Hệ thống phòng không của các nước trên thế giới (rada, tên lửa, pháo cao xạ)

Tiếp thu nhắc nhở của thủ trưởng Máeo:
Sách phổ thông có một bài toán đuổi bắt giữa chó và thỏ : Hễ chủ bảo chó nhằm đít thỏ để đuổi cắn thì gọi là CLOS. Trong khi đuổi chó tự nghĩ sao mình không chọn chỗ tợp vào phía bụng để nếu hụt đà vồ thì kiểu gì cũng cắn được vào đít thỏ. Suy nghĩ của chó theo kiểu phản xạ có điều kiện dạng đấy gọi là proportional navigation trong CLOS. Thường chó không khôn đến thế mà phải nghe hiệu lệnh của chủ để chuyển từ nhắm cắn vào đít sang vồ cắn vào bụng thỏ theo phản xạ được dạy. Như thế gọi là SACLOS . Nếu chủ thấy con chó thộn mà tức mình nhấc dây xích tung chó vào phía lưng thỏ để chó ngoạm trúng đít thỏ thì gọi MACLOS. Em giải thích thế đã đúng chưa thủ trưởng Visẻ
Cái này dịch rồi đưa lên wiki thì đỡ có người lố bịch vào đây

Cám ơn đồng chí SSI đã minh hoạ.

PROPORTION đấy, tha hồ mà navigation nhé
Được VIser sửa chữa / chuyển vào 18:34 ngày 13/08/2009

@ tombuys: Đạn tên lửa RIM-66C dùng động cơ liều phóng kép 2 chế độ/Dual-thrust, solid fuel rocket chứ không phải Động cơ đẩy 2 tầng đâu đ/c nhé.
@ huyphongssi: Chú mình nói được nguyên lý và phương pháp điều khiển kiểu ví von thế là khá đấy! Về cơ bản là duyệt!
@ mục đồng: Thiên hạ thường nói "Thằng điếc hay ngóng, Thằng ngọng hay nói". Thế nên với bệnh của chú mình, thực tình là tớ chẳng biết nên khuyên giải thế nào cả.

Bác nokpro không phân biệt nổi Phương thức dẫn bắn và Thuật toán sử dụng trong dẫn bắn thì đúng là chịu bác thật!
Thuật toán "chó săn và thỏ" là thuật toán cơ bản của dẫn bắn mục tiêu cơ động, đây là "phỏng sinh học" , bác đừng phang nhiều tiếng Anh quá em hãi
Phương thức dẫn thì bác huyphongssi đã diễn nôm rất hay rồi

Thanks bác! Kiến thức em có hạn, mong các bác góp ý thêm cho bộ sưu tập.

DẠY OldBuff VỀ SỰ KHÁC NHAU GIỮA DẪN ĐƯỜNG KIỂU "PROPORTIONAL NAVIGATION" và DẪN ĐƯỜNG KIỂU "COMMAND TO LIGHT OF SIGHT / CLOS"

Một lần nữa chúng ta lại chứng kiến một trường hợp mà người trả lời vì thiếu kiến thức nên phán bừa, phán ẩu.
Tất cả các nguồn khi đề cập tới hệ thống đường của tên lửa phòng không Sea Dart của Anh đều nói nó là Proportional Navigation (được ngầm hiểu là dẫn đường cho tên lửa ở pha giữa cũng như là hệ thống dẫn đường dự phòng ở pha cuối) và Semi-active Radar Homming / Radar bán chủ động (dẫn đường cho tên lửa ở pha cuối). Mọi người có thể tự kiểm tra điều này rất dễ dàng.
Vì thế nói dẫn đường pha giữa của Sea Dart là SACLOS (Semi-active Command to Light of Sight), kiểu dẫn đường dựa trên nguyên lý cơ bản CLOS (Command to Light of Sight), là sai hoàn toàn bởi SACLOS không chỉ khác tên với Proportional Navigation mà còn hoàn toàn khác nhau bản chất và nguyên lý dẫn đường.
Tất cả các tài liệu khi đề cập tới các nguyên lý điểu khiển cho bom, đạn & tên lửa nói chung đều tách riêng CLOS và Proportional Navigation / PN ra làm hai kiểu dẫn đường hoàn toàn khác nhau. Để hiểu được tại sao thì chúng ta hãy cùng tìm hiểu từng loại một.
DẪN ĐƯỜNG KIỂU CLOS
Nếu căn cứ vào nguyên lý của kiểu dẫn đường này thì chúng ta có thể dịch cụm từ CLOS thành Điều khiển tên lửa luôn bay trong đường ngắm thẳng giữa bệ phóng và mục tiêu. Nguyên lý hoạt động của nó như sau:
Sơ đồ đơn giản nguyên lý hoạt động của CLOS

- Sau khi tên lửa được bắn đi, bệ phóng (Từ bây giờ được hiểu là hệ thống theo dõi ngắm bắn + hệ thống điều khiển tên lửa + hệ thống truyền phát dữ liệu + xạ thủ) phải duy trì đường ngắm liên tục lên mục tiêu cho tới khi tên lửa đánh trúng.
- Cùng trong lúc đó bệ phóng sẽ phải theo dõi và bám sát liên tục cùng lúc cả tên lửa và mục tiêu.
- Bệ phóng sẽ liên tục tiến hành việc đo góc tạo thành giữa hướng bay của tên lửa và đường ngắm thẳng (giữa bệ phóng và mục tiêu).
- Ngay khi phát hiện ra góc này khác không (0), bệ phóng sẽ điều khiển / điều chỉnh sao cho đường bay của tên lửa trùng với đường ngắm thẳng (góc giữa chúng bằng 0).
- Các lệnh điều khiển có thể được truyền thông qua dây dẫn nối giữa tên lửa và bệ phóng hay thông qua sóng radio hoặc thông qua sóng radar.
Căn cứ vào mức độ tự động hóa đến đâu trong các bước trên mà người ta chia ra là vài loại CLOS như: Manual CLOS / MCLOS (Xạ thủ phải đảm nhiệm tất cả các việc trên), Semi Active CLOS / SACLOS (Việc theo dõi tên lửa và mục tiêu cũng như điều khiển / điều chỉnh đường bay củ tên lửa được tự động hóa), Active CLOS / ACLOS (Tất cả các bước trên được tự động hóa hoàn toàn sau khi xạ thủ khó mục tiêu).
Vì trọng tâm bài này là dạy cho OB về sự khác nhau giữa CLOS và PN nên tôi sẽ đề cập chi tiết các loại dẫn đường này ở một dịp khác.
Kết luận: Với kiểu dẫn đường CLOS này, tên lửa luôn được điều khiển / điều chỉnh sao cho đường bay của tên lửa trùng với đường ngắm thẳng (góc giữa chúng bằng 0).
Dưới đây là sơ đồ của một hệ thống tên lửa phòng không dùng hệ dẫn đường CLOS. Lưu ý là hướng bay của tên lửa (thể hiện qua các mũi tên màu đỏ) luôn được "gò" trùng khớp với đường ngắm thẳng giữa bệ phóng và mục tiêu (thể hiện qua các đường đứt quãng màu đen ).

DẪN ĐƯỜNG KIỂU PN
Kiểu dẫn đường này dựa trên một nguyên lý cực kỳ đơn giản của toán học và vật lý. Đó là Hai vật thể di chuyển theo hướng gần lại với sẽ đụng nhau nếu như khi di chuyển, các đường thẳng nối chúng không đổi hướng (song song với nhau)
Sơ đồ đơn giản của nguyên lý của PN

Nguyên lý hoạt động của nó như sau:
- Bệ phóng thiết lập một đường ngắm thẳng nối bệ phóng và mục tiêu.
- Sau khi tên lửa được phóng đi, bệ phóng sẽ tiến hành theo dõi và bám sát cả mục tiêu và tên lửa.
- Khi mục tiêu di chuyển, đường ngắm thẳng cũng xoay một góc để bám mục tiêu. Bệ phóng sẽ điều khiển / điều chỉnh hướng bay của tên lửa xoay một góc tương ứng (Proportional là có ý nghĩa này) để bảo đảm đường thẳng mới nối tên lửa và mục tiêu không đổi hướng (song song với các đường cũ).
Xin lưu ý là chữ góc tương ứng ở đây không có nghĩa là chúng bằng nhau. Góc xoay của tên lửa sẽ là một đại lượng được tính toán từ các thông số như Tầm của mục tiêu, tầm của tên lửa, hướng của mục tiêu, hướng của tên lửa, vận tốc của mục tiêu, vận tốc của tên lửa, góc xoay của đường ngắm thẳng, .... và các thông số tham chiếu khác
- Tuy PN cũng có sử dụng tham số "đường ngắm thẳng" như CLOS nhưng bản chất của chúng hoàn toàn khác nhau. Nếu CLOS "gò" tên lửa bay trùng với đường ngắm thẳng thì trong PN, đường ngắm thẳng chỉ là một tham số tính toán nên góc xoay của hướng tên lửa cũng như là hướng của tên lửa không bị "gò" vào đường ngắm thẳng như ở CLOS.
Dưới đây là sơ đồ đường bay của một tên lửa phòng không dùng hệ dẫn đường PN. Nên lưu ý hai điểm sau: 1 - Hướng và vị trí của tên lửa so với đường ngắm thẳng (thể hiện qua các đường đen đứt quãng). 2 - Đường thẳng nối tên lửa và mục tiêu (thể hiện qua các đường màu đỏ) luôn song song với nhau.

Sơ đồ so sánh giữa CLOS và PN

He he, đến giờ này thì cái câu tô vàng dưới đây trả lại cho chính chủ nhân đích thực của nó nhỉ.

Được nokopro sửa chữa / chuyển vào 15:27 ngày 14/08/2009

He he, bạn Kiên à! Dù bạn có dùng từ nào "Phương thức dẫn bắn" hay "Thuật toán sử dụng trong dẫn bắn" thì bản chất của chúng cũng hoàn toàn khác nhau và thậm chí là độ chính xác của chúng cũng khác nhau cho từng mục đích sử dụng.

He he, bản chất tất cả các hệ thống này đều được thiết kế không phải ..... ở VN nên tôi phải dùng tên thông lệ của nó thôi. Nếu bạn Kiên cảm thấy "hãi" thì giúp tôi dịch cái "Command To Light Of Sight" và "Proportional Navigation" ra tiếng Việt đi. Nếu mà dịch được ngắn gọn và đầy đủ nghĩa thì tôi xin vô cùng cám ơn.

He he, hết bạn Viser rồi lại đến bạn Kiên làm tôi thất vọng quá đấy

Mình mới liếc qua wiki thì thấy rằng
CLOS là tên lửa luôn nằm trên đường ngắm nối bệ phóng-mục tiêu, nó khác cái OLOS gì đó khi tên lửa không nằm trên đường ngắm.
Còn proportional navigation là cách tính tốc độ thay đổi góc của tia ngắm cho phù hợp với sự di chuyển của mục tiêu, nếu dịch thô có thể gọi là định vị tỷ lệ

He he, cám ơn bạn nhiều. Nếu vậy thì mình có thể dịch CLOS là "Lái trong đường ngắm thẳng" còn "Proportional Navigation" là "Lái định vị tỷ lệ". Tuy nhiên trong thời gia đầu chắc là phải dùng Anh / Việt song song để mọi người tiện đối chiếu và tra cứu.

Hỏng hỏng hỏng.
Chỉ nhìn vào cái hình so sánh đã thấy ngay 2 cái là 1. Trừ phi ko biết chữ cho rằng một cái là bắn hàng loạt mũi tên nối nhau theo đường cong, còn một cái là bắn một chùm tên theo đường thẳng kiểu rẽ quạt
Giờ đây là vài ngộ nhận:
- CLOS ko gò tên lửa theo đưòng thẳng, nó gò tên lửa vào LOS, tức là trong phạm vi điều khiển ổn định tin cậy của tên lửa (rất liên quan đến Proportion navigation, sẽ giải thích sau).
- Lý giải kiểu PN như bạn RF là có phần ... rất đúng, tuy nhiên nói cho gọn lại thì là BẮN ĐÓN. Đừng nói máy tính thuật toán gì cho phức tạp, dùng mắt người thì người ta cũng phải bắn đón, giống như cưỡi xe máy lao vào cán bẹp một con chó thì nó cũng là proportion navigation, dựa trên tính toán bởi máy tính chạy bằng cơm và chả có công thức gì cả. Như vậy để nói rằng, CLOS chính là proportion navigation, vì nó cũng bắn đón.
- Giờ đây là bài toán bên trong về proportional control, nó là bài toán tuyến tính về tính ổn định hành trình (quỹ đạo và tốc độ) tương ứng với một mục tiêu - là một biến số nào đó trong bài toán, ví dụ tốc độ. Mục tiêu là ổn định tốc độ thì khi tốc độ thay đổi thì lực đẩy cũng thay đổi tương ứng để đưa nó về định mức. Nếu mục tiêu là ổn định quỹ đạo thì nó phải thay đổi vận tốc - lực đẩy để đảm bảo mức biến thiên gia tốc tương đối giữa đạn và mục tiêu đc ổn định. Thực tế có thể nó có cả 2 mục tiêu trong một khoảng cho phép nào đó.
- Bài toán bên ngoài của proportional navigation là khi tên lửa và mục tiêu cùng di chuyển, LOS của 2 thằng ko đổi. Nó tính góc quay của LOS khi mục tiêu di chuyển, tương ứng với gia tốc tương đối giữa đạn và mục tiêu.
- Như vậy, bài toán bên ngoài nạp dữ liệu cho bài toán bên trong, bài toán trong sẽ là tính toán điều khiển chính.
- Tui khẳng định rằng BẤT CỨ TÊN LỬA DẪN ĐƯỜNG NÀO cũng dùng thuật toán dẫn đường proportional navigation, kể cả loại tầm nhiệt.
- SACLOS chỉ là một phương thức dẫn đường, áp dụng nguyên lý trên ở một mức độ tự động hoá thô sơ nào đó.