1. Tuyển Mod quản lý diễn đàn. Các thành viên xem chi tiết tại đây

Hỏi và Đáp - hai thao tác cơ bản trong học tập và nghiên cứu

Chủ đề trong 'Học thuật' bởi CaChep, 10/08/2003.

  1. 0 người đang xem box này (Thành viên: 0, Khách: 0)
  1. CaChep

    CaChep Thành viên rất tích cực

    Tham gia ngày:
    04/02/2002
    Bài viết:
    1.010
    Đã được thích:
    0
    Hỏi và Đáp - hai thao tác cơ bản trong học tập và nghiên cứu

    Qua bài viết này, tác giả mong bạn đọc được hiểu được vai trò của Hỏi - Đáp với việc học tập của mình. Hỏi - Đáp chủ động, sáng suốt và toàn diện giúp tăng cường được khả năng học tập, lao động của mỗi người. Mong có dịp khác trình bày tiếp với các bạn về việc Hỏi-Đáp được dùng trong các phương pháp sáng tạo như thế nào.Bùi Quang Minh (2/1999)

    1. Hỏi và Đáp có ý nghĩa gì trong suy nghĩ của con người?

    Hỏi và Đáp là hai mặt căn bản của quá trình con người tư duy. Đứng trước những điều chưa biết, chưa hiểu, hay hiểu chưa chắc chắn, rất tự nhiên chúng ta đều tự đặt ra cho mình một hay nhiều câu hỏi. Ví dụ như lúc đang xem bài viết này bạn chắc cũng đã tự đặt cho mình những câu hỏi như: Bài báo này nói về gì? Ai là tác giả? Tác giả định dẫn ta đến đâu? Có nên đọc không nhỉ?...

    Một vài câu hỏi bạn đã nhanh chóng tự trả lời, một vài câu hỏi thì bạn chỉ trả lời được khi đã đọc xong bài báo này và tựu chung lại thông qua việc trả lời các câu hỏi bạn sẽ lĩnh hội được thêm kiến thức mới.

    Việc tự đặt câu hỏi giúp cho trí tuệ con người vận động, chuyển từ trạng thái thụ động sang trạng thái hoạt động. Mỗi câu hỏi đều đóng vai trò kích thích tư duy làm tăng khả năng sẵn sàng đón nhận những kiến thức được "đóng gói" trong các câu trả lời. Nhiều nhà nghiên cứu còn cho rằng ngay từ lúc mới lọt lòng mẹ, khi hệ thống thính giác của trẻ hãy còn chưa hoàn thiện, chúng ta đã biết tự đặt câu hỏi như "Ta đang ở đâu? Chuyện gì thế này? Và điều gì rồi sẽ xảy ra?"...

    Thường thì nếu còn tồn đọng những câu hỏi chưa được trả lời, trí não sẽ "ưu tiên" dành "tài nguyên" của mình để lục lọi những kiến thức đã ghi nhớ trước đây và cố gắng thực hiện suy lý để tìm nhanh lời giải đáp. Trong rất nhiều trường hợp do không tự trả lời vì còn hạn chế bởi kiến thức, khả năng tư duy hay là căn bệnh "lười suy nghĩ" mà người ta bó tay, bỏ cuộc với câu hỏi đã nêu ra, hoặc "đeo đẳng" nó theo năm tháng. Đối với những con người năng động, dám mạnh dạn tìm hiểu hoàn thiện kiến thức của mình thì thực tiễn, những người khác, sách báo hay các phương tiện truyền thông hiện đại như radio, máy tính, mạng truyền thông... là những công cụ hữu ích giúp rút ngắn được thời giờ tìm câu trả lời.

    Mức độ khó dễ của một câu hỏi và tính đúng sai của một câu trả lời không phụ thuộc vào phát biểu của nó ngắn hay dài. Có những câu hỏi có thể thực chứng hoặc dễ dàng trả lời ngay được nhưng có những câu hỏi tưởng chừng như đơn giản mà có biết bao cách trả lời chẳng thể thống nhất nhau được. Lại có những câu hỏi mà bao nhiêu thế hệ, nhân tài tìm cách cắt nghĩa mà chưa đến đích được như câu sự sống do đâu mà ra? Vũ trụ được hình thành ra sao? Hay đơn giản hơn như thế nào là cảm giác hạnh phúc?...

    Nói chung, tuỳ theo chất lượng câu hỏi và câu trả lời cũng như nhu cầu lĩnh hội đa dạng của con người mà quá trình hỏi đáp có thể tiếp diễn kéo dài. Nhờ đó điều cần tìm hiểu trở nên ngày một sáng rõ hơn, đầy đủ hơn.

    2. Hỏi đáp đóng vai trò gì trong việc học tập?

    Nhờ có tự đặt câu hỏi mà kiến thức mới có thể vào sâu trí nhớ hơn. Chính vì vậy mà các nền sư phạm đều tìm cách sử dụng rộng rãi các thao tác Hỏi và Đáp. Lịch sử từ nền văn minh Hy Lạp xa xưa, nhà triết học Socrate đã sớm vận dụng nghệ thuật đối thoại, tranh luận với học trò chỉ thông qua lắng nghe và hỏi chuyện để giúp những học trò của mình khám phá ra được những cái đúng/sai, có được những tư tưởng đúng đắn tự mình.

    Ngày nay, viẹc hỏi đáp được dùng trong hệ thống nhà trường vào mọi lúc: giờ ôn bài, lúc giảng bà, trong bài kiểm tra hay bài thi. Hình thức Hỏi-Đáp rất đa dạng: trò hỏi nhau, thầy hỏi tòo hay trả lời trắc nghiệm, chọn cặp hỏi-đáp tương ứng... Trong bối cảnh học tập mới hiện nay "Đặt học sinh vào trung tâm của hệ thống giáo dục", người Giáo viên phải biết dẫn dắt học sinh tự hỏi và tự tìm câu trả lời, ưu tiên hỗ trợ học sinh tự mình tìm tòi. Đó là công việc quan trọng số 1.

    Tử Hạ đã nói: "Mỗi ngày biết thêm điều mình chưa biết, như vậy mới đáng gọi là người ham học". Một học sinh biết cách học tốt là người biết hằng ngày đưa ra câu hỏi đúng và trả lời được chính xác cho câu hỏi đặt ra. Nếu câu hỏi càng được suy ngẫm lâu, càng tốn nhiều thời gian khám phá, tìm tòi câu trả lời thì kiến thức càng vững chắc, càng khó bị "vô ý"" xoá khỏi trí nhớ.
    Bốn thái độ học tập quan trọng nhất đối với việc học của mỗi người cần phải rèn luyện là:

    1. Cầu học là tự lực vượt khó khăn để đặt ra câu hỏi và sẵn sàng học tập để trả lời chúng.

    2- Khiêm tốn là coi trọng tri thức mới, luôn sáng suốt khi trau dồi tri thức bằng cách sẵn sàng nghe một câu trả lời cho câu hỏi mình đã biết.

    3- Tìm tòi là luôn khám phá khi tiếp nhận thông tin bằng cách nêu ra những câu hỏi mới. 4- Sáng tạo là có những nét tư duy sắc sảo, không rập khuôn khi vận dụng kiến thức để có được các câu trả lời.

    Rõ ràng Hỏi-Đáp tốt đóng vai trò then chốt cho việc học tập của mỗi người. Hỏi-đáp rõ ràng chính xác minh bạch là một cách thức rèn luyện khả năng tư duy và học tập của cá nhân. Sự mập mờ, rối loạn là thứ làm suy giảm trí thông minh của con người.

    Chính vì vậy mỗi học sinh ngoài việc rèn luyện cho mình 4 thái độ học tập đúng đắn đã nêu cần thường xuyên trau dồi khả năng tư duy lô gíc hình thức, lôgíc hệ thống, lôgíc biện chứng, lôgic thuật toán...

    Thực tiễn đào tạo hiện nay cần tránh việc cung cấp câu hỏi và câu trả lời sẵn để học sinh học vẹt và cũng không nên đưa máy tính Internet ra với một cách cổ động sử dụng chúng chung chung "Cứ dùng chúng thì câu trả lời nào cũng có sẵn ?!".

    Việc dạy phương pháp khoanh vùng vấn đề, quy trình đọc sách báo tra cứu trong thư viện, khai thác thông tin bằng máy tính hết sức quan trọng. Và lúc này xây dựng câu trả lời hoàn hảo từ những mảnh thông tin chắp vá, hoài nghie các thông tin thiếu tin cậy là hết sức quan trọng.

    3. Làm thế nào để Hỏi-Đáp có hiệu quả?
    Bất cứ ai từ em bé hay cụ già đều có thể thực hiện dễ dàng Hỏi-Đáp. Tưởng rằng hỏi đáp thực hiện đơn giản là thế, ai mà chẳng làm được hoá ra không hẳn vậy. Các nhà ngôn ngữ, tâm lý học, nhà văn, nhà báo, chiến sĩ công an, luật gia, thẩm phán, nhà ngoại giao, nhà giáo, người làm tin học... làm việc chủ yếu thông qua Hỏi-Đáp.

    Các nhà khoa học cũng cho rằng công việc nghiên cứu khoa học của mình là nghệ thuật trả lời câu hỏi và đặt ra câu hỏi thích hợp. Hỏi - Đáp là đối tượng mà các nghề nghiên cứu và vận dụng thường xuyên. Không chỉ họ, từng chúng ta cũng luôn luôn phải nâng cao khả năng hỏi và trả lời của mình để phát triển tư duy, khả năng học của mình. Rõ ràng đó là công việc của cả đời người.

    Trước hết, chúng ta cần biết tự đặt câu hỏi và hiểu câu hỏi của người khác sao cho tốt. Bởi câu hỏi dẫn đường cho tư duy nên ta cần rèn cách phát biểu câu hỏi cho rõ và chính xác. Phát biểu câu hỏi tốt giúp cho người khác hiểu bạn rõ hơn và có ích cho việc nhận được câu trả lời tốt. Các nhà nghiên cứu khoa học coi việc phát hiện vấn đề nghiên cứu khởi đầu bằng một câu hỏi. Họ coi việc nêu đúng câu hỏi đã giúp giải quyết vấn đề một nửa. Nhà nghiên cứ phương pháp luận khoa học Fred Kerlinger đã có lời khuyên như sau: "Hãy trình bày vấn đề nghiên cứu một cách rõ ràng, khúc chiết bằng một câu nghi vấn".

    Theo chúng tôi một câu hỏi tốt nên chia thành ba phần: Dẫn nhập, Nút thắt và phần Hỏi. Phần Dẫn nhập có mục đích là cho phép ta hiểu được điều kiện xuất phát, ngữ cảnh suy nghĩ ban đầu hoặc dẫn người nghe đến cùng ta đứng cùng một chỗ và dắt họ theo dòng suy nghĩ của ta. Phần Nút thắt có mục đích đề xuất vấn đề, điều cần đi sâu xem xét, tập trung. Nó thu hút sự chú ý và gợi mở ra phần chính của một câu hỏi. Cuối cùng là Phần hỏi - lõi chính quan trọng nhất.

    Một cách quan trọng là khi đặt học nghe một câu hỏi cũng cần biết cách chia một câu hỏi phức tạp thành những câu hỏi đơn giản hơn. Mỗi câu hỏi chính là "một nhát dao" cắt vấn đề thành những vấn đề nhỏ dễ trả lời. Nó thực sự hữu ích cho việc tiến hành thu nhận câu hỏi lớn đặt ra. Một gợi ý từ kinh nghiệm cá nhân là bạn nhân vận dụng tư duy lôgíc hệ thống để có được những câu hỏi toàn diện về một vấn đề.
    Liên quan đến chất lượng của câu trả lời bạn có thể lưu tâm đến những điều sau đây:

    1- Nên tập trung tiếp nhận toàn vẹn một câu trả lời. Một số trường hợp do ta nhận định vội vã câu trả lời của người khác mà ta sớm thoả mãn, vội đi đến kết luận và không chịu nghe tiếp. Trong nhiều trường hợp câu trả lời có bố cụ thiếu tính lôgíc, thông nhất từ đầu đến cuối hay quá nhiều thông tin rườm ra làm ảnh hưởng đến ý chính, quan trọng.

    2- Chưa chuẩn bị để tiếp nhận câu trả lời. Điều này cũng có thể xảy ra do không đồng nhất về trình độ, cách nhìn, quan điểm, tốc độ suy nghĩ để đón nhận câu trả lời, thuật ngữ bất đồng. Nhiều người có thói quen chỉ nghe điều mình thích hoặc chỉ nghe những điều ngắn, tất nhiên phải dễ hiểu.




    Để Tri thức người Việt giàu hơn, Trí tuệ sáng hơn!
  2. CaChep

    CaChep Thành viên rất tích cực

    Tham gia ngày:
    04/02/2002
    Bài viết:
    1.010
    Đã được thích:
    0
    Ba câu hỏi để đọc chủ động
    Làm thế nào để đọc nhanh và có thể nắm bắt được chính xác những thông tin bổ ích và thú vị cho công việc mà bạn phải hoàn thành? Câu hỏi này được đặt ra với Ronald Gross (RG), chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực tự học, tác giả của 2 quyển sách best-seller "Người học suốt đời (The lifelong learner, 1977) và "Học tập đỉnh cao" (Peak Learning, 1999).
    Thưa ông, kỹ năng đọc chủ động được ông giới thiệu trong quyển "Học tập đỉnh cao", trong đó ông cho rằng, máy vi tính dạy chúng ta đọc chủ động?
    RG:
    Khi còn đi học là tôi thường cảm thấy áy náy nếu không bắt đầu đọc quyển sách từ trang đầu đến trang cuối cùng. Nếu ngưng giữa chừng, tôi cảm thấy chưa hề đọc nó. Như vậy, chúng ta đã bị chi phối bởi những tư tưởng và sự lựa chọn của tác giả. Hãy tưởng tượng bạn đang ngồi trước máy tính, bạn là người điều khiển. Bạn đánh giá những thông tin và chương trình nào cần thiết thì ?ora lệnh? để máy vi tính giải quyết. Bạn có thể đi trực tiếp vào những gì bạn muốn tìm, những gì bạn quan tâm. Kinh nghiệm này giúp chúng ta có một phương pháp chủ động, tự định hướng và sáng tạo khi đọc sách báo hoặc những tài liệu.
    Cách đọc nhưng làm việc trước máy vi tính chắc không thể áp dụng cho mọi loại sách?
    TG
    : Dĩ nhiên, tôi không có ý định áp dụng kiểu đọc này để đọc tiểu thuyết. Khi đọc chúng, chúng ta cần tận hưởng trọn vẹn câu chuyện mà cách đọc truyền thống mang lại. Nhưng đối với đa số sách mà chúng ta đọc để tìm kiếm thông tin học nâng cao hiểu biết, phương pháp này tỏ ra thích hợp hơn là cách đọc từ đầu theo sự dẫn dắt của tác giả, chúng ta sẽ chủ động tiếp cận, đánh giá và sử dụng những thông tin có ích về vấn đề cần tìm hiểu, học tập.
    Vậy chúng ta sẽ bắt đầu như thế nào thưa ông?
    RB:
    Đây là một bài tập do giáo sư Robert Smith tại Northem University sử dụng trong các khoá huấn luyện về phương pháp học tập của ông. Chúng ta sẽ bắt đầu với một quyển sách nào đó, có thể là một sách tham khảo, một tài liệu nghiên cứu....
    Đầu tiên bạn hãy xem NXB đã giới thiệu như thế nào về nó (thường ở trang đầu tiên sau trang bìa). Thông tin tiếp theo cần biết là NXB đã nói gì về tác giả, nhất là những kinh nghiệm của tác giả về đề tài mà sách trình bày (thường ở trang bìa sau của sách).
    Sau đó bạn hãy đọc lời giới thiệu, nhất là những định hướng mà tác giả hoặc biên tập viên nói về quyển sách. Tiếp đó là đọc mục lục để xem tác giả đã tổ chức thông tin thành những chương, mục hoặc các phần phụ lục như thế nào.
    Bước tiếp theo là bạn đọc lướt qua, chọn những đoạn hoặc đề mục nào mà bạn quan tâm, để có hình dung về cuốn sách.
    Đến đây coi như bạn đã xong giai đoạn khởi động ban đầu. Bây giờ hãy đặt sách xuống và viết ra 3 câu hỏi liên quan đến những vấn đề mà bạn muốn tìm hiểu, khám phá khi đọc nó.
    Tại sao lại 3?
    RG
    : Điểm chính của kỹ thuật này là bạn phải xác định 3 câu hỏi chứ không phải là sau khi đọc toàn bộ quyển sách. Bạn đã có một cái nhìn tổng thể về nội dung cuốn sách. Bạn đã biết quyển sách này sẽ mang lại cho bạn những gì, nói cáhc khác là trong những điều tác giả trình bày cái nào giúp bạn, làm sáng tỏ những vấn đề mà bạn đang giải quyết, quan tâm hay mong muốn tìm hiểu.
    Liệu 3 câu hỏi có quá ít cho một quyển sách khong?
    RG:
    Dĩ nhiên là một quyển sách thường có nhiều thông tin hơn 3 câu hỏi mà bạn đã đưa ra. Tuy nhiên, bạn phải biết trong số những vấn đề mà tác giả trình bày có bao nhiêu nội dung đáp ứngd dược vấn đề mà bạn đang quan tâm, đang giải quyết. Thông thường chỉ cần trả lời được 3 câu hỏi này là đủ.
    Giả sử là bây giờ đã có 3 câu hỏi, chúng ta sẽ đọc chủ động như thế nào, thưa ông?
    RG: Hãy bắt đầu từ câu hỏi thứ nhất. Bạn chọn từ câu hỏi đó một từ khoá hoặc một đoạn nào đó mà bạn nghĩ rằng nó có thể xuất hiện ở bảng chỉ dẫn (index) hoặc mục lục của quyển sách. Trong phần lớn các quyển sách, những từ khoá được liệt kê và giải thích trong bảng chỉ dẫn. Đây là một chuyên gia giúp bạn định hướng khi đọc sách. Mỗi từ khoá có ghi nó có ở những trang nào trong quyển sách. Một điểm cần chú ý khác là có bao nhiêu trang lặp lại từ khoá này. Đây là một tiêu chí giúp chúng ta biết được vấn đề này quan trọng như thế nào trong quyển sách.
    Nếu sách không có bảng chỉ dẫn, bạn hãy xem trong mục lục để xác định phần nào, chương nào của sách có thể giúp bạn trả lời câu hỏi đó.
    Bây giờ, bạn hãy giở sách những trang, phần mà bạn cho rằng có thể giúp bạn trả lời câu hỏi thứ nhất. Đây là lúc bạn cần đọc thật kỹ và luôn liên hệ với những thông tin mà tác trình bày trong phần đó với câu hỏi của bạn. Đôi khi, có một số nội dung được cập nhật sâu hơn ở những phần khác (tác giả thường nhắc nhở các bạn điều này) thì bạn hãy tuân theo lời hướng dẫn đó. Bạn có thể đọc đi đọc lại cho đến khi bạn tìm thấy những chi tiết ưng ý nhất để trả lời câu hỏi thứ nhất.
    Bạn sẽ sử dụng cách thức tương tự như vậy để trả lời câu hỏi thứ hai và thứ ba.
    Điều gì là quan trong nhất với người đọc chủ động, thưa ông?
    RG:
    Đọc chủ động là một kỹ năng cũng như tất cả những kỹ năng khác, phải thường xuyên luyện tập. Tôi hy vọng các bạn sẽ không chỉ đọc chủ động để có một kết quả nhanh chóng và hiệu quả mà còn tìm thấy sự thích thú, niềm vui sáng tạo khi đọc sách.
    Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi này.
    Để Tri thức người Việt giàu hơn, Trí tuệ sáng hơn!
  3. bravery

    bravery Thành viên rất tích cực

    Tham gia ngày:
    06/02/2001
    Bài viết:
    1.262
    Đã được thích:
    0
    Có phương pháp nào để đọc nhanh sách và các tài liệu, tạp chí ko hả bác?
    Học cho lắm cũng ăn mắm với cà mà học tà tà thì cũng ăn cà với mắm !
  4. luuthuy

    luuthuy Thành viên rất tích cực

    Tham gia ngày:
    17/06/2002
    Bài viết:
    2.109
    Đã được thích:
    1

    Đã có cậu lục tìm trong học thuật này thì sẽ tìm ra.
    Về học tập tôi có 5 bước sau(lấy của GS Trần Văn Hà): Học hỏi hiểu suy hành.
    [topic]215488[/topic]
    [topic]237841[/topic]
  5. CaChep

    CaChep Thành viên rất tích cực

    Tham gia ngày:
    04/02/2002
    Bài viết:
    1.010
    Đã được thích:
    0
    Có chứ, mình còn có cả những bài viết về Làm thế nào để liếc qua một cuốn sách mà hiểu được ngay nó.
    Mời bạn xem bài:   Phương pháp học đọc và thuộc 1 tài liệu chỉ trong 10 phút !
     
    Để Tri thức người Việt giàu hơn, Trí tuệ sáng hơn!
  6. bravery

    bravery Thành viên rất tích cực

    Tham gia ngày:
    06/02/2001
    Bài viết:
    1.262
    Đã được thích:
    0
    Cám ơn bác Cachep nhiều
    Ơ cho tớ hỏi cái, ông Bùi Quang Minh này có phải ngày xưa học K42 BKHN ko nhờ? Nếu đúng thì gặp người quen rùi đấy..
    Học cho lắm cũng ăn mắm với cà mà học tà tà thì cũng ăn cà với mắm !
    I love No.13,dont vote&nbsp;me plz</FOR
  7. CaChep

    CaChep Thành viên rất tích cực

    Tham gia ngày:
    04/02/2002
    Bài viết:
    1.010
    Đã được thích:
    0

    Nếu không đúng cũng chưa chắc không phải là người quen...
    Để Tri thức người Việt giàu hơn, Trí tuệ sáng hơn!
  8. CaChep

    CaChep Thành viên rất tích cực

    Tham gia ngày:
    04/02/2002
    Bài viết:
    1.010
    Đã được thích:
    0
    Một mục sư da trắng đã hỏi một lãnh tụ da đen: "Ngài có chí hướng giải phóng người da đen, sao ngài không sang châu Phi, ở đó rất nhiều người da đen??. Lãnh tụ da đen nọ lập tức hỏi lại: ?oCòn ngài có chí hướng giải phóng linh hồn, sao ngài không xuống địa ngục, ở đó có rất nhiều linh hồn??...
    Hỏi để bác bỏ
    Trong quá trình lập luận, trình bày lý lẽ cho một sự việc, không nhất thiết cứ phải dùng tới các mệnh đề và suy luận theo logic tam đoạn luận Aristote. Phương pháp hỏi được dùng trong không ít trường hợp lại có kết quả tốt hơn, có giá trị hơn những lời khẳng định, và những cách hỏi đó thể hiện rõ trí tuệ của người lập luận.
    Để bác bỏ luận đề ?oThượng đế là toàn năng và thượng đế sáng tạo ra thế giới? của các nhà thần học kinh viện, Cavnilo hỏi: ?oThượng đế có thể tạo ra tảng đá mà ông ta không nhấc nổi hay không??
    Nếu người trả lời chọn một trong hai khả năng, thì kiểu gì cũng anh ta cũng thua. Chọn khả năng đầu ?ocó thể tạo ra được?, sẽ dẫn tới một kết luận là tồn tại tảng đá mà thượng đế không nhấc nổi. Hệ quả của điều này là Thượng đế không toàn năng. Chọn khả năng sau ?okhông thể tạo ra được? thì chính người trả lời đã gián tiếp bác bỏ luận đề Thượng đế là toàn năng.
    Có thể tạo câu hỏi dựa vào quy tắc lấy điều không thể để chứng minh điều không thể nhằm vạch ra điều phi lý của đối phương.
    Có một truyện dân gian Ấn Độ như sau: ngày xưa, có vị vua Ấn Độ bệnh nặng, thầy thuốc tâu với vua rằng chỉ cần uống sữa bò đực là hết bệnh ngay. Mà sữa này chỉ có nhà thông thái Cabuo mới tìm được (người thầy thuốc nọ vốn thâm thù Cabuo). Tin lời thầy thuốc, nhà vua ra lệnh cho Cabuo đi tìm sữa bò đực. Nhà thông thái này rất lo lắng, chưa biết tìm kế gì để thoát thân. Cô con gái khuyên cha đừng lo, cô sẽ có cách. Hôm sau đang lúc nửa đêm yên tĩnh, con gái Cabuo mang ít quần áo cũ đến bên bờ sông cạnh hoàng cung giặt giũ dưới cửa sổ phòng ngủ quốc vương. Cô cố tình khua động rõ to làm vua không sao ngủ được. Cả giận, nhà vua phái vệ binh bắt cô gái giải về hỏi tội: Cớ sao đang đêm đến đây giặt giũ ầm ầm làm ta không ngủ được? Ngươi có biết tội không?
    Cô gái làm như sợ hãi: ?oDạ, dân nữ biết. Mong bệ hạ tha tội. Có điều, dân nữ bất đắc dĩ mới phải làm như vậy. Số là, chiều nay cha dân nữ mới đẻ em bé, mà trong nhà chẳng còn quần áo sạch sẽ quấn cho bé nên dân nữ đành phải đi giặt vào lúc này.
    - Nói láo! Ngươi chế riễu ta chắc? Ai đời đàn ông lại đẻ con!
    - Dạ, nếu bệ hạ có thể hạ lệnh cho người đi kiếm sữa bò đực thì sao đàn ông lại không thể đẻ được ạ?
    Nghe vậy, nhà vua cười: Chắc chắn ngươi là con gái của Cabuo rồi. Thôi, về bảo cha ngươi cứ giữ lấy món sữa bò đực cho em bé ông ta vừa đẻ bú nhé!
    Thế là Cabuo thoát nạn.
    Hỏi để khuyên can
    Không biết thì hỏi. Không ai bắt tội một người hỏi vì không biết. Vì thế, những trung thần, cố vấn thường dùng cách hỏi để khuyên can vua chúa, để góp ý khéo léo, tế nhị với cán bộ lãnh đạo cao cấp mà vẫn bảo vệ được cái đầu (hoặc ghế) của mình.
    Chuyện xưa: ?oCon ngựa quý của Tề Cảnh Công bỗng nhiên ốm, lăn đùng ra chết. Vua Tề vô cùng giận dữ, hạ lệnh chặt tay chân người coi ngựa. Đây là một lệnh bạo sát vô lý. Tội để ngựa chết chưa nặng đến mức phải chặt chân chặt tay. Nhiều người muốn can. Vua Tề hăm đe: Ai dám xin cho nó sẽ bị giết. Quần thần xanh mặt, không dám hé răng nữa. Tề Án Anh, để cứu người coi ngựa, bèn nghĩ ra một mẹo hỏi vua. Ông đến trước người coi ngựa, túm tóc anh ta giơ kiếm lên rồi ?oluận tội?: ?oNgươi nuôi ngựa rồi làm ngựa chết. Đấy là tội thứ nhất. Ngươi làm nhà vua vì ngựa chết mà giết người, trăm họ mà biết tất oán hận vua. Đây là tội thứ hai. Chư hầu biết việc này tất sẽ khinh nước ta. Đây là tội thứ ba?. Bỗng ông quay sang hỏi vua Tề: ?oTâu Đại vương, có một điều thần chưa rõ, xin Thánh thượng dạy. Thời Nghiêu Thuấn xưa, khi các bậc vua hiền minh này chặt chân tay người, không biết là chặt bên nào trước??.
    Lát sau vua mới hiểu đó là câu hỏi châm biếm, hạ lệnh tha cho người coi ngựa.
    Hỏi lại cũng là một cách trả lời
    Ngày 26/10/2000, phóng viên báo Pháp Le Figaro đã hỏi Tổng thống Nga V. Putin như sau: ?oVùng Cận Đông đang ở trung tâm thời sự, nhưng Nga lại không đóng vai trò gì ở đó cả. Liệu có phải sự vắng mặt của ông tại Hội nghị thượng đỉnh Sharmel Sheikh là bằng chứng cho việc nước Nga không còn là cường quốc??
    Tổng thống Putin: ?oTôi xin trả lời câu hỏi của ông bằng câu hỏi: Chẳng lẽ ở đó người ta đã giải quyết được vấn đề gì sao??.
    Một lần Kalinin, một lãnh tụ Cộng sản Nga, giảng giải cho các đại biểu nông dân về tầm quan trọng của liên minh công nông. Giảng giải đã cặn kẽ, nhưng có người vẫn chưa hiểu. Một người hỏi: Với chính quyền Xô Viết thì bên nào quý hơn, công nhân hay nông dân? Kalinin hỏi lại: Với một người thì chân nào quý hơn, chân phải hay chân trái?
    Đêm giao thừa năm 1831, tại một sảnh đường, nhà vật lý người Anh M. Faraday làm một thí nghiệm để chứng minh rằng từ trường có thể sinh ra điện. Khung dao động liên tục quay giữa hai cực nam châm và điện kế từ từ nhích khỏi vạch 0. Mọi người rất thán phục. Nhưng một mệnh phụ cười mỉa:
    - Thưa ngài, món đồ chơi này dùng để làm gì vậy?
    - Thưa phu nhân, đứa trẻ mới đẻ thì dùng được việc gì? Faraday nghiêng mình hỏi lại. Và một tràng vỗ tay tán thưởng vang lên.
    Hỏi lại - một nghệ thuật né tránh trả lời rồi chuyển lại cho đối phương một câu hỏi tương tự, một câu hỏi khó.
    Có giai thoại sau: Tiền Ích Khiêm, viên thượng thư bộ Lễ triều đình nhà Minh, nhưng đầu hàng nhà Thanh, có người cháu gái sau mãn tang chồng đã tái giá. Gặp cháu, ông ta hỏi móc: ?oHai lần cưới đều là cưới, lần trước trống nhạc vang trời còn lần này sao im ắng vậy?? (theo tục lệ địa phương, trong lễ cưới tái giá không có trống nhạc).
    Cô cháu biết người cậu hỏi mỉa về nhân thân của mình. Theo đúng cách của người cậu, cô hỏi lại: ?oHai lần cậu đến mừng đám cưới cháu, lần trước cậu mặc áo cổ tròn, còn lần này sao lại đính móc?? (y phục quan lại nhà Minh mặc áo cổ tròn, y phục nhà Thanh mặc áo đính móc). Người cậu cúi gằm mặt im lặng.
    Hỏi để chứng minh chân lý thuộc về mình
    Chất vấn về sự thiếu nhất quán của đối phương để bác bỏ luận điểm của họ và do vậy bảo vệ được mình. Những chính khách, những người ra trước vành móng ngựa rất hay dùng biện pháp này.
    Vào thập niên 30, ở Trung Quốc có sự kiện ?oThất quân tử?: Chính quyền Quốc dân đảng bắt 7 nhân sĩ yêu nước chủ trương chống Nhật, định gán cho họ tội liên kết với cộng sản chống lại chính phủ. Tại phiên toà, một trong 7 nhân sĩ này là Trâu Thao Phấn đã chất vấn như sau:
    ?oChúng tôi gửi điện đề nghị Trương Học Lương chống Nhật mà khởi tố chúng tôi câu kết Trương, Dương làm binh biến. Chúng tôi cũng gửi điện như vậy cho Chính phủ Quốc dân thì tại sao không nói chúng tôi câu kết với Chính phủ Quốc dân? Đảng Cộng sản viết thư công khai cho chúng tôi mà khởi tố chúng tôi câu kết với Đảng Cộng sản. Đảng Cộng sản cũng viết thư công khai cho Tưởng uỷ viên trưởng và Quốc dân đảng, vậy thì phải chăng Tưởng uỷ viên trưởng và Quốc dân đảng cũng câu kết với Đảng cộng sản?? (Tới đây, những người dự phiên toà cười vang).
    Trâu Thao Phấn đã chất vấn vào một mâu thuẫn logic để bác bỏ lời buộc tội: Cùng một hành động A, tại sao người này thì dẫn tới kết luận B, còn với người khác thì không? Do vậy, lời buộc tội không có giá trị.
    Trong cuộc sống chúng ta luôn cần tới sự lập luận. Đặt câu hỏi cũng là một cách lập luận. Có bao giờ bạn dùng câu hỏi để bày tỏ ý kiến của mình không?
    (Theo Kiến Thức Ngày Nay)
    Để Tri thức người Việt giàu hơn, Trí tuệ sáng hơn!
  9. luuthuy

    luuthuy Thành viên rất tích cực

    Tham gia ngày:
    17/06/2002
    Bài viết:
    2.109
    Đã được thích:
    1
    Phần này có Topic :"Phương pháp hỏi một nghệ thuật lập luận" của nguyenducquyzen đã post rồi, Cachep chú ý đừng để lặp lại bài của người khác nhé.
    Mọi người tham gia topic này cũng có thể tham khảo hai topic của nguyenducquyzen :"Phương pháp hỏi một nghệ thuật lập luận" phần I và II.
    [topic]215488[/topic]
    [topic]237841[/topic]

    Được luuthuy sửa chữa / chuyển vào 01:10 ngày 15/08/2003

Chia sẻ trang này