tích của khẩu đội. Thay mặt khẩu đội, Phương hứa sẽ cố gắng khắc phục mọi khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ trên giao. Trong câu chuyện tâm tình vui vẻ, Phương, pháo thủ lớn tuổi nhất đưa ra một ý kiến: ?o Xa nhà lâu rồi! Chỉ mong mùa khô này, đơn vị ra Bắc nhận vũ khí mới, trung đoàn cho bọn em về phép mấy ngày. Nhớ vợ quá, thủ trưởng ạ!?.
Lời nói chân thành của Phương làm tôi hết sức xúc động. Trong cuộc chiến đấu sinh tử, triền miên với giặc Mỹ, chúng ta đã phải chịu đựng quá nhiều hy sinh, trong đó có sự hy sinh về tình cảm, về hạnh phúc gia đình. Tôi hứa sẽ chuyển lời đề nghị này lên cấp trên.
Có chú gà rừng vừa bẫy được, anh em nấu một nồi cháo gà thết đãi chúng tôi.
Từ đó đến nay đã hơn một phần tư thế kỷ. Những đồng đội của tôi ngày ấy, giờ đây ai còn ai mất? Hy vọng nếu có ai trong số đồng đội cũ của tôi đọc được bài này, hãy cho tôi một dòng tìn và địa chỉ.

Người cán bộ công binh Trường Sơn
Đêm hôm ấy, tôi đi nhờ xe tiểu đoàn 65, thuộc binh trạm 12, xuất phát từ tây bắc Khôn Kèn, để vào Tà Lom công tác. Vì trong cabin chật chội, để không làm vướng tay lái, tôi đề nghị với Hùng lái xe, cho tôi được ngồi trên thùng. Thùng xe không mui, chở toàn là gạo, những bao gạo của hậu phương gửi vào chiến trường. Lên xe, tôi sắp xếp lại mấy bao, tạo chỗ dựa để ngồi cho thoải mái.
Đoàn xe chuyển bánh. Tất cả đều đi đèn gầm. Chiếc đèn nhỏ lắp dưới gầm xe chỉ đủi soi sáng một vùng nho nhỏ, vàng nhạt. Xa xa phía trước đã thấy lơ lửng những ngọn đèn dù cho máy bay Mỹ thả xuống, giăng hàng. Đoàn xe cứ chạy. Khi sắp đến ngầm U trên một nhánh sông Xê Băng Phai, các xe tạm ngừng, chờ cho những chiếc đèn dù tắt hẳn.
Lợi dụng thời cơ khi đèn dù tắt, mấy chiếc xe đi đầu tranh thủ lao xuống suối, chiếc nọ nối chiếc kia, lội qua ngầm (Ngầm: đường chìm vượt qua suối, lát bằng đá, sâu khoảng 50, 60 cm). Mỗi chiếc xe qua, nước bắn tung toé làm ướt cả quần áo của các chiến sĩ công binh đứng bên đường làm lộ tiêu.
Sắp đến lượt xe tôi, thì trên không bỗng ?obụp?, ?obụp?? hai chiếc, rồi bốn chiếc, tám chiếc đèn dù bật sáng, chói loà. Xe nào đã lỡ xuống, lập tức tăng ga, lao nhanh lên bờ. Xe nào chưa qua thì dừng ngay tại chỗ, lái xe tìm chỗ ẩn nấp. Tôi cũng nhảy xuống xe, tìm ngay được một hố cá nhân đào sẵn bên đường. Tiếng máy bay phản lực gầm lên như xé không khí. Tiếp theo những loạt bom phá rung chuyển trời đất là những loạt bom bị nổ ran ran. Sau khi bọn ?ochó ngao? cút đi, hình như không có ai việc gì. Máy bay Mỹ ném bom chệch mục tiêu cùng là chuyện bình thường.
Các chiến sĩ lái, cả tôi nữa, lại trèo lên xe tiếp tục cuộc hành quân. Xe tôi vừa chớm mép nước thì đã thấy các anh công binh làm lộ tiêu đứng cả dưới nước rồi.
-Anh Cư ơi! Thằng Ngoan đâu không thấy?-Một chiến sĩ hỏi anh cán bộ.
-Ngoan ơi! Ngoan ơi!-Tiếng gọi của người tên là Cư ấy ngân dài trong đêm. Bỗng một bóng người lao vút từ trên bờ xuống.
-Ngoan đây! Ngoan đây! Trung đội trưởng cứ yên trí! Hà hà! Chiếc dẹp tụt quai, em phải ngồi xâu lại một chút thôi mà.
Hình như Cư là trung đội trưởng, trực tiếp làm nhiệm vụ với các chiến sĩ công binh ở ngầm U này. Ngồi trên thùng xe, tôi đưa tay vẫy chào Cư và các chiến sĩ công binh mà cảm thấy có cái gì nghèn nghẹn ở cổ. Giữa cái nơi bom đạn liên miên ấy, cái sống và cái chết chỉ cách nhau gang tấc mà sao các anh lại bình thản đến lạ lùng. Nhiệm vụ của các anh là bám ngầm, làm ?olộ tiêu sống?, cho xe qua trong đêm tối. Khi ngầm bị bom đánh trúng, các anh liền ra tay sửa chữa. Bằng những thỏi mìn, bằng cuốc xẻng và cả bằng tay không, các anh hối hả chuyển hàng chục mét khối đá, san lấp hố bom, cái công việc mà các anh thường gọi là ?ová ngầm?, để bảo đảm ngầm thông với thời gian nhanh nhất. Khi đoàn xe qua hết, họ kéo nhau xuống mấy căn hầm chữ A nào đó, rít vài hơi thuốc lào, nhấm nháp mấy thỏi lương khô, dốc bi-đông nước tu một hơi, rồi lăn ra ngủ, chờ một đoàn xe khác lại đi qua.
Tôi là con nhà pháo, pháo cao xạ bảo vệ Trường Sơn, gắn bó với từng con đường, với mỗi bánh xe lăn. Vì vậy tôi hiểu khá rõ về các anh, những chiến sĩ lái xe can trường, những chiến sĩ công binh và thanh niên xung phong dũng cảm, thấu hiểu công sức và tâm hồn cao đẹp của các anh, chị em, những con người quên mình, ngày đêm bám trụ con đường chiến lược chi viện cho miền Nam.
Để bảo đảm an toàn, trong khi xe vẫn chạy, tôi kéo bao gạo chất cao lên, tạo thành một cái ?ohầm? nhỏ, đủ lọt mình nằm xuống. Tôi định đánh một giấc, nhưng làm sao ngủ được khi chiếc xe cứ xóc liên hồi, có khi còn chồm lên như ngựa. Xe qua hết trọng điểm này sang trọng điểm khác. Lại những chùm đèn dù, khi gần, khi xa, khi ngay giữa đỉnh đầu. Có lần một loạt bom thả phía sau, theo quán tính Hùng vội lái xe vươn nhanh về phía trước.
Hết đường xóc đến đoạn đường bằng, hai bên trống trải. Hơi sương lạnh buốt, tôi ôm sát chiếc ba lô vào ngực và chợt nghĩ: giá giờ đây được ngồi trong cabin xe thì ấm biết bao!

Đêm không trăng nhưng trời trong veo, sao trời dày đặc. Nằm ngửa trên xe, tôi chợt nhớ tới kỷ niệm thời thơ ấu được cậu ruột tôi là Thiềm (đã hy sinh hồi Nam tiến 1946) chỉ dẫn những chòm sao: phía bắc là sao Bắc Đẩu nằm trong chòm Đại Hùng tinh và Tiểu Hùnh tinh; phía nam là sao Nam Tào. Kia là chòm sao Chiến Sĩ, sao Tua Rua, sao Thần Nông? Vắt ngang trời là dải Ngân Hà bàng bạc, mờ ảo. Đây thực sự là những giây phút thư giãn quý hiếm. Tôi như thả hồn vào trời sao. Trong tiếng ì ầm đều đều của xe, tôi hứng chỉ ngâm nga mấy câu thơ của Lưu Trọng Lư (Nhà thơ Lưu Trọng Lư-tác giả gọi là chú ruột).
?oĐây là dải Ngân Hà
Anh là chim ô thước
Sẽ bắc cầu, nguyện ước
Một đêm một lần qua?.
Dõi về phương bắc, tôi nhớ da diết Hà Nội, nơi có vợ con tôi đang sống trong nỗi ước mơ từng ngày, mong sao nước nhà mau hoà bình, thống nhất, hết cảnh đạn bom, để cho tôi sớm được trở về đoàn tụ. Đang bồi hồi nhớ đến vợ con, tôi chợt phát hiện một ngôi sao đang bay. Bóng thám không chăng? Nhưng làm gì có bóng thám không thăm dò khí tượng ở giữa Trường Sơn trùng điệp này! Vệ tinh nhân tạo chăng? Có lẽ thế! Mà không phải! Không chỉ có một, mà là hai ngôi sang đang bay, cùng một hướng, di chuyển khá nhanh, lại còn chớp tắt nữa. Thôi đúng rồi, đúng là máy bay rồi! Máy bay Mỹ ném bom ban đêm, bằng phương pháp toạ độ (Do đài Loran của Mỹ đặt ở Đã Nẵng dẫn đường).
Người tôi như nổi gai ốc. Chúng lại đi gieo rắc tội ác xuống một nơi nào đó trên đường trg. Mắt tôi nhìn theo mãi hai đốm sao bay cho đến khi mất hút. Bỗng hai ánh chớp loé lên ở phía xa, không nghe tiếng nổ. Có một cảm giác vừa căm giận, vừa xót thương xen lẫn trong lòng tôi. Không biết anh chị em mình ở nơi xa ấy có ai việc gì không?
Mấy vệt sao băng nữa lại vạch trời đêm. Tôi tự hỏi: có chăng một mối quan hệ nào đó giữa những ngôi sao băng trên trời với số mệnh con người trên trái đất? Sao băng nhiều quá!
-Cán bộ ơi! Đến nơi rồi! Tiếng gọi của Hùng, lái xe, cắt ngang dòng suy nghĩ của tôi, đưa tôi về với thực tế. Tôi vội vàng xách ba lô, nhảy xuống, đến bên buồng lái, xiết chặt tay Hùng và người lái phụ, nói lời cám ơn và từ biệt.
Mấy hôm sau, tôi gặp anh Lập, binh trạm phó binh trạm 12.
-Đêm 9 tháng 1 năm 1972 vừa rồi, nó cướp mất của mình một trung đội trưởng công binh-Anh Lập nói.
-Có phải Cư, trung đội trưởng công binh ở ngầm U không anh? Trời ơi! Tôi lặng người đi và sau giây phút bàng hoàng, tôi thuật lại cho anh Lập nghe chuyến đi của tôi qua ngầm U.
Anh Lập cho tôi biết: Phan Đình Cư quê ở Thạch Hà, Hà Tĩnh, đã 5 năm gắn bó với Trường Sơn, chưa vợ. Cư có yêu một cô gái thanh niên xung phong cùng quê nhưng chưa đặt vấn đề chính thức. Ban chỉ huy binh trạm đã có dự kiến đề nghị đề bạt Cư lên làm đại đội phó. Nhưng tất cả giờ đây đều đang dang dở. Cậu ấy đã vĩnh viễn ra đi rồi!
Trầm ngâm giây lát, mắt như nhìn vào cõi không, tôi nói qua hơi thở:
-Không! Anh Lập ạ! Phan Đình Cư của chúng mình, đứa con của Trường Sơn không chết! Những con người như thế sẽ sống mãi với Trường Sơn.

Nói về đường Trường sơn mà không nói tới sự giúp đỡ to lớn của nước bạn Trung quốc thì rất vô ơn. Xe vận tải ở Trường sơn chạy bằng dầu diesel. Đường ống dẫn dầu được công binh Trung quốc xây dựng đưa tận vào Nam. Có Trường Sơn 1, 2 và 3. Lính trơn và cán bộ cấp thấp cuốc bộ Trường Sơn 1 khoảng 2 tới 3 tháng trời vào Nam vào đầu thập niên 60. Trường Sơn 2 đi đường biển dành cho cán bộ trung cấp, điệp báo và vận tải vũ khí cho Cà mau. Trường sơn 3 dành cho cán bộ cấp tướng trở lên: cán bộ bay từ Hà nội lên Vân Nam bên Tàu, từ Vân Nam bay sang Phnôm Pênh của Kampuchia vào ở tạm toà đại sứ Trung quốc. Sau đó, nhân viên sứ quán Trung quốc đưa lãnh đạo Việt Nam vào cơ quan Trung ương Cục (đóng ở sát biên giới Miên-Việt).
Đường Trường Sơn được ca lên tận mây xanh mà không thấy ai phê bình sự làm ăn cẩu thả, tắc trách của công binh Việt Nam. Người chết ở Trường Sơn vì bệnh tật, thiếu đói nhiều hơn là chết vì bom và biệt kích Mỹ.

Hôm nào MDB thử đi làm công nhân xây dựng đường Trường Sơn mới, ở lán trại vác đá ít hôm xem thế nào nhé rồi hãy phát biểu công binh Việt Nam làm ăn tắc trách. Công binh Việt Nam mà như MDB ngồi gõ bàn phím nói mấy câu vu vơ thì Mỹ nó mừng quá, chả mất công ném bao nhiêu bom đạn mà vẫn phá được đường Trường Sơn.

Đọc bài của bác em thấy buồn cười muốn..bể bụng
-Bác nói xe vận tải Trường Sơn chạy bằng diesel vậy tôi hỏi Bác có biết hồi đó ta sử dụng xe gì không?Xin thưa với Bác rằng mặc dù không đầy đủ tôi cũng kể ra được 1 số chủng loại xe...
-Xe vận tải của Trung Quốc chủ yếu như Hồng Hà, Giải Phóng...Còn sau này có xe Liên xô như Zil(130-131)GaZ(53,66..)Đây là em chỉ nói về xe chở hàng thôi nhá,(không nói tới xe đặc chủng hoặc chuyên dụng khác)-Và mấy loại xe em kể trên đều chạy bằng xăng tất.nhưng mà mấy cái xe"vọt tiến" của mấy anh Trung Quốc chạy củ chuối lắm...coi chừng rớt ..hộp số như chơi...
-Thời gian đầu xăng,dầu đựơc vận chuyển chủ yếu là trong các thùng phuy 200lít sau đó xếp lên thùng xe.nếu thùng xe trúng đạn và cháy thì phải nhanh chóng hạ thành sau và cho xe chạy ngược dốc, thùng phuy sẽ rơi xuống đất. sau đó đi gom lại,đường ống dẫn xăng,dầu mãi sau này mới có..
-Còn sự giúp đỡ của Trung Quốc mọi người đều biết cả.chẳng có ai vô ơn đâu-keke đến nỗi sau này anh Trung quốc cảm thấy cho nhiều quá còn quay qua đòi nợ nữa cơ
-Còn nói đường ống dẫn dầu vào tới Lộc Ninh(Xuân Lộc?)là do công Binh Trung quốc xây dựng thì em Bó tay.com với Bác luôn.nói thật với Bác mấy chú Công Binh Trung Quốc loanh quanh làm giúp ta vài công trình phía Bắc lâu lâu gặp trận bom còn không "chịu nổi nhiệt"chứ mà vào Trường Sơn có mà chạy ...té khói
-Còn đi Bộ mà 1-2 tháng vào tới Miền nam thì lần đầu mới nghe Bác đây nói.bình thường nếu đi bộ thì phải cỡ 5-6 tháng
-Quân ta ở Trường Sơn chết vì Đói,bệnh tật, số rét đồng ý là có ,ngay cả bây giờ hiện đại mà mấy Bác nhà Ta đi làm đường Trường Sơn Thời Hiện Đại mà vẫn dính sốt rét như thường.
nhất là vào mùa mưa hầu như mọi hoạt động đều ngưng trệ.kể cả vận chuyển lương thực,vũ khí....cộng thêm khí hậu khắc nghiệt không đổ bệnh cũng là lạ.còn Bác nói Công Binh làm ăn tắc Trách thì Bác cứ thử chứng minh xem.Theo em thấy công binh nhà ta mới là người lỳ nhất và gian khổ nhất.phục nhất là mấy bác công binh ở các trọng điểm .cánh lái xe qua trọng điểm là biến cho lẹ còn các bác này phải ở lại...để làm gì thì ai cũng biết rồi..mà sao chả thấy Bác nói gì tới Bom đạn Mỹ ngày ngày thả xuống nhỉ-rồi cả chất độc da cam nữa..
-Đường Trường Sơn trên biển không chỉ tới Cà Mau đâu.còn có Bến Tre,Trà vinh và nhiều địa phương khác.ban đầu chủ yếu là tàu trong này(đánh cá)nhận lệnh nguỵ trang ra bắc rồi trở vũ khí vào.vài chuyến đầu thì trót lọt về sau bị lộ và ta bị hy sinh rất nhiều.đến nỗi sau này trước khi xuất phát người ta còn làm lễ truy điệu sống nữa cơ.ở Trường Sơn cũng vậy.Ông già em hồi đó cũng được truy điệu sống thường xuyên may mắn nên vẫn còn sống tới bây giờ."Đường mòn trên Biển"rất là nguy hiểm trước khi đi là biết có thể hy sinh cho nên mà dùng để đưa cán bộ trung cấp em thấy hơi vô lý.sau này ta có đóng thêm tàu sắt để vận chuyển(tàu không số)
-Còn đường Trương Sơn 3 em không rành lắm ,nhưng em biết chắc chắn là ngày xưa hoàng Thân xihanuc của Miên còn phải"quá giang" đi Trung Quốc nữa nhá.tội nghiệp các bác nhà mình lo sốt vó..cuối cùng thì cũng an Toàn
- Còn câu chữ ký của bác bây giờ hơi lạc hậu rồi.câu mới bây giờ trên truyền hình Quân đội nè:
...TRUNG VỚI ĐẢNG-HIẾU VỚI DÂN-SẴN SÀNG CHIẾN ĐẤU VÀ HY SINH VÌ ĐỘC LẬP TỰ DO HẠNH PHÚC-VÌ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI....
Được dungsamtien sửa chữa / chuyển vào 20:44 ngày 17/02/2006

Thời 197x thì điều kiện khá khẩm, lại ít bị đánh phá nên đi nhanh hơn bác ạ. Bố em đi năm 72, được ô tô chở vào tận Quảng Bình, từ đấy cuốc bộ mất khoảng 3 tháng từ 11/72 đến 2/73 là vào tới Lộc Ninh. Thời kì 196x đường xá tệ hơn, điều kiện thiếu thốn, lại bị đánh phá, có những đơn vị phải cuốc bộ từ tận Hoà Bình nên thời gian đi lâu hơn, gian khổ hơn và tổn thất cũng hơn.
Năm 1974-1975 bộ đội được chuyển hoàn toàn bằng ô tô thì không nói làm gì.
Còn đi bộ 1 tháng mà tới nơi, chắc toàn Achilles quá
Nói chung lính phải hành quân bộ qua TS là khổ (100% sốt rét), nhưng không thể sánh được với những người trụ ở đấy. Bố em nói là lúc qua đó, lính ta nhìn nữ TNXP mà thương vô cùng, vì họ khổ quá, xanh xao, gày gò, tóc trụi hết vì sốt rét. Thương chứ không thể có được cảm giác yêu đương nam nữ như mấy ông làm phim hay tán.
Tất nhiên, ngồi nhà gõ phím chê người khác tắc trách bao giờ cũng dễ.

Một tuyến đường vận tải mà quân Mỹ đều biết rõ, và cũng hiểu rõ là phá được đường thì tình thế quân sự trên chiến trường miền Nam sẽ thay đổi hẳn, và họ đã nghĩ ra đủ biện pháp để cắt đứt nó, dùng mọi kỹ thuật quân sự tiên tiến nhất thời bấy giờ (chỉ trừ vũ khí hạt nhân) mà không thể cắt đứt nổi. Một tuyến đường hoạt động liên tục từ năm 1959 đến 1975, trước mắt một cường quốc quân sự mạnh nhất thế giới mà không hề bị đứt đoạn. Hiểu điều đó mới hiểu được tại sao, người ta gọi đường Hồ Chí Minh là con đường vận tải huyền thoại trong lịch sử quân sự thế giới.
Nói thêm, hồi trước, tôi đọc cuốn "Trên đỉnh Cô Tan", có nói rằng, để phá một trọng điểm giao thông, chuyên gia Mỹ còn tham gia vào những toán biệt kích chỉ để làm nhiệm vụ nghiên cứu địa chất, thuỷ văn của khu vực, và lợi dụng yếu tố tự nhiên nhằm đánh sập hoàn toàn trọng điểm này. Cuốn sách mô tả các nhà khoa học hai bên sử dụng các kiến thức khoa học để phá đường và làm đường thế nào, đọc rất thú vị. Phía Mỹ phát hiện toàn bộ trọng điểm này nằm trên một nền đất trượt, nên quyết định dùng B52 đánh thẳng vào chân của mảng trượt đó (không thèm đánh vào đường nữa). Phía ta cũng nghiên cứu địa chất khu vực này, khi phát hiện ý định của Mỹ, vì đợt đánh thử nghiệm của nó đã ra hậu quả là đường như chạy trên bùn, vỡ bung bét cả, quyết định lợi dụng luôn, huy động thêm chất nổ chôn vào các điểm cần thiết. Đúng lúc bom Mỹ thả xuống, ta cũng kích nổ luôn. Cả con đường cũ theo quả núi trôi tuột đi mất, lộ ra nền đất cổ rất vững chắc, thế là ta có một "em" đường mới rất ngon

Nhưng mà công bằng hơn chút nữa thì cũng nên nói là đường Trường Sơn hồi đó nằm trên lãnh thổ Lào và Cămphuchia, mà Mỹ hồi đó có rất nhiều ràng buộc về mặt chính trị (hai nước này về hình thức là trung lập và không đối đầu với Mỹ), nên không thể mang hết khả năng tác chiến ra áp dụng ở ngoài biên giới Nam Việt Nam được. Cái này ta gọi là mưu trí.

Tớ cũng có đọc truyện này gần chục năm trước rồi, chắc chỉ là tiểu thuyết thôi mà.