G?i

G?i

Vu B?ng
Không bi?t t? mi?n Trung vo d?n d?t C Mau, nh?ng ngy nng b?c, b con c mn an g d?c bi?t Vi?t Nam m mt ru?t không?

? B?c, c? vo kho?ng h?t xuân sang h, ti?t tr?i b?t d?u nng n?c, tôi thu?ng hay nghi d?n m?t mn an xt ra cung c nhi?u thch th: mn g?i c s?ng - m?t mn an d?c bi?t, m cc gia dnh cu k? ? dây v?n ua dng.

Ch? ng?i m?t di?u l an m?t b?a g?i, c?n ph?i t?n công x?p d?t, mua bn; m không ph?i l ngu?i dn b no bây gi? cung c th? lo li?u chu t?t du?c cho ch?ng con m?t b?a g?i hon ton dâ?

Nhung v g?i c s?ng c m?t phong v? d?c bi?t, nên d ? vo nh?ng gia dnh m?i hon ton, c nh?ng ngu?i dn b, con gi thch an "bt t?t" v "bt xê-a-la-ren" hon l an d? Vi?t Nam, v?n c ngu?i dn ông tha thi?t v?i phong v? d?t nu?c t? tay s?m s?a l?y cho k? du?c m?t b?a g?i sinh c?m d? thu?ng th?c cho d? nh? - d r?ng s?m s?a du?c m?t b?a "chn" nhu th? dă t?n th?t l?m công ph?

Tôi hăy cn nh? măi h?i t?n cu, mi?ng an thu?ng kham kh?, th?t t nhung ao h? c l?i nhi?u, ci mn g?i c d k? dă du?c nhi?u ngu?i dng d?n. An ? nh quê mn d không c?u k?, m rau c? l?i s?n, nên cung không m?t công nhi?u qu.

? H thnh khc h?n. Riêng ci vi?c mua du?c th? c cn s?ng hay t ra cung cn tuoi, dă l m?t vi?c kh khan r?i; ?y l chua k? r?ng nhi?u th? rau l?i thi?u th?n ho?c không c n?a, thnh th? an m không du?c hon ton nhu ư mu?n, l?m khi b?c mnh, m?t c? ngon.

L v an ci th? g?i c s?ng, di?u dng ch ư nh?t l rau, m rau không ph?i ch? c m?t hai th? nhu an n?m hay vi b?n th? nhu an ch?: nhung c d?n mu?i th? - m h?u h?t l nh?ng th? rau , l c?u k? nhu l sung, l ?i, l cc t?n, l don, l vông, l s?n, rau hng lng, rau thom, rau mi, ta tô, kinh gi??..

Ng?n ?y th? rau ph?i d?, th? n? d? cho th? kia th g?i m?i hon ton.

Riêng nhn nh?ng th? rau d r?a s?ch, d?t vo khan khô, v?y th?t k? cho ro nu?c r?i by vo trong nh?ng ci dia tr?ng bong, ta cung d? thch m?t v th?y mt r?i r?i ? trong lng. Nhung ci mt d chua th?m vo dâu v?i ci mt lc ngu?i nh bung dia c s?ng lên d? vo gi?a ci "vu?n hoa" xanh ngt d: mi?ng c tr?ng c? nơn ra, trông v?a n?c n?c m l?i v?a khô ro, g?i cho ta c?m tu?ng nhu du?c nhn th?y m?t ngu?i d?p v?a t?m nu?c thang lan di tho th?n trong m?t huê viên d?y m?ng.

Tôi dă t?ng th?y c nhi?u ngu?i h? ni d?n g?i c s?ng th s? tanh, tu?ng ch?ng không th? nu?t cho trôi m?t mi?ng, nhung h? trông th?y m?t mâm g?i by ra th?t d?p, th thu?ng th?c xong m?t mi?ng, ngu?i ?y l?i di an hai v t? v? ng?c nhiên l tuy?t không th?y mi tanh tu?? ?y b?i v c an g?i tuy l s?ng, nhung th?c ra th dă ch? bi?n cho ti r?i, l?i thêm c nh?ng gia v? lm cho m?t mi tanh c?a c di, thnh th? ra d?n lc an th ch? cn th?y c mi thom c?a c, bo m bo thanh, huong v? ng?t m l?i ngt, an mt m l?i không th?y chn.

C l? m?t ph?n cung v th? nên không ph?i b?t c? th? c no cung c th? dng d? an g?i c dâ? C an g?i ph?i l c qu? hay l c chp, d?ng b qu m cung d?ng to qu, d? b?ng bn tay th v??

C d lm xong, ph?i treo lên cho ro nu?c r?i d? lên trên th?t th?t khô, m? ra, l?ng l?y mi?ng n?c, b? da d? Giai do?n th v? nh?t trong vi?c an g?i l b?t d?u t? lc l?y gi?y b?n tr?ng nhu ng th?m ro n??c ? trên mnh t?ng con c r?i l?y dao s?c thi c?p dp c ra t?ng mi?ng, theo chi?u ngang mi?ng c.

Tôi dă t?ng du?c d? m?t b?a g?i sinh c?m c?a m?t v? quan gi v? huu, an th?t c?u k? m th, C di?c nh? b?ng m?t ngn tay, mua v?, dem th? b? m?t ngy m?t dêm, r?i v?t ra cho vo m?t ci th?ng Giang Tây to v?a ngu?i ôm, d?y m?t th? nu?c mua trong v?t. Trên bn an, cc th? rau v gia v? so?n s?a dâu vo d?y c? r?i, khch ng?i v?a ng?m c boi l?i thung thang trong th?ng, v?a nh?m ru??

? tru?c m?t m?i v?, c m?t ci v?t b?ng n?a bn ta? Khch an l?y cc th? rau cho vo bt, c?m v?t xc m?t con c nh? b duong boi lên, r?i l?y gi?y b?n lau khô di, do?n, c? nguyên con c nhu th? cho vo mi?ng, an v?i rau s?ng, ru?i m?t th? tuong d?c bi?t.

Nhi?u ngu?i không th? an du?c th?, v s? tanh nhung theo cc v? dă an quen th an nhu th? m?i l t?n hu?ng ci v? c?a c, m m?i th?t l hon ton gi?i nhi?t.

Thu?ng thu?ng, c s?ng an g?i, tru?c khi dem ra thu?ng th?c, thu?ng du?c u?p vo m?t bt t?i, gia m?t cht mu?i rang, m?t cht du?ng, h? tiêu v tha m? nu?c. T?t c? nh?ng th? d cng v?i c d?u du?c tr?n d?u lên; d? n?a ti?ng d?ng h? th cho vo c m?t cht mu?i diêm tn nh?, m?t cht nu?c ri?ng tr?n d?u; xong dâu d?y, d? nghiêng ci bt cho nu?c ch?y ra r?i l?y dua dem c by trên di?

Nhung lm cho b?a g?i n?i v? m?t ph?n chnh l nh? ci th? nu?c gi?m m ngu?i n?i tr? dă d? vo d r?t nhi?u công ph? Lm cung hoi c?u k? m?t cht.

Lng c b? m?t, ken, r?a s?ch, bam nh? v?i g?ng, t?i, ?t r?i tr?n v?i vi tha l?c rang giă nh?, m?t tha v?ng tr?ng rang thom cung giă nh?, r?i cho m?t tha b?ng ru?u h?m v m?t tha m?t m?

T?t c? nh?ng th? d xo c? lên cho d?u tay v?i hai tha m? nu?c, m?t tha nu?c m?m v m?t n?a bt nu?c l?nh dun sô?

G?i c c m?t ci th d?c bi?t l c nhi?u mi v? cay, d?ng, chua, ng?t, ngi, h?c, m?n, d? c?; th?nh tho?ng l?i bi ci bi c?a ch?t l?c, ch?t v?ng, v c?a ch?t bnh da nu?ng - ch?t bnh da v?n dng an v?i ch? c - thom thoang tho?ng.

M?i mi?ng c, an v?i m?t mi?ng bnh da v v?i d? m?t rau, ru?i gi?m xâm x?p v?a d? nng, an nhu th? qu? l m?t th thanh nhă, d?m d m không bo ng?y - dng măi không bi?t chn.


Nhung g?i không ph?i l ch? an v?i c. Ai s? tanh c th? thu?ng th?c nhi?u th? g?i lm v?i g, v?i tôm, v?i d? dy, v?i cua, v?i tr?ng sam, v?i luon, ch?ch hay th?t l?n.

Riêng tôi, an g?i g tôi th?y thch th hon l ph? g, c l? v bn "di" v?i th?t g v cc gia v? nhu h?t tiêu, hnh v cc th? rau nhu x lch, thom, mi v l?c rang ha h?p v?i nhau hon.

Lc an, g?p th?t g x nh?, chan nu?c dng r?i d?m rau, v bn cng l?c rang giă nh?. L?i an d thông thu?ng. C nhi?u ngu?i mu?n d?i v? g?i g, cn lm theo phuong php sau ny: th?t g gị l?y n?c, thi ch?, dun nu?c sôi ch?n qua, v?t ro nu?c; rau c?n tây l?y ch? non nhng vo nu?c sôi; hnh tây thi ch?: m?y th? d tr?n d?u, ru?i nu?c m?m, du?ng, t?i, ?t, trên r?c l?c rang giă d?i r?i chan, an.

G?i bao t? (t?c l d? dy l?n) cung lm theo phuong php lm g?i g v?a ni, an v?i m?t vi th? rau thôi cung d?; nhung g?i nham cua d?ng th c?n nhi?u rau, không km g g?i c s?ng - m trong d ta không th? no quên du?c kh?, chanh, kinh gi?i, ta tô, rau ram, ng?, hng lng v l l?c. Gi?m d? ch?m th? g?i ny lm v?i b?ng ru?u, c chua, ô mai, du?ng, th?o qu? tn ra, dun chn v?i m? nu?c.

Tôi cn nh? lc t?n cu, ? nh?ng vng quê nhi?u h? ao, c l?m gi?ng sinh c?m, th?nh tho?ng l?i thay d?i l?i an g?i cung l m?t ci th d? tiêu ph th gi? v chi?u kh?u ci c?a chng ta m?t cch nên tho v??

G?i tr?ng sam, lm kho - dng d? d?p m?t v ru?t sam - an mt v ng?t; g?i su?n l?n, bp thnh v giă t?i cho vo tr?n d?u v?i l l?c v nu?c ch?m, an s?m s?t m l? mi?ng; g?i tôm nhng gi?m dng v?i bnh da, rau v tuong ng?t an thom ngt, bi, hoi bo, nhung không v th? m không mt ru?t.

Ngu?i H N?i không an g?i c thi?t linh m?y khi v g?i nh?ch, g?i luon, ch?ch, nheo, trê cung không du?c ngu?i ta ua l?m; nhung m?t dôi khi c ai ? du?ng r?ng v? lm qu cho m?t cht th?t nai m ta r?i th? gi? lm m?t th? g?i nai (g?i l nai nhng l?i Lo) âu cung l m?t th khi?n mu?n lư th v... l? mi?ng.

An th? g?i ny, không c?n ph?i nhi?u rau l?m, nhung không th? thi?u du?c rau hng lng v hnh tâ?

Th?t nai s?ng, l?a ch? n?c, thi mơng d? ra trên di? Lc an, nh?c ci h?a l con d?t lên trên bn, trên d? m?t ci soong; trong soong, c nu?c gi?m dun sô? Khi an, nhng th?t vo trong nu?c gi?m, cho th?t ti, r?i an v?i cc th? rau v ch?m v?i tuong Lo lm b?ng nu?c m?m, nu?c c?t d?a, x?, ?t, du?ng v l?c rang.

L?i g?i Lo ny nh?c ta nh? d?n t? p l c?a ngu?i Tu, nhung thanh hon v thu?ng an v? ma rt; ngoi ra, cc th? g?i khc th dng v? ma n?c, an cho mt.

Đ l m?t l?i an d?c bi?t thch th v nhn nhă, d? quy?n ru ngu?i, không th? an luôn, nhung lâu không dng th nh? - nh?t l nh? ci không kh lc an. Th?t v?y, trong t?t c? cc mn an Vi?t Nam, nhiêu khê v c?u k? nh?t c l? chnh l mn g?i: không nh?ng tru?c khi an ph?i d?ng công ki?m d? rau c? v gia v?, m trong khi an l?i cn ph?i an d? dng, thong th? th m?i th?y ngon v hu?ng du?c hon ton ci th c?a ao h? l?n v?i huong v? rau c? c?a d?t nu?c ng?t ngo mt ru??

Hăy thêm vo d m?t bnh ru?u sen Tây H? th?t ngt huong, ta s? th?y s?ng l?i c? m?t thu? thanh bnh ngy tru?c, th?i gi? trôi qua di nhu ti?ng dn, ti?ng ht, m lng ngu?i t bn v? chuy?n danh, l?i, du?c, thu?..

Nhung m th?i gian d dă qua r?? Trên s? d? v?, m cn ngu?i an nhu th?, c khi cung l m?t ci t?i, nhung nhi?u khi ng?m nghi, n?u m không lm du?c di?u ch l?i cho dân cho nu?c, th l?m khi gi? m?t b?a g?i ra an nhu th? c khi l?i cn d? h?i cho bao nhiêu ngu??