GIỚI THIỆU TOPIC: Những bài thơ (Pittypat sưu tầm) về Hà nội - Mục lục trang 10

Thư gửi bạn xa Anh có yêu Hà Nội của ngày xưa
Những ngói cũ màu rêu nứt nẻ
Câu ca dao ngậm tiếng mùa se sẽ
Uể oải buồn đưa nhịp võng ban trưa.
Anh có yêu những ô kính hắt mờ
Tường vôi trắng cánh cổng kêu cọt kẹt,
Sau rèm cửa có đôi chim tránh rét
Mỗi hẹn về để đến tuổi mùa đông
Anh có yêu giàn hoa giấy màu hồng
Người đi xa lấy đặt tên cho phố
Mùa năm ấy đã nhạt màu trong sổ
Hẹn mùa này về hái nụ đầu tiên
Anh có yêu những ngõ nhở không tên
Có bé gái nhảy dây cười vô cớ
Bao kỉ niệm xép dày như chồng vở
Bưổi khai trường anh tặng lại cho em
Anh sẽ ngồi dán nhãn lại cho em
Trang hoạ báo bọc những điều chưa nói
Còn một câu ma em không hỏi,
Nhưng em tin là anh sẽ trả lời...
...em giấu gì trong lá thu bay...

Hà nội trong tôi
Hà Nội
Tuổi thơ tôi
Diệu huyền như những câu chuyện cổ
Nắng thu vàng
nhấp nhô mái phố
Những con đường lá xanh như mơ
Hà Nội
Là mẹ tôi ôm ấp cả tuổi thơ
Chắt chiu cho tôi từng niềm vui nhỏ bé
Vườn Bách Thảo
Búp đa vàng
Tiếng ve kêu
Những chiều đi đổ dế
Mỗi góc vườn giấu bao niềm vui
Yêu đến xao lòng phố nhỏ của tôi
Chiếc là vàng rơi
Màu hoa vàng da diết
Tình yêu ấy chỉ có lòng tôi biết
Khi đi xa, trở về
Phố nhỏ lại êm đềm say đắm hát tôi nghe
Xao động hàng cây
Cánh bằng lăng tím ngát
Ðể lòng tôi cứ ngân nga câu hát
"Hà Nội ơi!"
đến tha thiết, nghẹn ngào...
Nguyễn Thị Thanh Hảo
...em giấu gì trong lá thu bay...

Hà nội trong tôi
Hà Nội
Tuổi thơ tôi
Diệu huyền như những câu chuyện cổ
Nắng thu vàng
nhấp nhô mái phố
Những con đường lá xanh như mơ
Hà Nội
Là mẹ tôi ôm ấp cả tuổi thơ
Chắt chiu cho tôi từng niềm vui nhỏ bé
Vườn Bách Thảo
Búp đa vàng
Tiếng ve kêu
Những chiều đi đổ dế
Mỗi góc vườn giấu bao niềm vui
Yêu đến xao lòng phố nhỏ của tôi
Chiếc là vàng rơi
Màu hoa vàng da diết
Tình yêu ấy chỉ có lòng tôi biết
Khi đi xa, trở về
Phố nhỏ lại êm đềm say đắm hát tôi nghe
Xao động hàng cây
Cánh bằng lăng tím ngát
Ðể lòng tôi cứ ngân nga câu hát
"Hà Nội ơi!"
đến tha thiết, nghẹn ngào...
Nguyễn Thị Thanh Hảo
...em giấu gì trong lá thu bay...

HÀ NỘI PHỐ
Chương một
1.
Em ơi ! Hà Nội - phố !
Ta còn em mùi hoàng lan
Còn em hoa sữa.
Tiếng giày gọi đường khuya
Thang gác cọt kẹt thời gian
Thân gỗ ...
Ta còn em màu xanh thật đêm
Ngôi sao lẻ
Xào xạc chùm cây gió
Chiếc lá lạc vào căn xép nhỏ
Lá thư quên địa chỉ.
Quay về ...
2.
Ta còn em một gốc cây
Một cột đèn
Ai đó chờ ai ?
Tóc cắt ngang
Xõa xõa bờ vai ...
Ta còn em ngã ba nào ?
Chiếc khăn quàng tím đỏ,
Khuôn mặt chưa quen
Bỗng xôn xao nỗi khổ !
Góc phố ấy mở đầu
Trang tình sử ! ...
Ta còn em Ô Quan Chưởng
Mảng tường thành
Màu đá rủ
Tiếng sáo đầu ngõ vu vơ
Màu xanh đêm in hình khung cửa
Cô gái buồn đứng im
Tóc xõa
Gã Trương Chi nào ôm ghi-ta
Hóa đá
Ta còn em chuyến tàu khuya
Về muộn
Qua cầu...
3.
Ta còn em con đường vắng
Rì rào cơn lốc nhỏ
Gót chân ai qua mùa lá đổ ?
Nhà thờ Cửa Bắc,
Chiều tan lễ,
Chuông nguyện còn mãi ngân nga ...
4.
Ta còn em ngọn đèn dầu,
Vừng sáng nhỏ
Chén rượu làng Vân
Người khách lẻ,
Bà quán ngâm nga quẻ bói Kiều
Lão mù bán "phá sa"
Gậy dò đường khua lạch cạch
Tiếng rao buồn dằng dặc trong đêm...
Chương hai
6.
Ta còn em khúc tự tình ca
Đôi chim khuyên gọi nhau
Trong bụi cỏ
Đôi guốc bỏ quên bên ghế đá,
Tiếng ve ra rả mùa hè ...
Còn em đường cũ Cổ Ngư
La đà,
Cành phượng vĩ.
Hoàng hôn xa đến tự bao giờ,
Nắng chiều phai trên sóng Tây Hồ.
Những bước chân tìm nhau
Rất vội,
Tiếng thì thầm sớm hôm buổi tối,
Cuộc tình hờ
Bỗng chốc
Nghiêm trang ...
Chương ba
9.
Ta còn em một hàng Đào
Không còn bán đào
Một hàng Bạc
Không còn thợ bạc
Đường Tràng Thi
Không chõng không lều
Không ông nghè
Bái tổ vinh qui...
Ta còn em đường lượn mái cong
Ngôi chùa cũ,
Tháng năm buồn lệch xô ngói âm dương
Ai đó ngồi bên gốc đại,
Chợt quên ai kia
Đứng đợi bên đường.
Chương bốn
10.
Em ơi ! Hà Nội - phố !
Ta còn em đám mây in bóng rồng bay
Cổng đền Quan Thánh
Cờ đuôi nheo ngũ sắc
Còn em dãy bia đá
Nhân hình hội tụ
Rêu phong gìn giữ nét tài hoa ...
(...)
Ta còn em tiếng trống tan trường
Áo thanh thiên điệp màu liễu rủ.
Đôi guốc cao mài mòn đại lộ,
Một ngả nào lưu dấu gót tài hoa.
Còn em mãi mãi dáng kiêu sa
Lặng lẽ theo em về phố ...
11.
Ta còn em những ánh sao sa,
Tia hồi quang
Chớp chớp trên đường
Toa xe điện cuối ngày,
Áo bành tô cũ nát ...
Lanh canh ! Lanh canh !
Tiếng hàng ngày hay hồi âm
Thuở chiềng khua ? ...
Ta còn em ngọn đèn khuya
Vùng sáng nhỏ
Bà quán mải mê câu chuyện
Nàng Kiều
Rượu làng Vân lung linh men ngọt
Mắt cô nàng lúng liếng, đong đưa
Những chàng trai say suốt mùa ...
Chương năm
13.
Ta còn em cánh cửa sắt
Lâu ngày không mở.
Nhà ai ?
Qua đó.
Bâng khuâng nhớ tuổi học trò
Còn em giàn thiên lý chết khô,
Cỏ mọc hoang trong vườn nắng,
Còn em tiếng ghi-ta
Bập bùng
Tự sự
Châm lửa điếu thuốc cuối cùng
Xập xòa
Kỷ niệm.
Đêm Kinh Kỳ thuở ấy,
Xanh lơ ...
17.
Ta còn em chiếc lá bàng đầu tiên
Nhuộm đỏ
Cô gái gặp nắng hanh.
Chợt hồng đôi má
Cơn mưa nào đi nhanh qua phố
Một chút xanh hơn
Trời Hà nội hôm qua ...
Ta còn em cô hàng hoa
Gánh mùa thu
Qua cổng chợ
Những chùm hoa tím
Ngát
Mùa thu ...
Chương sáu
18.
Em ơi ! Hà Nội - phố !
Ta còn em một màu xanh thời gian
Chợt nhòe,
Chợt hiện
Chợt lung linh ngọn nến,
Chợt mong manh
Một dáng
Một hình
20.
Ta còn em một phút mê cuồng
Người nghệ sĩ lang thang hè phố
Bơ vơ
Không nhớ nổi con đường.
Ngay trước cổng nhà mẹ cha
Còn em một bóng chiều sa
Những câu thơ, những bức tranh
Đời đời
Lỡ dở ...
Chương bảy
21.
Em ơi ! Hà Nội - phố !
Ta còn em những giọt sương
Nhòa nhòa bóng điện
Mặt nước Hồ Gươm
Một đêm trở lạnh.
Cánh nhạn chao nghiêng
Chiều cuối,
Giã từ...
23.
Em ơi ! Hà Nội - phố !
Ta còn em cánh tay trần
Mở cửa
Mùa Xuân trong khung :
Giò phong lan
Điệp vàng rực rỡ
Từng cây khô óng ả sợi tơ hồng
Đường phố dài
Chi chít chồi sinh
Màu ước vọng in hình
Xanh nõn lá ...
Ta còn em,
Hà Nội - phố, em ơi !
Ta còn em,
Em ơi ! Hà Nội, phố ...
=========================
Phần này được chép lại nhờ bạn Crystal
Ta còn em Ô Quan Chưởng
Mảng tường thành màu đá cũ
Tiếng sáo đầu ngõ vu vơ
Màu xanh đêm in hình khung cửa
Cô gái buồn đứng im
Tóc xoã...
Gã Chương Tri nào ôm ghi ta
Hoá đá
Ta còn em chuyến tàu khuya
Về muộn...
Qua cầu
Ta còn em ngọn đèn dầu
Vừng sáng nhỏ
Chén rượu làng Vân
Người khách lẻ
Bà quán ngâm nga quẻ bói Kiều
Lão mù bán "phá sá"
Gậy dò đường khuya lạch cạch
Tiếng rao buồn dằng dặc trong đêm
Ta còn em một hàng Đào
Không còn bán đào
Một hàng Bạc
Không còn thợ bạc
Đường Tràng Thi
Không chõng không lều
Không ông nghè bái tổ
Vinh qui...
Ta còn em đường lượn mái cong
Ngôi chùa cổ
Ai đó đứng im dưới gốc đại già
Chợt quên
Ai bên kia đường đứng đợi
Cuộc đời có một lúc nào
Chỉ là một thoáng bâng quơ
Ta còn em một ngõ cụt bất ngờ
Ta còn em hơi gió se se
Làn mưa bụi ....
...em giấu gì trong lá thu bay...

HÀ NỘI PHỐ
Chương một
1.
Em ơi ! Hà Nội - phố !
Ta còn em mùi hoàng lan
Còn em hoa sữa.
Tiếng giày gọi đường khuya
Thang gác cọt kẹt thời gian
Thân gỗ ...
Ta còn em màu xanh thật đêm
Ngôi sao lẻ
Xào xạc chùm cây gió
Chiếc lá lạc vào căn xép nhỏ
Lá thư quên địa chỉ.
Quay về ...
2.
Ta còn em một gốc cây
Một cột đèn
Ai đó chờ ai ?
Tóc cắt ngang
Xõa xõa bờ vai ...
Ta còn em ngã ba nào ?
Chiếc khăn quàng tím đỏ,
Khuôn mặt chưa quen
Bỗng xôn xao nỗi khổ !
Góc phố ấy mở đầu
Trang tình sử ! ...
Ta còn em Ô Quan Chưởng
Mảng tường thành
Màu đá rủ
Tiếng sáo đầu ngõ vu vơ
Màu xanh đêm in hình khung cửa
Cô gái buồn đứng im
Tóc xõa
Gã Trương Chi nào ôm ghi-ta
Hóa đá
Ta còn em chuyến tàu khuya
Về muộn
Qua cầu...
3.
Ta còn em con đường vắng
Rì rào cơn lốc nhỏ
Gót chân ai qua mùa lá đổ ?
Nhà thờ Cửa Bắc,
Chiều tan lễ,
Chuông nguyện còn mãi ngân nga ...
4.
Ta còn em ngọn đèn dầu,
Vừng sáng nhỏ
Chén rượu làng Vân
Người khách lẻ,
Bà quán ngâm nga quẻ bói Kiều
Lão mù bán "phá sa"
Gậy dò đường khua lạch cạch
Tiếng rao buồn dằng dặc trong đêm...
Chương hai
6.
Ta còn em khúc tự tình ca
Đôi chim khuyên gọi nhau
Trong bụi cỏ
Đôi guốc bỏ quên bên ghế đá,
Tiếng ve ra rả mùa hè ...
Còn em đường cũ Cổ Ngư
La đà,
Cành phượng vĩ.
Hoàng hôn xa đến tự bao giờ,
Nắng chiều phai trên sóng Tây Hồ.
Những bước chân tìm nhau
Rất vội,
Tiếng thì thầm sớm hôm buổi tối,
Cuộc tình hờ
Bỗng chốc
Nghiêm trang ...
Chương ba
9.
Ta còn em một hàng Đào
Không còn bán đào
Một hàng Bạc
Không còn thợ bạc
Đường Tràng Thi
Không chõng không lều
Không ông nghè
Bái tổ vinh qui...
Ta còn em đường lượn mái cong
Ngôi chùa cũ,
Tháng năm buồn lệch xô ngói âm dương
Ai đó ngồi bên gốc đại,
Chợt quên ai kia
Đứng đợi bên đường.
Chương bốn
10.
Em ơi ! Hà Nội - phố !
Ta còn em đám mây in bóng rồng bay
Cổng đền Quan Thánh
Cờ đuôi nheo ngũ sắc
Còn em dãy bia đá
Nhân hình hội tụ
Rêu phong gìn giữ nét tài hoa ...
(...)
Ta còn em tiếng trống tan trường
Áo thanh thiên điệp màu liễu rủ.
Đôi guốc cao mài mòn đại lộ,
Một ngả nào lưu dấu gót tài hoa.
Còn em mãi mãi dáng kiêu sa
Lặng lẽ theo em về phố ...
11.
Ta còn em những ánh sao sa,
Tia hồi quang
Chớp chớp trên đường
Toa xe điện cuối ngày,
Áo bành tô cũ nát ...
Lanh canh ! Lanh canh !
Tiếng hàng ngày hay hồi âm
Thuở chiềng khua ? ...
Ta còn em ngọn đèn khuya
Vùng sáng nhỏ
Bà quán mải mê câu chuyện
Nàng Kiều
Rượu làng Vân lung linh men ngọt
Mắt cô nàng lúng liếng, đong đưa
Những chàng trai say suốt mùa ...
Chương năm
13.
Ta còn em cánh cửa sắt
Lâu ngày không mở.
Nhà ai ?
Qua đó.
Bâng khuâng nhớ tuổi học trò
Còn em giàn thiên lý chết khô,
Cỏ mọc hoang trong vườn nắng,
Còn em tiếng ghi-ta
Bập bùng
Tự sự
Châm lửa điếu thuốc cuối cùng
Xập xòa
Kỷ niệm.
Đêm Kinh Kỳ thuở ấy,
Xanh lơ ...
17.
Ta còn em chiếc lá bàng đầu tiên
Nhuộm đỏ
Cô gái gặp nắng hanh.
Chợt hồng đôi má
Cơn mưa nào đi nhanh qua phố
Một chút xanh hơn
Trời Hà nội hôm qua ...
Ta còn em cô hàng hoa
Gánh mùa thu
Qua cổng chợ
Những chùm hoa tím
Ngát
Mùa thu ...
Chương sáu
18.
Em ơi ! Hà Nội - phố !
Ta còn em một màu xanh thời gian
Chợt nhòe,
Chợt hiện
Chợt lung linh ngọn nến,
Chợt mong manh
Một dáng
Một hình
20.
Ta còn em một phút mê cuồng
Người nghệ sĩ lang thang hè phố
Bơ vơ
Không nhớ nổi con đường.
Ngay trước cổng nhà mẹ cha
Còn em một bóng chiều sa
Những câu thơ, những bức tranh
Đời đời
Lỡ dở ...
Chương bảy
21.
Em ơi ! Hà Nội - phố !
Ta còn em những giọt sương
Nhòa nhòa bóng điện
Mặt nước Hồ Gươm
Một đêm trở lạnh.
Cánh nhạn chao nghiêng
Chiều cuối,
Giã từ...
23.
Em ơi ! Hà Nội - phố !
Ta còn em cánh tay trần
Mở cửa
Mùa Xuân trong khung :
Giò phong lan
Điệp vàng rực rỡ
Từng cây khô óng ả sợi tơ hồng
Đường phố dài
Chi chít chồi sinh
Màu ước vọng in hình
Xanh nõn lá ...
Ta còn em,
Hà Nội - phố, em ơi !
Ta còn em,
Em ơi ! Hà Nội, phố ...
=========================
Phần này được chép lại nhờ bạn Crystal
Ta còn em Ô Quan Chưởng
Mảng tường thành màu đá cũ
Tiếng sáo đầu ngõ vu vơ
Màu xanh đêm in hình khung cửa
Cô gái buồn đứng im
Tóc xoã...
Gã Chương Tri nào ôm ghi ta
Hoá đá
Ta còn em chuyến tàu khuya
Về muộn...
Qua cầu
Ta còn em ngọn đèn dầu
Vừng sáng nhỏ
Chén rượu làng Vân
Người khách lẻ
Bà quán ngâm nga quẻ bói Kiều
Lão mù bán "phá sá"
Gậy dò đường khuya lạch cạch
Tiếng rao buồn dằng dặc trong đêm
Ta còn em một hàng Đào
Không còn bán đào
Một hàng Bạc
Không còn thợ bạc
Đường Tràng Thi
Không chõng không lều
Không ông nghè bái tổ
Vinh qui...
Ta còn em đường lượn mái cong
Ngôi chùa cổ
Ai đó đứng im dưới gốc đại già
Chợt quên
Ai bên kia đường đứng đợi
Cuộc đời có một lúc nào
Chỉ là một thoáng bâng quơ
Ta còn em một ngõ cụt bất ngờ
Ta còn em hơi gió se se
Làn mưa bụi ....
...em giấu gì trong lá thu bay...

Đôi lời về bài thơ "Hà Nội - Phố"
1. Bài thơ của Phan Vũ viết vào tháng Chạp năm 1972, khi cuộc chiến tranh Mỹ-Việt đang trong giai đoạn cuối, khi sự khốc liệt và chịu đựng trên khắp xứ sở như đã đến mức tột cùng. Hủy diệt có thể dẫn đến sớm kết thúc cuộc chiến. Bài học về hai thành phố Nhật bản vẫn còn. Có lẽ trong quyết định rải thảm Hà Nội bằng pháo đài bay B52 có mối liên hệ này.
Hà Nội - thành phố nhỏ, nghèo, lặng lẽ, ít màu sắc rực rỡ. Cái sắc màu chính khi đó là màu xanh xám. Màu xanh của rêu tường, màu xanh của áo phòng không.
Viết gửi những người đi xa khi thành phố quê hương đang bị tàn phá khốc liệt, bài thơ của Phan Vũ không có tiếng bom rơi, không có nhà đổ, không có người chết. Chỉ có lời bình thản của những ngày bình an. Giữa sự sống và cái chết, bình thản là một chọn lựa.
2. Tuy phân ra nhiều chương, nhưng bài thơ như không có sự khác biệt giữa các chương. Tất cả là cảm xúc của tác giả về phố và người Hà Nội. Ba chữ "Ta còn em" được lặp nhiều lần, mở đầu cho nhiều khổ thơ. Đại từ "em" phải chăng có thể hiểu là phố Hà Nội, là người con gái nào đó ẩn hiện suốt bài thơ ? Tác giả, người ở lại trong thành phố bom rơi, như đã hóa thân. Ta còn em ... vì không muốn mất và không mất.

Bài thơ nhiều hình ảnh, từng chữ, từng câu được chắt lọc kỹ lưỡng. Nhưng có lẽ điều làm bài thơ thật hay là những câu chữ chắt lọc rất đẹp ấy được viết thật giản dị. Giản dị như nói, như những lời người thân nhắn gửi. Và vì thế mà gửi gắm được tới người đọc, tới người đi xa.
3. Thơ có nhạc và nhạc có thơ. Hay vì bản nhạc đã thấm vào lòng mà đọc bài thơ luôn thấy ngân nga tiếng hát. Hay vì bài thơ ngọt ngào mà khi đọc lòng thường cất tiếng hát theo.
4. "Hà Nội - phố" có nhiều câu chữ, nhiều hình ảnh "đắt", gợi cảm xúc, gợi nhớ về những gì thật riêng của thành phố, những gì thật riêng của mỗi người. Đó là những lời tần ngần về "ngôi sao lẻ", "chiếc lá lạc", "mối tình hờ", "giàn thiên lý chết khô", "giọt sương nhòa nhòa bóng điện", tóc "xõa xõa bờ vai"...
Một chút nao nao, một chút bâng khuâng, một chút lung linh.
Về những căn nhà cũ của ba mươi sáu phố phường. Ở Hà Nội, chỉ những nhà đã xây cất từ thời Pháp mới có thang gác bằng gỗ, cũ lắm rồi
Thang gác cọt kẹt thời gian
Thân gỗ ...
Về Hồ Tây mênh mông mà đứng đâu cũng thấy chiều tan trên mặt nước
Nắng chiều phai trên sóng Tây Hồ.
Những bước chân tìm nhau
Rất vội
Về những mái chùa xưa xiêu xiêu cùng năm tháng
Tháng năm buồn lệch xô ngói âm dương
Ai đó ngồi bên gốc đại
Về tiếng chuông chiều nhà thờ quen thuộc
Chiều tan lễ,
Chuông nguyện còn mãi ngân nga ...
Về một cuộc sống còn nhiều vất vả, một thuở xa xưa đã hào hoa
Toa xe điện cuối ngày,
Áo bành tô cũ nát
Lanh canh ! lanh canh !
Về say đắm quên cả đất trời
Người nghệ sĩ lang thang hè phố
Bơ vơ
Không nhớ nổi con đường.
Ngay trước cổng nhà mẹ cha
Và khắc khoải của sự sáng tạo vốn không có bến bờ
Những câu thơ, những bức tranh
Đời đời
Lỡ dở ...
5. Bài thơ thấp thoáng nét kiêu sa của người con gái
Rì rào cơn lốc nhỏ
Gót chân ai qua mùa lá đổ ?
để rồi mọi gã trai Hà Nội si tình
Lặng lẽ theo em về phố ...
Nhưng nhiều hơn vẫn là những con người của cuộc sống hàng ngày bình dị, là "bà quán" "mê câu chuyện nàng Kiều", là "cô nàng" mắt "lúng liếng, đong đưa", là "những chàng trai say suốt mùa" ...
6. "Hà Nội - phố" có nhiều câu thơ lạ và đẹp. Lạ nhưng không cố tình làm lạ, và vì thế mà đẹp hơn.
Khuôn mặt chưa quen
Bỗng xôn xao nỗi khổ !
Người ta thường chỉ nói "xôn xao nỗi nhớ". Nhưng nhớ đã thành khổ là nhớ lắm. Thấy khổ vì người lạ thì chắc đã thầm mong nhiều. Khổ nhưng mong nên mới xôn xao.
Ta còn em tiếng trống tan trường
Áo thanh thiên điệp màu liễu rủ.
Đôi guốc cao mài mòn đại lộ
Guốc gỗ mài mòn được đại lộ bao giờ ? Thuở ấy con gái Hà Nội hay đi guốc. Đôi guốc được tác giả hai lần nói đến trong bài thơ
Đôi guốc bỏ quên bên ghế đá
Bỏ quên guốc bên ghế đá thì phải say sưa lắm, cũng say như "áo qua cầu gió bay".
Ta còn em cô hàng hoa
Gánh mùa thu
Qua cổng chợ
Hà Nội có nhiều làng trồng hoa, Nhật Tân, Nghi Tàm, Quảng Bá, Ngọc Hà ... những làng quanh Hồ Tây. Đàn bà, con gái nhà trồng hoa cũng thường là người gánh hoa vào phố bán. Gánh hàng hoa Hà Nội đã đi vào văn học mấy chục năm trước. Gánh gồng là việc nặng, nào có thơ gì. Nhưng "gánh mùa thu" vào phố thì thật là đẹp, thật trân trọng và biết ơn.
Thơ ca hay nói đến Hà Nội với hoa lan, hoa sữa. Cây bàng lại thường đem cho tôi thật nhiều nỗi nhớ về tuổi thơ ở Hà Nội. Lũ trẻ con chúng tôi thường đi chọc hay ném những quả bàng chín vàng ăn ngọt lừ. Rồi hột bàng phơi khô đập lấy nhân ăn béo ngậy. Cây lá xứ mình xanh quanh năm, ít cây như cây bàng lá chuyển màu từ xanh sang đỏ, rồi rụng rồi chỉ còn những cành trơ trụi khẳng khiu run run trong gió bấc (mà tác giả bài hát "Hà Nội - phố" đã gọi là "cây bàng mồ côi mùa Đông")
Ta còn em chiếc lá bàng đầu tiên
Nhuộm đỏ
Đấy là khi mùa Đông đến. Rồi mùa Đông đi qua mùa Xuân tới, khi trời Hà Nội hơi mưa phùn, hơi se se lạnh, cây cối trổ lộc, sẽ thật ấm lòng nhìn thấy cành cành xanh nõn lá non
Chi chít chồi sinh
Màu ước vọng in hình
Và mùa Xuân bỗng xôn xao khi qua đường chợt thoáng thấy tay trần con gái trong cửa sổ
Ta còn em cánh tay trần
Mở cửa
Mùa Xuân trong khung
7. "Từ thuở mang gươm đi mở cõi
Trời Nam thương nhớ đất Thăng Long" ...
Tháng chạp năm 1972, sau hai năm đầu đại học ngành toán tôi đã trong quân đội và xa Hà Nội. Đêm đêm trong căn hầm bên bờ Thạch Hãn chúng tôi quây quanh chiếc đài bán dẫn nhỏ ngóng chờ giọng nói thân quen, "Đây là tiếng nói Việt Nam, phát thanh từ Hà Nội, thủ đô nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa". Biết Hà Nội bị B52 đe dọa. Rồi những ngày bỗng không bắt được tín hiệu gì, mở máy chỉ thấy u u. Nhìn về trời đêm phương Bắc xa xăm mà lòng thắt lại ...
Hà Nội bé nhỏ đã qua gần một thế kỷ của những xung đột và chinh chiến, của những tàn phá và xây dựng, của những điều làm Hà Nội "đẹp và chưa đẹp". Trong những ngày khốc liệt ấy, cái "ta còn" trong bài thơ của Phan Vũ là tình yêu bình dị của cuộc sống Hà Nội. Mãi mãi vẫn còn !
Hà Nội - phố, Em ơi !
Tháng 12, 1996
Tùng Nguyên
...em giấu gì trong lá thu bay...

Đôi lời về bài thơ "Hà Nội - Phố"
1. Bài thơ của Phan Vũ viết vào tháng Chạp năm 1972, khi cuộc chiến tranh Mỹ-Việt đang trong giai đoạn cuối, khi sự khốc liệt và chịu đựng trên khắp xứ sở như đã đến mức tột cùng. Hủy diệt có thể dẫn đến sớm kết thúc cuộc chiến. Bài học về hai thành phố Nhật bản vẫn còn. Có lẽ trong quyết định rải thảm Hà Nội bằng pháo đài bay B52 có mối liên hệ này.
Hà Nội - thành phố nhỏ, nghèo, lặng lẽ, ít màu sắc rực rỡ. Cái sắc màu chính khi đó là màu xanh xám. Màu xanh của rêu tường, màu xanh của áo phòng không.
Viết gửi những người đi xa khi thành phố quê hương đang bị tàn phá khốc liệt, bài thơ của Phan Vũ không có tiếng bom rơi, không có nhà đổ, không có người chết. Chỉ có lời bình thản của những ngày bình an. Giữa sự sống và cái chết, bình thản là một chọn lựa.
2. Tuy phân ra nhiều chương, nhưng bài thơ như không có sự khác biệt giữa các chương. Tất cả là cảm xúc của tác giả về phố và người Hà Nội. Ba chữ "Ta còn em" được lặp nhiều lần, mở đầu cho nhiều khổ thơ. Đại từ "em" phải chăng có thể hiểu là phố Hà Nội, là người con gái nào đó ẩn hiện suốt bài thơ ? Tác giả, người ở lại trong thành phố bom rơi, như đã hóa thân. Ta còn em ... vì không muốn mất và không mất.

Bài thơ nhiều hình ảnh, từng chữ, từng câu được chắt lọc kỹ lưỡng. Nhưng có lẽ điều làm bài thơ thật hay là những câu chữ chắt lọc rất đẹp ấy được viết thật giản dị. Giản dị như nói, như những lời người thân nhắn gửi. Và vì thế mà gửi gắm được tới người đọc, tới người đi xa.
3. Thơ có nhạc và nhạc có thơ. Hay vì bản nhạc đã thấm vào lòng mà đọc bài thơ luôn thấy ngân nga tiếng hát. Hay vì bài thơ ngọt ngào mà khi đọc lòng thường cất tiếng hát theo.
4. "Hà Nội - phố" có nhiều câu chữ, nhiều hình ảnh "đắt", gợi cảm xúc, gợi nhớ về những gì thật riêng của thành phố, những gì thật riêng của mỗi người. Đó là những lời tần ngần về "ngôi sao lẻ", "chiếc lá lạc", "mối tình hờ", "giàn thiên lý chết khô", "giọt sương nhòa nhòa bóng điện", tóc "xõa xõa bờ vai"...
Một chút nao nao, một chút bâng khuâng, một chút lung linh.
Về những căn nhà cũ của ba mươi sáu phố phường. Ở Hà Nội, chỉ những nhà đã xây cất từ thời Pháp mới có thang gác bằng gỗ, cũ lắm rồi
Thang gác cọt kẹt thời gian
Thân gỗ ...
Về Hồ Tây mênh mông mà đứng đâu cũng thấy chiều tan trên mặt nước
Nắng chiều phai trên sóng Tây Hồ.
Những bước chân tìm nhau
Rất vội
Về những mái chùa xưa xiêu xiêu cùng năm tháng
Tháng năm buồn lệch xô ngói âm dương
Ai đó ngồi bên gốc đại
Về tiếng chuông chiều nhà thờ quen thuộc
Chiều tan lễ,
Chuông nguyện còn mãi ngân nga ...
Về một cuộc sống còn nhiều vất vả, một thuở xa xưa đã hào hoa
Toa xe điện cuối ngày,
Áo bành tô cũ nát
Lanh canh ! lanh canh !
Về say đắm quên cả đất trời
Người nghệ sĩ lang thang hè phố
Bơ vơ
Không nhớ nổi con đường.
Ngay trước cổng nhà mẹ cha
Và khắc khoải của sự sáng tạo vốn không có bến bờ
Những câu thơ, những bức tranh
Đời đời
Lỡ dở ...
5. Bài thơ thấp thoáng nét kiêu sa của người con gái
Rì rào cơn lốc nhỏ
Gót chân ai qua mùa lá đổ ?
để rồi mọi gã trai Hà Nội si tình
Lặng lẽ theo em về phố ...
Nhưng nhiều hơn vẫn là những con người của cuộc sống hàng ngày bình dị, là "bà quán" "mê câu chuyện nàng Kiều", là "cô nàng" mắt "lúng liếng, đong đưa", là "những chàng trai say suốt mùa" ...
6. "Hà Nội - phố" có nhiều câu thơ lạ và đẹp. Lạ nhưng không cố tình làm lạ, và vì thế mà đẹp hơn.
Khuôn mặt chưa quen
Bỗng xôn xao nỗi khổ !
Người ta thường chỉ nói "xôn xao nỗi nhớ". Nhưng nhớ đã thành khổ là nhớ lắm. Thấy khổ vì người lạ thì chắc đã thầm mong nhiều. Khổ nhưng mong nên mới xôn xao.
Ta còn em tiếng trống tan trường
Áo thanh thiên điệp màu liễu rủ.
Đôi guốc cao mài mòn đại lộ
Guốc gỗ mài mòn được đại lộ bao giờ ? Thuở ấy con gái Hà Nội hay đi guốc. Đôi guốc được tác giả hai lần nói đến trong bài thơ
Đôi guốc bỏ quên bên ghế đá
Bỏ quên guốc bên ghế đá thì phải say sưa lắm, cũng say như "áo qua cầu gió bay".
Ta còn em cô hàng hoa
Gánh mùa thu
Qua cổng chợ
Hà Nội có nhiều làng trồng hoa, Nhật Tân, Nghi Tàm, Quảng Bá, Ngọc Hà ... những làng quanh Hồ Tây. Đàn bà, con gái nhà trồng hoa cũng thường là người gánh hoa vào phố bán. Gánh hàng hoa Hà Nội đã đi vào văn học mấy chục năm trước. Gánh gồng là việc nặng, nào có thơ gì. Nhưng "gánh mùa thu" vào phố thì thật là đẹp, thật trân trọng và biết ơn.
Thơ ca hay nói đến Hà Nội với hoa lan, hoa sữa. Cây bàng lại thường đem cho tôi thật nhiều nỗi nhớ về tuổi thơ ở Hà Nội. Lũ trẻ con chúng tôi thường đi chọc hay ném những quả bàng chín vàng ăn ngọt lừ. Rồi hột bàng phơi khô đập lấy nhân ăn béo ngậy. Cây lá xứ mình xanh quanh năm, ít cây như cây bàng lá chuyển màu từ xanh sang đỏ, rồi rụng rồi chỉ còn những cành trơ trụi khẳng khiu run run trong gió bấc (mà tác giả bài hát "Hà Nội - phố" đã gọi là "cây bàng mồ côi mùa Đông")
Ta còn em chiếc lá bàng đầu tiên
Nhuộm đỏ
Đấy là khi mùa Đông đến. Rồi mùa Đông đi qua mùa Xuân tới, khi trời Hà Nội hơi mưa phùn, hơi se se lạnh, cây cối trổ lộc, sẽ thật ấm lòng nhìn thấy cành cành xanh nõn lá non
Chi chít chồi sinh
Màu ước vọng in hình
Và mùa Xuân bỗng xôn xao khi qua đường chợt thoáng thấy tay trần con gái trong cửa sổ
Ta còn em cánh tay trần
Mở cửa
Mùa Xuân trong khung
7. "Từ thuở mang gươm đi mở cõi
Trời Nam thương nhớ đất Thăng Long" ...
Tháng chạp năm 1972, sau hai năm đầu đại học ngành toán tôi đã trong quân đội và xa Hà Nội. Đêm đêm trong căn hầm bên bờ Thạch Hãn chúng tôi quây quanh chiếc đài bán dẫn nhỏ ngóng chờ giọng nói thân quen, "Đây là tiếng nói Việt Nam, phát thanh từ Hà Nội, thủ đô nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa". Biết Hà Nội bị B52 đe dọa. Rồi những ngày bỗng không bắt được tín hiệu gì, mở máy chỉ thấy u u. Nhìn về trời đêm phương Bắc xa xăm mà lòng thắt lại ...
Hà Nội bé nhỏ đã qua gần một thế kỷ của những xung đột và chinh chiến, của những tàn phá và xây dựng, của những điều làm Hà Nội "đẹp và chưa đẹp". Trong những ngày khốc liệt ấy, cái "ta còn" trong bài thơ của Phan Vũ là tình yêu bình dị của cuộc sống Hà Nội. Mãi mãi vẫn còn !
Hà Nội - phố, Em ơi !
Tháng 12, 1996
Tùng Nguyên
...em giấu gì trong lá thu bay...

Mái phố
Yêu thương là lòng anh
Bao dung là mái phố
Sinh ở đây thuở nhỏ
Lớn lên tôi đi xa
Trời khi nắng khi mưa
Lại nhớ về mái phố
ơi cái màu ngói cổ
Màu áo mẹ gian lao
Những nét thấp đường cao
Tình yêu không bình lặng!
"Mái buồn nghe sấu rụng" (1)
Cám ơn người làm thơ
Đã đem lòng người xa
Trờ về bên mái phố
Từ những ngày gian khổ
Từ lửa táp bom rơi
Tôi nghĩ về phố tôi
Thấy sao mà vững dạ
Tôi về trong mái nhỏ
Sau mỗi lần gian nan
Như tìm đến bên anh
Sau mỗi niềm cay đắng
Dưới mái nhà thầm lặng
Nghe nắng trời ngoài ô
Nghe gió mạnh về xô
Niềm xạc xào của lá
Nghe hạt mưa nho nhỏ
Từng động lòng tuổi thơ (2)
Nghe rét mướt tràn về
Và ngừng trên mái phố.
Đã quen nhiều gian khổ
Đã quen nhiều hy sinh
Yêu thương là lòng anh
Bao dung là mái phố
Xuân Quỳnh
(1) Thơ Chính Hữu
(2) ý một câu thơ của Bằng Việt
...em giấu gì trong lá thu bay...

Mái phố
Yêu thương là lòng anh
Bao dung là mái phố
Sinh ở đây thuở nhỏ
Lớn lên tôi đi xa
Trời khi nắng khi mưa
Lại nhớ về mái phố
ơi cái màu ngói cổ
Màu áo mẹ gian lao
Những nét thấp đường cao
Tình yêu không bình lặng!
"Mái buồn nghe sấu rụng" (1)
Cám ơn người làm thơ
Đã đem lòng người xa
Trờ về bên mái phố
Từ những ngày gian khổ
Từ lửa táp bom rơi
Tôi nghĩ về phố tôi
Thấy sao mà vững dạ
Tôi về trong mái nhỏ
Sau mỗi lần gian nan
Như tìm đến bên anh
Sau mỗi niềm cay đắng
Dưới mái nhà thầm lặng
Nghe nắng trời ngoài ô
Nghe gió mạnh về xô
Niềm xạc xào của lá
Nghe hạt mưa nho nhỏ
Từng động lòng tuổi thơ (2)
Nghe rét mướt tràn về
Và ngừng trên mái phố.
Đã quen nhiều gian khổ
Đã quen nhiều hy sinh
Yêu thương là lòng anh
Bao dung là mái phố
Xuân Quỳnh
(1) Thơ Chính Hữu
(2) ý một câu thơ của Bằng Việt
...em giấu gì trong lá thu bay...

Hồi âm từ lá thư mùa lũ
(Gửi một người Hà Nội)
Làm sao hiểu hết Hà Nội lũ dữ
Thư em viết nửa trang giấy học trò
Những con nước trườn lên mái phố,
Nỗi đau chẳng thể lấy tay đo.
Cảm ơn em lá thư còn hương cốm,
Khi hồ Gươm cơn lũ khoáy đục ngầu
Quê ngoại đó, nhưng xa xăm đó
Anh chưa về thăm trở giấc nghẹn ngào!
Dải miền trung nắng thôi đỏ lửa
Ngọt dằm quả sấu em gửi đường xa
Đành một lần lỗi hẹn Tháp Bút
Rét tháng Mười chơm chớm đất Tuy Hoà
Mai đi học em choàng thêm áo
Nét môi ngoan xin hãy để dành,
Tan trường có qua phố Bà Triệu
Ghé vào thăm ông ngoại hộ anh./.
...em giấu gì trong lá thu bay...