GÓC VĂN TRONG THI CA

Kỉ niệm là những gì không trọn vẹn
Ta mang theo nhiều yêu mến trong đời
Thời gian cứ thấm thoát trôi đi để xuân đến hè qua, đông tàn thu rụng, để bao lần cánh **** phượng lại khoe mình cùng dòng lưu bút. Hoa phượng, hoa học trò, màu hoa chia ly vẫn luôn rực rỡ lung linh trong ánh nắng mặt trời như tâm hồn học sinh vẫn trắng trong, hồn nhiên, tinh nghịch. Phượng vẫn đỏ thắm, áo trắng vẫn vô tư nhưng có ai hay rằng những đợt sóng thời gian lần lượt cuốn trôi, cướp đi những tháng ngày vui vẻ chỉ còn chăng những kỷ niệm luyến nhớ của một thời "không sách vở cầm tay, có tâm sự đi nói cùng cây cỏ".

Cuộc vui nào không có ngày tàn? hạnh phúc nào là vĩnh cửu ? Dù cho tất cả đã trôi qua nhưng vẫn tồn tại bất tử trong mỗi chúng ta những dấu ấn khó phai mờ. Rơi rớt đâu đây trong tiếc nuối tà áo dài trắng trinh nguyên, đôi mắt buồn bâng khuâng luyến nhớ, và nửa vầng trăng chẳng còn dịp để tròn...
Theo tháng ngày thời gian kỷ niệm đã trôi đi... xa mãi... tầm tay với... nhưng tuổi học trò vẫn còn ở lại trong lòng mỗi chúng ta...
"Kỷ niệm là phút chia tay còn lưu luyến
Là con đường ngập nắng vội mưa mau
Là ngập ngừng chưa dám gọi tên nhau
Cổng trường ai đứng đón ai giờ tan học."
(Kỷ Niệm - Ngô Tịnh Yên)

Những tình cảm ấy tuy rất nhẹ nhàng như là hư không nhưng lại rất thực, rất đậm đà khắc sâu trong từng mạch máu đang lưu chuyển qua mỗi nhịp đập của con tim và đọng lại với dòng thời gian...
"Áo trắng ơi ta tìm em hoa phượng
Ước mơ nhiều gặt hái được bao nhiêu ?"
(Sưu tầm)
Những kỷ niệm đẹp của thời áo trắng vẫn sống mãi trong tâm hồn của mỗi chúng ta ! Cho dù đã qua rồi nhưng lòng vẫn nhớ.
"Chín mười năm ngồi ghế học sinh
Giờ lưu bút, viết sao cho hết !
Nước mắt ai để dành trong viết
Chờ thả dòng mực tím bâng khuâng
Nắng chiều hè rưng rức bên sông
Quên nhuộm tím áo dài bè bạn"
(Lưu bút hồng - Nguyễn Như Mây)
Tuổi mười tám tiếng cười tiếng khóc
Trên đường đời khó nhọc bước gian truân
Còn yếu non thơ dại đã biết gì
Nhưng ta mạnh chân từng bước nhỏ

Cà phê muối.
Tặng người thích uống cà phê muối....
Họ ngồi cạnh nhau trong một quán cà phê xinh xắn. Anh căng thẳng đến độ không biết bắt đầu câu chuyện như thế nào. Cô gái cảm thấy rất khó chịu: "Để mình về nhà còn hơn...", cô nghĩ thầm. Bỗng nhiên, chàng ******** người bồi bàn đến và nói: "Vui lòng cho tôi thêm một tí muối vào ly cà phê nhé!". Mọi người ngạc nhiên nhìn anh. Mặt đỏ bừng ngượng nghịu, nhưng rồi anh vẫn uống ly cà phê ấy. Cô gái tò mò hỏi:
- Tại sao anh lại có sở thích lạ lùng thế?
Anh trả lời:
- Khi còn là một đứa trẻ, tôi sống gần biển. Lúc ấy do thường chơi đùa trước sóng biển nên tôi có thể nếm được mùi vị của biển, cảm giác nó mặn mà và có vị chát. Mùi vị ly cà phê này cũng thế. Nó gợi cho tôi nhớ về tuổi thơ của mình, về ngôi nhà nhỏ bên bờ biển và tôi nhớ cha mẹ tôi- người suốt đời sống ở đấy- biết bao nhiêu!
Nói đến đấy, đôi mắt anh đẫm lệ. Cô gái vô cùng xúc động trước những cảm xúc chân thật tận đáy lòng chàng trai. Một người đàn ông như thế hắn là người sống rất tình nghĩa và yêu quí, có trách nhiệm với gia đình. Cô bất đầu kể về thời thơ ấu, gia đình, công việc... của mình. Buổi trò chuyện thật tuyệt vời và đó là sự khởi đầu tốt đẹp. Những lần hò hẹn sau, cô gái nhận ra chàng trai thật sự là người mà cô cần: anh có lòng khoan dung, trái tim nồng hậu, sự chân thành... Anh là người đàn ông tốt mà cô không thể để vuột mất. Rồi mọi chuyện diễn ra hệt như một câu chuyện cổ tích có hậu: hoàng tử cưới công chúa họ sống một cuộc đời hạnh phúc bên nhau. Và mỗi khi pha cà phê cho chồng, cô luôn thêm vào một tí muối theo cách mà anh thích.
40 năm sau... người đàn ông qua đời, để lại cho người vợ lá thư:
"Em yêu quí, hãy tha thứ cho anh, cả cuộc đời anh đã nói dối em. Nhưng chỉ một việc duy nhất: ly cà phê muối. Em còn nhớ lần hò hẹn đầu tiên của chúng mình? Lúc ấy anh đã quá lúng túng, thật ra anh muốn thêm tí đường vào ly cà phê nhưng anh đã nói nhầm thành muối. Thật khó để thay đổi lời nói nên anh đành phải uống ly cà phê ấy. Nhưng anh không thể ngờ điều đó đã bắt đầu cho mối quan hệ của chúng ta. Đã nhiều lần anh định nói sự thật ấy với em nhưng anh lại sợ mất em. Bây giờ anh không còn lo lắng điều gì nữa, anh muốn cho em biết sự thật: anh không thích uống cà phê muối, mùi vị của nó mới tệ làm sao... Nhưng nhờ nó mà anh đã có em, anh đã tự hứa rằng sẽ không bao giờ nói dối em bất cứ điều gì nữa và suốt cuộc đời anh đã không vi phạm lời hứa ấy. Có em trong đời, đó là hạnh phúc lớn nhất của anh. Nếu có thể được sống thêm một lần nữa, anh sẽ vẫn muốn được bên em và có em làm vợ, thậm chí anh có phải uống cà phê muối..."
Đôi mắt cô nhòe đi và lá thư ướt đẫm... Một ngày, có người hỏi cô: "Mùi vị của cà phê muối thế nào?". "Rất ngọt ngào, bạn ạ!", cô trả lời.
Tuổi mười tám tiếng cười tiếng khóc
Trên đường đời khó nhọc bước gian truân
Còn yếu non thơ dại đã biết gì
Nhưng ta mạnh chân từng bước nhỏ

Cà phê muối.
Tặng người thích uống cà phê muối....
Họ ngồi cạnh nhau trong một quán cà phê xinh xắn. Anh căng thẳng đến độ không biết bắt đầu câu chuyện như thế nào. Cô gái cảm thấy rất khó chịu: "Để mình về nhà còn hơn...", cô nghĩ thầm. Bỗng nhiên, chàng ******** người bồi bàn đến và nói: "Vui lòng cho tôi thêm một tí muối vào ly cà phê nhé!". Mọi người ngạc nhiên nhìn anh. Mặt đỏ bừng ngượng nghịu, nhưng rồi anh vẫn uống ly cà phê ấy. Cô gái tò mò hỏi:
- Tại sao anh lại có sở thích lạ lùng thế?
Anh trả lời:
- Khi còn là một đứa trẻ, tôi sống gần biển. Lúc ấy do thường chơi đùa trước sóng biển nên tôi có thể nếm được mùi vị của biển, cảm giác nó mặn mà và có vị chát. Mùi vị ly cà phê này cũng thế. Nó gợi cho tôi nhớ về tuổi thơ của mình, về ngôi nhà nhỏ bên bờ biển và tôi nhớ cha mẹ tôi- người suốt đời sống ở đấy- biết bao nhiêu!
Nói đến đấy, đôi mắt anh đẫm lệ. Cô gái vô cùng xúc động trước những cảm xúc chân thật tận đáy lòng chàng trai. Một người đàn ông như thế hắn là người sống rất tình nghĩa và yêu quí, có trách nhiệm với gia đình. Cô bất đầu kể về thời thơ ấu, gia đình, công việc... của mình. Buổi trò chuyện thật tuyệt vời và đó là sự khởi đầu tốt đẹp. Những lần hò hẹn sau, cô gái nhận ra chàng trai thật sự là người mà cô cần: anh có lòng khoan dung, trái tim nồng hậu, sự chân thành... Anh là người đàn ông tốt mà cô không thể để vuột mất. Rồi mọi chuyện diễn ra hệt như một câu chuyện cổ tích có hậu: hoàng tử cưới công chúa họ sống một cuộc đời hạnh phúc bên nhau. Và mỗi khi pha cà phê cho chồng, cô luôn thêm vào một tí muối theo cách mà anh thích.
40 năm sau... người đàn ông qua đời, để lại cho người vợ lá thư:
"Em yêu quí, hãy tha thứ cho anh, cả cuộc đời anh đã nói dối em. Nhưng chỉ một việc duy nhất: ly cà phê muối. Em còn nhớ lần hò hẹn đầu tiên của chúng mình? Lúc ấy anh đã quá lúng túng, thật ra anh muốn thêm tí đường vào ly cà phê nhưng anh đã nói nhầm thành muối. Thật khó để thay đổi lời nói nên anh đành phải uống ly cà phê ấy. Nhưng anh không thể ngờ điều đó đã bắt đầu cho mối quan hệ của chúng ta. Đã nhiều lần anh định nói sự thật ấy với em nhưng anh lại sợ mất em. Bây giờ anh không còn lo lắng điều gì nữa, anh muốn cho em biết sự thật: anh không thích uống cà phê muối, mùi vị của nó mới tệ làm sao... Nhưng nhờ nó mà anh đã có em, anh đã tự hứa rằng sẽ không bao giờ nói dối em bất cứ điều gì nữa và suốt cuộc đời anh đã không vi phạm lời hứa ấy. Có em trong đời, đó là hạnh phúc lớn nhất của anh. Nếu có thể được sống thêm một lần nữa, anh sẽ vẫn muốn được bên em và có em làm vợ, thậm chí anh có phải uống cà phê muối..."
Đôi mắt cô nhòe đi và lá thư ướt đẫm... Một ngày, có người hỏi cô: "Mùi vị của cà phê muối thế nào?". "Rất ngọt ngào, bạn ạ!", cô trả lời.
Tuổi mười tám tiếng cười tiếng khóc
Trên đường đời khó nhọc bước gian truân
Còn yếu non thơ dại đã biết gì
Nhưng ta mạnh chân từng bước nhỏ

Mối tình già
Ai cũng có những khoảnh khắc bất chợt bắt gặp một hình ảnh nào đó để rồi xúc động và nhớ mãi... Riêng tôi không thể nào quên được hình bóng của đôi vợ chồng già in trên đại lộ thênh thang và đầy xe cộ...
Lúc bấy giờ, bọn tôi đứng trên lan can nhà thiếu nhi để thưởng thức không khí mát mẻ của **** sáng thị xã.
7 giờ sáng- giờ cao điểm- các em học sinh như những đàn **** trắng tung tăng đến trường. Xe cộ bắt đầu tấp nập, kẻ đi chợ người đi đến công sở, nhộn nhịp ồn ào...
Giữa cảnh hỗn loạn ấy, bên kia đường một ông lão áo phong phanh, quần ngắn, chân đất cõng một bà lão áo nâu, nhỏ nhắn, ốm yếu trên vai (sau này tôi mới biết ông cõng bà đi đi về về để châm cứu trị bệnh) như chẳng quan tâm đến mọi vật xung quanh. Ông đi chầm chậm, thỉnh thoảng lấy tay quẹt mồ hôi trán, ông nói nho nhỏ với bà một câu gì đó, môi bà liền nở một nụ cười móm mém... Nhìn ông cõng bà đi khuất sau công viên 1 tháng 5, mắt tôi bỗng thấy cay cay...
Vài ngày kế tiếp, tôi cố ý đứng đón với hy vọng ghi được một vài tấm ảnh "Mối tình già" ấy nhưng không còn thấy ông bà đâu cả. Có thể là bà đã khỏi bệnh, cũng có thể là... !!!
Hình ảnh ấy rất đời thường, và đôi vợ chồng già yếu, nghèo khó kia chẳng phải là vĩ nhân, cũng chẳng phải là thành phần nổi bật trong xã hội, nhưng đối với tôi họ tượng trưng cho tính nhân bản của con người Việt Nam: chung thủy, nghĩa tình trong bất kỳ hoàn cảnh nào, xã hội nào, thời đại nào...
Tuổi mười tám tiếng cười tiếng khóc
Trên đường đời khó nhọc bước gian truân
Còn yếu non thơ dại đã biết gì
Nhưng ta mạnh chân từng bước nhỏ

Mối tình già
Ai cũng có những khoảnh khắc bất chợt bắt gặp một hình ảnh nào đó để rồi xúc động và nhớ mãi... Riêng tôi không thể nào quên được hình bóng của đôi vợ chồng già in trên đại lộ thênh thang và đầy xe cộ...
Lúc bấy giờ, bọn tôi đứng trên lan can nhà thiếu nhi để thưởng thức không khí mát mẻ của **** sáng thị xã.
7 giờ sáng- giờ cao điểm- các em học sinh như những đàn **** trắng tung tăng đến trường. Xe cộ bắt đầu tấp nập, kẻ đi chợ người đi đến công sở, nhộn nhịp ồn ào...
Giữa cảnh hỗn loạn ấy, bên kia đường một ông lão áo phong phanh, quần ngắn, chân đất cõng một bà lão áo nâu, nhỏ nhắn, ốm yếu trên vai (sau này tôi mới biết ông cõng bà đi đi về về để châm cứu trị bệnh) như chẳng quan tâm đến mọi vật xung quanh. Ông đi chầm chậm, thỉnh thoảng lấy tay quẹt mồ hôi trán, ông nói nho nhỏ với bà một câu gì đó, môi bà liền nở một nụ cười móm mém... Nhìn ông cõng bà đi khuất sau công viên 1 tháng 5, mắt tôi bỗng thấy cay cay...
Vài ngày kế tiếp, tôi cố ý đứng đón với hy vọng ghi được một vài tấm ảnh "Mối tình già" ấy nhưng không còn thấy ông bà đâu cả. Có thể là bà đã khỏi bệnh, cũng có thể là... !!!
Hình ảnh ấy rất đời thường, và đôi vợ chồng già yếu, nghèo khó kia chẳng phải là vĩ nhân, cũng chẳng phải là thành phần nổi bật trong xã hội, nhưng đối với tôi họ tượng trưng cho tính nhân bản của con người Việt Nam: chung thủy, nghĩa tình trong bất kỳ hoàn cảnh nào, xã hội nào, thời đại nào...
Tuổi mười tám tiếng cười tiếng khóc
Trên đường đời khó nhọc bước gian truân
Còn yếu non thơ dại đã biết gì
Nhưng ta mạnh chân từng bước nhỏ

Cây xương rồng
Điều quý nhất của thời gian là nó chỉ thuần tương đối. Theo sự nhất trí chung, phần lớn những hồi tưởng được dành cho người đang bị thì thụp rơi xuống nước và ta không nói quá là con người có thể duyệt lại toàn bộ cuộc tình chỉ trong thời gian ngắn ngủi khi họ cởi đôi găng tay.
Đấy là việc Trysdale đang làm, khi anh đứng bên chiếc bàn trong căn phòng độc thân anh thuê. Trên mặt bàn là một cây xanh trồng trong một cái lọ bằng đất nung đỏ. Cây này là một loài xương rồng, với những chiếc lá dài thõng, liên tục đong đưa theo ngọn gió nhẹ nhất trong cử chỉ lạ lùng dường như ra dấu hiệu gì đấy.
Anh bạn của Trysdale, anh trai của cô dâu, đứng kế bên cái tủ bát đĩa, đang phàn nàn vì phải uống rượu một mình. Cả hai đang mặc bộ quần áo dự lễ.
Trong khi Trysdale đang chậm rãi cởi những cúc găng tay, đầu óc anh nhanh chóng và đau xót hồi tưởng lại những giờ vừa trôi qua. Dường như khứu giác của anh vẫn còn đượm mùi hương từ những lẵng hoa xếp dầy đặc trong nhà thờ và trong tai anh vẫn còn vang tiếng rầm rì của hàng nghìn giọng hát, tiếng xào xạc của trang phục giòn cứng và dai dẳng một cách cố chấp nhất, những lời ê a của vị mục sư đang buộc đời cô vào người khác mà không ai gỡ ra được.
Như thể do thói quen của đầu óc anh ta, từ khía nhìn chung cục vô vọng này, anh vẫn cố gắng hết mức để đi đến lời lý giải tại sao và làm thế nào anh đã mất cô. Bị một thực tế không thể dung hoà giáng cho anh một cú thô bạo, anh bất ngờ thấy mình đối diện với cái mà từ xưa đến giờ anh chưa bao giờ giáp mặt - cái bản ngã sâu thẳm, nguyên sơ và giản đơn của anh. Anh đã thấy mọi lớp nhung y của trò giả vờ và kiêu kỳ mà anh đã mặc giờ biến thành giẻ rách của tính ngông cuồng. Anh rùng mình với ý nghĩ rằng, từ trước đến giờ, trong con mắt của thiên hạ, trang phục của anh hẳn có vẻ nghèo nàn và tả tơi. Tính phù phiếm và tật hay dối gạt! Đây là những điểm yếu của anh. Và riêng cô thì không bao giờ như thế! Nhưng tại sao?
Khi cô đi chậm rãi giữa hai hàng ghế dẫn đến bục làm lễ, anh cảm thấy một nỗi đắc thắng thấp hèn, chán ngán vốn vẫn thường nâng đỡ anh. Anh đã tự nhủ là vẻ nhợt nhạt của cô là do ý nghĩ cô dành cho một người nào khác chứ không phải cho người cô sẽ trao cuộc đời. Nhưng ngay điều an ủi tệ hại này cũng không giữ được lâu. Vì lẽ, khi anh thấy cô thoáng ngước lên nhìn, một tia nhìn trong sáng cô dành cho người đoạt được cô, tự anh biết rằng anh đã bị quên lãng. Có một lần, cô đã gửi lên anh cùng tia nhìn này. Thực ra, sự lừa dối của anh đã vỡ vụn, mọi chống đỡ đều không còn. Thế thì tại sao cuộc tình lại chấm dứt? Không có bất hoà giữa hai người, không có gì cả.
Cả nghìn lần anh đã duyệt lại trong tâm trí anh sự việc xảy ra trong những ngày cuối cùng trước khi mọi chuyện đều bị đảo lộn.
Cô luôn khăng khăng muốn tung anh lên mây xanh và anh đã chấp nhận việc này với vẻ huy hoàng. Hương hoa cô dâng lên thật ngọt ngào, thật khiêm tốn (anh tự nhủ như thế), đầy tính trẻ con và đầy vẻ tôn thờ và (có lần anh đoán chắc như thế) thật thành khẩn. Cô đã gán ghép cho anh, đến mức gần như siêu nhiên, mọi đức tính và mọi xuất chúng và mọi tài năng, rồi anh đã hấp thụ việc hiến dâng như thể cây cối sa mạc thu lấy những giọt mưa mà không chắc sẽ nở hoa hay kết trái.
Trysdale hồi tưởng lại rõ ràng một kỷ niệm đỉnh cao về tính tự kiêu của anh - đầy ngu xuẩn nhưng hối tiếc thì đã muộn.
Đấy là vào một buổi tối khi anh mời cô lên mây xanh và chia sẻ sự vĩ đại của mình. Giờ thì anh quá đau đớn nên không muốn nhớ lại nhiều về vẻ đẹp đầy thuyết phục của cô tối hôm ấy - mái tóc lượn sóng buông thả, mãnh lực lôi cuốn dịu dàng và trinh nguyên của những tia nhìn và lời nói của cô. Trong khi chuyện trò với nhau, cô nói:
- Và Thuyền trưởng Carruthers đã cho em biết là anh nói tiếng Tây Ban Nha như người bản xứ. Tại sao anh giấu em một tài năng như thế? Có việc gì mà anh không biết không?
- Thực ra, Carruthers là một anh dốt. Chắc chắn là anh (Trysdale) đã mang tội (đôi lúc anh như thế) thốt lên trong câu lạc bộ của anh một câu châm ngôn nào đấy bằng tiếng Tây Ban Nha mà anh đã moi ra từ mấy thứ hổ lốn trên bìa sau các quyển từ điển. Carruthers, vốn là một trong những người ngưỡng mộ anh hết mình, chính là người đã phóng đại việc phô trương cho một óc thông thái đáng nghi ngờ.
Nhưng hỡi ôi! Hương hoa từ lòng ngưỡng mộ của cô đã trở nên quá ngọt và quá bốc! Anh để cho lời gán ghép lan truyền ra mà không đính chính. Không phản đối gì cả, anh đã cho phép cô choàng quanh vầng trán anh cái vòng miện giả hiệu về nền uyên bác Tây Ban Nha. Anh đã để cái vòng miện xoắn xít mềm dịu tô điểm cho cái đầu thích chinh phục của anh, mà không cảm thấy có những gai nhọn đang châm chích và sau này sẽ xuyên thủng cả anh.
Cô thật là vui tươi, thẹn thùng và dè dặt làm sao ấy! Cô đã vùng vẫy như con chim bị đánh bẫy khi anh đã đem mọi thứ trọng đại của anh ra đặt dưới chân cô! Anh đã có thể đoán chắc, và giờ anh vẫn đoán chắc mà không nhầm lẫn, là cô đã chấp nhận anh. Chỉ có điều cô không thể trả lời trực tiếp cho anh, vì cô còn e thẹn. Cô bảo: ?oNgày mai em sẽ gửi anh câu trả lời? và anh, kẻ chiến thắng buông thả tự tin, đã mỉm cười ban cho cô quyền được trễ hạn.
Ngày kế, anh nóng nảy trông chờ câu trả lời của cô. Đến trưa, anh nài ngựa của cô đến gõ cửa phòng anh, rồi để lại cây xương rồng lạ lùng trong cái bình đất nung đỏ. Không hề có tờ thư hay lời hay lời nhắn, chỉ có chiếc thẻ cột vào cây xương rồng mang một danh từ ngoại ngữ man di hoặc là một tên thực vật. Anh đã chờ cho đến tối, nhưng vẫn không nhận được câu trả lời của cô. Tự ái to phồng và tính phù phiếm bị thương tổn khiến anh không muốn đến tìm cô. Hai ngày sau, họ gặp lại nhau trong một bữa ăn tối. Họ chào hỏi nhau theo cách bình thường, nhưng cô nhìn anh, ngừng thở, băn khoăn, giận dữ. Anh lịch sự khăng khăng chờ nghe cô giải thích. Với tính nhạy cảm của phụ nữ, cô đoán ra ý anh, rồi trở nên lạnh lùng như băng tuyết. Từ ngày ấy, họ rời xa nhau dần. Anh đã có lỗi chỗ nào? Lỗi thuộc về ai? Giờ trở nên khiêm tốn, anh tìm kiếm câu trả lời giữa những hoang tàn của việc tự thổi phồng.
Tiếng nói của người thanh niên kia tọc mạch chen vào luồng hồi tưởng:
- Này, Trysdale, có chuyện gì vậy? Cậu có vẻ đau khổ cứ như chính cậu là chú rể thay vì chỉ đóng vai phù rể! Nhìn tớ đây này, một món phụ tùng khác, đã đi hai nghìn dặm suốt từ Nam Mỹ trên một chiếc tàu đầy tỏi và gián để nhắm mắt làm ngơ sự hy sinh - hãy nhìn xem tội lỗi tớ chất nhẹ như thế nào trên hai vai! Tớ chỉ có một đứa em gái và giờ nó đã đi. Này, uống tí gì đi để xoa dịu lương tâm của cậu.
- Tớ không muốn uống gì trong lúc này, cảm ơn.
Anh bạn đi đến gần anh, tiếp tục:
- Rượu cô-nhắc của cậu tồi quá. Ngày nào đấy chạy xuống Punta Redonda để gặp tớ và thử mấy thứ ông già Garcia mang lậu vào. Chuyến đi đáng công lắm. A này! Gặp lại cố nhân ở đây! Cậu đào đâu ra cây xương rồng này thế, Trysdale?
- Món quà từ một người bạn. Có biết loài cây này không?
- Biết rõ lắm chứ! Nó thuộc miền nhiệt đới. Có hàng trăm cây mọc quanh Punta. Tên nó ghi trên cái thẻ đây này. Có biết một chữ Tây Ban Nha nào không, Trysdale?
Trysdale đáp, với bóng ma cay đắng của một nụ cười:
- Không. Đấy là tên Tây Ban Nha à?
- Đúng thế. Dân bản xứ mường tưởng là những chiếc lá của nó vươn dài để ra hiệu cho ta. Họ gọi nó bởi tên này - Ventomarme. Tên có nghĩa là ''Hãy đến mang tôi đi''.
Tuổi mười tám tiếng cười tiếng khóc
Trên đường đời khó nhọc bước gian truân
Còn yếu non thơ dại đã biết gì
Nhưng ta mạnh chân từng bước nhỏ

Cây xương rồng
Điều quý nhất của thời gian là nó chỉ thuần tương đối. Theo sự nhất trí chung, phần lớn những hồi tưởng được dành cho người đang bị thì thụp rơi xuống nước và ta không nói quá là con người có thể duyệt lại toàn bộ cuộc tình chỉ trong thời gian ngắn ngủi khi họ cởi đôi găng tay.
Đấy là việc Trysdale đang làm, khi anh đứng bên chiếc bàn trong căn phòng độc thân anh thuê. Trên mặt bàn là một cây xanh trồng trong một cái lọ bằng đất nung đỏ. Cây này là một loài xương rồng, với những chiếc lá dài thõng, liên tục đong đưa theo ngọn gió nhẹ nhất trong cử chỉ lạ lùng dường như ra dấu hiệu gì đấy.
Anh bạn của Trysdale, anh trai của cô dâu, đứng kế bên cái tủ bát đĩa, đang phàn nàn vì phải uống rượu một mình. Cả hai đang mặc bộ quần áo dự lễ.
Trong khi Trysdale đang chậm rãi cởi những cúc găng tay, đầu óc anh nhanh chóng và đau xót hồi tưởng lại những giờ vừa trôi qua. Dường như khứu giác của anh vẫn còn đượm mùi hương từ những lẵng hoa xếp dầy đặc trong nhà thờ và trong tai anh vẫn còn vang tiếng rầm rì của hàng nghìn giọng hát, tiếng xào xạc của trang phục giòn cứng và dai dẳng một cách cố chấp nhất, những lời ê a của vị mục sư đang buộc đời cô vào người khác mà không ai gỡ ra được.
Như thể do thói quen của đầu óc anh ta, từ khía nhìn chung cục vô vọng này, anh vẫn cố gắng hết mức để đi đến lời lý giải tại sao và làm thế nào anh đã mất cô. Bị một thực tế không thể dung hoà giáng cho anh một cú thô bạo, anh bất ngờ thấy mình đối diện với cái mà từ xưa đến giờ anh chưa bao giờ giáp mặt - cái bản ngã sâu thẳm, nguyên sơ và giản đơn của anh. Anh đã thấy mọi lớp nhung y của trò giả vờ và kiêu kỳ mà anh đã mặc giờ biến thành giẻ rách của tính ngông cuồng. Anh rùng mình với ý nghĩ rằng, từ trước đến giờ, trong con mắt của thiên hạ, trang phục của anh hẳn có vẻ nghèo nàn và tả tơi. Tính phù phiếm và tật hay dối gạt! Đây là những điểm yếu của anh. Và riêng cô thì không bao giờ như thế! Nhưng tại sao?
Khi cô đi chậm rãi giữa hai hàng ghế dẫn đến bục làm lễ, anh cảm thấy một nỗi đắc thắng thấp hèn, chán ngán vốn vẫn thường nâng đỡ anh. Anh đã tự nhủ là vẻ nhợt nhạt của cô là do ý nghĩ cô dành cho một người nào khác chứ không phải cho người cô sẽ trao cuộc đời. Nhưng ngay điều an ủi tệ hại này cũng không giữ được lâu. Vì lẽ, khi anh thấy cô thoáng ngước lên nhìn, một tia nhìn trong sáng cô dành cho người đoạt được cô, tự anh biết rằng anh đã bị quên lãng. Có một lần, cô đã gửi lên anh cùng tia nhìn này. Thực ra, sự lừa dối của anh đã vỡ vụn, mọi chống đỡ đều không còn. Thế thì tại sao cuộc tình lại chấm dứt? Không có bất hoà giữa hai người, không có gì cả.
Cả nghìn lần anh đã duyệt lại trong tâm trí anh sự việc xảy ra trong những ngày cuối cùng trước khi mọi chuyện đều bị đảo lộn.
Cô luôn khăng khăng muốn tung anh lên mây xanh và anh đã chấp nhận việc này với vẻ huy hoàng. Hương hoa cô dâng lên thật ngọt ngào, thật khiêm tốn (anh tự nhủ như thế), đầy tính trẻ con và đầy vẻ tôn thờ và (có lần anh đoán chắc như thế) thật thành khẩn. Cô đã gán ghép cho anh, đến mức gần như siêu nhiên, mọi đức tính và mọi xuất chúng và mọi tài năng, rồi anh đã hấp thụ việc hiến dâng như thể cây cối sa mạc thu lấy những giọt mưa mà không chắc sẽ nở hoa hay kết trái.
Trysdale hồi tưởng lại rõ ràng một kỷ niệm đỉnh cao về tính tự kiêu của anh - đầy ngu xuẩn nhưng hối tiếc thì đã muộn.
Đấy là vào một buổi tối khi anh mời cô lên mây xanh và chia sẻ sự vĩ đại của mình. Giờ thì anh quá đau đớn nên không muốn nhớ lại nhiều về vẻ đẹp đầy thuyết phục của cô tối hôm ấy - mái tóc lượn sóng buông thả, mãnh lực lôi cuốn dịu dàng và trinh nguyên của những tia nhìn và lời nói của cô. Trong khi chuyện trò với nhau, cô nói:
- Và Thuyền trưởng Carruthers đã cho em biết là anh nói tiếng Tây Ban Nha như người bản xứ. Tại sao anh giấu em một tài năng như thế? Có việc gì mà anh không biết không?
- Thực ra, Carruthers là một anh dốt. Chắc chắn là anh (Trysdale) đã mang tội (đôi lúc anh như thế) thốt lên trong câu lạc bộ của anh một câu châm ngôn nào đấy bằng tiếng Tây Ban Nha mà anh đã moi ra từ mấy thứ hổ lốn trên bìa sau các quyển từ điển. Carruthers, vốn là một trong những người ngưỡng mộ anh hết mình, chính là người đã phóng đại việc phô trương cho một óc thông thái đáng nghi ngờ.
Nhưng hỡi ôi! Hương hoa từ lòng ngưỡng mộ của cô đã trở nên quá ngọt và quá bốc! Anh để cho lời gán ghép lan truyền ra mà không đính chính. Không phản đối gì cả, anh đã cho phép cô choàng quanh vầng trán anh cái vòng miện giả hiệu về nền uyên bác Tây Ban Nha. Anh đã để cái vòng miện xoắn xít mềm dịu tô điểm cho cái đầu thích chinh phục của anh, mà không cảm thấy có những gai nhọn đang châm chích và sau này sẽ xuyên thủng cả anh.
Cô thật là vui tươi, thẹn thùng và dè dặt làm sao ấy! Cô đã vùng vẫy như con chim bị đánh bẫy khi anh đã đem mọi thứ trọng đại của anh ra đặt dưới chân cô! Anh đã có thể đoán chắc, và giờ anh vẫn đoán chắc mà không nhầm lẫn, là cô đã chấp nhận anh. Chỉ có điều cô không thể trả lời trực tiếp cho anh, vì cô còn e thẹn. Cô bảo: ?oNgày mai em sẽ gửi anh câu trả lời? và anh, kẻ chiến thắng buông thả tự tin, đã mỉm cười ban cho cô quyền được trễ hạn.
Ngày kế, anh nóng nảy trông chờ câu trả lời của cô. Đến trưa, anh nài ngựa của cô đến gõ cửa phòng anh, rồi để lại cây xương rồng lạ lùng trong cái bình đất nung đỏ. Không hề có tờ thư hay lời hay lời nhắn, chỉ có chiếc thẻ cột vào cây xương rồng mang một danh từ ngoại ngữ man di hoặc là một tên thực vật. Anh đã chờ cho đến tối, nhưng vẫn không nhận được câu trả lời của cô. Tự ái to phồng và tính phù phiếm bị thương tổn khiến anh không muốn đến tìm cô. Hai ngày sau, họ gặp lại nhau trong một bữa ăn tối. Họ chào hỏi nhau theo cách bình thường, nhưng cô nhìn anh, ngừng thở, băn khoăn, giận dữ. Anh lịch sự khăng khăng chờ nghe cô giải thích. Với tính nhạy cảm của phụ nữ, cô đoán ra ý anh, rồi trở nên lạnh lùng như băng tuyết. Từ ngày ấy, họ rời xa nhau dần. Anh đã có lỗi chỗ nào? Lỗi thuộc về ai? Giờ trở nên khiêm tốn, anh tìm kiếm câu trả lời giữa những hoang tàn của việc tự thổi phồng.
Tiếng nói của người thanh niên kia tọc mạch chen vào luồng hồi tưởng:
- Này, Trysdale, có chuyện gì vậy? Cậu có vẻ đau khổ cứ như chính cậu là chú rể thay vì chỉ đóng vai phù rể! Nhìn tớ đây này, một món phụ tùng khác, đã đi hai nghìn dặm suốt từ Nam Mỹ trên một chiếc tàu đầy tỏi và gián để nhắm mắt làm ngơ sự hy sinh - hãy nhìn xem tội lỗi tớ chất nhẹ như thế nào trên hai vai! Tớ chỉ có một đứa em gái và giờ nó đã đi. Này, uống tí gì đi để xoa dịu lương tâm của cậu.
- Tớ không muốn uống gì trong lúc này, cảm ơn.
Anh bạn đi đến gần anh, tiếp tục:
- Rượu cô-nhắc của cậu tồi quá. Ngày nào đấy chạy xuống Punta Redonda để gặp tớ và thử mấy thứ ông già Garcia mang lậu vào. Chuyến đi đáng công lắm. A này! Gặp lại cố nhân ở đây! Cậu đào đâu ra cây xương rồng này thế, Trysdale?
- Món quà từ một người bạn. Có biết loài cây này không?
- Biết rõ lắm chứ! Nó thuộc miền nhiệt đới. Có hàng trăm cây mọc quanh Punta. Tên nó ghi trên cái thẻ đây này. Có biết một chữ Tây Ban Nha nào không, Trysdale?
Trysdale đáp, với bóng ma cay đắng của một nụ cười:
- Không. Đấy là tên Tây Ban Nha à?
- Đúng thế. Dân bản xứ mường tưởng là những chiếc lá của nó vươn dài để ra hiệu cho ta. Họ gọi nó bởi tên này - Ventomarme. Tên có nghĩa là ''Hãy đến mang tôi đi''.
Tuổi mười tám tiếng cười tiếng khóc
Trên đường đời khó nhọc bước gian truân
Còn yếu non thơ dại đã biết gì
Nhưng ta mạnh chân từng bước nhỏ

Học để biết yêu
Xuân sang, hè tới, thu về, rồi đông đến... thời gian mải miết trôi không ngừng nghỉ, không đợi chờ ai. Ðời người cũng đủ bốn mùa, mùa xuân được coi là mùa của tuổi trẻ và tình yêu. Vậy mà không ít bạn gái đã để cho mùa xuân vô tình trôi qua nhanh chóng, dẫn bạn sang mùa hè gay gắt của cuộc đời, lúc đó mới giật mình thảng thốt: Hình như mùa xuân đã vụt bay đi, mang theo cả tuổi trẻ của ta rồi! Vậy mà hình như ta vẫn chưa hề được yêu, chưa hề biết đến tình yêu đích thực. Vì sao?
Không xấu xí, không kém cỏi - sao vẫn hẩm hiu?
Ngày nay, nhiều bạn gái có chí tiến thủ chẳng kém gì phái nam nhi. Họ học hành, phấn đấu, chiếm lĩnh nhiều đỉnh cao và cũng không quên làm đẹp để trở thành người phụ nữ hoàn hảo, hấp dẫn. Họ quan niệm rằng, đối với tuổi trẻ, việc hoc tập là quan trọng nhất, chỉ cần học giỏi, đỗ đạt, thành tài, thành danh là sẽ có tất cả. Một người con gái thông minh, tự tin, có bằng cấp, có nghề nghiệp, làm chủ cuộc sống thì việc gì lại không làm được! Lo gì không có người yêu, không lấy được chồng. Ngoài sự nghiệp, họ cũng biết chăm sóc cho mình để trở nên đẹp hơn, hấp dẫn hơn. Họ học được cách ăn mặc, trang điểm, đi đứng, nói cười duyên dáng, tình tứ để trở nên quyến rũ hơn trong công việc và trong con mắt của đàn ông.
Thế nhưng... thực tế vẫn có nhiều bạn gái trong tay có tới 2-3 tấm bằng đại học, trong đầu có cả núi kiến thức, trong cuộc sống thì giỏi giang, thành đạt chẳng kém ai, vậy mà cứ hết mùa xuân này đến mùa xuân khác biền biệt trôi qua, họ vẫn một mình lẻ bóng, chẳng kiếm được một tấm chồng. Thực ra cũng có một thời, đàn ông dập dìu quanh họ, nhưng ai cũng đến rồi đi, cho đến khi cô cảm thấy mình lênh đênh như con thuyền không bến đậu. Chính cô không cắt nghĩa nổi tại sao?
Không có trường đại học cho tình yêu
Có bằng cấp, có tri thức, có sự nghiệp, thậm chí cộng thêm cả điểm nhan sắc, nhiều bạn gái đinh ninh rằng mình đang "dẫn điểm", đang cầm chắc "tấm thẻ ưu tiên" để mở cánh cửa tình yêu - hạnh phúc - tương lai. Thực ra họ có lý. Một cô gái thành đạt như vậy đương nhiên có nhiều ưu thế và cơ hội tốt hơn trong cuộc sống. Nhưng đó mới chỉ là điều kiện cần nhưng chưa đủ cho hạnh phúc. Bạn có thể là cô gái thông minh, có tài, thành đạt trong sự nghiệp, thậm chí xinh đẹp nữa, nhưng bạn vẫn có thể là cô gái bất hạnh, không thành công trong tình yêu. Trong khi đó xung quanh bạn, có những cô gái không thông minh như bạn, nhưng họ lại có tình yêu đẹp hơn, có hạnh phúc trọn vẹn hơn bạn. Có một lúc bạn chợt nhận ra rằng: Tấm bằng đại học không phải là tấm thẻ "ưu tiên" của tình yêu. Trường đại học có thể dạy bạn đủ thứ, từ toán học, vật lý học, văn học, đạo đức học, đến những thứ cao siêu hơn như triết học, tin học v.v... nhưng không có trường đại học nào dạy bạn biết yêu.
Bạn phải tự học để biết yêu
Hình như các bạn gái không gặp may trong tình yêu thường có chung một "căn bệnh" là: Yêu bản thân mình quá! Họ có quá nhiều ưu điểm nên thường có tâm lý tự kiêu, coi mình là trung tâm của vũ trụ, tự đặt ra những tiêu chuẩn quá cao mà các chàng trai thường khó lòng với tới được. Các cô gái xinh đẹp thông minh thường cảm thấy bọn con trai tầm thường, kém cỏi hơn mình, chẳng mấy ai "hơn hẳn mình một cái đầu". Vì thế họ cao ngạo như những cô công chúa kén phò mã, nhìn những kẻ tới cầu hôn bằng nửa con mắt. Những cô gái này nghĩ rằng mình có đủ tiêu chuẩn để ai cũng phải yêu mình mà mình chẳng cần phải yêu ai hết. Song họ không nghĩ tới một điều: Cho dù đàn ông có yêu mình đến đâu mà mình không biết cách quan tâm đáp lại tương xứng thì rồi họ cũng sẽ chán nản mà bỏ cuộc. Ðàn ông đi tìm cho mình một người bạn đời biết yêu thương chia sẻ, chứ không đi tìm một "nữ bá chủ" hay một "người đàn bà thép" để thống trị mình. Tình yêu là mối quan hệ hai chiều, là một phương trình có hai vế bằng nhau. Vì vậy các cô gái cần phải học cách yêu và học cách "cân bằng phương trình" tình yêu đó. Nếu biến tình yêu thành một bất đẳng thức thì dù bạn có thông minh, xinh đẹp và tài giỏi đến đâu, bạn cũng sẽ là người thua cuộc.
Tuổi mười tám tiếng cười tiếng khóc
Trên đường đời khó nhọc bước gian truân
Còn yếu non thơ dại đã biết gì
Nhưng ta mạnh chân từng bước nhỏ

Học để biết yêu
Xuân sang, hè tới, thu về, rồi đông đến... thời gian mải miết trôi không ngừng nghỉ, không đợi chờ ai. Ðời người cũng đủ bốn mùa, mùa xuân được coi là mùa của tuổi trẻ và tình yêu. Vậy mà không ít bạn gái đã để cho mùa xuân vô tình trôi qua nhanh chóng, dẫn bạn sang mùa hè gay gắt của cuộc đời, lúc đó mới giật mình thảng thốt: Hình như mùa xuân đã vụt bay đi, mang theo cả tuổi trẻ của ta rồi! Vậy mà hình như ta vẫn chưa hề được yêu, chưa hề biết đến tình yêu đích thực. Vì sao?
Không xấu xí, không kém cỏi - sao vẫn hẩm hiu?
Ngày nay, nhiều bạn gái có chí tiến thủ chẳng kém gì phái nam nhi. Họ học hành, phấn đấu, chiếm lĩnh nhiều đỉnh cao và cũng không quên làm đẹp để trở thành người phụ nữ hoàn hảo, hấp dẫn. Họ quan niệm rằng, đối với tuổi trẻ, việc hoc tập là quan trọng nhất, chỉ cần học giỏi, đỗ đạt, thành tài, thành danh là sẽ có tất cả. Một người con gái thông minh, tự tin, có bằng cấp, có nghề nghiệp, làm chủ cuộc sống thì việc gì lại không làm được! Lo gì không có người yêu, không lấy được chồng. Ngoài sự nghiệp, họ cũng biết chăm sóc cho mình để trở nên đẹp hơn, hấp dẫn hơn. Họ học được cách ăn mặc, trang điểm, đi đứng, nói cười duyên dáng, tình tứ để trở nên quyến rũ hơn trong công việc và trong con mắt của đàn ông.
Thế nhưng... thực tế vẫn có nhiều bạn gái trong tay có tới 2-3 tấm bằng đại học, trong đầu có cả núi kiến thức, trong cuộc sống thì giỏi giang, thành đạt chẳng kém ai, vậy mà cứ hết mùa xuân này đến mùa xuân khác biền biệt trôi qua, họ vẫn một mình lẻ bóng, chẳng kiếm được một tấm chồng. Thực ra cũng có một thời, đàn ông dập dìu quanh họ, nhưng ai cũng đến rồi đi, cho đến khi cô cảm thấy mình lênh đênh như con thuyền không bến đậu. Chính cô không cắt nghĩa nổi tại sao?
Không có trường đại học cho tình yêu
Có bằng cấp, có tri thức, có sự nghiệp, thậm chí cộng thêm cả điểm nhan sắc, nhiều bạn gái đinh ninh rằng mình đang "dẫn điểm", đang cầm chắc "tấm thẻ ưu tiên" để mở cánh cửa tình yêu - hạnh phúc - tương lai. Thực ra họ có lý. Một cô gái thành đạt như vậy đương nhiên có nhiều ưu thế và cơ hội tốt hơn trong cuộc sống. Nhưng đó mới chỉ là điều kiện cần nhưng chưa đủ cho hạnh phúc. Bạn có thể là cô gái thông minh, có tài, thành đạt trong sự nghiệp, thậm chí xinh đẹp nữa, nhưng bạn vẫn có thể là cô gái bất hạnh, không thành công trong tình yêu. Trong khi đó xung quanh bạn, có những cô gái không thông minh như bạn, nhưng họ lại có tình yêu đẹp hơn, có hạnh phúc trọn vẹn hơn bạn. Có một lúc bạn chợt nhận ra rằng: Tấm bằng đại học không phải là tấm thẻ "ưu tiên" của tình yêu. Trường đại học có thể dạy bạn đủ thứ, từ toán học, vật lý học, văn học, đạo đức học, đến những thứ cao siêu hơn như triết học, tin học v.v... nhưng không có trường đại học nào dạy bạn biết yêu.
Bạn phải tự học để biết yêu
Hình như các bạn gái không gặp may trong tình yêu thường có chung một "căn bệnh" là: Yêu bản thân mình quá! Họ có quá nhiều ưu điểm nên thường có tâm lý tự kiêu, coi mình là trung tâm của vũ trụ, tự đặt ra những tiêu chuẩn quá cao mà các chàng trai thường khó lòng với tới được. Các cô gái xinh đẹp thông minh thường cảm thấy bọn con trai tầm thường, kém cỏi hơn mình, chẳng mấy ai "hơn hẳn mình một cái đầu". Vì thế họ cao ngạo như những cô công chúa kén phò mã, nhìn những kẻ tới cầu hôn bằng nửa con mắt. Những cô gái này nghĩ rằng mình có đủ tiêu chuẩn để ai cũng phải yêu mình mà mình chẳng cần phải yêu ai hết. Song họ không nghĩ tới một điều: Cho dù đàn ông có yêu mình đến đâu mà mình không biết cách quan tâm đáp lại tương xứng thì rồi họ cũng sẽ chán nản mà bỏ cuộc. Ðàn ông đi tìm cho mình một người bạn đời biết yêu thương chia sẻ, chứ không đi tìm một "nữ bá chủ" hay một "người đàn bà thép" để thống trị mình. Tình yêu là mối quan hệ hai chiều, là một phương trình có hai vế bằng nhau. Vì vậy các cô gái cần phải học cách yêu và học cách "cân bằng phương trình" tình yêu đó. Nếu biến tình yêu thành một bất đẳng thức thì dù bạn có thông minh, xinh đẹp và tài giỏi đến đâu, bạn cũng sẽ là người thua cuộc.
Tuổi mười tám tiếng cười tiếng khóc
Trên đường đời khó nhọc bước gian truân
Còn yếu non thơ dại đã biết gì
Nhưng ta mạnh chân từng bước nhỏ

VÔ ĐỀ...
(hakhoai)
Hà nội.
1h30 sáng, ngày 18 tháng 11 năm 2003.
Ngã tư Cửa Bắc cắt Quán Thánh.
Trời mưa.
Gọi là mưa nhưng ta dường như không cảm thấy những hạt nước khe khẽ rơi trên mái tóc, trên khuôn mặt. Quện với những làn gió khe khẽ, se lạnh cuối thu? Hà nội.
Nhẹ nhàng, (dịu dàng) từng hạt mưa dần thấm vào làn da, làm ta chợt bỗng run lên, chợt bỗng xuýt xoa? và chợt nhận ra? Hà nội.
Một tấm voan mỏng mờ ảo như trùm lên cảnh vật. Ánh đèn vàng úa hai bên đường Trấn vũ, yếu ớt mong manh, nhưng lại làm ấm áp cõi lòng của kẻ lang thang.
Không một tiếng động, ngoài trừ tiếng rù rù của chiếc Super Cup 50cc, kim vàng giọt lệ, và tiếng hát vang lên trong đầu ?oPhố đêm, đèn mờ giăng giăng??
Xuôi theo phố Trấn Vũ đi vòng quanh hồ Trúc Bạch? Đã có nhiều đổi thay, nhiều nhà cao tầng mọc lên đẹp có, xấu có, tiếc rằng? Một gốc đa cổ thụ, một đống gạch, một đống cát, một khoảng trống?
Chợt tăng tốc, dường như vô thức? sao vậy nhỉ ??? ngoái lại, một đám người trong quán cóc bên vệ đường. Ta chạy trốn ư ??? ai ??? cái gì ??? tại sao ???....
Kìa dốc Cổ Ngư, thách thức một thời của những chàng đang yêu. Không còn cái dáng vẻ oai phong của một con dốc 15% nữa, giờ chỉ còn khoảng 3-4%... mặt đường rải nhựa phẳng lỳ? còn thách thức nữa chăng ??? Ánh đèn cao áp màu trắng trải đầy trên đường Thanh niên? lạnh.
Tôi chính thức già thêm một tuổi.