E-learning tại Việt Nam và một số vấn đề cần quan tâm

Trước nhu cầu bắt kịp thiên hướng phát triển của giáo dục thế giới cũng như bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng cùng sự phát triển của kỹ thuật số bây chừ, huấn luyện trực tuyến (E-Learning) là hình thức đào tạo mà nhiều cơ sở giáo dục đại học tại Việt Nam đã, đang và sẽ hướng tới. Để đáp ứng nhu cầu học và dạy học trực tuyến đang càng ngày càng gia tăng, sự đổi thay và phát triển ăn nhập về chất lượng và số lượng là bài toán đặt ra cho các cơ sở tập huấn này.
Xem thêm thông tin:

• Khi học đại học trực tuyến qua mạng bạn nên lưu ý những điều sau đây
• Học Đại học trực tuyến qua mạng có tốt không?

huấn luyện trực tuyến tại một số cơ sở giáo dục đại học ở nước ta

Số người sử dụng Internet tại Việt Nam tháng 1/2017 là 54,05 triệu người, tương đương khoảng 53% dân số, tăng 3% so với năm 2016 [1]. Trong số những người sử dụng Internet, thời gian sử dụng máy tính cá nhân hoặc máy tính để bàn lên tới 6 giờ 53 phút/ngày. Con số này cho thấy, công nghệ số đóng một vai trò vô cùng quan yếu trong đời sống đương đại. Với sự phát triển chóng vánh của kỷ nguyên số hóa, bên cạnh những thuận lợi mà nó mang lại, những thách thức đặt ra cho giáo dục trực tuyến sẽ càng trở nên lớn hơn.
Tháng 9/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1559/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Phát triển huấn luyện từ xa giai đoạn 2015-2020”, trong đó khẳng định, “đẩy mạnh, nâng cao chất lượng các chương trình huấn luyện từ xa đáp ứng nhu cầu học tập của quần chúng theo hướng mở, linh hoạt, đa dạng hóa, bảo đảm hội nhập với khu vực và thế giới, góp phần xây dựng xã hội học tập”.
hiện nay, các trường đại học trong nước đã mở mang hình thức huấn luyện trực tuyến bởi tính ưu việt của hình thức này với nhiều chuyên ngành đa dạng. Sau đây là một số chương trình tập huấn trực tuyến bậc đại học tiêu biểu:
1) trọng tâm huấn luyện từ xa - Viện Đại học Mở TP Hồ Chí Minh được thành lập từ năm 1996 là thành viên của Hiệp hội các trường đào tạo từ xa trên thế giới; đào tạo được hơn 20000 sinh viên dưới hình thức đào tạo từ xa bao gồm 13 ngành với 24 chuyên ngành thuộc khối quản lý kinh tế, kỹ thuật công nghệ... Chương trình đào tạo từ xa cung cấp bởi trọng tâm huấn luyện từ xa - Viện Đại học mở TP Hồ Chí Minh với việc kế thừa phần lý thuyết của các đơn vị huấn luyện từ xa có uy tín trên thế giới như AAOU, ICDE, SEAMOLEC song song bám sát với thực tiễn Việt Nam là màng lưới kết liên đào tạo rộng khắp nhưng không trao quyền cho bất cứ đối tác nào về chương trình đào tạo. Nhờ vậy, có thể nói, đào tạo trực tuyến tại đây trở thành tiên phong trong lĩnh vực huấn luyện từ xa tại khu vực miền Trung và Nam Việt Nam.
2) trọng điểm đào tạo từ xa - Viện Đại học Mở Hà nội thành lập năm 2009 với mô hình tập huấn trực tuyến EHOU và HOU-Topica phối hợp với EDUTOP 64, cung cấp cho người học các chuyên ngành: Kế toán, Quản trị kinh doanh, Tài chính ngân hàng, Công nghệ thông báo, ngôn ngữ Anh, Luật kinh tế. Viện Đại học Mở Hà Nội đã ký kết với Chính phủ Hàn Quốc tài trợ Dự án Đầu tư xây dựng hạ tầng và triển khai đào tạo theo phương thức E-Learning nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy trực tuyến theo mô hình đương đại và hiệu quả. Chương trình đào tạo được thiết kế với: hệ thống quản lý học tập LMS, hệ thống quản lý đào tạo EBS, các lớp học trực tuyến ***ass, hệ thống hỗ trợ học tập và giải đáp thông báo trực tuyến.
3) trọng tâm tập huấn từ xa - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân với mô hình đào tạo trực tuyến. Huấn luyện các nhóm chuyên ngành lớn tương tác tới lĩnh vực Luật kinh tế, Luật kinh doanh, Tiếng Anh thương mại, nhà băng, Quản lý kinh tế, Quản trị du lịch, Quản trị kinh doanh tổng hợp, Quản trị tổ chức. Học lý thuyết trên các học liệu đa công cụ, hỏi đáp trực tuyến, bài tập về nhà trực tuyến và đánh giá giao hội cuối chương trình nhằm đảm bảo chất lượng đầu ra và tính khách quan trong việc đánh giá chất lượng học tập.
4) trung tâm đào tạo từ xa - Đại học Thái Nguyên ra đời năm 2012, triển khai huấn luyện từ xa ở bậc đại học phê duyệt cả 2 hình thức (truyền thống và trực tuyến). Hình thức đào tạo trực tuyến được xây dựng cho huấn luyện cử nhân chuyên ngành Kế toán, Luật, Tài chính ngân hàng, Quản trị kinh doanh, Công nghệ thông báo, Luật kinh tế và chỉ sau 2 năm hoạt động đã tuyển sinh và huấn luyện được 703 sinh viên. Dù vẫn còn non trẻ so với nhiều chương trình huấn luyện trực tuyến trong nước, song trọng tâm tập huấn từ xa - Đại học Thái Nguyên cũng đang trở thành một cơ sở tập huấn trực tuyến tiềm năng của khu vực phía Bắc. Đến nay, trọng điểm đã liên tục nâng cấp và cải thiện hệ thống học liệu điện tử với hơn 4000 giáo trình và 10000 tài liệu tham khảo khác nhằm đáp ứng nhu cầu cập nhật và tiếp thu tri thức của học viên [2]…
Làm gì để phát triển huấn luyện trực tuyến tại các trường đại học?

Nguồn thu từ hoạt động tập huấn chính quy của các cơ sở tập huấn đại học sẽ càng ngày càng trở nên cạnh tranh hơn ở giác độ xuyên quốc gia, song sẽ mở ra thời cơ cho các hình thức huấn luyện trực tuyến. Sự phát triển của đào tạo trực tuyến tại Việt Nam trong 15 năm qua cho thấy đã mang lại nhiều lợi ích và đóng góp đáng kể cho kinh tế - xã hội của tổ quốc. Tinh thần đam mê học hỏi của người dân cũng như các ưu điểm đáng kể của huấn luyện trực tuyến dự báo sẽ thúc đẩy hình thức tập huấn này phát triển mạnh trong thời gian tới nếu chúng ta giải quyết triệt để các vấn đề sau:
Một là, việc cung cấp các hình thức huấn luyện trực tuyến với các phương thức kết nối đa dạng và học liệu bao hàm cả lý thuyết và áp dụng thực tiễn vào trong các học phần, học liệu đã được thực hiện. Một số cơ sở huấn luyện đại học trong nước có ***g ghép thêm các chương trình giảng dạy của nước ngoài để đa dạng hóa nội dung học tập, tuy nhiên hiệu quả của việc ứng dụng trên thực tại vẫn chưa cao. Do đó, các cơ sở đại học cần chú ý làm sao để đưa các chương trình tiên tiến quốc tế làm phong phú và nâng cao chất lượng cho chương trình huấn luyện của cơ sở huấn luyện trong nước mà vẫn đảm bảo được sự chủ động và sáng tạo cho người dạy và người học, giữ được bản sắc đẹp riêng của chương trình cũng như đáp ứng các đề xuất kỹ thuật đặt ra trong tập huấn trực tuyến.
Hai là, tập huấn trực tuyến yêu cầu người học phải có phương pháp tiếp cận chủ động hơn trên mỗi học liệu, người học phải tự chủ trong việc ôn luyện, bàn luận và đặt các câu hỏi trên cơ sở lý thuyết đưa ra. Giả dụ đối với việc học tập ở lớp học truyền thống, học viên có thể tranh biện và phản biện cùng nhau (và với giảng viên) thì trong môi trường trực tuyến, việc đàm đạo đôi khi sẽ có độ trễ nhất định, hoặc các học viên sẽ ít có động lực để đàm đạo và thúc đẩy trong các diễn đàn trực tuyến. Để học viên không còn có tâm lý e dè khi bàn thảo, cần nâng cao hiệu quả của các diễn đàn trực tuyến, khẳng định vai trò thúc đẩy khi kiểm tra khóa học và kết quả của người học, kiểm tra được vai trò và trách nhiệm của quản trị viên và các kỹ thuật viên cũng như những người chỉ dẫn kỹ thuật.
Ba là, hạ tầng tốt đóng vai trò quan yếu, quyết định thành công việc triển khai dạy - học trực tuyến, trong khi việc phát triển cơ sở hạ tầng để phục vụ E-Learning với việc cách tân và nâng cấp chẳng thể diễn ra trong ngắn hạn. Bởi thế, các cơ sở đào tạo cần có sự phân bổ cụ thể về tài chính cũng như xếp đặt về thời gian hợp lý để vẫn tiếp tục thực hiện song song 2 hoạt động giảng dạy và nâng cấp hạ tầng mà không tác động tới người học.
Bốn là, để chuẩn bị cho một đội ngũ nhân lực có trình độ cao sẵn sàng cho cách mệnh công nghiệp 4.0 sắp tới, vai trò của giáo dục - huấn luyện, trong đó các cơ sở huấn luyện đại học ngày một được đề cao. Trong đó, mô hình tập huấn trực tuyến cũng cần có sự chuyển biến tích cực, lấy tập huấn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế - xã hội làm mục đích chính. Ở đây, việc tăng cường hợp tác quốc tế và tiếp nhận kinh nghiệm của các cơ sở giáo dục trên thế giới là cấp thiết, đặc biệt là các mô hình tập huấn kép của Thụy Sỹ, Hoa Kỳ, Nhật Bản và các quốc gia phát triển khác với tiêu chí “học đi đôi với hành” là các mô hình chúng ta có thể học hỏi và ứng dụng [3]. Ngoại giả, bám sát các chương trình huấn luyện hàn lâm, áp dụng của các nước tiên tiến để có sự cập nhật, bổ sung cho chương trình tập huấn trực tuyến trong nước đương đại và tương thích với sự phát triển của KH&CN, đặc biệt là các chuyên ngành khoa học mới.
Năm là, bên cạnh việc thay đổi học liệu, học phần, chất lượng học viên cũng như chất lượng đội ngũ (giảng viên, chuyên viên hỗ trợ kỹ thuật, chuyên viên thiết kế web và đồ họa…) cũng là một vấn đề đáng quan ngại trong huấn luyện trực tuyến [4]. Các cơ sở tập huấn trực tuyến có uy tín và kinh nghiệm trong nước cần nghiên cứu mở thêm các khóa đào tạo định kỳ về phương pháp học tập cho người học hay các lớp nâng cao kỹ năng giảng dạy cho hàng ngũ người chỉ dẫn, người giảng dạy nhằm hướng tới sự thay đổi toàn diện cả về chất và lượng cho tập huấn trực tuyến. Đây cũng là cách thu hút rộng rãi người học trực tuyến của các cơ sở huấn luyện từ xa thuộc các trường đại học trong dài hạn.
Sáu là, thực hành các chiến dịch marketing hiệu quả cho các chương trình E-Learning là một biện pháp mà các cơ sở tập huấn đại học nên chú ý. Việc làm này góp phần đưa E-Learning đến với mọi tầng lớp dân cư, từ đó khuyến khích ý thức học tập cũng như rút ngắn những rào cản mà huấn luyện truyền thống mang lại.