HÒ, VÈ, LÝ.... NỔI TIẾNG! VUI VUI VUI

HÒ, VÈ, LÝ.... NỔI TIẾNG! VUI VUI VUI

VÈ

Vè là một bài văn kể một chuyện đặc biệt xảy ra và ngụ ý khen chê . Bài văn làm theo thể thơ bốn chữ năm chữ lục bát, hay song thất lục bát hoặc các thể thơ biến thể. Hát những câu vè thường lấy giọng đọc lên, không chỉ đệm trên, đệm giữa, hay đệm dưới như các lối hát dân ca khác, nhưng dựa trên nhịp 2/4 Ở miền Nam, những câu vè về trái cây, các loại cá, các thứ bánh, vv... ngồi lối vè kể chuyện. Các câu vè thường bắt đầu bằng sáu chữ: Nghe vẻ nghe ve Nghe vè...


HÒ

Hò từ chữ HÔ mà ra, có nghĩa là làm cho giọng mình mạnh hơn. Do đó, Hò thường đi đôi với việc làm nặng như kéo gỗ, chèo thuyền, đập đá. Trong lúc làm việc nặng nhọc , để quên cái mệt thể xác, ngươì dân quê thường dùng những câu hát để giải khuây . Mỗi việc làm đều có bài hát riêng, phù hợp với công việc làm. Nhưng tất cả các bài hát làm việc đều không có nhạc khí đệm theo . Nhưng hò cũng có thể hát lúc nghỉ ngơi, lúc hội hè, lúc đám tang như hò đưa linh, và có khi dính liền với một vùng nào đó như hò Nghệ An, hò Thanh Hóa, hò Sông Mã, hò Đồng Tháp...


LÝ

Miền Nam có rất nhiều điệu hò và lý. Những bài nào không thuộc vào hò thì là lý. Có nhiều điệu Lý. Lý là những điệu hát dân gian từ vùng Bình Trị Thiên vào tới miền Nam, vùng đồng bằng sông Cửu Long. Hơn 200 bài Lý đã được thu thập ở miền Nam. Nhạc điệu dựa trên thang âm ngũ cung miền Nam (do-mi-fa-sol-lađo, dây oán) thêm vào những tiếng luyến láy, tiếng đệm làm cho làn điệu thêm phong phú, và tiết tấu thường là nhịp đôi (2/4 hay 4/4). Người dân miền Nam đặt tên cho các điệu lý dựa trên tên thú vật (Lý con mèo, Lý khỉ đột, Lý con nhái, Lý con cua, Lý con sáo, Lý con quạ, Lý con nhạn, Lý con kiến, Lý con thằn lằn, Lý chim khuyên, Lý con trâu, Lý con cúm núm, Lý chuồn chuồn, Lý ngựa ô, Lý quạ kêu, vv...), tên cây cỏ (Lý bông sen, Lý bông lựu, Lý cây khế, Lý bắp non, Lý bụi chuối, Lý lựu lê, Lý cây chanh, Lý mù u) , tên các món ăn (Lý bánh ít, Lý bánh canh, Lý dĩa bánh bò, Lý ăn giỗ, Lý bánh tráng - có lẽ người miền Nam thích ăn uống), hay tên phong cảnh (Lý cảnh chùa, Lý quán rượu)...
(sưu tầm)

Được doan chi thuy sửa chữa / chuyển vào 20:51 ngày 19/01/2003

Lý cây ổi
(Long An)
Trèo lên cây ổi (ổi) hái ăn (ơ ơ)
Miệng nhai cắc cụp chua đà (đà) quá chua.

VÈ LÔ TÔ
Cờ ra con mấy?
Con mấy gì ra?
Nước chảy bon bon
Con vượn bồng con
Lên non hái trái
Anh thương cảm nàng
Phận gái mồ côi
Là con số Một ôi !
Số Một ôi, (1)
Rồi cờ ra con mấy?
Con mấy gì ra?
Con Năm gì ra?
Na Tra lóc thịt
Trả hiếu cho cha
Nhờ thầy hóa ra
Bông sen hỏa cốt
Là con Năm Mươi Mốt!
Năm Mươi Mốt, (51)
Rồi cờ ra con mấy?
Con mấy gì ra?
Con Bảy gì ra?
Trăng lên xứ Huế
Trăng xuống Tiền Giang
Trăng vào thành thị
Trăng đưa chú cuội
Đi khắp nẻo đường
Đường trăng lên gió
Có mái tóc thề
Đương xỏa ngang vai
Là con Bảy Mươi Hai!
Bảy Mươi Hai, (72)
Rồi cờ ra con mấy?
Con mấy gì ra?
Con Chín gì ra?
Chiếc thuyền tình nằm trên biển ái
Ai nỡ lòng nào bẻ lái chiếc thuyền nghiêng
Là con Chín Mươi nguyên.
Chín Mươi nguyên.....(90)
...................................
..................................
KINH
(st)

VÈ CON TRAI
Ve vẻ vè ve
Nghe vè có ... mụn
Mụn bọc mụn cám
Đua nhau tranh tài
Thương lắm anh hai
Suốt ngày phải nặn.
Ve vẻ vè ve
Nghe vè chàng ngốc
Lốc cốc theo đuôi
Giả làm người lớn
Đi đường lạng lách
Sớm chầu diêm vương
Ve vẻ vè ve
Nghe vè phát ớn (fashion)
Giống cái gã điên
Dancing - làm mốt
Đầu tóc Đại Hàn
Y chang tổ quạ
Ve vẻ vè ve
Nghe vè chàng khóc
Hu hu mít ướt
Tội nghiệp quá chừng
Chàng rống một hơi
Cả làng chạy trốn
Ôi chao con trai
Thiệt là khủng khiếp .
(st)

HÒ ĐỐI ĐÁP
NỮ:
Hò ơ...
Duyên cắc cớ (ớ) tình cờ anh lại gặp
Này anh ôi nợ oan ương nó dồn dập nó theo hoài (ơ hò ớ....)
Này anh ơi, chữ lương duyên của ai mà anh vô đây gá nghĩa (ơ...ơ...)
Hò ơ......mà tôi sợ ông trời đày (ơ) cái kiếp (mà) sau (ơ)
NAM:
Hò ơ.............
Nhạn lạc bầy khó gầy duyên oanh én,
Em ơi, nghĩa vợ tình chồng thì núp lén yêu nhau(ơ)
Hò ơ....
Em ôi...có gặp cảnh khó nghèo...
Sớm cháo chiều rau thì em ơi hãy vui dạ (ơ ơ ơ...)
Hò ơ.....chớ anh biết liệu làm (ơ) sao hỡi mình ( ơ...ơ...)

Vè Cái Chợ
Nghe vẻ nghe ve
Nghe vè cái chợ
Sớm mơi xách rổ
Đi giáp 1 vòng...
Hàng hoá mênh mông
Kêu là cái chợ Lớn
Thiên hạ phát ớn
Là cái chợ Bình Đông
Ấm bụng no lòng
Kêu bằng chợ Gạo
Thiệt là huyên náo
Là cái chợ Bến Thành
Xúm nhau giựt giành
Là chợ Bến Tranh
Ăn ở hiền lành
Đi chợ Thủ Đức
Tối mò như mực
Là cái chợ Gò Đen
Cẳng bước không quen
Kêu bằng chợ Gò Vấp
Chẳng lo đèn tắt
Đi chợ Gò Dầu
Sợ má đợi lâu
Đi chợ Bà Quẹo
Không trì cũng kéo
Là cái chợ Bến Tre
Chợ mà vắng hoe
Kêu bằng Chợ Đuổi
Ăn mặn như muối
Là cái chợ Cầu Kho
Nấu nướng khỏi lo
Là chợ Xóm Củi
Coi chừng lửa khói
Là cái chợ Lái Thiêu
Vắng mà thì nó kêu
Là chợ Bến Nghé
Ai mà đau khổ
Đi chợ Cầu Duyên
Gục xuống gục lên
Kêu bằng cái chợ ế
Đạp nhằm quỵ té
Là chợ Cần Chông
Rượt chạy lòng vòng
Là cái chợ chồm hổm
Làm ăn mà yên ổn
Là chợ Biên Hòa
Hay hát dân ca
Là chợ Phước Lý
Toàn là thi sĩ
Là cái chợ Cần Thơ
Nó cắn ơ hờ
Là cái chợ Rạch Kiến
Vừa nói vừa nghiến
Là chợ Cái Răng
Ăn uống lăng xăng
Không đâu bằng chợ Quán
Người ưa bàn tán
Thì ra chợ Bùng Binh
Không dính trong mình
Kêu chợ Cần Giuộc
Muốn gặp Trời Phật
Thì đi chợ Long Qua
Phơi lúa mau khô
Thì đi chợ Đệm
Rờ êm như nệm
Là cái chợ Sài Gòn
Đàn bà chết chồng
Thì xuống chợ Rạch Giá
Không ăn thịt cá
Thì ra chợ Hà Tiên
Cho người tới biên
Thì là chợ Bến Thuế
Tướng,sĩ, xe, pháo
Là cái chợ Bàn Cờ
Vợ bỏ bơ vơ
Là chợ Cầu Ông Lãnh
Người nào cũng bảnh
Là chợ cá Quỳnh
Khỏi lo bần cùng
Là chợ Phú Quới
Chưa đi mà tới
Là chợ Cà Mau
Chẳng được ngọt ngào
Là chợ Đà Lạt
Ngứa gãi xột xoạt
Là chợ Hóc Môn
Nghe kêu hết hồn
Là chợ Trà Cú
Xe chạy ngấc ngư
Là chợ Gò Công
Đi giáp một vòng
Cũng chưa hết chợ
Thiệt là đáng sợ
Là cái chợ trời...
(st)
Được rùa biển sửa chữa / chuyển vào 19:32 ngày 03/01/2003

Vè rau
Nghe vẻ nghe ve
nghe vè các rau.
Thứ ở hỗn hào,
Là rau ngành ngạnh.
Trong lòng không chánh,
Vốn thiệt rau lang.
Đất ruộng bò ngang,
Là rau muống biển.
Quan đòi thầy kiện
Bình bát nấu canh.
Ăn hơi tanh tanh,
Là rau dấp cá.
Có cha có mẹ,
Rau má mọc bờ.
Thò tay sợ dơ,
Nó là rau nhớt.
Rau cay như ớt,
Vốn thiệt rau răm.
Sống trước ngàn năm,
Là rau vạn thọ.
Tánh hay sợ nợ,
Vốn thiệt rau co.
Làng hiếp chẳng cho,
Nó là rau húng.
Lên chùa mà cúng,
Vốn thiệt hành hương.
Giục ngựa buông cương,
Là rau mã đề...
(st)

Lý Cây Đa

nhạc sĩ: (Dân Ca)

Trèo lên quan dốc ngồi gốc ối a cây đa
Rằng tôi lý ối a cây đa
Ai đem ôi à tính tang tình rằng
Cho đôi mình gặp xem hội cái đêm trăng rằm
Rằng tôi lý ối a cây đa (láy)
Chẻ tre đan nón kìa nón ối a ba tầng
Rằng tôi lý ối tầng ba tầng
Ai đem ôi à tính tang tình rằng
Cho cô mình đội xem hội cái đêm trăng rằm
Rằng tôi lý ối a sáng trăng (láy)
Vải nâu may áo kìa áo ối a năm tà
Rằng tôi lý ối viền năm tà
Ai đem ôi à tính tang tình rằng
Cho anh chàng mặc xem hội cái đêm trăng rằm
Rằng tôi lý ối a tháng giêng (láy)
PS: tớ hát bài này hay lắm đấy Thuỷ ạ, khi nào gặp sẽ hát cho Thuỷ nghe nha

FR

Lý Ngựa Ô

nhạc sĩ: Nguyễn Hữu Ba
thơ/lời: Dân ca miền Nam
1. Khớp con ngựa ngựa ô
Khớp con ngựa ngựa ô
Ngựa ô anh khớp, anh khớp cái kiệu vàng (ư...)
Anh tra khớp bạc, lục lạc đồng đen
Búp sen lá dặm, giây cương nhuộm thắm
Cán roi anh bịt đồng thòa
Là đưa ý a đưa nàng, đưa nàng
Anh đưa nàng về dinh
Là đưa ý a đưa nàng, đưa nàng
Anh đưa nàng về dinh
2. Khớp con ngựa ngựa ô
Khớp con ngựa ngựa ô
Ngựa ô anh khớp đi khắp các nẻo xa
Đi qua núi mộng, trở lại đồi mơ
Đi bên suối đợi, đi sang rừng nhớ
Dắt nhau trông biển hẹn hò (ơ)
Là theo í a theo nàng, anh theo nàng
Anh theo nàng một phen (ơ)
Là theo í a theo nàng, anh theo nàng
Anh theo nàng một phen
3. Khớp con ngựa ngựa ô
Khớp con ngựa ngựa ô
Ngựa ô anh khớp duyên bén ta thành đôi
Trong sân pháo nổ, cả họ mừng vui
Em mang áo đỏ, chân đi hài tía
Thắt lưng dây lụa màu vàng (ơ)
Cùng nhau í a tơ hồng, lễ tơ hồng
Lễ tơ hồng cùng nhau (ơ)
Cùng nhau í a tơ hồng, lễ tơ hồng
Lễ tơ hồng cùng nhau

FR

Lý Con Cóc

nhạc sĩ: (Dân Ca)

*
Cóc chết nàng Nhái mồ côi bấy lâu
Chàng Hiu nó bèn đi hỏi,
Nhái lắc đầu nàng lại chẳng ưng
Lắc đầu hổng ưng!
Con Ếch ngồi ở sau lưng
Nó kêu là kêu cái "Ẹo!" Cái "Ẹo"!
Biểu ưng, cái ưng cho rồi ! Cái ưng cho rồi
Bậu chờ ai, chớ ai chờ bậu
Chớ bậu làm sao,
Lấy chồng chẳng ham ?!
ĐK:
Cóc chết nàng Nhái buồn than, (liền) để tang
Chàng hiu nó liền an ủi,
Nhái ngỡ ngàng lòng dạ ngổn ngang
Thấy mà xốn xang ....
Con Ếch ngồi ở trong hang,
Nó kêu, là kêu cái "Wợch"
Biểu ưng, cái ưng cho rồi!
(ĐK)
(lại từ đầu)
Bậu chờ ai, chớ ai chờ bậu
Chớ Bậu chờ ai, lấy chồng sướng hơn!
Tịnh tình tang ớ tình tính tang...

FR