Firearms 101

Interactive image: click chuột vào các bộ phận để biết thêm chi tiết
bạn phải có Macromedia Shockware cài đặt trên trình duyệt để có thể xem được. Ngoài ra bạn phải unblock pop-up windows trên trình duyệt.
Làm theo các chỉ dẫn trên hình để xem toàn bộ quá trình hoạt động
Hoạt động của súng break action (interactive)
http://www.eng.fsu.edu/~khuengo/firearms/break_action.swf

17. Revolving Action (côn xoay):
Côn xoay là tên gọi loại súng có ổ xoay có nhiều phòng đạn. Các phòng đạn lần lượt được xoay nối liền với nòng súng khi súng bắn. Ổ xoay có thể xoay thuận hoặc ngược chiều kim đồng hồ tùy nhà chế tạo. Loại súng này thường là súng ngắn nhưng đôi khi cũng có súng trường cổ hoạt động trên cơ chế này. Côn xoay có hai loại Single action và Double action.
Single action: bắn từng phát một sau khi phải lên búa bằng tay.
Double action: Ấn cò sẽ lên và nhả búa. Loại DA cũng có thể lên búa bằng tay và sử dụng như là loại SA
Interactive image: click chuột vào các bộ phận để biết thêm chi tiết
bạn phải có Macromedia Shockware cài đặt trên trình duyệt để có thể xem được. Ngoài ra bạn phải unblock pop-up windows trên trình duyệt.
Làm theo các chỉ dẫn trên hình để xem toàn bộ quá trình hoạt động
Hoạt động của súng revolving action (interactive)
http://www.eng.fsu.edu/~khuengo/firearms/revolver.swf

18. Bộ phận an toàn
Khóa an toàn có tác dúng phòng tránh trường hợp súng bị cướp cò. Khóa an toàn sẽ khóa action khiến cho việc nhả đạn không thực hiện được cho đến khi mở khóa. Tuy nhiên, không nên dựa hoàn toàn vào cơ chế an toàn của súng vì đó chỉ là các bộ phận cơ học có thể bị hỏng hóc không biết trước. Ngoài ra, khóa an toàn có thể bị chuyển sang chế độ ''mở'' bất cẩn khi sử dụng súng hoặc do vướng vào quần áo...
Khóa an toàn thường nằm quanh receiver của súng và rất dễ nhận biết. Các loại khóa an toàn là:
Cross-Bolt Safety
Dùng nhiều cho súng loại bơm pump và bán tự động.
Chỉ là một cái chốt ngang chặn cò hoặc búa gõ khi ấn vào.
Thường nằm ở đai cò hoặc trên đầu búa gõ.
Pivot Safety
Dùng nhiều cho súng ngắn và súng trường loại bolt action.
Dùng đòn bẩy chốt (pivoting lever) để chặn cò hoặc chốt nổ (firing pin)
Thường nằm trên thân súng (để chặn cò) hoặ nằm trên chốt bolt hoặc thanh trượt slide (để chặn chốt nổ firing pin).
Slide or Tang Safety
Dùng nhiều cho súng trường và súng đạn chùm loại hinge action.
Có một thanh trượt hoặc nút chặn.
Thường nằm tại chuôi (tang - dải kim loại ở phía sau receiver) của súng loại hinge action hoặc nằm ở một trong hai bên cạnh của receiver.
Half-**** or Hammer Safety
Dùng nhiều cho loại súng với búa gõ lộ thiên.
Đặt cò súng ở chế độ lên nửa chừng (half ****), cách xa chốt nổ firing pin.
Trong một vài loại súng thì sẽ tự động đặt cò súng ở chế độ lên nửa chừng sau khi cò được nhấn.
Để tăng độ an toàn khi sử dụng súng, một vài cơ chế an toàn khác được dùng kết hợp với các khóa an toàn nêu trên ví dụ với phần lớn súng ngắn, khi tháo băng đạn ra thì súng sẽ không thể nhả đạn được v.v....
Vị trí thường gặp của khóa an toàn trên súng

19. Băng đạn
Trong các loại súng bắn liên tục, băng đạn dùng để giữ các viên đạn chưa bắn, khi lên chốt, đạn sẽ được lấy ra từ băng đạn và đưa vào trong buồng đạn, sẵn sàng để bắn.
Băng đạn gồm có lò xo và cái tiếp đạn (follower) để đẩy viên đạn và đưa vào buồng đạn. Khi kiểm tra băng đạn còn đạn hay không, bạn phải nhìn thấy hoặc chạm được vào cái tiếp đạn. Nếu không thấy, có thể hẵng còn viên đạn bị kẹt trong băng. Cần phải đặc biệt chú ý với băng đạn hình ống (tubular) để chắc rằng đạn không bị kẹt trong ống.
Băng đạn có hai loại tháo rời và cố định.
Băng đạn tháo rời cho phép bạn tháo đạn khỏi súng bằng cách gỡ băng đạn ra. Tuy nhiên, khi đã có viên đạn lên nòng thì bạn vẫn phải kéo chốt về sau để đưa viên đạn đó ra.
Với băng đạn cố định thì bạn phải tự tay tháo từng viên đạn ra như là với súng có sử dụng băng đạn hình ống, băng đạn chốt then (hinge) hoặc côn xoay.
20. Hệ ngắm
Hệ ngắm là thiết bị dùng để đặt mắt người bắn thẳng hàng với đầu ruồi để giúp cho việc bắn được trở nên chính xác.Hệ ngắm rất quan trọng với súng bắn đầu đạn đơn hơn là súng bắn đạn chùm. Hệ ngắm của súng bắn đạn chùm chỉ có đầu ruồi (bead).
Hệ ngắm của súng trường thường là hệ ngắm mở hoặc ngắm qua lỗ (peep) hoặc dùng kính ngắm. Hệ ngắm của hầu hết các loại súng ngắn thường là hệ ngắm mở, tuy nhiên cũng có một vài súng ngắn đặc biệt có trang bị hệ ngắm điểm (dot) hoặc kính ngắm. Sẽ phân tích kỹ hơn ở các bài sau.
Đầu ruồi (Bead Sight): đơn giản chỉ là một hạt tròn nhỏ nhô lên khỏi nòng súng của súng bắn đạn chùm. Một vài súng bắn đạn chùm có thêm một đầu ruồi nhỏ ở khoảng lưng chừng cửa nòng súng. Người bắn ?~chỉ?T (point) và rê súng theo mục tiêu di động. Đầu ruồi (bead) chỉ có tác dụng hỗ trợ khi hướng và chuyển động nòng súng theo các mục tiêu đang bay hoặc đang chuyển động.
Hệ ngắm mở (Open Sight): là sự kết hợp của đầu ruồi (front sight) ở mũi súng và một khe hẹp hình chữ V ở phía cuối nòng. Hệ ngắm mở này rẻ tiền và đơn giản, cho phép nhanh chóng ngắm mục tiêu. Để ngắm, chỉnh súng sao cho đầu ruồi nằm vào giữa khe hẹp chữ V. Hệ ngắm này có loại cố định với súng, có loại điều chỉnh được.
Hệ ngắm lỗ (Aperture (Peep) Sight): kết hợp của đầu ruồi ở mũi súng và một lỗ tròn nhỏ ở trên thân súng trường gần mắt người bắn. Để ngắm, chỉnh mục tiêu vào giữa thị trường của lỗ ngắm sau đó đưa đầu ruồi hướng vào tâm lỗ. Hệ ngắm lỗ chính xác và dễ điều chỉnh hơn là hệ ngắm mở.
Kính ngắm (Telescopic Sight (Scope)): là một ống nhòm nhỏ được gắn trên súng. Ống nhòm có tác dụng phóng to mục tiêu, giúp ngắm mục tiêu được rõ và sáng hơn. Trong kính ngắm có một hình chữ thập (tiếng Anh là reticle ?" tạm dịch không chính xác là hình chữ thập, thực tế thì nó có thể có nhiều hình dạng khác nhau ?" bạn nào biết báo cho tôi để tôi sửa cho đúng). Để ngắm, thì người bắn ngắm qua ống ngắm và hướng chữ thập (crosshair or post or dot) vào mục tiêu. Kính ngắm này giúp cho việc bắn trở nên chính xác và được sử dụng nhiều trong săn bắn.
Hệ ngắm điểm (Dot Sight): là một thiết bị nhỏ gắn trên súng. Điểm ngắm là hình ảnh của một chùm sáng nhỏ dạng điểm hoặc dạng chữ thập được chiếu lên một thấu kính sát mắt người bắn nhờ sợi quang học hoặc thiết bị điện tử. Một vài hệ ngắm loại này có khả năng phóng đại như là kính ngắm.

21. Sự khác biệt giữa súng trường, súng ngắn và súng đạn chùm.
Sự khác biệt chủ yếu giữa súng trường, súng ngắn và súng bắn đạn chùm là ở nòng súng và loại đạn sử dụng.
? Nòng súng trường dầy và dài với hệ thống đường rãnh xẻ (rifling) trong nòng súng.
? Nòng súng đạn chùm dài và nhẵn mặt trong để cho phép các viên bị và miếng đệm chuyển động trượt trong lòng mà tốc độ không bị giảm bởi lực ma sát. Thường thì nòng súng loại này mỏng hơn nòng súng trường vì không phải chịu áp suất cao.
? Nòng súng ngắn thì ngắn hơn nhiều so với nòng súng trường và súng bắn đạn chùm vì súng ngắn được thiết kể để bắn bằng một hoặc hai tay thay vì tì vào vai. Bên trong nòng súng cũng có hệ thống rãnh xẻ như là súng trường.
22. Hệ thống rãnh xẻ (khương tuyến) trong nòng súng trường và súng ngắn
Đầu đạn được bắn ra từ súng trường hay súng ngắn xoay bay xoắn theo hình trôn ốc để làm tăng sự chính xác và tạo đường bay thẳng. Điều này được tạo ra bởi hệ thống rãnh xoắn trong nòng súng. Nòng súng khá dầy. Phần khía lõm xuống của rãnh xoắn gọi groove. Phần gồ lên gọi là land. Land và groove tạo thành hệ rãnh xoắn (rifling).

23. Cỡ đạn và cỡ nòng cho súng trường và súng lục
Cỡ đạn/cỡ nòng (caliber) được dùng để chỉ đường kính bên trong nòng súng và kích cỡ viên đạn.
Caliber là chiều dài đường kính bên trong nòng súng đo từ land đến land đối diện, được biểu thị dưới dạng phần trăm hoặc phần nghìn phân Anh (inch) hoặc milimet. Tuy nhiên, không có tiêu chuẩn chung nào cho việc biểu thị này. Trong một vài trường hợp, caliber lại được tính là đường kính của viên đạn (đường kính bên trong nòng súng đo từ groove đến groove đối diện). Ví dụ cỡ nòng .270-caliber có đường kính nòng 270/1000 inch đo từ land đến land đối diện, lớn hơn cỡ nòng .243-caliber.
Cỡ đạn/cỡ nòng đôi khi có con số thứ hai không liên quan gì đến đường kính cả. Ví dụ cỡ đạn/cỡ nòng phổ thông .30-30 thì số đầu tiên chỉ đường kính .30-cal, số thứ hai để chỉ số grains thuốc súng dùng cho loại đạn đó khi viên đạn đó được chế tạo lần đầu tiên (số grains thuốc súng của loại đạn .30-30 dùng bây giờ có thể khác). Hoặc với loại đạn .30-06 thì số 06 là năm mà loại đạn này được dùng chính thức cho quân đội Mỹ (1906).
Mỗi loại súng trường hay súng ngắn đều được thiết kế dùng riêng cho một loại đạn nhất định. Đạn phải phù hợp với thông số ghi trên súng. Ví dụ có nhiều loại đạn cỡ .30-caliber có chung đường kính nhưng có hình dạng vỏ khác nhau như là loại .30-30, 30-06, .308 và .300 Savage và không thể dùng lẫn lộn được.
Vòng tròn biểu thị các cỡ đạn/cỡ nòng phổ thông. Cỡ đạn giống nhau không có nghĩa là có thể dùng lẫn lộn các loại đạn khác nhau cho một loại súng.

24. Cỡ đạn và cỡ nòng cho súng đạn chùm
Súng đạn chùm được phân loại theo gauge - là chỉ số đo liên quan đến đường kính bên trong nòng súng và cỡ của loại đạn dùng cho nòng súng đó.
Các loại súng đạn chùm thông dụng là 10-gauge, 12-gauge, 16-gauge, 20-gauge, và 28-gauge. Chỉ số gauge càng nhỏ thì nòng súng càng lớn. Gauge được xác định như là tổng số viên bi chì có cỡ bằng với đường kính nòng súng có khối lượng 1 bảng Anh (0.454kg). Ví dụ cần 12 viên bi chì để có được 1 bảng Anh với mỗi viên có đường kính bằng đường kính nòng súng 12-gauge.
Trường hợp đặc biệt là súng .410. Súng này có đường kính nòng không tính bằng gauge mà tính bằng caliber với đường kính nòng 0.410 inch, tương đương với chỉ số 67.5 gauge.
Súng có chỉ số gauge nào thì chỉ có thể dùng với loại đạn có cùng chỉ số. Ví dụ súng 12 gauge chỉ dùng với đạn chùm hoặc đạn slug 12 gauge.
Chỉ số gauge của súng thường được in ở trên nòng súng. Chỉ số gauge của đạn thường được in trên viên đạn và vỏ hộp.
Chiều dài viên đạn chùm
Ngoài chỉ số gauge để biểu thị các loại đạn cho các loại súng khác nhau, chiều dài của viên đạn cung phải được tính đến khi chọn loại đạn phù hợp với súng. Có ba cỡ đạn chính là 2 3/4, 3 và 3 1/2 inch trong đó đạn 2 3/4 inch được dùng phổ thông nhất.
Khi chọn đạn cho súng, phải đặc biệt chú ý xem súng đó có thể dùng được với loại đạn có chiều dài nào. Thông số này thường được in trên nòng súng cùng với chỉ số gauge. Một số súng đạn chùm chỉ được thiết kế cho loại đạn 2 3/4 inch.
Tuy nhiên, nhiều súng bây giờ bắn được cả 3 loại đạn cùng kích cỡ gauge nhưng khác nhau về độ dài (khác nhau về lượng thuốc súng) là 2 3/4, 3 và 3 1/2 inch. (1 inch = 2.54cm). Nguyên tắc chung là chọn đạn có chiều dài bằng hoặc nhỏ hơn chiều dài cho phép. Ví dụ súng đạn chùm Winchester 1300 12ga có in trên nòng chiều dài viên đạn được phép là 3 inch thì bạn có thể dùng đạn 2 3/4 và 3 inch cho súng này đều được.

25. Choke của súng đạn chùm và mẫu bắn (shot pattern)
Choke: độ thắt hẹp tại đầu nòng của súng đạn chùm.
Mẫu bắn (shot pattern): Độ tán rộng của chùm bi sau khi chạm vào một mục tiêu cố định.
Khi viên đạn được bắn ra từ súng đạn chùm, các viên bi rời nòng súng và bắt đầu tóe rộng ra thành hình nón. Các viên bi càng bay xa thì độ tán rộng (spread) của chùm bi càng lớn. Các súng đạn chùm dùng các loại choke khác nhau để kiểm soát độ tán rộng này.
Choke của súng đạn chùm có tác dụng giống như vòi nước rửa xe. Đầu vòi càng nhỏ thì tia nước càng mạnh và hẹp tương tự như choke loại full của súng. Mở to vòi thì tia nước lan tỏa rộng giống như trường hợp choke loại cylinder của súng.
Khoảng cách từ súng đến mục tiêu sẽ quyết định loại choke nào phù hợp. Choke không làm thay đổi sức mạnh của súng mà chỉ dùng để kiểm soát độ tán rộng của chùm đạn tại một khoảng cách nhất định.
Hình bên dưới cho thấy hiệu quả của một số loại choke thông dụng. Choke kiểm soát số lượng viên bi bắn trúng một diện tích nhất định tại các khoảng cách khác nhau.
Cylinder choke để chỉ đầu nòng không giới hạn. Chùm đạn bi sẽ mở rộng gần như ngay lập tức sau khi ra khỏi nòng.
Improved Cylinder choke có độ thắt hẹp tương đối nhỏ. Nó cho phép chùm đạn bi tán rộng khá nhanh, phù hợp với việc săn các loại chim rừng như bồ câu hay chim cút hoặc thỏ. Vì độ tán rộng lớn nên xác suất trúng mục tiêu cao ở cự li gần.
Modified choke có độ thắt hẹp trung bình. Các viên bi bay thành chùm hẹp tạo được mẫu bắn đậm đặc ở khoảng cách lớn. Choke loại này dùng cho việc săn bồ câu rừng hoặc khi kết hợp với đạn bị sắt có thể dùng cho săn vịt và ngỗng. Ngoài ra còn có loại Improved Modified choke có độ thắt hẹp hơi cao hơn loại Modified một chút.
Full choke có độ thắt hẹp lớn. Các viên bi tạo chùm có độ tán rộng nhỏ ở khoảng cách xa, thích hợp với việc săn sóc, gà tây và các loại thú nhỏ ở khoảng cách 30-35 mét. Để tăng khoảng cách tác dụng, thợ săn gà tây đôi khi dùng loại Extra Full hoặc Turkey.
Choke của súng chỉ có tác dụng quyết định độ tán rộng của chùm đạn. Nó không đóng góp gì vào việc làm thay đổi tốc độ của viên bi hay khoảng cách bắn.
Bi sắt (steel shot): Với cùng một kích cỡ thì bi sắt nhẹ hơn bi chì do đó tốc độ và khoảng cách tác dụng sẽ thấp hơn. Ngoài ra, bi sắt cứng hơn bi chì nên các viên bi không bi biến dạng và độ tán rộng của chùm bi hẹp hơn.
Một số thợ săn dùng bi sắt có chỉ số kích cỡ lớn hơn một hoặc hai cỡ so với bi chì để bù vào sự trênh lệch về khối lượng. Người khác thì dùng loại bi sắt có kích cỡ bằng hoặc nhỏ hơn để tạo được nhiều bi trong mẫu bắn. Trước khi bắn, bạn nên lấy mẫu súng với các loại bi khác nhau để biết được loại nào phù hợp.

Bác có vẻ rất am hiểu về súng bộ binh đấy.vote cho bác 5*, xin góp một vài ý kiến của cá nhân tôi trong một vài thuật ngữ ở đây. Breech : là khoá nòng. Firing pin: là kim hoả. Reciever: là thân súng. Muzzle: miệng nòng súng.