Hỏi về 1 chi tiết trong sử thi Đam San - Câu trả lời trang 7.

1/ Chàng diễn viên đấy không phải là người Indian thì làm sao có thể biết mắt chàng ấy có giống mắt người Indian (thổ dân châu Mỹ) hay không?
2/ Làm sao mà có thể tạm coi được. Dựa trên cơ sở nào mà bạn cho rằng bộ tộc da đỏ đó tương đương với dân tộc Ê đê vậy?

Bác ơi em không cho là thế. Sử thi này thuộc loại ST dân gian, nghĩa là không có 1 tác giả cụ thể như ST cổ điển (ST của Homerơ chẳng hạn). Nó là của nhân dân sáng tác ra nên phải dựa trên kinh nghiệm cộng đồng, cụ thể ở đây là những quan sát thực tế của người Êđê (nếu nói sai, nói không có căn cứ thì nó đâu có đc đồng bào Êđê truyền miệng lâu dài, chi tiết ấy sẽ bị chỉnh ngay (vì sửa đổi, bổ sung là kiểu lưu truyền đặc trưng của phương thức truyền miệng mà)
Theo em cái hay của câu văn này là nó vừa là 1 lối ví von cụ thể, vừa phù hợp với thực tế mà vẫn mang tính khái quát cao (nghĩa là nó có thể được nâng lên tầm ƯỚC LỆ). Ai cũng thấy hình ảnh đó đẹp, còn oai hùng hay hiền lành thì tùy cảm nhận của các bác (đơn giản là vì chúng ta không biết chim ghếch là chim gì và mắt nó như thế nào). Riêng em, em thiên vè hướng nghĩ đó là đôi mắt tinh anh oai hùng, chắc hợp với ĐS-1 tù trưởng anh hùng hơn.
Cảm ơn các bác đã cho những ý kiến quý báu. Nhưng các bác tranh luận học thuật chứ đừng quá lời với nhau nhé. Em sẽ buồn lắm đấy

Đấy, đã gọi là truyền miệng, không có 1 tác giả cụ thể thì càng "tam sao thất bản" bạn ạ. Còn thực tế ư ? Thế theo bạn thì trong các loài chim thì loài nào có đôi mắt to nhất, có thể quan sát được ở khoảng cách ít nhất chục mét. Loài chim ghếch kia tôi nghĩ chắc cũng chẳng lớn hơn con chim bìm bịp, mà nó lại có thể len lỏi được trong bụi tre. Chắc hẳn nó cũng chẳng dạn dĩ hơn loài bồ câu để người Êđê chúng ta thơ thẩn ngắm nhìn...Hơn nữa lại còn phải xét đến cả tính linh động chẳng thua gì loài chim sẻ...

Vì truyền miệng mà chi tiết ấy vẫn còn giữ được đến ngày nay nên chứng tỏ nó có giá trị và có sức sống lâu bền, được người Êđê thừa nhận rộng rãi. Bản kể trong SGK được lựa chọn từ bản kể phổ biến nhất, đáng tin cậy nhất của các nhà sưu tầm.
Chim ghếch chắc không phải 1 loài chim lạ của rừng núi Tây Nguyên. Sự ví von thường gắn liền với sự yêu thích và quan niệm thẩm mỹ của từng cộng đồng dân tộc. Người Việt thì thấy mắt bồ câu hiền và đẹp nên ví với mắt người đẹp. Tây Nguyên tất nhiên không khoái bồ câu nên không ví làm gì. Chắc họ yêu thích chim ghếch và thấy ở đôi mắt của nó vẻ đẹp anh hùng của đôi mắt người tù trưởng

Bạn nói ngược ở đây .
Người ÊĐê "yêu thích chim ghếch" vì lý do gì thì ta chưa rõ,
nhưng vì yêu quý nó nên nó đẹp, và mắt nó đẹp.
"đôi mắt người tù trưởng" đẹp ở đâu thì ta cũng không rõ luôn,
nhưng trong trường ca Đam San thì người ta muốn ví chàng
với con chim thân yêu của họ.
Còn cái anh hùng nó ra sao, thì có nhiều kiểu lắm . Anh hùng
kiểu sắt máu giết người như ngoé, hay anh hùng dám hy sinh
tính mạng của mình vì người mình yêu?
Chim gếch là chim gì thì ta chưa biết, nhưng ta biết chắc nó là
chim trong rừng tre, và theo ý tác giả (là người Ê Đê) thì nó ăn
hoa tre . Thế thì anh hùng của Đam San có lẽ không mấy sắt
máu đâu . Tôi thấy có lẽ người Ê Đê cũng không phải là một
dân tộc hiếu chiến, và có giọng hiếu chiến.

Lập luận của bạn chưa vững chắc lắm. Đúng hơn là nó mâu thuẫn với chính câu hỏi của bạn. Đây, trang đầu :
"Em đọc chú thích trogn SGK 10 thấy là : chim ghếch = 1 loại chim (bó tay, chú thích thế thì chú thích làm gì cơ chứ)"
Nếu chim ghếch là loài chim phổ biến ở núi rừng Tây Nguyên, thậm chí nó là loài chim biểu tượng của người Êđê thì ít nhất người ta cũng chú thích rõ ràng. Chú thích làm ...đếch gì khi mà chính người tác giả sưu tầm cũng mù tịt. Ít nhất tác giả cũng phải hỏi những nhà sinh vật 1 câu chứ...
Tác giả thì hơi ...vịt cồ rồi. Còn bạn thì lại ...phăng thêm nó là "vẻ đẹp anh hùng của đôi mắt người tù trưởng" ! Một bông hoa thì ai cũng đều biết nó tượng trưng cho vẻ đẹp của người con gái. ĐS là kẻ đa tình. Có thể người ta ví ĐS tư tưởng người đẹp như chim ghếch và hoa tre chăng ?

Em thừa nhận là lập luận của em không vững chắc, đơn giản là vì em không nắm đc kiến thức này (thế nên mới phải lập topic để hỏi các bác)
Vụ ĐS và người đẹp thì không dính dáng ở đây, vì ĐS là người anh hùng chiến đấu vì cộng đồng, chưa dính dáng gì tới chuyện yêu đương ở đoạn này.
Em không am hiểu lắm về chuyện các nhà sưu tầm, nhưng em cũng thấy lạ là sao họ chẳng có trách nhiệm gì với bản dịch của mình, cũng phải hỏi han để mà chú giải chứ. Rừng TN có trăm vạn thứ chim, chim ghếch là chim gì mà đc ví với mắt ĐS - người anh hùng lý tưởng của đồng bào Tây Nguyên? Có thể đó chưa phải loài chim biểu tượng của dân Êđê hay nổi danh ở vùng Tây Nguyên, nhưng chắc chắn nó không xa lạ lắm với vùng đất này.
Còn việc các nhà biên soạn và dịch thuật không quan tâm tìm hiểu con chim ghếch là chim gì để chú thích cho người Việt chúng ta thì đó là lối của họ, Những kiểu sạn như vậy không hiếm trong nền học thuật, xuất bản nước mình, các bác nhỉ.
@ Bác CoDep: Mỗi người có cách lý giải, em không nghĩ là em nói ngược. Có thể cả em và bác đều đúng

Theo tiếng Việt, thì mắt Đam San được ví với mắt chim ghếch .
Nói mắt chim ghếch ví với mắt Đam San thì là ngược .
Các ví von về mắt là:
Cú vọ, diều hâu, bồ câu, nai, để nói lên cá tính của người .
Không ai ví mắt diều hâu, hay mắt nai vàng với mắt người cả.

Câu hỏi của bạn chủ Topic rốt lại là "Con chim ghếch là con chim gì? Ví mắt ĐamSan với (mắt của) chim ghếch ăn hoa tre có ý nghĩa như thế nào?"
Chim ghếch là chim gì thì chưa bác nào tră lời được. Có đoán là chim phượng, chim ưng- những loài chim có tính biểu tượng cao- thì cũng là xét trên qua điểm thẩm mỹ của người Việt hiện đại, có tiếp thu văn hoá nước ngoài, không liên quan gì đến quan điểm thẩm mỹ của người Ê đê ( nhất là người ê đê trong thời gian bộ sử thi ra đời), nên không có sức thuyết phục.
Nếu trả lời đúng câu hỏi thì phải nói là chim ghếch là chim X, Y tương đương với cách gọi của người Việt, hoặc trả lời chim ghếch là một loài chim họ Z, có đặc điểm A, B, C nào đó..... (trong đó rất có thể là nó có đặc điểm thích ăn hoa tre)
Nhưng đó là câu trả lời của bộ môn Sinh học. Còn trong văn học thì khác, con Rồng và tất cả các đặc điểm sinh học của nó đều là hư cấu cả, thế mà vẫn dược dùng để ví von với rất nhiều đối tượng khác nhau, con phượng ở ngoài thiên nhiên cũng chỉ là một loài chim bình thường, nhưng trong thần thoại lại được gán cho sức mạnh hồi sinh, nên trả lời rằng, chim ghếch là con gõ kiến, là con quốc lủi, là con ABC nào đó có thể, mà cũng có thể không giúp ta hiểu thêm việc con chim ghếch ăn hoa tre, trong sử thi Tây Nguyên nghĩa là thế nào! Chủ yếu là, trong con mắt của người Êdê thì chim ghếch là loài chim thế nào thôi.
Dĩ nhiên tôi cũng rất muốn biết có con chim Ghếch thật không, nó trông thế nào, có nhá món hoa tre không? Bạn nào trả lời đưọc xin bái phục!

vậy là kiến thức của bác chưa được câpnhật đầy đủ rồi ,con rồng ko phải là một sinh vật trong truyền thuyết ,ở Trung Quốc đã phát hiện ra hóa thạch nguyên vẹn của rồng với những đặc điểm như trong truyền thuyết
còn câu hỏi của chủ topic về con chim ghếch ,thì có lẽ đây là một loài chim lạ đã bị tuyệt chủng rồi chăng ,vì cái sử thi đó so với thời đại của chúng ta bây h xưa ơi là xưa mà trong khoảng thời gian như thế thì chim ghếch bị tuyệt chủng là một điều có thể