English poems.

Part 3 - Song of a soldier''s wife :
Thiếp chẳng tưởng ra người chinh phụ,
Chàng há từng học lũ vương tôn.
Cớ sao cách trở nước non,
Khiến người thôi sớm thời hôm những sầụ
I never thought Íd be a soldier''s wife,
you never aped rich playboys touring far.
why are those streams and hills dividing us
and causing us to sorrow day and night?
Tưởng phong lưu đương chừng niên thiếu,
Sánh nhau cùng dan díu chữ duyên.
Nỡ nào đôi lứa thiếu niên,
Quan sơn để cách, hàn huyên sao đành.
Endowed with grace and charm in youthful bloom,
we formed a couple bound by ties of lovẹ
Who has the heart to break young lovers up
and build a mountain wall between the two ?
Thuở lâm hành oanh chưa mến liễu,
Hỏi ngày về, ước nẻo quyên cạ
Nay quyên đã giục, oanh già,
Ý nhi lại gáy trước nhà líu lọ
No orioles yet on willows - you set out
and promised yoúd come back when cuckoos sang.
Cuckoos have followed orioles grown old --
before the house some swallows chirp and peep.
Thuở đăng đồ, mai chưa quen gió,
Hỏi ngày về, chỉ độ đào bông.
Nay đào đã quyến gió Đông,
Phù dung lại nở bên sông bơ sờ.
Plum trees were winđshy still when you went forth
and promised yoúd come back as peaches bloomed.
Peach blossoms now have fled with their east wind -
Beside the river, roses fall to shreds.
Hẹn cùng ta: Lũng Tây núi ấy,
Sớm thường trông, nào thấy hơi tăm ?
Ngập ngừng, lá rụng cành trâm,
Hoang thôn nghe tiếng ngọ cầm lao xaọ
You told me once yoụ d meet me in Lung-hsi --
from dawn I looked for you but saw no tracẹ
I choked back tears as leaves fell on my hair --
at noon the village woke to birds'' shrill cries.
Hẹn cùng ta Hán Dương cầu nọ,
Sớm lại tìm, nào có tiêu hao ?
Ngập ngừng gió thổi lá bào,
Bãi hôm tuôn chảy nước trào mênh mông.
You pledged to meet me by the Han-yang Bridge --
till nightfall I awaited you in vain.
I choked back tears as winds lashed at my gown --
the evening tide was surging on the shorẹ
Tin thường lại, người không thấy lại,
Gốc hoa tàn đã trải rêu xanh.
Rêu xanh mấy lớp chung quanh,
Lần đi một bước, trăm tình ngẩn ngợ.
Íve sent you word but haven''t seen you back --
the poplar''s catkins, wilted, strew green moss.
Green moss in many patches spreads around --
I pace the courtyard, turmoil in my heart.
Thư thường lại, người không thấy lại,
Bức rèm thưa lần dãi bóng dương.
Bóng dương mấy buổi xuyên ngang,
Lời sao mười hẹn, chín thường đơn saị
Your letters have come home, but yoúre not home --
the sun sends tilted beams through my thin blinds.
The sun keeps shining through day after day --
why have you failed nine pledges out of ten?
Thử tính lại diễn khơi ngày ấy,
Tàn sen này đã nẩy là bạ
Xót người lần lữa ải xa,
Xót người nương chốn Hoàng Hoa dặm dàị
Let''s reckon -- ever since you went away,
the lotus leaves like coins have thrice peeped forth.
Pity those who must man such distant posts,
with shelter far from home, near Mount Huang-huạ
Tình gia thất nào ai chẳng có,
Kìa từ thân, khuê phụ nhớ thương.
Tóc già phơ phất mái sương,
Con thơ măng sữa, vả đương bù trì.
Who has no kin or family to love ?
All long for, miss old parents or young wives.
Your mother''s hair is covered now with frost --
Your son whós still at suck needs tender carẹ
Lòng lão thân buồn khi tựa cửa,
Miệng hài nhi chờ bữa mớm cơm.
Ngọt bùi thiếp đã hiếu nam,
Khuyến con đèn sách thiếp làm phụ thân.
Your mother waits, heart-weary, at the door.
Your child in hunger cries for its chewed ricẹ
I feed your mother, serving as her son,
and like a father teach your child to read.
Một mình thiếp cung thân khoá tử,
Nỗi quan hoài ngang ngửa biết bao !
Nhớ chàng trải mấy sương sao,
Xuân từng đổi mới, Đông nào còn dư .
Alone, I feed the old and teach the young --
I bear all burdens, yearning for my man.
I long for you while stars will whirl away
as spring''s passed by and winter''s drawing near.
Kể năm đã tư ba năm chẵn
Mối sầu trăm nghìn vạn ngổn ngang.
Ước gì gần gũi tấc gang,
Giở niềm cay đắng để chàng tỏ haỵ
Let''s count those years of parting - three or four.
My heart has grown a thousand more snarled threads.
If only I could nestle by your side,
revealing all the bitterness Íve felt!
Thoa cung Hán thuở ngày xuất giá,
Gương lầu Tần dấu đã soi chung.
Cậy ai mà gửi tới cùng,
Ngỏ chàng thấu hết tấm lòng tương tư .
This hairpin from the Han, your wedding gift,
and that Chin looking glass we two looked in --
by whom could I transmit both there to you
and let you know how much I''m missing you ?
Nhẫn đeo tay mọi khi ngắm nghía,
Ngọc cài đầu thuở bé vui chơị
Cậy ai mà gửi tới nơi,
Để chàng trân trọng dấu người tương thân.
The ring my finger wears I''ve so admired,
the emerald comb I toyed with as a child --
by whom could I dispatch both there to you
as tender keepsakes from the one you love?
Trải mấy xuân, tin đi tin lại,
Tới xuân này tin hãy vắng không.
Thấy nhạn, luống tưởng thư phong,
Nghe sương, luống sắm áo bông sẵn sàng.
For many springs news traveled back and forth --
this spring''s devoid of any sign from yoụ
In vain I''ve hoped for letters, seeing geese --
in vain I''ve made a quilt at the first frost.
Gió Tây nổi không đường hồng tiện,
Xót cõi ngoài tuyết quyến mưa sa.
Màn mưa trướng tuyết xông pha,
Nghĩ thêm lạnh lẽo kẻ ra cõi ngoàị
The western thwarts the path of geese in flight.
Alas, out there you''re drenched by snow and rain.
You live with rain as screen, with snow as tent --
I think of you and feel your cold out therẹ

Part 4 . Song of a soldier''s wife
Đề chữ gấm, phong thôi lại mở,
Gieo bói tiền tin nửa còn ngờ
Trời hôm đứng lặng ngẩn ngơ,
Trăng khuya nương gối bơ sờ gió maị
My message of brocade I seal, unseal.
I toss the coins and dread what they portend.
At dusk I stand beneath the eaves, forlorn --
the midnight moon lights pillowed hair, unkempt.
Há như ai, hồn say bóng lẫn,
Bỗng thơ thơ thẩn thẩn hư không.
Trâm cài, lược giắt thẹn thùng,
Lệch làn tóc rối, lỏng vòng lưng eọ
Have I a mind gone crazy, addled wits?
Dazed, I drift and wander in a void.
With shame I set my hairpin, don my skirt -
my raveled hair'' s awry, my waistband''s loose.
Dạo hiên vắng đăm chiêu từng bước,
Ngồi rèm thưa rủ thác đòi phen.
Ngoài rèm thước chẳng mách tin,
Trong rèm dường đã có đèn biết chăng?
In staggering steps I pace the lonesome porch.
I often raise and drop a diaphanous shade.
Outside the shade no magpie brings glad news --
inside, perhaps, the lamp knows how I feel.
Đèn có biết, ví bằng chẳng biết,
Lòng thiếp riêng bi thiết mà thôị
Buồn rầu nói chẳng nên lời,
Hoa đèn kia với bóng người khá thương!
The lamp may know, but nothing can it do --
my heart must bear its anguish all alonẹ
Its sorrow finds no utterance in words --
pity the shadow by the lamp''s bright flame.
Gà eo óc gáy sương năm trống,
Liễu phất phơ rủ bóng bốn bên.
Khắc giờ đằng đẵng như niên,
Mối sầu dằng dặc như miền bể xa.
****s crow the night''s fifth watch as dewdrops fall.
Sophoras flutter, tossing shadows down.
An hour of waiting drags and seems a year --
my grief lies deep and sullen like the sea.
Hương gượng đốt hồn đà mỏi miết,
Gương gượng soi, lệ kết châu chan.
Sắt cầm gượng gảy ngón đàn,
Dây uyên kinh đứt, phím loan sợ chùng.
Incense I burn - my soul, enraptured, roams.
The mirror I look in - my tears stream forth.
I try to pluck the lute, but I so dread
to break its strings or disarray its frets.
Lòng này gửi gió đông có tiện,
Nghìn vàng xin gửi đến non Yên.
Non Yên dù chẳng tới miền,
Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trờị
If with the easter I could send this heart,
I''d pay pure gold and send it to Mount Yen.
It grieves me that that Mount Yen cannot be reached --
in thought, I search for you through vast, vast skies.
Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu,
Nỗi nhớ chàng dàu dạu nào xong.
Cảnh buồn người thiết tha lòng,
Hình cây sương đượm, tiếng trùng mưa phun.
The sky''s too vast to search from end to end -
my yearning love for you will never cease.
As nature mourns, a human heart knows grief --
hoarfrost soaks trees, rain mutes grasshoppers'' cries.
Sương như búa đẽo mòn gốc liễu,
Mưa dường cưa xẻ héo cành ngô
Giọt sương phủ bụi chim gù,
Sâu tường kêu vẳng, chuông chùa nện khơị
Frost hammers willows, wearing them awaỵ
Rain saws plane trees, destroying withered boughs.
On high, birds chill their wings amid dense mists.
Insects on walls lament -- bells toll far off.
Vài tiếng dế nguyệt lay trước ốc,
Một hàng tiêu gió thốc ngoài hiên.
Lá màn lay ngọn gió xuyên,
Buồng hoa theo bóng nguyệt lên trước rèm.
A cricket''s chirps, with moonbeams, strew the yard.
Outside the porch, winds blast the plantain leaves.
A sudden gust bursts through - the curtain stirs.
The moon casts shades of flowers on the blind.
Hoa giãi nguyệt, nguyệt in một tấm,
Nguyệt ***g hoa, hoa thắm từng bông.
Nguyệt hoa, hoa nguyệt trùng trùng,
Trước hoa, dưới nguyệt, trong lòng xiết đâụ
In floods of moonlight smooth as silk bask flowers --
the moon enfolds and sets aglow each flower.
A play of moon and flower, of flower and moon --
watching the moon, the flower, I ache within.
Đâu xiết kể, muôn sầu nghìn não,
Từ nữ công, phụ xảo đều nguôị
Biếng cầm kim, biếng đưa thoi,
Oanh đôi thẹn dệt, **** đôi ngại thùạ
How can I tell of all the pain I feel?
A woman''s skills I have neglected sincẹ
I''ve shunned the sewing needle, spurned the loom --
I''ve stopped embroidering orioles in pairs.
Mặt biếng tô, miệng càng biếng nói,
Sớm lại chiều, dòi dõi nương song.
Nương song luống ngẩn ngơ lòng,
Vắng chàng điểm phấn trang hồng với ai ?
I loathe to paint my face, I hate to talk,
leaning against the window morn and evẹ
Against the window, brooding, I just lean.
You''re gone -- whom would my rouge and powder please ?
Biếng trang điểm, lòng người sầu tủi,
Xót nỗi chàng, ngoài cõi Giang Băng.
Khác gì ả Chức, chị Hằng,
Bến Ngân sùi sụt, cung trăng chốc mòng.
I groom myself no more -- grief fills my heart.
I grieve for you, whóre wandering far from homẹ
I''m like Ch''ang O who pines there in the moon,
the Weaver Maid who sobs by Heaven''s stream?

Part 4 . Song of a soldier''s wife
Đề chữ gấm, phong thôi lại mở,
Gieo bói tiền tin nửa còn ngờ
Trời hôm đứng lặng ngẩn ngơ,
Trăng khuya nương gối bơ sờ gió maị
My message of brocade I seal, unseal.
I toss the coins and dread what they portend.
At dusk I stand beneath the eaves, forlorn --
the midnight moon lights pillowed hair, unkempt.
Há như ai, hồn say bóng lẫn,
Bỗng thơ thơ thẩn thẩn hư không.
Trâm cài, lược giắt thẹn thùng,
Lệch làn tóc rối, lỏng vòng lưng eọ
Have I a mind gone crazy, addled wits?
Dazed, I drift and wander in a void.
With shame I set my hairpin, don my skirt -
my raveled hair'' s awry, my waistband''s loose.
Dạo hiên vắng đăm chiêu từng bước,
Ngồi rèm thưa rủ thác đòi phen.
Ngoài rèm thước chẳng mách tin,
Trong rèm dường đã có đèn biết chăng?
In staggering steps I pace the lonesome porch.
I often raise and drop a diaphanous shade.
Outside the shade no magpie brings glad news --
inside, perhaps, the lamp knows how I feel.
Đèn có biết, ví bằng chẳng biết,
Lòng thiếp riêng bi thiết mà thôị
Buồn rầu nói chẳng nên lời,
Hoa đèn kia với bóng người khá thương!
The lamp may know, but nothing can it do --
my heart must bear its anguish all alonẹ
Its sorrow finds no utterance in words --
pity the shadow by the lamp''s bright flame.
Gà eo óc gáy sương năm trống,
Liễu phất phơ rủ bóng bốn bên.
Khắc giờ đằng đẵng như niên,
Mối sầu dằng dặc như miền bể xa.
****s crow the night''s fifth watch as dewdrops fall.
Sophoras flutter, tossing shadows down.
An hour of waiting drags and seems a year --
my grief lies deep and sullen like the sea.
Hương gượng đốt hồn đà mỏi miết,
Gương gượng soi, lệ kết châu chan.
Sắt cầm gượng gảy ngón đàn,
Dây uyên kinh đứt, phím loan sợ chùng.
Incense I burn - my soul, enraptured, roams.
The mirror I look in - my tears stream forth.
I try to pluck the lute, but I so dread
to break its strings or disarray its frets.
Lòng này gửi gió đông có tiện,
Nghìn vàng xin gửi đến non Yên.
Non Yên dù chẳng tới miền,
Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trờị
If with the easter I could send this heart,
I''d pay pure gold and send it to Mount Yen.
It grieves me that that Mount Yen cannot be reached --
in thought, I search for you through vast, vast skies.
Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu,
Nỗi nhớ chàng dàu dạu nào xong.
Cảnh buồn người thiết tha lòng,
Hình cây sương đượm, tiếng trùng mưa phun.
The sky''s too vast to search from end to end -
my yearning love for you will never cease.
As nature mourns, a human heart knows grief --
hoarfrost soaks trees, rain mutes grasshoppers'' cries.
Sương như búa đẽo mòn gốc liễu,
Mưa dường cưa xẻ héo cành ngô
Giọt sương phủ bụi chim gù,
Sâu tường kêu vẳng, chuông chùa nện khơị
Frost hammers willows, wearing them awaỵ
Rain saws plane trees, destroying withered boughs.
On high, birds chill their wings amid dense mists.
Insects on walls lament -- bells toll far off.
Vài tiếng dế nguyệt lay trước ốc,
Một hàng tiêu gió thốc ngoài hiên.
Lá màn lay ngọn gió xuyên,
Buồng hoa theo bóng nguyệt lên trước rèm.
A cricket''s chirps, with moonbeams, strew the yard.
Outside the porch, winds blast the plantain leaves.
A sudden gust bursts through - the curtain stirs.
The moon casts shades of flowers on the blind.
Hoa giãi nguyệt, nguyệt in một tấm,
Nguyệt ***g hoa, hoa thắm từng bông.
Nguyệt hoa, hoa nguyệt trùng trùng,
Trước hoa, dưới nguyệt, trong lòng xiết đâụ
In floods of moonlight smooth as silk bask flowers --
the moon enfolds and sets aglow each flower.
A play of moon and flower, of flower and moon --
watching the moon, the flower, I ache within.
Đâu xiết kể, muôn sầu nghìn não,
Từ nữ công, phụ xảo đều nguôị
Biếng cầm kim, biếng đưa thoi,
Oanh đôi thẹn dệt, **** đôi ngại thùạ
How can I tell of all the pain I feel?
A woman''s skills I have neglected sincẹ
I''ve shunned the sewing needle, spurned the loom --
I''ve stopped embroidering orioles in pairs.
Mặt biếng tô, miệng càng biếng nói,
Sớm lại chiều, dòi dõi nương song.
Nương song luống ngẩn ngơ lòng,
Vắng chàng điểm phấn trang hồng với ai ?
I loathe to paint my face, I hate to talk,
leaning against the window morn and evẹ
Against the window, brooding, I just lean.
You''re gone -- whom would my rouge and powder please ?
Biếng trang điểm, lòng người sầu tủi,
Xót nỗi chàng, ngoài cõi Giang Băng.
Khác gì ả Chức, chị Hằng,
Bến Ngân sùi sụt, cung trăng chốc mòng.
I groom myself no more -- grief fills my heart.
I grieve for you, whóre wandering far from homẹ
I''m like Ch''ang O who pines there in the moon,
the Weaver Maid who sobs by Heaven''s stream?

Part 5 - Song of a soldier''''s wife
Sầu ôm nặng ai chồng làm gối,
Muộn ăn no ai thổi làm cơm.
Rượu cùng hoa rắp tã đàm,
Sầu làm rượu lạt, muộn làm hoa ôị
Who''''d make a pillow, heaping grief on grief?
Who''''d cook a dinner boiling gloom with gloom?
I would allay my pain with flowers and wine,
but sorrow sours the wine and wilts the flowers.
Gõ sanh ngọc mấy hồi không tiếng,
Ôm đàn tranh mấy phím rời taỵ
Xót người hành dịch bấy nay,
Dặm dài thêm mỏi hết đầy lại vơị
I clap jade castanets - they give no sound.
I clasp the zither - frets fall from my hand.
I grieve for you whom duty sent away
to tread long trails with hunger in your bag.
Chim quyên kêu làm rơi nước mắt,
Trống tiều go [gõ / khua] , như trất buồng gan.
Võ vàng đổi khác dung nhan,
Khuê ly mới biết tân toan dường nàỵ
The mocking cuckoo''''s song makes me shed tears.
The watchman''''s drumbeats tug at my heartstrings.
My lovely looks have changed, turned drawn and palẹ
How bitter parting is! I know the tastẹ
Nếm chua cay tấm lòng mới tỏ,
Chua cay này, há có vì aỉ
Vì chàng lệ thiếp nhỏ đôi,
Vì chàng thân thiếp lẻ loi một bề.
I taste of bitterness and know my heart.
Who''''s given it to me, this bitter taste ?
Because of you, tears flow in two long streams.
Because of you, I shiver all alonẹ
Thân thiếp chẳng gần kề dưới trướng,
Lệ thiếp nào chút vướng bên khăn.
Vui còn hồn mộng được gần,
Đêm đêm thường tới Giang Tân tìm ngườị
I''''m not to join you there inside your tent --
my tears are not to wet your battle cap.
I can come near you only in a dream --
at night I prowl all riverbanks for yoụ
Tìm chàng thuở Dương Đài lối cũ,
Gặp chàng nơi Tương phố bến xưạ
Sum vầy mấy lúc tình cờ,
Chẳng qua trên gối một giờ mộng xuân.
I look for you on the road of Yang Tower.
I find you at the harbor of the Hsiang.
When happy chance brings us together thus,
we share an hour of love, a spring night''''s dream.
Giận thiếp thân lại chăng bằng mộng,
Được gần chàng bến Lũng, thành Quan.
Khi mơ những tiếc khi tàn,
Tình trong giấc mộng, muôn vàn cũng không!
I curse my lot unequal to my dream,
each time I meet you there in Lung or Han.
How I regret each dream on waking up!
All love amounts to nothing, in a dream.
Vui có một tấm lòng chẳng dứt,
Vốn theo chàng giờ khắc nào nguôị
Lòng theo song chửa thấy người,
Lên cao mấy lúc trông vời bánh xẹ
My heart cannot be torn away from you --
it ever follows you, each day, each hour.
It follows you, yet nowhere are you seen,
when on a height I peer for your cart''''s wheels.
Trông bến Nam bãi che mặt nước,
Cỏ biếc um dâu mướt màu xanh.
Nhà thôn gió bụi chung quanh,
Một đàn âu lộ trước ghềnh chơi hôm.
Southward I look, but duckweeds hide the stream.
Grass jasper blue, mulberry leaves bright green.
Some village huts that totter in the wind.
Below a twilit cliff, a flock of storks.
Trông đường Bắc, đôi chòm quán khách,
Rườm rà cây xanh ngất núi non.
Lúa thành thoi thóp bên cồn,
Mưa thôi ngọn địch véo von bên lầụ
Northward I look - a knot of travelers'''' inns.
Clouds, flush with trees, block out the soaring hills.
Wild rice grows scattered at the ramparts'''' foot.
Rain sprinkles -- in a chamber sighs a flutẹ
Non Đông thấy lá hầu chất đống,
Trĩ tập bay, mai cũng bẻ bai.
Khói mù nghi ngút ngàn khơi,
Con chim bạt gió lạc loài kêu thương.
On eastern hills I see but leaves and leaves.
A pheasant flaps its wings, plum branches dancẹ
Thick mists like billows surge above the woods --
a wind-blown bird, astray, gives piteous cries.
Lũng Tây thấy nước dường uốn khúc,
Nhạn bay không, sóng giục thuyền câụ
Ngàn thung chen chúc chòm dâu,
Cách ghềnh thấp thoáng người đâu đi về.
Westward the river turns and twists its coursẹ
Geese sail on high, waves steer an angler''''s boat.
Reed swamps lie snugly tucked among the pines --
across the stream, some man is going homẹ
Trông bốn bề chân trời mặt đất,
Lên xuống lầu thấm thót đòi phen.
Lớp mây ngại mắt trông nhìn,
Biết đâu bờ cõi là miền Ngọc Quan?
I look around, exploring earth and sky --
I often go upstairs, come down again.
Cloud rises after cloud to halt my gaze --
where is Jade Pass, the field of men at war?
Gậy rút đất ỷ khôn học chước,
Khăn gieo cầu nào được thấy tiên.
Lòng này hóa đá cũng nên,
E không lệ ngọc mà lên trông lầụ
How could I get the wand and shrink the earth,
and find that magic scarf and bridge far shores?
I''''d turn to stone, but then I''''d have no tears
to weep for you, awaiting you upstairs.
Lúc ngoảnh lại trông màu dương liễu,
Thà khuyên chàng đừng chịu tước phong.
Chẳng hay muôn dặm ruổi giong,
Lòng chàng cũng có như lòng thiếp chăng?
When I gaze back at willows, how I wish
I''''d counseled you to spurn a noble''''s rank!
I wonder - while you''''re traveling your long road,
does your heart also feel what my heart feels?
Lòng chàng ví cũng bằng như thế,
Lòng thiếp đâu dám nghĩ gần xạ
Hướng dương lòng thiếp dường hoa,
Lòng chàng lẩn thẩn e tà bóng dương.
If only it would feel that way, your heart!
Then I''''d not let my mind pursue wild thoughts.
My heart turns toward the sun just like the flower --
as your heart roams, I dread the sun will set.
Bóng dương để hoa vàng chẳng đoái,
Hoa để vàng vì tại bóng dương.
Hoa vàng hoa rụng quanh tường,
Trải xem hoa rụng đêm sương mấy lần.
The sun has spurned his flower and let her wilt.
The flower''''s wilted, as the sun won''''t shinẹ
Wilted, she drops her petals by the wall --
I''''ve often watched them drop on dew-cold nights.
Chồi lan nở trước sân đã hái,
Ngọn tần kề bên bãi đưa hương.
Sửa xiêm dạo bước tiền đường,
Ngửa trông xem vẻ thiên chương thẩn thờ.
The garden''''s orchids have been plucked off --
now duckweeds near the bank are breathing scent.
Clad in my robe, I stroll before the house,
my languid gaze on heaven''''s glorious vault.
Bóng Ngân Hán khi mờ khi tỏ,
Độ Khuê Triền buổi có buổi không.
Thức mây đòi lúc lạt nồng,
Ngôi sao Bắc Đẩu thôi Đông lại Đoàị
The Silver River gleams and dims by fits.
The Strider will appear and disappear.
The clouds now glow quite bright, now turn quite palẹ
The Dipper''''s handle shifts from east to west.
Một năm một lạt mùi son phấn.
Trượng phu còn nhơ nhẩn miền khơị
Xưa sao hình ảnh chẳng rời,
Bây giờ nỡ để cách vời Sâm Thương.
My looks and charms keep fading year by year,
and still my man keeps wandering far awaỵ
We were a body and its shadow once --
now we stand worlds apart like Shen and Shang.
Chàng giong ngựa dặm trường mây phủ,
Thiếp dạo hài lầu cũ rêu in.
Gió Xuân ngày một vắng tin,
Khá thương lỡ hết mấy phen lương thì.
Your horse is galloping on cloud-wrapped trails --
my slippers shuffle on moss-covered paths.
Day after day the spring wind''''s brought no news --
how many happy seasons we have missed!
Sẽ nhớ khi cành Diêu đóa Ngụy,
Trước gió xuân vàng tía sánh nhaụ
Nọ người ả Chức chàng Ngâu,
Tới trăng thu lại bắc cầu qua sông.
They come to mind, those flowers of Yao and Wei,
wedding their gold and crimson on spring winds.
And lo, the Herdboy and his Weaver Maid
who cross the Stream beneath the autumn moon.
Thiết một kẻ buồng không luống giữ,
Thời tiết lành lầm lỡ xiết baọ
Thoi đưa ngày tháng ruổi mau,
Người đời thấm thốt qua màu xuân xanh.
I mourn the wife inside an empty room
who lets her finest seasons go to wastẹ
The days and months like shuttles hurtle by,
and youth is springtide ebbing in a flash.
Xuân thu để giận quanh trong dạ,
Biệt ly này buồn quá khi vuị
Ốn sầu nhiều nỗi tơi bời,
Vóc bồ liễu dễ ép nài chiều xuân.
In spring I brood, in fall I seethe with rage --
I''''ve known more grief of parting than shared joỵ
Anger and grief entangle all their threads --
how can a reed, a willow stop spring''''s flight?
Kìa Văn Quân mỹ miều thuở trước,
E tới khi đầu bạc mà thương.
Mặt hoa nọ gã Phan Lang,
Sợ khi mái tóc pha sương cũng ngừng.
There was Wen-chun, a beauty in the past:
afraid that age would gray her head, she grieved.
And there was P''''an whose face shone like a flower:
as he feared frost would mar his hair, he wept.
Được tdhung sửa chữa / chuyển vào 02:57 ngày 04/09/2004

Part 5 - Song of a soldier''''s wife
Sầu ôm nặng ai chồng làm gối,
Muộn ăn no ai thổi làm cơm.
Rượu cùng hoa rắp tã đàm,
Sầu làm rượu lạt, muộn làm hoa ôị
Who''''d make a pillow, heaping grief on grief?
Who''''d cook a dinner boiling gloom with gloom?
I would allay my pain with flowers and wine,
but sorrow sours the wine and wilts the flowers.
Gõ sanh ngọc mấy hồi không tiếng,
Ôm đàn tranh mấy phím rời taỵ
Xót người hành dịch bấy nay,
Dặm dài thêm mỏi hết đầy lại vơị
I clap jade castanets - they give no sound.
I clasp the zither - frets fall from my hand.
I grieve for you whom duty sent away
to tread long trails with hunger in your bag.
Chim quyên kêu làm rơi nước mắt,
Trống tiều go [gõ / khua] , như trất buồng gan.
Võ vàng đổi khác dung nhan,
Khuê ly mới biết tân toan dường nàỵ
The mocking cuckoo''''s song makes me shed tears.
The watchman''''s drumbeats tug at my heartstrings.
My lovely looks have changed, turned drawn and palẹ
How bitter parting is! I know the tastẹ
Nếm chua cay tấm lòng mới tỏ,
Chua cay này, há có vì aỉ
Vì chàng lệ thiếp nhỏ đôi,
Vì chàng thân thiếp lẻ loi một bề.
I taste of bitterness and know my heart.
Who''''s given it to me, this bitter taste ?
Because of you, tears flow in two long streams.
Because of you, I shiver all alonẹ
Thân thiếp chẳng gần kề dưới trướng,
Lệ thiếp nào chút vướng bên khăn.
Vui còn hồn mộng được gần,
Đêm đêm thường tới Giang Tân tìm ngườị
I''''m not to join you there inside your tent --
my tears are not to wet your battle cap.
I can come near you only in a dream --
at night I prowl all riverbanks for yoụ
Tìm chàng thuở Dương Đài lối cũ,
Gặp chàng nơi Tương phố bến xưạ
Sum vầy mấy lúc tình cờ,
Chẳng qua trên gối một giờ mộng xuân.
I look for you on the road of Yang Tower.
I find you at the harbor of the Hsiang.
When happy chance brings us together thus,
we share an hour of love, a spring night''''s dream.
Giận thiếp thân lại chăng bằng mộng,
Được gần chàng bến Lũng, thành Quan.
Khi mơ những tiếc khi tàn,
Tình trong giấc mộng, muôn vàn cũng không!
I curse my lot unequal to my dream,
each time I meet you there in Lung or Han.
How I regret each dream on waking up!
All love amounts to nothing, in a dream.
Vui có một tấm lòng chẳng dứt,
Vốn theo chàng giờ khắc nào nguôị
Lòng theo song chửa thấy người,
Lên cao mấy lúc trông vời bánh xẹ
My heart cannot be torn away from you --
it ever follows you, each day, each hour.
It follows you, yet nowhere are you seen,
when on a height I peer for your cart''''s wheels.
Trông bến Nam bãi che mặt nước,
Cỏ biếc um dâu mướt màu xanh.
Nhà thôn gió bụi chung quanh,
Một đàn âu lộ trước ghềnh chơi hôm.
Southward I look, but duckweeds hide the stream.
Grass jasper blue, mulberry leaves bright green.
Some village huts that totter in the wind.
Below a twilit cliff, a flock of storks.
Trông đường Bắc, đôi chòm quán khách,
Rườm rà cây xanh ngất núi non.
Lúa thành thoi thóp bên cồn,
Mưa thôi ngọn địch véo von bên lầụ
Northward I look - a knot of travelers'''' inns.
Clouds, flush with trees, block out the soaring hills.
Wild rice grows scattered at the ramparts'''' foot.
Rain sprinkles -- in a chamber sighs a flutẹ
Non Đông thấy lá hầu chất đống,
Trĩ tập bay, mai cũng bẻ bai.
Khói mù nghi ngút ngàn khơi,
Con chim bạt gió lạc loài kêu thương.
On eastern hills I see but leaves and leaves.
A pheasant flaps its wings, plum branches dancẹ
Thick mists like billows surge above the woods --
a wind-blown bird, astray, gives piteous cries.
Lũng Tây thấy nước dường uốn khúc,
Nhạn bay không, sóng giục thuyền câụ
Ngàn thung chen chúc chòm dâu,
Cách ghềnh thấp thoáng người đâu đi về.
Westward the river turns and twists its coursẹ
Geese sail on high, waves steer an angler''''s boat.
Reed swamps lie snugly tucked among the pines --
across the stream, some man is going homẹ
Trông bốn bề chân trời mặt đất,
Lên xuống lầu thấm thót đòi phen.
Lớp mây ngại mắt trông nhìn,
Biết đâu bờ cõi là miền Ngọc Quan?
I look around, exploring earth and sky --
I often go upstairs, come down again.
Cloud rises after cloud to halt my gaze --
where is Jade Pass, the field of men at war?
Gậy rút đất ỷ khôn học chước,
Khăn gieo cầu nào được thấy tiên.
Lòng này hóa đá cũng nên,
E không lệ ngọc mà lên trông lầụ
How could I get the wand and shrink the earth,
and find that magic scarf and bridge far shores?
I''''d turn to stone, but then I''''d have no tears
to weep for you, awaiting you upstairs.
Lúc ngoảnh lại trông màu dương liễu,
Thà khuyên chàng đừng chịu tước phong.
Chẳng hay muôn dặm ruổi giong,
Lòng chàng cũng có như lòng thiếp chăng?
When I gaze back at willows, how I wish
I''''d counseled you to spurn a noble''''s rank!
I wonder - while you''''re traveling your long road,
does your heart also feel what my heart feels?
Lòng chàng ví cũng bằng như thế,
Lòng thiếp đâu dám nghĩ gần xạ
Hướng dương lòng thiếp dường hoa,
Lòng chàng lẩn thẩn e tà bóng dương.
If only it would feel that way, your heart!
Then I''''d not let my mind pursue wild thoughts.
My heart turns toward the sun just like the flower --
as your heart roams, I dread the sun will set.
Bóng dương để hoa vàng chẳng đoái,
Hoa để vàng vì tại bóng dương.
Hoa vàng hoa rụng quanh tường,
Trải xem hoa rụng đêm sương mấy lần.
The sun has spurned his flower and let her wilt.
The flower''''s wilted, as the sun won''''t shinẹ
Wilted, she drops her petals by the wall --
I''''ve often watched them drop on dew-cold nights.
Chồi lan nở trước sân đã hái,
Ngọn tần kề bên bãi đưa hương.
Sửa xiêm dạo bước tiền đường,
Ngửa trông xem vẻ thiên chương thẩn thờ.
The garden''''s orchids have been plucked off --
now duckweeds near the bank are breathing scent.
Clad in my robe, I stroll before the house,
my languid gaze on heaven''''s glorious vault.
Bóng Ngân Hán khi mờ khi tỏ,
Độ Khuê Triền buổi có buổi không.
Thức mây đòi lúc lạt nồng,
Ngôi sao Bắc Đẩu thôi Đông lại Đoàị
The Silver River gleams and dims by fits.
The Strider will appear and disappear.
The clouds now glow quite bright, now turn quite palẹ
The Dipper''''s handle shifts from east to west.
Một năm một lạt mùi son phấn.
Trượng phu còn nhơ nhẩn miền khơị
Xưa sao hình ảnh chẳng rời,
Bây giờ nỡ để cách vời Sâm Thương.
My looks and charms keep fading year by year,
and still my man keeps wandering far awaỵ
We were a body and its shadow once --
now we stand worlds apart like Shen and Shang.
Chàng giong ngựa dặm trường mây phủ,
Thiếp dạo hài lầu cũ rêu in.
Gió Xuân ngày một vắng tin,
Khá thương lỡ hết mấy phen lương thì.
Your horse is galloping on cloud-wrapped trails --
my slippers shuffle on moss-covered paths.
Day after day the spring wind''''s brought no news --
how many happy seasons we have missed!
Sẽ nhớ khi cành Diêu đóa Ngụy,
Trước gió xuân vàng tía sánh nhaụ
Nọ người ả Chức chàng Ngâu,
Tới trăng thu lại bắc cầu qua sông.
They come to mind, those flowers of Yao and Wei,
wedding their gold and crimson on spring winds.
And lo, the Herdboy and his Weaver Maid
who cross the Stream beneath the autumn moon.
Thiết một kẻ buồng không luống giữ,
Thời tiết lành lầm lỡ xiết baọ
Thoi đưa ngày tháng ruổi mau,
Người đời thấm thốt qua màu xuân xanh.
I mourn the wife inside an empty room
who lets her finest seasons go to wastẹ
The days and months like shuttles hurtle by,
and youth is springtide ebbing in a flash.
Xuân thu để giận quanh trong dạ,
Biệt ly này buồn quá khi vuị
Ốn sầu nhiều nỗi tơi bời,
Vóc bồ liễu dễ ép nài chiều xuân.
In spring I brood, in fall I seethe with rage --
I''''ve known more grief of parting than shared joỵ
Anger and grief entangle all their threads --
how can a reed, a willow stop spring''''s flight?
Kìa Văn Quân mỹ miều thuở trước,
E tới khi đầu bạc mà thương.
Mặt hoa nọ gã Phan Lang,
Sợ khi mái tóc pha sương cũng ngừng.
There was Wen-chun, a beauty in the past:
afraid that age would gray her head, she grieved.
And there was P''''an whose face shone like a flower:
as he feared frost would mar his hair, he wept.
Được tdhung sửa chữa / chuyển vào 02:57 ngày 04/09/2004

Thank you, Bro Hung. Today I have a chance to read and enjoy this poem again. In fact I found this poem and its English translation from which I really admired their ''''creators'''' in www.viethoc.org some years ago.
I must confess, for the first time, I just read the original Vietnamese poem. It was the first time I read the full poem Chinh Phụ Ngâm even thought it was taught in my high school literature. At that time, I just knew that Chinh Phụ Ngâm is a great poem composed in two 7syllables-eight and six sylllables which is ''''genuine'''' Vietnamese poetry form. But how great it is, why it ''''s great I did not knew.
After reading it the first time, I left the poem aside and almost forgot about it. Then I studied foreign countries ''''s poetry forms such as : Tang poetry of Chinese, Haiku of Japanese, Sonnets and quatrains in English poetry which are really wonderful and worth to be proud for their owners. One question came to my head: What ''''s Vietnamese poetry treasures which we can tell forgeiners about our poetry? The tale of Kiều in Eight-six form by Nguyễn Du? Yes. Chinh Phụ Ngâm in bi-seven and-eight-six form by Đoàn Thị Điểm? Of course.
However, personally, I found the former form be so ''''yin'''' (about yin-yang, unity and variety in poetry I will return if i have a chance). Its variety ''''s not enough. But the later is. Its balance and flow could be compared as ''''cloud move, water flow''''.
I experienced the flow of the the form when I read a translation of Tỳ Bà Hành by Bạch Cự Dị into bi-seven and eight-six form by Phan Huỵ Vịnh. How proud to be Vietnamese who owns this wornder poetry form!


Được tao_lao sửa chữa / chuyển vào 09:41 ngày 04/09/2004

Thank you, Bro Hung. Today I have a chance to read and enjoy this poem again. In fact I found this poem and its English translation from which I really admired their ''''creators'''' in www.viethoc.org some years ago.
I must confess, for the first time, I just read the original Vietnamese poem. It was the first time I read the full poem Chinh Phụ Ngâm even thought it was taught in my high school literature. At that time, I just knew that Chinh Phụ Ngâm is a great poem composed in two 7syllables-eight and six sylllables which is ''''genuine'''' Vietnamese poetry form. But how great it is, why it ''''s great I did not knew.
After reading it the first time, I left the poem aside and almost forgot about it. Then I studied foreign countries ''''s poetry forms such as : Tang poetry of Chinese, Haiku of Japanese, Sonnets and quatrains in English poetry which are really wonderful and worth to be proud for their owners. One question came to my head: What ''''s Vietnamese poetry treasures which we can tell forgeiners about our poetry? The tale of Kiều in Eight-six form by Nguyễn Du? Yes. Chinh Phụ Ngâm in bi-seven and-eight-six form by Đoàn Thị Điểm? Of course.
However, personally, I found the former form be so ''''yin'''' (about yin-yang, unity and variety in poetry I will return if i have a chance). Its variety ''''s not enough. But the later is. Its balance and flow could be compared as ''''cloud move, water flow''''.
I experienced the flow of the the form when I read a translation of Tỳ Bà Hành by Bạch Cự Dị into bi-seven and eight-six form by Phan Huỵ Vịnh. How proud to be Vietnamese who owns this wornder poetry form!


Được tao_lao sửa chữa / chuyển vào 09:41 ngày 04/09/2004

You can find out more about Chinh phụ ngâm project and Tỳ Bà Hành ''s translation in bi-seven fight-six form here:
http://www.viethoc.org/
By the way, it ''''s worth to spend some hours to read some famous ''tale poem'' in same form: Cung Oán Ngâm Khúc by Nguyễn Gia Thiều(1741-1789), Ai Tư Vãn by Lê Ngọc Hân (1770-1799):
http://dactrung.net/tho/noidung~BaiID~czYYzxbeUMxf%2fwQZqfKGkA%3d%3d.aspx
http://dactrung.net/tho/noidung~BaiID~KuxII3L0WImx2d%2b2JDC68w%3d%3d.aspx
Here are some more Vietnamese ''Tale poems'''' in eight-six form:
1)Truyện Kiều by Nguyễn Du:
http://dactrung.net/tho/noidung~BaiID~3119T1D3dHC6VmmjRveZ5w%3d%3d.aspx
2) Lục Vân Tiên by Nguyễn Đình Chiểu
3) Truyền Hoa Tiên by Lê Thiên Tự(?) (Đào Duy Anh e***ed and commented).
I read Lục Vân Tiên so long time ago that I could not remember the poetry texture at all. About Truyện Hoa Tiên, I just borrowed and read some first pages,then returned to my friend when I went back Vietnam (It ''s very difficult for me to read and undertand Hoa Tiên).
So if anybody has online-versions of two above poems or some english translations of all above cited poems, please share with us. Thank you.
Được tao_lao sửa chữa / chuyển vào 11:41 ngày 04/09/2004

You can find out more about Chinh phụ ngâm project and Tỳ Bà Hành ''s translation in bi-seven fight-six form here:
http://www.viethoc.org/
By the way, it ''''s worth to spend some hours to read some famous ''tale poem'' in same form: Cung Oán Ngâm Khúc by Nguyễn Gia Thiều(1741-1789), Ai Tư Vãn by Lê Ngọc Hân (1770-1799):
http://dactrung.net/tho/noidung~BaiID~czYYzxbeUMxf%2fwQZqfKGkA%3d%3d.aspx
http://dactrung.net/tho/noidung~BaiID~KuxII3L0WImx2d%2b2JDC68w%3d%3d.aspx
Here are some more Vietnamese ''Tale poems'''' in eight-six form:
1)Truyện Kiều by Nguyễn Du:
http://dactrung.net/tho/noidung~BaiID~3119T1D3dHC6VmmjRveZ5w%3d%3d.aspx
2) Lục Vân Tiên by Nguyễn Đình Chiểu
3) Truyền Hoa Tiên by Lê Thiên Tự(?) (Đào Duy Anh e***ed and commented).
I read Lục Vân Tiên so long time ago that I could not remember the poetry texture at all. About Truyện Hoa Tiên, I just borrowed and read some first pages,then returned to my friend when I went back Vietnam (It ''s very difficult for me to read and undertand Hoa Tiên).
So if anybody has online-versions of two above poems or some english translations of all above cited poems, please share with us. Thank you.
Được tao_lao sửa chữa / chuyển vào 11:41 ngày 04/09/2004

Đọc và đối chiếu bản Anh ngữ của Huỳnh Sanh Thông với hai bản Hán ngữ của Đặng Trần Côn, và diễn Nôm của Đoàn Thị Điểm mới thấy ngưỡng mộ tài năng của ông. Dù là có vài chỗ lấn cấn về ngữ nghĩa, về nghệ thuật dụng chữ (so với bản Nôm của nữ sĩ họ Đoàn) nhưng về cơ bản bản dịch của Huỳnh tiên sinh đã theo khá sát bản Nôm của Đoàn nữ sĩ . Không toàn bích, ấy là do bản chất khó khăn của công việc dịch, nhất là dịch truyện thơ dài, chứ không bởi tài năng dịch giả.
Do thời gian hạn chế nên TL chỉ mới đối chiếu một đoạn trích (mà được khen là đoạn thành công nhất trong Chinh Phụ Ngâm GS Đặng Thai Mai) từ câu 269 đến câu 300 (các bạn vào trang Việt học tải xuống bản song ngữ Anh-Việt trong đó đánh số thứ tự các câu). Tao_lao thấy có 2 ý có thể đem bàn:
Một là đối chiếu 4 câu trong 3 bản để thấy sự thay đồi linh hoạt của dịch giả:
Hận vô Trường Phòng súc địa thuật
Hận vô Tiên tử trịch cân phù
Hữu tâm thành hoá thạch
Vô lệ khả đăng lâu
(Đặng Trần Côn)
Gậy rút đất ỷ khôn học chước
Khăn gieo cầu nào được thấy Tiên
Lòng này hoá đá cũng nên
E không lệ ngọc mà lên trông lầu
(Đoàn Thị Điểm)
How could I get the wand and shrink the earth,
and find that magic scarf and bridge far shores?
I''d turn to stone, but then I''d have no tears
to weep for you, awaiting you upstairs.
(Huỳnh Sanh Thông)
Bản của Đặng Trần Côn thì 2 câu đầu nghĩa là: giận không có chước rút đất của Trường Phòng, giận không có bùa ném khăn của nàng tiên...Đến bản của Đoàn Thị Điểm thì bà đã lược bỏ tích Trường Phòng, và chuyển linh hoạt ý thứ 2 :khăn gieo cầu nào/ được thấy Tiên. Trong khi đó Huỳnh Sanh Thông dịch thành : (ước gì) làm thế nào (đó) để có phép thuật, độn thổ/ tìm khăn phép...Có thể nói cả ba đều diễn một ý nhưng linh hoạt theo các cách khác nhau.
Hai là cái tứ thơ trông sắc dương liễu, hối hận đã cho chồng vì phong hầu chức tước mà đi chinh chiến. Đặng Trần Côn khi viết Chinh Phụ Ngâm đã mượn rất nhiều thơ văn, điển tích của Tàu và đây có thể nói là trường hợp điển hình,copy nguyên si cái tứ thơ này của Vương Xương Linh đời Đường (Tang) trong bài Khuê Oán:
Khuê trung thiếu phụ bất tri sầu
Xuân nhật ngưng trang thướng thuý lâu
Hốt kiến mạch đầu dương liễu sắc
Hối giao phu tế mạch phong hầu.
Hồi thủ trường đề dương liễu sắc
Hối giao phu tế mạch phong hầu
(Đặng Trần Côn)
Đoàn nữ sĩ đã diễn nôm 2 câu này:
Lúc ngoảnh lại trong màu dương liễu
Thà khuyên chàng đừng chịu tước phong.
Tuy nhiên khi Huỳnh Sanh Thông dịch lại 2 câu này, theo Tao_lao, ông đã dịch thiếu ''từ khoá'' :màu dương liễu (và đây là một lỗi hơi bị...trầm trọng).
When I gaze back at willows, how I wish
I''d counseled you to spurn a noble''s rank!
Ông đã bỏ xót chữ sắc cực kỳ quan trọng. Vì sao mà quan trọng? Trong tứ thơ của Vương Xương Linh, cái hay nằm ở chỗ ý tại ngôn ngoại, cũng chính là nét diễm tuyệt của Đường Thi:
Hốt kiến mạch đầu dương liễu sắc
Tại sao thấy màu cây dương liễu mà phải hoảng hốt đến như vậy? Ta xem lại toàn bài thơ:
Người thiếu phụ nơi khuê phòng nào biết chi sầu muộn
Ngày xuân trang điểm lên lầu
Hoảng hốt khi thấy màu cây dương liễu ở đầu đường
Hối hận đã cho chồng (chinh chiến) để phong hầu.
Dựa theo đó mà đoán thì có thể biết rằng người thiếu phụ hoảng hốt là do thấy màu dương liễu, có thể là đương xuân mà sắp héo. Rồi giật mình ngẫm lại thế sự vô thường.Thanh xuân mới đó rồi mất đó (như dương liễu sắc ấy thôi). Đang độ thanh xuân,có chồng ở nhà thì sướng quá rồi, ham chi chút công danh lợi lộc đâu đâu, cho chồng đi đánh nhau chí tử,biết rồi có về hay không,bởi vì
Do lai chinh chiến địa
Bất kiến hữu nhân hoàn
(Lý Bạch)
Tuý ngoạ sa trường quân mạc tiếu
Cổ lai chinh chiến kỷ nhân hồi
(Vương Hàn)
Vậy nên cái mấu chốt trong cái tứ thơ là sắc dương liễu, dịch thành dương liễu (willows) không thôi thì coi như ném.
Anyway, Huỳnh Sanh Thông did a great job. My hat is off to him.