Hà Nội xưa và nay...

Hà Nội xưa và nay...

Có cái đoạn LS HN tóm lược của một ông TS Tây viết, gọn gàng và dễ nhớ. Tuy có chỗ viết hơi ngô nghê do không phải là người bản xứ, nhưng khách quan và tính tư liệu cao, không mất công thể hiện cảm hứng nghìn năm như các bác viết sử HN nhà mình. <img src=imagesemotionicon_smile_cool.gif border=0 align=middle>

Lịch sử HN (tóm lược)

Thành phố Hà Nội do vua Lý Công Uẩn khởi tạo năm 1010 khi vua dời đô từ Hoa Lư về địa điểm hiện nay và đặt tên là Thăng Long (rồng bay). Địa điểm này, ở trung tâm đồng bằng sông Hồng và nằm lọt trong khúc uốn của sông Hồng, là một địa điểm lý tởng. Địa điểm này chỉ cách Cổ Loa - thủ đô đầu tiên của dân tộc Việt trong suốt 2.000 năm trớc khi thành Thăng Long đợc xây dựng - có một con sông. Xung quanh vùng này là đất đai nông nghiệp đợc tới tiêu tự nhiên, và dòng sông chính là phơng tiện giao thông đồng thời có tác dụng bảo vệ vùng đất khỏi sự tấn công bằng đờng bộ của ngoại xâm. Trong thời kỳ này, nền kinh tế của Việt Nam là kinh tế nông nghiệp tạm đủ, chủ yếu là trồng lúa gạo, còn các làng mạc có bản chất tự cung tự cấp và tự trị.

Thủ đô Hà Nội phát triển chậm trong 900 năm đầu của lịch sử phát triển của nó và đến năm 1 9 8 dân số Hà Nội chỉ có 70.000 ngời.
Với dân số tơng đối ít, hệ thống giao thông cấp thoát nớc truyền thống của Hà Nội tạm đủ để đáp ứng cho nhu cầu của dân c. Sông hồ trong vùng cung cấp cá và nớc tới cho nông nghiệp lúa nớc. Các giếng đào thủ công cung cấp nớc tạm đủ sạch cho các hộ gia đình. Nớc ma và nớc thải của các hộ gia đình chảy thẳng vào các nhánh sông hồ đợc xử lý nhờ quá trình hữu cơ tự nhiên. Phơng tiện đi lại chủ yếu là thuyền trên các sông ngòi hoặc xe do súc vật kéo. Các khu rừng bao quanh Hà Nội cung cấp gỗ, tranh tre dùng làm vật liệu xây dựng và nhiên liệu để sởi và nấu ăn. Tới một chừng mực nào đó, những hệ thống truyền thống đó ngày nay vẫn tiếp tục tồn tại và vận hành ở khu vực ngoại thành Hà Nội, mặc dù nhà gạch, bếp than và xe đạp là phổ biến.

Bất chấp những đợt lũ tràn sông Hồng thờng kỳ, bất chấp nhiều cuộc chiến với Trung Quốc và những thời kỳ kéo dài bị Trung Hoa chiếm đóng, Hà Nội vẫn tiếp tục duy trì một mức sống tốt và trình độ phát triển văn hoá cao. Đến cuối thế kỷ 1 9, thành phố gồm một khu thành có tờng bao quanh là nơi ở của hoàng tộc, các quan trong triều và các tớng lĩnh. Khu vực thơng mại tiếp giáp, đợc gọi là 36 phố phờng nằm ở mạn Bắc hồ Hoàn Kiếm, là nơi ở của đại đa số dân thợ, ngời buôn bán, lính tráng và những ngời phục vụ triều đình ở cấp thấp. Năm 1 83 , thành phố đợc vua Minh Mạng đổi tên lại là Hà Nội khi ông quyết định dời đô về Huế ở miền Trung Việt Nam.

Sau khi chiếm đóng Việt Nam năm 1 883, Pháp nhanh chóng làm thay đổi qui mô của Thành phố Hà Nội. Theo truyền thống thực dân, một khu phố Pháp đợc xây dựng ở mạn Nam hồ Hoàn Kiếm, còn việc mở rộng khu 36 phố phờng thì bị hạn chế. Khu Pháp đợc mở rộng hơn nữa về mạn hồ Tây ở phía bên kia của thành cổ, và khu vực đó trở thành trung tâm chính trị chính của chính quyền thực dân Pháp. Năm 1 897, Pháp bắt đầu tiến hành các dự án xây dựng công trình công cộng quy mô lớn, xây 67 km đờng lát, đặt 1 5 km đờng cống ngầm, và lắp đặt mạng lới nớc máy và điện. Đến khi Hà Nội trở thành thủ đô nớc Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1 945, Hà Nội có số dân là 300.000 ngời chủ yếu phụ thuộc vào vận tải đờng bộ, có hệ thống nớc máy và mạng lới điện.

Sự chiếm đóng của quân Nhật, sự chia cắt của đất nớc vào cuối Đại chiến Thế giới II, cuộc kháng chiến chống Pháp và sau đó là chống Mỹ đcản trở đầu t lớn và mới cho cơ sở hạ tầng của Hà Nội đồng thời gây ra sự tàn phá và xuống cấp của cơ sở hạ tầng lúc đó. Tuy nhiên, trong những năm 70 và 80 đcó những đầu t lớn để xây dựng những khu nhà ở theo kiến trúc xã hội chủ nghĩa ở ven đô. Mặc dù có những cuộc sơ tán tạm thời trong thời kỳ chiến tranh, dân số Hà Nội vẫn tiếp tục gia tăng và đến năm 1990 khi các chính sách Đổi Mới bắt đầu có tác dụng, dân số thành phố là hơn 900.000.

Với mức dân số này, cơ sở hạ tầng của thành phố nh trớc Đại chiến Thế giới II không còn có khả năng đáp ứng nhu cầu nữa.


Khóc như thiếu nữ vu quy
Cười như anh khoá hỏng thi về làng ... <img src=images/emotion/smokin.gif border=0 align=middle><img src=images/emotion/icon_smile_rose.gif border=0 align=middle>

Được sửa chữa bởi - cuoihaymeu vào 09/03/2002 03:27

Được vnhl sửa chữa / chuyển vào 22/06/2002 ngày 12:47

Dân số
Dân số hiện nay của thành phố Hà Nội ước tính trên 4 triệu ngời. Theo điều tra dân số năm 1 989, dân số đợc báo cáo là 3 triệu ngời. Dân số của bốn quận nội thành Hà Nội đạt con số 1 triệu vào năm 1 993. Mặc dù tỷ lệ tăng trởng tự nhiên của dân cư thành phố tơng đối thấp, khoảng 1 ,5% một năm, tình trạng di c vào thành phố và việc sát nhập ba quận ngoại thành mới trong ba năm vừa qua đlàm dân số thành phố tăng lên 1 ,5 triệu. Sự gia tăng này đi kèm với sự gia tăng còn lớn hơn về diện tích đất của thành phố, từ 43 km vuông của bốn quận ban đầu lên thành 2.46 km vuông của chín quận nh hiện tại. Do đó, mật độ dân số của cả thành phố là không tăng, và nhiều làng mà kinh tế chủ yếu là nông nghiệp ngày nay đợc sát nhập vào thành phố. Mặc dù các quan chức tỏ ý e ngại về gia tăng dân số và mật độ dân số ở Hà Nội, nhất là do xu hớng di c từ nông thôn vào thành thị, các nghiên cứu gần đây cho thấy rằng tốc độ di c không vợt quá mức thông thờng. Thực ra, sự di c vào thành phồ hiện nay có thể không có hại, bởi vì những ngời di c này nhanh chóng hoà nhập vào đời sống x hội và kinh tế của thành phố.
Theo Quy hoạch Tổng thể Thành phố Hà Nội tới năm 2020 dân số của khu nội thành Hà Nội theo dự tính sẽ tăng từ 1 triệu ngời năm 1 990 lên gần 5 triệu ngời vào năm 2020. Một phần số dân gia tăng sẽ đợc bố trí nơi ở ở phía ngoài khu vực đô thị hiện nay trong các thành phố vệ tinh mới. Quy hoạch tổng thể năm 2020 kêu gọi khoảng 1 triệu ngời sống ở một thành phố mới ở khu vực Xuân Mai và Hà Lộc cách Hà Nội 30km về phía tây, và 0,5 triệu ngời sống ở khu vực Sóc Sơn cách Hà Nội 30km về phía bắc.
Các lực lợng kinh tế cũng sẽ tạo ra một sự phát triển dân c lớn dọc theo đờng quốc lộ theo hớng đông về phía Hải Phòng. Sự gia tăng tự nhiên, xu hớng di c vào thành phố và việc tiếp tục mở rộng ranh giới cũng sẽ làm tăng quy mô của dân số thành phố Hà Nội lên quá con số 3 triệu.
Khóc như thiếu nữ vu quy
Cười như anh khoá hỏng thi về làng ...

Bác CHM ơi, nếu viết như những câu đầu của bài bác viết thì đó chỉ là lịch sử của Thủ đô Hà Nội tính từ khi được định là Thủ đô của nước Việt Nam (hay Đại Cồ Việt, Đại Việt) ta thôi.
Còn nếu nói Lịch sử Hà Nội thì phải nói từ khi nó là một vùng đồng bằng trở thành đô thị. Như thế thì Lịch sử đó đã có từ gần 2000 năm trước rồi, chứ không chỉ 1000 năm tính từ Lý Thái Tổ định đô.
Đất Hà Nội xưa kia dưới thời Bắc thuộc đã được xác định là chỗ trung tâm của xứ Giao Châu, và đã là Phủ lỵ , Châu lỵ của mấy thằng Tầu chọn ra rồi. Em cũng chả nhớ chính xác tên nào có trước tên nào có sau, nhưng HN dưới thời Bắc thuộc đã được đặt tên là Long Biên, Tống Bình, Đại La, chán chê rồi, đến khi Lý Thái Tổ dời về đấy mới đặt lại là Thăng Long với nghĩa Rồng bay lên. Lý Thái Tổ cũng chỉ làm việc là lấy lại đất cũ của thằng Tầu xác định xưa kia, và để lấy lòng tin của nhân dân mới đặt ra chuyện Rồng vàng bay lên. (Nếu không dân chúng dám bất mãn lắm)
Có thể qua hàng nghìn năm biến chuyển thì địa lý HN hiện nay không hoàn toàn trùng khớp trên đất của Long Biên, Tống Bình, Đại La nữa nhưng đó vẫn là những tiền thân của HN.
Nói đến Lịch sử Quốc đô thì người ta không muốn nói đến thời đó vì gắn với một giai đoạn không sáng sủa của dân tộc, và kẻ giữ cái đô thành đó là kẻ thù. Nhưng nói đến lịch sử HN ngày nay mà bỏ qua nó là điều không được. Dù trong những thời gian dài không được coi là Thủ phủ, thủ đô thì nó vẫn là một thành thị bậc nhất ở Nam Việt trong gần một nghìn năm.
Bà Trưng đánh đuổi Tô Định chạy khỏi Long Biên, Lý Nam đế đóng đô ở Long Biên, như vậy Long Biên đã một lần là Thủ đô của nước Việt ta rồi (dù ông con là Lý Phật Tử không đóng ở đó nữa mà chuyển sang Phong Châu).
Rồi có cả một thời của thành Tống Bình Đại La....mà có cả một bộ phim (cực kỳ dở) là Lửa cháy thành Đại La liên quan đến tên đó.
Bác làm ơn khảo sát sâu về thời này được không? Chắc rất ít người biết được về giai đoạn này của HN.
-------------------------------------------
Sống trên đời sống cần có một tấm lòng

Bác nhận định xác đáng bác Chito ạ.
Tuy nhiên tôi nghĩ không nhất thiết phải tính cả LS 2000 năm trước thời điểm 1010 của đất Kẻ Chợ. Ví dụ như khi viết LS NewYork thì không nhất thiết ta phải nghiên cứu nó từ thời thượng cổ khi chỉ có người da đỏ còn săn bắt nhảy múa chẳng hạn (mặc dù chặt chẽ ra thì có khi phải thế thật).
Nếu gọi là LS HN thì chỉ tính từ khi Minh Mạng đổi tên mới thật là đúng, còn nếu coi "Hà Nội" (bao hàm luôn cả tên Thăng Long- Đông Đô HN) như một danh từ chỉ thủ đô của nước ta thời kỳ độc lập đến nay thì đúng là như bác Chito nói, mới tính từ 1010 được.
HN ( với nghĩa là thủ phủ : Thăng Long-Đông Đô- Hà Nội) không đồng nhất với HN (nghĩa địa lý), nhưng thực ra có thể chấp nhận sự tương đồng trong một phạm vi nhất định. Vì HN với ý nghĩa chung như ta hình dung ngày nay chỉ thực sự được định hình vào năm 1010 và từ đó đến nay nó là một quá trình phát triển liên tục với tư cách là quốc đô (kể cả quãng thời gian nhà Nguyễn đóng đô ở Huế, HN vẫn là một trung tâm chính trị-kinh tế quan trọng).
Nhắc đến HN người ta hay bỏ qua giai đoạn Bắc thuộc không hẳn vì nó u ám mà là vì thời đó "Hà nội" dưới góc độ dân tộc nó không đại diện cho cái gì cả. Nó thuần tuý là một địa điểm đặt bộ máy cai trị quận Giao Chỉ - quận quan trọng nhất trong số nhiều quận của một châu phía Nam của Tầu . Những thời gian vài năm mà thành Đại La, phủ thành Tống Bình ( thuộc HN nay) được coi là thủ đô tự chủ quá ngắn ngủi so với 10 thế kỷ Bắc thuộc.
----------------------
- So với các quận khác Giao Chỉ có vị thế đầu não hơn, tương tự như Thị xã so với các huyện trong một Tỉnh (Châu)
- TK2 sau CN nhà Tây Hán đặt châu/bộ Giao Chỉ thống suất 7 quận, trong đó có 3 quận Giao Chỉ, Cửu Chân và Nhật Nam thuộc VN ngày nay.
Thời Sĩ Nhiếp (năm 203) bộ Giao chỉ đổi thành (bộ)Giao Châu. Sau đó năm 213 ba quận của VN ta ngày nay được sáp nhập vào Kinh Châu - 5 quận, gồm cả Lưỡng Quảng (Quảng Đông, Quảng Tây TQ ngày nay).
Năm 264 Lưỡng Quảng tách ra thành châu riêng là Quảng Châu, Giao Châu còn lại 3 quận mà nay thuộc VN như đã nói trên.
Nhà Tuỳ lại đổi Giao Châu thành 7 quận, lúc này vùng đất phía Nam bị TQ chiếm đã lan từ Bắc Bộ đến Bắc Trung bộ vùng Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên ngày nay.
Nhà Đường đổi Giao Châu thành An Nam đô hộ phủ gồm 12 Châu, tồn tại cho đến thời Khúc Thừa Dụ.
Sơ lược như thế bác ạ.
Khóc như thiếu nữ vu quy
Cười như anh khoá hỏng thi về làng ...

Cái tên Hà Nội thực ra xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1931 nhân một cuộc cải cách hành chính lớn thời Minh Mạng . Lúc đó nhà Nguyễn gọi là Tỉnh Hà Nội , Hà Nội của nhà mình được gọi là Thành Phố là khi Pháp thành lập "Thành Phố Hà Nội" vào năm 1886 sau khi chiếm được Tỉnh Hà Nội vào năm 1883 . Còn bà con mình thì vẫn cứ gọi là Hà Nội cho ngắn gọn .
Nhưng theo Tớ nếu tính LS Hà Nội từ năm nào thì nên tính từ khi Hà Nội bắt đầu đóng vai trò quan trọng nổi bật trong đời sống Kinh Tế , Văn Hoá , Chính Trị của nước mình , do đó Tớ thấy bắt đầu từ năm 1010 là được, giống bác CHM .
Đúng là kể từ thời điểm đó Thăng Long - Hà Nội luôn là nơi xảy ra những sự kiện quan trọng đối với mệnh hệ của dân tộc mình.
Vua Lý Thái Tổ khi dời đô về Đại La , rồi như chúng ta vẫn biết là dựa vào truyền thuyết " Rồng bay lên " mà sinh ra cái tên Thăng Long . Chuyện có thể không thật nhưng các cụ nghĩ ra chuyện đó chắc không phải đề Loè ai cả mà có lẽ chỉ là một niềm tin , một dự đoán , một mong muốn rằng từ đây Thăng Long rồi Hà Nội sau này , đi vào lịch sử như là Trái tim của dân tộc Việt .
Tớ xin được nhắc lại một số mốc quan trọng trong Lịch sử 1000 năm Thăng Long- Hà Nội .
Trong 3 lần kháng chiến chống Nguyên Mông , Thăng Long đã 3 lần thành "Vườn không nhà trống" làm cho quân giặc lâm vào cái cảnh " Lui thì không xong mà Đánh thì chẳng biết đánh nhau với ai" rồi cuối cùng cũng bị đánh cho chạy mất dép.
Đến thời Lê Lợi , Nguyễn Trãi đánh giặc Minh . Thăng Long trở thành chiến trường cuối cùng khi quân giặc , khiếp sợ trước sức mạnh của Nghĩa quân Lam Sơn , đã phải thề ở cổng thành phía Nam ( không biết là cửa Ô nào trong năm cửa Ô) , xin đầu hàng.
Trong cuộc khởi nghĩa Tây Sơn , Thăng Long lại trở thành nơi chứng kiến thiên tài quân sự của người anh hùng "Áo vải " Nguyễn Huệ , bằng một cuộc cuộc hành quân thần tốc (Tớ không rõ nó diễn ra trong bao lâu mà chỉ biết điểm đến là Thăng Long và vào ngày mồng 5 Tết ) đã đánh tan 30 vạn quân xâm lược Mãn Thanh .
Dưới triều Nguyễn ( kể từ Nguyễn Ánh) tuy không còn là Thủ Đô nữa nhưng Thăng Long - Hà Nội vẫn là một trung tâm Văn Hoá Kinh Tế Chính Trị quan trọng của thời đó .
Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp rồi Mỹ , Thăng Long- Hà Nội vẫn xứng đáng là trái tim của cả nước . Nổi bật là trong Cách mạng Tháng Tám , Hà Nội là một trong những địa phương nổi dậy giành chính quyền sớm nhất trong cả nước , và đến ngày 2/9/1945 tại Quảng Trường Ba Đình lịch sử , Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên Ngôn Độc Lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa ...rồi đến ngày 19/12/1946 Hà Nội lại là nơi mở đầu cho cuộc kháng chiến 9 năm của cả dân tộc . Đến thời chống Mỹ thì Hà Nội cùng với các tỉnh miền Bắc trở thành hậu phương lớn của miền Nam ruột thịt .Rồi trong 12 ngày đêm ác liệt năm 1972 nhân dân Hà Nội đã làm lên một Điện Biên Phủ trên không , buộc Mỹ phải kí hiệp ước Paris chấm dứt chiến tranh xâm lược Việt Nam.
Hê hê... Hà Nội nhà mình cũng Anh hùng ra phết đấy chứ nhỉ .

NO PAIN NO GAIN ​

Được sửa chữa bởi - koibeto81 vào 11/04/2002 20:48

Thực ra tôi vẫn khoái cái tên Thăng Long hơn, nó oai hùng và đầy tính dân tộc.
Dù trong thời nhà Nguyễn cai trị, thì tên Thăng Long mang ý nghĩa khác (lúc đó chữ Long không có nghĩa là Rồng, mà là thịnh vượng - cũng giống như chữ Long trong tên niên hiệu của Thế Tổ nhà Nguyễn - vua Gia Long không có nghĩa là rồng mà là thịnh vượng)
Giá mà các nhà hoạch định cho phép người gửi thư viét địa chỉ Quận Ba Đình - Thăng Long thì tôi sẽ là người viết thư đầu tiên. Mà nếu không có ai thì sẽ viết thư cho chính mình.
-------------------------------------------
Sống trên đời sống cần có một tấm lòng

Hi hi ...tớ cũng thích cái tên Thăng Long lắm nhưng bây giờ bảo tớ quên cái tên Hà Nội đi để thay vào đó hai chữ Thăng Long thì tớ chịu .
Có một chuyện khá thú vị xung quanh cái tên thành phố , các bác ở TP Hồ Chí Minh nhà mình vẫn gọi TP HCM là Sài Gòn còn TP Hồ Chí Minh chỉ dùng trong giấy tờ thôi . Cứ mỗi lần đem chuyện này ra bắt bẻ các bác ở TP HCM thì cứ gọi là vui phải biết.

NO PAIN NO GAIN ​

Được sửa chữa bởi - koibeto81 vào 05/03/2002 23:16

Thế thì bác Chitto đồng suy nghĩ với các cụ ở CLB Thăng Long rồi. Dạo 95-97 CLB hưu trí cao cấp này đã viết thư gửi TW đề nghị xem xét khả năng lấy lại cái tên Thăng Long cho TP Hà Nội. Mấy tờ báo ăn theo được một phen bán chạy, còn các bác TW phải cử người xuống nói chuyện hoàn cảnh lịch sử kinh tế văn hóa chính trị chính em dăm bận, hì hì, các cụ mới tạm được "đả thông" thì phải.

Hay quá, bác nào biết gì về HN, càng nhiều càng ít cho em được bái kiến ạ ! Lịch sử, văn hoá, con người, địa danh... tất tần tật !
Liên hệ với CaChep nhé !

Cùng nhau vươn lên trong Buồn đau và Hạnh phúc

Ý nghĩa của Hà Nội vào thời Bắc thuộc nếu nhìn về khía cạnh chính trị thì quả đúng như bạn nói . Nhưng nếu nhìn về khía cạnh địa lý thì nhắc lại lịch sử xa xưa của Long Biên, Thăng Long thì cũng cho thấy là vị trí của Hà Nội quả là có nhiều điểm tiện lợi về giao thông, sự thuận lợi cho giao lưu văn hóa, về kinh tế, về quốc phòng ... so với các địa điểm khác cho nên Hà Nội luôn luôn đóng vai trò quan trọng trong nhiều ngàn năm .

Minh Duc