é?c Nhõn Tõm - Dale Carnegie - Ph?n III - Chuong 1, 2

é?c Nhõn Tõm - Dale Carnegie - Ph?n III - Chuong 1, 2

PH?N TH? BA
Mu?i hai cỏch d?n - d? ngu?i khỏc cho h? nghi nhu mỡnh
Chuong m?t
Trong m?t cu?c tranh bi?n khụng cú ngu?i th?ng k? b?i
ớt lõu sau cu?c d?i chi?n, tụi du?c m?t bi h?c quý bỏu. Trong m?t b?a ti?c, ụng khỏch ng?i bờn tay m?t tụi qu? quy?t r?ng cõu "Cú m?t v? th?n n?m v?n m?ng c?a ta, ta cu?ng l?i khụng du?c" l ? trong Thỏnh kinh. ễng ta l?m. Tụi bi?t v?y. Tụi ch?c ch?n v?y, khụng ng? v?c gỡ n?a. Cho nờn, d? t? s? hon ngu?i c?a tụi, s? quan tr?ng c?a tụi, tụi t? nh?n vi?c c?i chớnh. M cú ai c?u tụi c?i chớnh dõu! Tụi b?o ụng ta r?ng cõu dú c?a thi ho Shakespeare. ễng ta khụng ch?u nh?n mỡnh l?m, cói: "Sao? Cõu dú m c?a Shakespeare sao? Khụng th? du?c! Th?m vụ lý! Rừ rng trong Thỏnh kinh m! Tụi bi?t". Ng?i bờn trỏi tụi l ụng Grammond, b?n cu c?a tụi; ụng ny dó nhi?u nam nghiờn c?u Shakespeare. Cho nờn chỳng tụi quay l?i cựng xin ụng Grammond phõn gi?i xem ai ph?i ai trỏi. ễng Grammond dỏ m?nh vo chõn tụi ? du?i bn lm hi?u, r?i tuyờn b?: "Anh Dale, anh l?m r?i; ụng núi dỳng. Cõu dú ? trong Thỏnh kinh".
Khi di v? cựng v?i ụng Grammond, tụi núi:
"Anh bi?t cõu dú c?a Shakespeare m!".
ễng Grammond tr? l?i: "T? nhiờn. Nú ? trong k?ch Hamlet, h?i V, mn II. Nhung, ny anh, chỳng ta l khỏch trong m?t cu?c h?i h?p vui v?, t?i sao mu?n ch?ng minh r?ng ụng ?y l?m? Cú ph?i lm nhu v?y m ngu?i ta cú thi?n c?m v?i mỡnh dõu? Sao khụng d? ụng ta gi? th? di?n m?t chỳt? ễng ta khụng h?i ý ki?n c?a anh m. T?i sao qu? quy?t tranh bi?n v?i ụng ?y? é?ng gõy v?i ai h?t".
"é?ng gõy v?i ai h?t". ễng b?n gi c?a tụi núi cõu ?y, nay dó khu?t, nhung l?i khuyờn dú, bõy gi? v?n cũn giỳp cho tụi nhi?u.
M h?i ?y tụi c?n cú bi h?c dú vụ cựng. Thu? thi?u th?i, tụi ham mờ tranh bi?n v?i anh tụi, v?i cỏc b?n tụi. ? tru?ng, khụng cú cu?c tranh bi?n no m tụi khụng cú m?t. Tụi h?c phộp lu?n lý, phộp l?p lu?n, sau ny tụi d?y mụn bi?n ch?ng phỏp v tụi ph?i thỳ nh?n r?ng: - ễi! M?c c? thay! - Cú l?n tụi tớnh vi?t m?t cu?n sỏch v? mụn dú n?a. Tụi dó cú m?t trong hng ngn cu?c tranh bi?n, v cú khi d? cu?c bn cói n?a. V sau vụ s? kinh nghi?m, tụi nh?n r?ng cỏch hay nh?t d? th?ng m?t cu?c tranh bi?n l trỏnh h?n nú di. Hóy tr?n nú nhu tr?n r?n h?, ho?c tr?n d?ng d?t v?y.
Mu?i l?n thỡ cú t?i chớn l?n nh?ng d?i th?, sau cu?c tranh bi?n, v?n tin ch?c r?ng mỡnh cú lý.
Trong nh?ng cu?c tranh bi?n khụng ai th?ng h?t. Th?c v?y, vỡ n?u b?n thua... thỡ l thua r?i. M n?u b?n th?ng thỡ... b?n cung thua n?a. T?i sao u? Thỡ dõy! Vớ d? b?n th?ng d?i th? c?a b?n m?t cỏch r?c r? v t? cho ngu?i dú th?y r?ng y l m?t ngu?i ngu. Ph?i, r?i sao n?a? B?n xoa tay hoan h?. Nhung cũn ngu?i dú, ngu?i ta nghi sao? B?n dó cho ngu?i ta t? th?y th?p kộm. B?n dó lm thuong t?n lũng t? ỏi, lũng kiờu cang c?a ngu?i ta. Ngu?i ta t?c gi?n l?m vỡ dó thua b?n. R?i thỡ:
K? no b?t bu?c nghe ai.
Luụn luụn v?n gi? ý sai c?a mỡnh.
B?n bi?t di?u dú ch??
Trong m?t cụng ty b?o hi?m l?n, t?t c? nhõn viờn ph?i theo l?nh ny: "Khụng bao gi? du?c tranh bi?n". Khụng ph?i tranh bi?n m lm cho ngu?i ta tin du?c. Hai s? dú khụng cú chỳt liờn l?c gỡ v?i nhau h?t. Mu?n d?n d? ngu?i, khụng ph?i tranh bi?n m du?c.
Ch?ng h?n, dó lõu r?i, tụi cú m?t ngu?i h?c trũ hi?u th?ng l?m (tờn l Patrick); trung h?u gi?n d?, nhung, tr?i! Thớch cói nhau lm sao! Anh ta lm d?i lý cho m?t hóng bỏn cam nhụng, nhung khụng thnh cụng, ch? vỡ anh ta thớch cói l?i nh?ng ngu?i anh m?i mua xe v lm cho h? phỏt gi?n. Anh tranh bi?n, la ú, khụng t? ch? du?c n?a. Cú khỏch no dỏm ch? trớch xe c?a anh u, anh d? m?t tớa tai lờn, ch? mu?n nho vo búp c? ngu?i ta. Cỏi th?i dú, bao gi? anh cung th?ng trong cỏc cu?c tranh bi?n. Nhung v? sau, anh thỳ v?i tụi: "Than ụi! Bi?t bao l?n ? nh m?t khỏch hng ra, tụi khoan khoỏi t? nh?: "Ta dó lm cho th?ng cha dú ph?i ng?m cõm"... Tụi lm cho h? ng?m cõm, ph?i, nhung tụi ch?ng bỏn cho h? du?c chỳt chi h?t".
Cụng vi?c th? nh?t c?a tụi khụng ph?i l d?y anh ta an núi, m d?y anh ta gi? m?m mi?ng. V bõy gi? anh ta l ngu?i bỏn hng quan tr?ng nh?t trong cụng ty B?ch Xa ? N?u u?c. Bõy gi? anh lm sao? Xin nghe anh ta núi:
"Bõy gi?, khi tụi l?i nh m?t khỏch hng v n?u ngu?i dú b?o tụi: "Cỏi gỡ? Xe cam nhụng hóng B?ch Xa? Tụi xin ch?u. Xe dú d? quỏ. Cho khụng tụi, tụi cung khụng nh?n. Tụi, tụi mua xe cam nhụng hóng M?", thỡ tụi ng?t ngo tr? l?i ụng ?y r?ng:
"Ny ụng, xe hóng M? t?t l?m. N?u ụng mua xe dú, ụng khụng l?m dõu. Hóng dú tin c?y du?c v ch? t?o d? thi?t t?t".
Nhu v?y ụng ta h?t núi gỡ du?c n?a, khụng cú lý l? gỡ d? tranh bi?n du?c n?a. ễng ?y b?o xe hóng M? c? l?m. Tụi dỏp: "Ch?c ch?n v?y". Thỡ ụng ph?i im li?n. ễng ?y khụng th? l?p di l?p l?i m?t mỡnh su?t ca bu?i chi?u cõu: "Xe hóng M? r?t t?t". Th? l chỳng tụi b? cõu chuy?n dú v tụi b?t d?u t? nh?ng cỏi t?t, khộo c?a xe cam nhụng B?ch Xa c?a tụi.
Cú m?t h?i m m?t khỏch hng ch? trớch hóng tụi nhu trờn kia thỡ tụi dó phỏt diờn r?i. Tụi dó d?p nhi?u v? vo hóng M? c?a ụng ?y r?i v cng d?p thỡ ụng ?y l?i cng binh v?c nú. Cng binh v?c thỡ ụng ?y l?i cng tin ch?c r?ng xe hóng M? t?t hon nh?ng xe khỏc.
Nghi t?i quỏ kh? c?a tụi, tụi t? h?i v?i tớnh tỡnh nhu v?y, lm sao tụi cú th? bỏn du?c m?t mún hng gỡ ch?. éó phớ nhi?u nam d? tranh bi?n, gõy l?n, v t?o ra s? ph?n khỏng l?i mỡnh. Bõy gi? tụi bi?t lm thinh. Nhu v?y l?i hon nhi?u".
ễng Franklin dó l khụn khộo; ụng núi:
"Mỡnh tranh bi?n v cói l?, cú th? lm cho ngu?i khỏc ngu?ng du?c, nhung th?ng nhu v?y cú ớch gỡ dõu, vỡ khụng khi no lm cho ngu?i ta thnh th?t d?ng ý v?i mỡnh h?t".
V?y thỡ xin b?n t? l?a l?y: M?t dng thỡ r?c r? th?ng ngu?i ta, nhung ch? v? phuong di?n lý lu?n; m?t dng thỡ du?c ngu?i thnh th?t d?ng ý v?i mỡnh. Xin l?a l?y m?t, vỡ du?c c? hai l d?u hi?m th?y l?m.
M?t t? bỏo ? Boston chộp l?i m? chớ ng? nghinh sau ny:
"éõy l noi ngh? ngn thu c?a William Joy
Y su?t d?i hang hỏi bờnh v?c ý ki?n c?a y
Y cú lý trong su?t d?i y
Nhung cú lý hay vụ ý
Y cung v?n ch?t, khụng hon, ch?ng kộm".
Ph?i, b?n cú lý l?m, ngn l?n cú lý trong khi b?n hang hỏi ch?ng minh d? ngh? c?a b?n. Nhung b?n lu?ng cu?ng vụ ớch vỡ khụng th? thay d?i ý ki?n ngu?i khỏc. V?y b?n cú lý hay vụ lý r?t cu?c cung v?y!
Sau nhi?u nam h?at d?ng chớnh tr?, William Mc.Adoo, T?ng tru?ng th?i T?ng th?ng Wilson, tuyờn b?: "Lý lu?n khụng th? no th?ng du?c m?t ngu?i ngu h?t".
"M?t ngu?i ngu!". ễng nhun nh?n quỏ, ụng Mc.Adoo.
Nhi?u nam kinh nghi?m dó d?y cho tụi r?ng khụng th? no lm d?i ý ki?n c?a b?t k? m?t ngu?i no, dự ngu?i dú thụng minh h?c th?c t?i dõu di n?a! Xin cỏc b?n nghe chuy?n ụng F.Parsons, m?t nh buụn, t?i phũng gi?y m?t viờn ch?c thu thu? d? kờu ni v? m?t s? tớnh l?n trong s? thu? c?a ụng. Nguyờn do l ngu?i ta dó dỏnh thu? vo m?t s? ti?n 9.000 d?ng m ụng chua thõu du?c v cung khụng bao gi? thõn du?c vỡ con n? khụng sao tr? n?i. Viờn thu thu? l?nh lựng dỏp: "Cỏi dú tụi khụng bi?t. éó khai s? ti?n dú thỡ ph?i dúng thu?".
Hai bờn cói lý trong m?t gi? d?ng h?. Viờn thu thu? thỡ l?nh lựng, ng?o ngh? v c? ch?p. ễng Parsons d?n ch?ng cung vụ ớch, lý lu?n cung vụ ớch. Cng tranh bi?n thỡ viờn thu thu? cng l?. Sau cựng, ụng Parsons thay d?i chi?n thu?t v ki?m cỏch lm th?a lũng t? ỏi c?a viờn thu thu?, ụng núi: "T?t nhiờn tụi cho r?ng vi?c c?a tụi khụng quan tr?ng b?ng nh?ng vi?c khỏc, gai gúc hon nhi?u m ụng thu?ng ph?i gi?i quy?t. Chớnh tụi cung dó h?c chỳt ớt v? thu? mỏ, qu?c kh?. Tụi thớch mụn dú l?m... Nhung, t?t nhiờn l tụi ch? h?c trong sỏch; cũn ụng, ụng h?c m?t cỏch tr?c ti?p, h?c b?ng kinh nghi?m. Cú lỳc tụi mu?n du?c lm ngh? c?a ụng. Tụi s? h?c thờm du?c bi?t bao nhiờu di?u!".
(Xin cỏc b?n nh? r?ng ụng Parsons th?c tỡnh nghi nhu v?y).
Viờn thu thu? t?c th?i th?ng ngu?i lờn, d?a lung vo gh?, k? cho ụng Parsons nh?ng chuy?n v? ngh? c?a ụng, nh?ng v? gian l?n x?o quy?t m ụng dó khỏm phỏ du?c. L?n l?n l?i l?, c? ch? húa ra thõn m?t; r?i ụng ta k? chuy?n v? con cỏi ụng ta. Khi ụng Parsons v?, ụng ?y núi d? xột l?i l?i ụng yờu c?u v s? cho hay k?t qu? ra sao. Ba ngy sau, ụng l?i cho ụng Parsons hay l ụng mi?n cho s? thu? dú nhu l?i ụng Parsons xin.
Cõu chuy?n dú ch?ng t? rừ rng cỏi nhu?c di?m thụng thu?ng nh?t c?a loi ngu?i l mu?n t? s? quan tr?ng c?a mỡnh ra. M?i d?u, viờn thu thu? t? uy quy?n c?a ụng m?t cỏch ?n o. Nhung khi uy quy?n dú dó du?c ụng Parsons cụng nh?n r?i (khi ụng ny khụng trỏnh bi?n n?a) thỡ ụng ta tuoi t?nh ra, húa ra nhõn t?, d? c?m v t?t b?ng nhu nh?ng ngu?i khỏc.
Constant, ngu?i h?u phũng thõn c?n nh?t c?a Hong d? Nó Phỏ Luõn, thu?ng h?u bi da Hong h?u Josộphine. Trong cu?n "Ký ?c v? d?i tu c?a Nó Phỏ Luõn", ụng vi?t: "Tuy tụi choi bi da r?t gi?i nhung tụi cung c? ý nhu?ng cho Hong h?u th?ng tụi, m du?c v?y, Hong h?u r?t vui lũng".
Ta nờn luụn luụn nh? bi h?c dú:
Ta hóy d? cho khỏch hng, b?n bố, ngu?i yờu v b?n tram nam c?a ta th?ng ta trong nh?ng cu?c tranh bi?n nho nh? m khụng trỏnh du?c.
é?c Thớch Ca núi: "Oỏn khụng bao gi? di?t du?c oỏn; ch? cú tỡnh thuong m?i di?t nú du?c thụi". Tranh bi?n khụng phỏ tan du?c s? hi?u l?m. Ph?i thi?p th?, bi?t khộo lộo, cú lũng hũa gi?i v khoan h?ng, t? d?t mỡnh vo d?a v? d?i th? c?a ta m?i cú th? thu ph?c h? du?c.
M?t l?n Lincoln khi?n trỏch m?t si quan nh? tu?i dó tranh bi?n v?i b?n. ễng núi: "Ngu?i no dó mu?n tu thõn t? ti?n, khụng phớ thỡ gi? cói vó nhau. Nh?ng cu?c gõy l?n dú lm cho tớnh tỡnh húa ra khú ch?u v lm m?t s? t? ch? di. Th?nh tho?ng ph?i bi?t nh?n ngu?i. Ch?ng th nhu?ng l?i cho m?t con chú cũn hon l tranh nhau v?i nú d? nú c?n cho. Vỡ, dự cú gi?t du?c nú thỡ v?t c?n cung khụng lnh ngay du?c".
V?y mu?n d?n d? ngu?i khỏc cho h? nghi nhu mỡnh, b?n ph?i theo quy t?c th? nh?t ny:
"Cỏch hay hon h?t d? th?ng m?t cu?c tranh bi?n l trỏnh h?n nú di".

Chuong 2
M?t cỏch ch?n ch?n d? gõy thự oỏn. Trỏnh nú cỏch no?
H?i ụng Thộodore Roosevelt cũn lm T?ng th?ng, ụng thỳ r?ng trong tram l?n, ụng ch? ch?c xột doỏn dỳng du?c b?y muoi lam l?n l nhi?u; kh? nang c?a ụng khụng th? hon du?c n?a.
M?t trong nh?ng v? cú ti danh nh?t c?a th? k? 20 m k? l?c t?i cao ch? du?c cú b?y nhiờu, thỡ b?n dung phm nhu b?n v tụi, cũn hy v?ng gỡ n?a?
N?u b?n ch?c ch?n r?ng tram l?n b?n ch? l?m l? b?n muoi lam l?n thụi, thỡ b?n cũn d?i gỡ m khụng l?i dúng dụ ? Wall Stree, ki?m hng tri?u b?c m?i ngy, s?m m?t chi?c du thuy?n v cu?i m?t ngụi sao hỏt búng? Nhung, n?u cỏc b?n l?m l? nhi?u hon thỡ t?i sao l?i t? cho cỏi quy?n chờ ngu?i khỏc l l?m l??
B?n cú nhi?u cỏch cho ngu?i ta hi?u r?ng ngu?i ta l?m: vớ d? m?t v? nhỡn, m?t gi?ng núi, m?t c? ch?; nh?ng cỏi dú cung hựng h?n nhu l?i núi v?y. Nhung ngu?i ta cú d?ng ý v?i b?n khụng? Ngu?i ta cú vui lũng cụng nh?n ngu?i ta l?m khụng? Khụng! Vỡ b?n dó d?p m?t v? ngay vo trớ khụn, vo s? xột doỏn, vo lũng t? ỏi c?a ngu?i ta. Nhu v?y l b?n xỳi ngu?i ta ph?n khỏng l?i, ch? khụng ph?i giỳp ngu?i ta d?i ý ki?n. B?n dó xỳc ph?m ngu?i ta, thỡ dự cú dem c? khoa lý lu?n c?a Platon hay c?a Emmanuel Kant d? lờn d?u ngu?i ta, b?n cung ch?ng th? no thay d?i ý ki?n c?a ngu?i ta du?c.
é?ng bao gi? m? d?u cõu chuy?n nhu v?y: "Tụi s? ch?ng minh cho ụng di?u dú... Tụi s? ch?ng rừ r?ng...". Nhu v?y t?c l núi: "Tụi khụn hon ụng. Tụi s? lm cho ụng d?i ý".
B?n dó thỏch d? ngu?i ta. B?n gõy ra s?c ph?n khỏng v xỳi gi?c ngu?i ta tranh d?u v?i b?n tru?c khi b?n by t? quan ni?m c?a b?n.
Trong nh?ng tru?ng h?p thu?n ti?n nh?t, cung dó khú m s?a du?c ý ki?n c?a ngu?i khỏc. V?y thỡ t?i sao l?i cũn d?ng thờm nh?ng tr? ng?i n?a? T?i sao t? mua l?y cỏi b?t l?i cho mỡnh v?y?
Mu?n ch?ng minh di?u dú, ph?i l?p lý m?t cỏch kớn dỏo, d?ng cho ngu?i nh?n th?y ch? ý c?a ta. Ph?i khộo lộo l?m, t? nh? l?m, d?ng cho ai doỏn du?c b?n mu?n dua ngu?i ta d?n dõu.
B?n nờn theo l?i khuyờn sau ny c?a m?t thi nhõn:
"D?y b?o m d?ng cú v? d?y b?o.
Gi?ng m?t mụn m?i m nhu nh?c l?i m?t di?u dó quờn r?i"
Lord Chesterfield núi v?i con:
"Con nờn khụn hon nh?ng k? khỏc, n?u cú th? du?c; nhung d?ng cho chỳng bi?t con khụn hon chỳng".
Bõy gi? tụi g?n nhu khụng tin m?t chỳt no nh?ng di?u m 20 nam tru?c tụi tin, tr? b?n c?u chuong ra. M chua ch?c. Khi d?c nh?ng thuy?t c?a Einstein tụi sinh ng? c? b?n c?u chuong l khụng dỳng n?a. Trong 20 nam n?a, cú l? tụi khụng cũn tin t?i n?a l?i tụi dó núi trong cu?n sỏch ny. ý ki?n c?a tụi khụng cũn v?ng vng nhu h?i tru?c n?a. Socrate xua thu?ng nh?c di nh?c l?i cho d? t? ? Athốnes: "Th?y ch? bi?t ch?c cú m?t di?u, l th?y khụng bi?t chi h?t".
Lm sao bõy gi?? Tụi khụng dỏm khoe r?ng tụi gi?i hon Socrate; cho nờn tụi dó ch?a, khụng dỏm chờ ai l l?m n?a. V nhu v?y tụi th?y l?i vụ cựng.
N?u m?t ngu?i cho m?t di?u l dỳng trong khi b?n cho nú l sai - dự b?n cú bi?t ch?c r?ng nú sai di n?a - thỡ b?n c? núi nhu v?y:
"Tụi khụng d?ng ý v?i ụng, nhung tụi cú th? l?m du?c. Tụi v?n thu?ng l?m... N?u tụi l?m, tụi s? d?i ý ki?n tụi... V?y chỳng ta cựng xột l?i xem sao nhộ?". Nhu v?y ch?ng hon u?
Nh?ng cõu nhu v?y thi?t l th?n di?u:
"Tụi cú th? l?m du?c... Chỳng ta cựng xột l?i xem...". Khụng cú m?t ngu?i no nghe nh?ng l?i dú m gi?n d? du?c!
Xột l?i s? ki?n, l m?t phuong phỏp khoa h?c. Tụi dó cú m?t l?n ph?ng v?n Stefanson, nh thỏm hi?m s?ng 11 nam ? g?n d?a c?c, trong 6 nam an ton th?t bũ v u?ng nu?c l?nh. ễng ?y t? cho tụi nghe m?t cu?c thớ nghi?m m ụng dó lm. Tụi h?i thớ nghi?m nhu v?y d? ch?ng minh di?u chi. Khụng khi no tụi quờn du?c cõu tr? l?i c?a ụng: "M?t nh khoa h?c khụng bao gi? dỏm ch?ng minh m?t di?u chi h?t. Ch? g?ng s?c tỡm ki?m nh?ng s? ki?n dó x?y ra thụi".
Ai c?m cỏc b?n b?t chu?c cỏc nh thụng thỏi? N?u b?n s?n sng nh?n r?ng b?n cú th? l?m du?c thỡ kh?i lo gỡ h?t. Vỡ tuyờn b? nhu v?y l trỏnh tru?c du?c nh?ng cu?c tranh bi?n, v lm cho d?i phuong n?y lũng cụng b?ng, vụ tu, r?ng rói cung nhu b?n, nghia l t? nh?n r?ng cung cú th? l?m l? nhu b?n du?c.
N?u b?n bi?t ch?c r?ng ngu?i ta l?m m b?n núi th?ng ngay ra, thỡ s? ra sao? éõy, thớ d? du?i ny cho b?n th?y.
ễng S., m?t lu?t su cũn nh? tu?i ? N?u U?c, m?i cói l?i tũa Thu?ng th?m N?u U?c trong m?t v? ki?n l?n. Trong phiờn nhúm, m?t ụng tũa h?i ụng S.: "Trong lu?t hng h?i, th?i h?n tiờu di?t th?m quy?n l sỏu nam ph?i khụng?".
ễng S. duong cói, ng?ng l?i, ngú trõn trõn ụng tũa r?i bu?t mi?ng: "Kớnh Ngi, trong lu?t hng h?i khụng cú th?i h?n tiờu di?t th?m quy?n".
Sau ụng S. k? l?i: "Lỳc dú, trong phũng im l?ng nhu t?, khụng khớ l?nh ng?t nhu bang. ễng tũa l?m. Tụi dó ch?ng t? r?ng ụng ?y l?m. Nhu v?y dõu ph?i cỏch l?y lũng ụng v lm cho ụng nghe theo lý lu?n c?a tụi. Tụi ch?c ch?n c? dỳng lu?t thỡ tụi ph?i th?ng trong v? ki?n dú v l?n dú tụi cói hựng h?n hon bao gi? h?t. V?y m tụi thua. Tụi dó m?c ph?i m?t l?i khụng sao tha th? du?c l dó ch? cho m?t v? r?t cú danh v h?c r?t r?ng r?ng ụng ta l?m".
R?t ớt ngu?i xột doỏn m?t cỏch hon ton khỏch quan v sỏng su?t. Ph?n dụng chỳng ta d?y thnh ki?n v thiờn v?. Ph?n dụng chỳng ta b? lũng ghen tuụng, nghi ng?, s? s?t, ganh ghột v kiờu cang lm mự quỏng. L?i thờm ngu?i ta ph?n nhi?u khụng mu?n thay d?i ý ki?n, dự l ý ki?n v? tụn giỏo, v? chớnh tr? hay v? m?t hi?u xe, m?t ti t? hỏt búng. Cho nờn trong khi núi chuy?n, n?u b?n cú tỏnh hay nh?c di nh?c l?i cho m?t ngu?i nghe r?ng h? l?m, thỡ xin b?n m?i bu?i sỏng, qu? g?i t?ng do?n sau ny, r?i hóy di?m tõm. éo?n dú trớch trong cu?n "Luy?n tinh th?n" c?a giỏo su James Harvey Robinson:
"Chỳng ta thu?ng t? nhiờn thay d?i ý ki?n d? dng m khụng c?m d?ng chỳt chi h?t. Nhung n?u cú ai ch? trớch r?ng ý ki?n ta l?m, thỡ chỳng ta th?y b? v ph?n khỏng l?i li?n. Thi?t chỳng ta nh? d? vụ cựng khi tin ch?c m?t di?u gỡ, nhung cú ai ch? m?i t? ý mu?n b?t ta r?i b? di?u tin tu?ng dú di, l ta bờnh v?c nú m?t cỏch gi?n d?, tn b?o. T?t nhiờn l ta hnh d?ng nhu v?y, khụng ph?i vỡ quý bỏu gỡ nh?ng ý tu?ng dú dõu, m ch? vỡ lũng t? ỏi c?a ta b? de d?a. Hai ti?ng "c?a tụi" trong vi?c sinh nhai c?a loi ngu?i, l nh?ng ti?ng quan tr?ng nh?t, v khi bi?t suy tớnh d?n hai ti?ng dú, l bi?t khụn v?y. Dự l b?a com "c?a tụi", con chú "c?a tụi" hay nh "c?a tụi", cha "c?a tụi", nu?c "c?a tụi", Tr?i "c?a tụi" - cỏi "c?a tụi" no cung cú mónh l?c nhu nhau h?t".
Chỳng ta gi?n khi ngu?i ta b?o d?ng h? c?a chỳng ta ch?m, xe chỳng ta c?, di?u dú dó dnh, m chỳng ta cũn gi?n khi ngu?i ta cho r?ng nh?ng quan ni?m c?a ta v? ngụi H?a tinh, v? cụng d?ng c?a m?t v? thu?c, ho?c v? van minh Ai C?p l sai n?a... Chỳng ta thớch s?ng trong nh?ng tin tu?ng m chỳng ta dó quen nh?n l dỳng r?i.Cú ai ch? trớch nh?ng quan ni?m dú t?c thỡ ta ph?n d?i l?i, ki?m d? lý l? d? bờnh v?c chỳng. Túm l?i, g?i l lý lu?n, ch? k? th?c chỳng ta ch? tu?ng tu?ng ra nh?ng lý l? d? giỳp ta c? gi? nh?ng thnh ki?n cu c?a ta thụi.
Tụi nh? cú l?n d?t lm nh?ng t?m mn ren d? trang hong trong nh. Lm r?i, ớt lõu sau m?i tớnh ti?n, tụi ph?i tr? m?t giỏ "c?a c?".
Sau dú vi b?a, m?t b b?n l?i choi, tụi ch? nh?ng t?m mn v vụ tỡnh núi giỏ n?a. B ta la lờn gi?ng d?c th?ng: "Giỏ dú sao". H? l?a ụng r?i. Gỡ m d? t?n v?y?".
Qu? cú v?y. Nhung s? th?c dú tụi khụng thớch nghe chỳt no c?. Tụi rỏng t? bo ch?a. Tụi b?o b b?n tụi r?ng d? t?t khụng bao gi? m?c h?t, v mu?n cú nh?ng d? thu?ng h?ng, cú m? thu?t m tr? giỏ "bỏn sụn" thỡ du?c dõu, võn võn...
Hụm sau m?t b khỏc l?i coi nh?ng t?m mn dú, ng?m nghớa, t?m t?c khen v ti?c khụng cú ti?n s?m n?i. T?c thỡ s? ph?n d?i c?a tụi trỏi ngu?c l?i h?n ch?c cỏc b?n dó doỏn du?c. Tụi dỏp: "Núi thi?t ra tụi cung v?y, khụng d? tiờn dựng th? xa xớ ph?m dú. Nú m?c quỏ. éỏng l? tụi khụng nờn mua thỡ ph?i".
Khi ta cú l?i, ta cú th? nh?n l?i riờng v?i ta. Chỳng ta cung cú th? nh?n l?i v?i ngu?i khỏc n?a, n?u h? bi?t ng?t ngo, khụn khộo nghe ta núi. T?i sao v?y? T?i ta du?c t? d?c r?ng dó thnh th?t v can d?m t? thỳ. Nhung n?u ngu?i ta b?t chỳng ta nu?t cay m nh?n l?i thỡ l?i khỏc h?n.
Horace Greely, m?t nh xu?t b?n cú danh trong th?i Nam B?c chi?n tranh, ph?n khỏng k?ch li?t chớnh sỏch c?a Lincoln. ễng dựng d? cỏch ch? trớch, d?a d?m, tro phỳng, hng thỏng, hng nam nhu v?y: Hy v?ng ụng Lincoln s? ph?i d?i chớnh sỏch... Nhung ụng dó phớ cụng cụng kớch v dó hon ton th?t b?i. Nh?ng l?i phỳng thớch, ch?i m?ng khụng lm cho ngu?i khỏc d?i ý h? m theo ý mỡnh bao gi?.
N?u b?n mu?n tu thõn, t?p t? ch? v lm cho ngu?i khỏc tin theo mỡnh thỡ hóy d?c cu?n t? thu?t c?a Benjamin Fraklin, m?t cu?n sỏch d?c r?t mờ v du?c li?t vo nh?ng tỏc ph?m c? di?n b?c nh?t c?a M?. Trong cu?n dú, Franklin k? chuy?n ụng th?ng du?c tớnh kh? ? thớch ch? trớch, tranh bi?n c?a ụng ra sao, d? thnh m?t nh ngo?i giao d?u dng nh?t, hon ton nh?t trong l?ch s? nu?c M?.
H?i Franklin cũn nh?, thụ l? v v?ng v?, m?t ụng b?n gi d?y cho ụng nh?ng chõn lý nghiờm kh?c ny:
"Ben, my thi?t khú ch?u. Ai khụng d?ng ý v?i my thỡ my cú gi?ng c?ng c?i v?i ngu?i ta. My ph?n d?i ngu?i ta m nhu tỏt nu?c vo m?t ngu?i ta v?y. Cho nờn ngu?i ta tr?n my h?t: khụng ai ch? b?o chi cho my h?t, vỡ vụ ớch. V?y thỡ lm sao ki?n th?c h?p hũi c?a my cú co h?i m? mang du?c".
Tuy b? m?ng nhu tỏt nu?c vo m?t v?y, nhung ụng Franklin úc dó gi d?n v khụn, hi?u r?ng nhu v?y l dỏng, v ụng nghe l?i, t? s?a tớnh ngay d? trỏnh nh?ng th?t b?i tai h?i sau ny.
ễng nh?t d?nh t? dú khụng ch?ng l?i ý ki?n ngu?i khỏc n?a. Khụng dựng c? nh?ng ch? cú ý nghia c? quy?t nhu "ch?c ch?n", "khụng ng? gỡ c?" v.v... m dựng nh?ng ch? m?m m?ng hon nhu "tụi th?y", "tụi tu?ng tu?ng", "tụi hi?u r?ng", "cú l? r?ng"... Cú ai xột doỏn l?m l?n tru?c m?t thỡ ụng t? k?m ch?, d? d?ng hang hỏi ch? trớch ngu?i dú n?a, v ụng b?t d?u núi v?i ngu?i dú r?ng trong nh?ng tru?ng h?p khỏc thỡ ý ki?n c?a ngu?i dú dỳng, trong tru?ng h?p ny, theo ụng, cú l? hoi khỏc v.v...
ễng th?y li?n nh?ng l?i c?a m?t thỏi d? nhu v?y: núi chuy?n v?i ngu?i khỏc th?y vui hon, ý ki?n c?a ụng du?c ngu?i khỏc cụng nh?n ngay, v khi ụng l?m l?i thỡ khụng h?i h?n nhi?u n?a; nh?ng d?i th? c?a ụng ch?u b? quan ni?m c?a h? d? theo quan ni?m c?a ụng.
Phuong phỏp dú m?i d?u trỏi h?n v?i b?m tớnh c?a ụng, v?y m t?p luy?n lõu thnh thúi quen. Nh? nú (v cung nh? s? thanh liờm, nghiờm chớnh c?a ụng) m ụng du?c qu?c dõn ?ng h?, khi ụng d? ngh? d?t nh?ng ch? d? m?i, thay th? ch? d? cu; l?i du?c uy tớn l?n trong nh?ng cu?c h?i h?p tru?c cụng chỳng, tuy ụng di?n thuy?t r?t d?, lỳng tỳng, khụng hựng h?n chỳt no. Rỳt c?c ngu?i ta tin theo ụng h?t.
Trong nh?ng s? giao thi?p v? thuong mói, phuong phỏp c?a Benjamin Franklin cú k?t qu? t?t khụng? é?c chuy?n sau ny, b?n s? bi?t:
ễng S. c?y ụng Mahomey ch? t?o m?t ki?u mỏy m?i, dựng trong k? ngh? d?u l?a. ễng Mahomey v? b?n d? ỏn, dua ụng S. coi, ụng ny b?ng lũng. ễng Mahomey bốn cho th? kh?i cụng. Nhung r?y r thay, ụng S. l?i dem d? ỏn dú cho b?n bố coi. H? chờ bai d? th?: cỏi ny r?ng quỏ, cỏi kia ng?n quỏ... quỏ th? ny, quỏ th? khỏc. H? giy vũ ụng S. t?i n?i ụng ny ho?ng lờn, g?i di?n tho?i b?o ụng Mahomey r?ng khụng ch?u nh?n ki?u mỏy dú dõu.
ễng Mahomey xem xột l?i k? lu?ng ki?u mỏy, tin ch?c r?ng nú hon ton, v ụng S. cựng b?n ụng ta ch?ng bi?t chỳt gỡ h?t, ch? trớch b?y. Nhung ụng Mahomey khụng núi ra nhu v?y, s? m?t lũng, m l?i tham ụng S.
"M?i trụng th?y tụi, ụng Mahomey núi, ụng S. nh?y ch?m ch?m lờn, v?a ch?y l?i tụi v?a gio qu? d?m v?a la, m?t sỏt mỏy c?a tụi r?i k?t lu?n:
"Bõy gi? ụng tớnh ra sao dõy?".
Tụi r?t bỡnh tinh dỏp r?ng ụng ?y mu?n ra sao thỡ tụi s? lm nhu v?y. "ễng tr? cụng tụi; v?y t? nhiờn tụi ph?i lm v?a ý ụng. Nhung ph?i cú m?t ngu?i ch?u trỏch nhi?m trong v? ny ch?? N?u ý c?a ụng hay, thỡ xin ụng v? b?n d? ỏn khỏc di; tuy tụi dó b? ra 2.000 d?ng d? b?t d?u lm mỏy c?a tụi roi, tụi b?ng lũng b? s? ti?n dú di, lm l?i mỏy khỏc cho ụng, d? du?c v?a ý ụng. Nhung, tụi xin nh?c l?i, n?u ụng nh?t d?nh dũi thay d?i thỡ ụng ph?i ch?u trỏch nhi?m trong s? r?i ro, mỏy hu ch?y khụng du?c. Cũn nhu tụi, tụi v?n nghi r?ng ki?u c?a tụi t?t, v n?u ụng d? cho tụi lm theo ki?u dú, thỡ t?t nhiờn tụi cung ph?i gỏnh l?y h?t c? trỏch nhi?m".
"Trong khi tụi núi, ụng S. bỡnh tinh l?i l?n l?n v khi tụi ngung, ụng b?o tụi: "éu?c. Thụi c? theo ý ụng. Nhung n?u hu h?ng thỡ m?c ụng!".
Ch?ng nh?ng mỏy khụng hu h?ng chỳt chi h?t m l?i cũn t?t l?m... v ụng S. h?a mựa sau s? d?t lm hai cỏi mỏy nhu v?y n?a.
"Khi ụng ta ch?y l?i c? tụi, dua qu? d?m lờn tru?c m?t tụi, b?o r?ng tụi ch?ng bi?t chỳt chi v? mỏy h?t, tụi d?n lũng l?m m?i kh?i gõy l?n v?i ụng v t? bờnh v?c. Nhung s? nộn lũng gi?n dú dó cú k?t qu? t?t. N?u khụng nhu v?y, chỳng tụi s? ki?n nhau, tụi s? m?t ti?n v lm cho m?t khỏch hng t?t húa ra m?t k? thự c?a tụi. Tụi qu? quy?t r?ng khụng khi no du?c b?o ngu?i khỏc l h? l?m h?t: Phuong phỏp dú nguy hi?m l?m".
L?i khuyờn dú khụng m?i m? gỡ. Mu?i chớn th? k? tru?c, é?c Giờ-su núi: "Con hóy mau mau theo ý ki?n d?i th? c?a con di".
Nghia l: é?ng tranh bi?n v?i ngu?i khỏc, dự ngu?i dú l khỏch hng, hay l b?n tram nam, l k? thự c?a mỡnh. é?ng ch? cho ngu?i ta th?y r?ng ngu?i ta l?m l?n, d?ng lm cho ngu?i ta t?c gi?n, trỏi l?i ph?i bi?t khụn khộo.
Hai ngn nam tru?c Thiờn Chỳa giỏng sinh, m?t ụng vua Ai C?p núi nh? v?i con ụng nhu v?y: "Ph?i khụn khộo bi?t ngo?i giao, con nhu v?y d?t du?c m?c dớch d? dng hon".
Chỳng ta bõy gi? c?n l?i khuyờn dú l?m.
V?y mu?n cho ngu?i khỏc theo ý mỡnh, xin b?n nh? quy t?c th? hai sau ny:
"Ph?i tụn tr?ng ý ki?n c?a ngu?i khỏc
é?ng bao gi? chờ ai l l?m h?t".


éỏnh th?ng 1 v?n quõn khụng b?ng t? th?ng lũng mỡnh