Hỏi về 1 chi tiết trong sử thi Đam San - Câu trả lời trang 7.

Chắc là bác không hiểu cách nói của em thôi, chứ không phải là bác và em hiểu ngược nhau. Khi 2 đối tượng đc so sánh với nhau thì chúng phải có nét tương đồng. Vậy khi mắt tù trưởng giống mắt chim ghếch thì cũng có nghĩa là mắt loài chim ghếch có gì đó đẹp như mắt người tù trưởng. Cái này là quan hệ hai chiều. (Chẳng hạn: ví gương mặt thiếu nữ với đóa hồng thì cũng có thể ví đóa hồng với gương mặt thiếu nữ). Cách ví đặc điểm của người với vật rất phổ biến trong văn học, còn cách ví đặc điểm của vật với người thì không nhiều bằng (nó hay có trong văn học hiện đại hơn, vì nó thuộc về quan niệm nhân sinh (cái này em xin không nói dài sợ lạc đề)
Vậy em nói: người Êđê thấy ở đôi mắt của nó vẻ đẹp anh hùng của đôi mắt người tù trưởng thì cũng không mâu thuẫn gì với việc người Êđê thấy đôi mắt của 1 tù trưởng có vẻ đẹp của mắt chim ghếch đúng không ạ?
Anyway, điều này là phụ, không phải trọng tâm em hỏi. Vậy em và bác không cần phải nói về nó nữa, bác nhỉ.

@ hatbuicodoc: bác nói đúng suy nghĩ của em. Thx bác.
@ kohieusao: Em cũng không cập nhật bác ạ. Cảm ơn bác đã cho thông tin về con rồng (Nếu có thể bác cho em đường link để em biết thêm thông tin này đc không ạ)

@ lonesome
1) Chỉ bằng suy luận rất đơn giản & thông thường thôi: việc đánh giá mắt (hoặc cách thể hiện) của diễn viên này có giống mắt người Indian (thổ dân châu Mỹ) hay không đã được đạo diễn cùng ê-kíp làm phim của ông ta làm từ trước rồi, họ đương nhiên đã phải dùng "chất xám" của mình "ngâm cứu" kỹ lưỡng rồi mới quyết định mời anh ta đóng vai chính trong phim của họ. Tôi, và có lẽ cả Sir nữa chắc cũng không ngông cuồng đến mức dám khẳng định "chất xám" của mình "đặc" hơn "chất xám" của họ (Germany) nhể. Chắc Sir cũng biết một trong những nguyên nhân Hitler giết những người Do Thái là gì phải không? ==> chỉ riêng việc người Đức chọn diễn viên này mà không phải là một diễn viên nào khác (dù cũng của Nam Tư cũ hay của nước nào khác) cũng đủ nói lên sự chọn lọc của họ. Over?
2) Tôi nói "tương đương" là nhận xét chỉ về giác độ tỷ lệ dân số của họ (so với other one) và môi trường sống, điều kiện tiếp xúc với thiên nhiên của họ mà thôi, không hề có ý đánh giá gì về văn hóa, vị trí của họ trong XH, v.v.... ; Nói "tạm" là vì tôi có nghe 01 câu mà chắc nhiều người cũng đã nghe: ?oMọi sự so sánh thường khập khiễng? và ở đây không phải là lĩnh vực toán học nên khó có thể đòi hỏi phải chính xác như làm toán được.
Muốn hình dung để có khái niệm sơ bộ về đời sống những người dân tộc thiểu số thì xem tạm link này:
http://www.microsoft.com/games/empires/default.htm
Để mà xài được đồ ?oxịn? mà cái link đó giới thiệu thì dẫu tôi & Sir liên thủ cũng không dễ gì win nổi 02 chú em 9x thiện chiến đâu, nếu chưa nói là phần bại có thể là >50% đấy. Tốt nhất là xem tụi 8x, 9x chơi hoặc tự chơi?một mình, chơi AOE II, mà phải chơi từ Dark Age đấy; sẽ thấy được cả săn bắn, trồng trọt, lượm trái cây, đánh cá,?
Lập luận cho việc này: tương tự như 1 ở trên, chỉ cần thay cái German ê-kíp nói trên bằng Microsoft. Over?
Nếu đánh giá tôi là thằng chỉ quen ăn sẵn qua 1) , 2) ở trên thì xin lưu ý ?ođọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng? về cái ?othuốc? ăn sẵn tại đây:
http://vnthuquan.net/truyen/truyen.aspx?tid=2qtqv3m3237n1n4nnn1n31n343tq83a3q3m3237n2n3n
Cái bản dịch theo link này tuy thua xa bản dịch mà tôi đã từng được coi đã lâu (do cụ Phan Kế Bính dịch), nhưng thôi, dùng tạm cũng được. Bản mà tôi được xem thì hiện tôi cũng đang muốn kiếm lại mà chưa có.
Tân dược dù có mắc (đắt) tiền đến mấy mà dùng tầm bậy, thì lợi đâu chưa thấy mà đã thấy ?olợi bất cập hại? liền đó, trong cái link trên thì nếu đọc sẽ thấy là nếu dùng thuốc ?oăn sẵn? không đúng cách thì trên cổ không còn cái để đội nón đâu!
Quay lại chuyện người Ê-đê nói riêng và người dân tộc thiểu số nói chung thì thế này:
@ CoDep
Việc Sir nhận định về cá nhân tôi thì đó là quyền của Sir, dù nó có là một thứ chỉ trích cá nhân tôi cũng không mấy bận tâm vì nó chẳng liên quan gì đến chim ghếch/ĐS/Ê-đê cả
Về 02 cái ý kiến mà Sir quote & nói cùng ý nghĩ với Sir thì xin nói thế này: để type ra 02 cái ý kiến đó thì chỉ vài phút là xong nhưng để phân tích và chứng minh được (một cách nghiêm túc và khoa học đấy) mấy cái ?ocó lối tư duy bay bổng, lãng mạn nhưng vẫn chất phác, hồn nhiên? và ?oNgười dân tộc vốn chất phác, mộc mạc thì ngôn ngữ của họ cũng chẳng sâu xa, thâm thúy? mà ai nghe cũng chấp nhận được thì không phải là chuyện một sớm một chiều làm nổi đâu. Nó xứng đáng là 01 đề tài tầm cỡ quốc gia đấy!
Tôi đã từng gặp và nói chuyện với một số người dân tộc thiểu số, tuy chỉ tiếp xúc với họ trong khoảng thời gian rất ngắn thôi và mỗi lần lại là tiếp xúc & nói chuyện với một người dân tộc khác, ở những địa điểm rất khác nhau nên khó có thể có đánh giá chính xác (dù chỉ mang tính chất tương đối) về một dân tộc nào đó. Chỉ biết nói là mỗi lần gặp và nói chuyện với 01 người dân tộc nào đó, họ cũng đều gây cho tôi một sự ngạc nhiên hay nói đúng hơn là kinh ngạc mà người gây ấn tượng mạnh nhất đối với tôi lại chính là một người Ê-đê.
Năm ngoái (2006) tôi có đến xem Hội chợ triển lãm về hàng công nghiệp ?" tiểu thủ công nghiệp khu vực Duyên hải miền Trung & Tây Nguyên được tổ chức tại Tam Kỳ (Q.Nam), xem tận mắt, sờ tận tay những sản phẩm do người Ê-đê làm (các tỉnh Tây Nguyên tham gia hội chợ này có: ĐăkLăk, ĐăkNông, Lâm Đồng và Gia Lai/ Kon Tum và có rất nhiều gian hàng), hỏi ý kiến một số nhà chuyên môn người Kinh về những sản phẩm này (cùng mặt hàng hoặc cùng nhóm sản phẩm) VD cùng là sản phẩm từ gỗ thôi, hỏi 01 ông nghệ nhân làm đồ gỗ thì ông này cũng chịu, không biết cái gỗ của họ là gỗ gì vì sản phẩm của người Ê-đê lại chỉ ghi rất ngắn gọn: Nỏ Lớn, Nỏ Nhỏ, Áo Nam,? chất liệu của họ thì mấy ông Kinh dù chẳng biết là gỗ gì, dây bện bằng gì (đành gọi là?dây rừng thôi) cũng đều phải xác nhận là ?otrên cả tuyệt vời? chỉ sau vài lần lắp tên kéo thử.
Nếu tự cho là người Kinh thâm thúy/ thông thái hơn họ thì e rằng đó là một thứ ?otiếm phong? thôi.
Chỉ riêng chuyện 01 cái bia của người Ê-đê rất lớn đề mấy chữ ?oĐS-chim ghếch ăn hoa tre? cắm cách chừng vài bộ thôi mà bao nhiêu xạ thủ/cung thủ TTVNOL người Kinh với đủ loại tên, đạn tân kỳ như Internet, Wiki, Google,? bắn ròng rã gần chục ngày nay cũng ?cóc trúng được bia; tên, đạn gì cũng toàn đi?tìm chim, tìm hươu vượn hết, đến nỗi 01 người nào đó (chắc cũng là Kinh) ghi lại Sử thi/Trường ca ĐS ra tiếng Việt cho người Kinh đọc còn bị 01 TTVNOL?Ts member (cũng Kinh nốt) chửi là ?ovịt cồ? như đã thấy ở phía trên thì xem ra cái mà người Kinh tự cho là thâm thúy, thông thái gì đó cũng chưa thấy thể hiện được gì nhiều, nếu có thì cũng chỉ thường thôi chứ chưa thấy hơn gì người Ê-đê cả. Vậy thì giữa người Kinh & người Ê-đê cũng chưa thể xác định được ai ?ovịt cồ? hơn ai phải không?
Nói thêm luôn là kể từ 1954 đến nay, chưa thấy 01 chính phủ nào ở VN lại dám xem nhẹ vấn đề người dân tộc cả, đặc biệt là ở Tây Nguyên.

Nếu để ý, thì thấy 2 ý trên có chỗ đối chọi nhau, nhưng tôi vẫn
chấp nhận cả . Đó là vì tôi không khắt khe xem xét lắm . Cả vấn
đề chim Ghếch cũng thế . Tôi đâu có chắc chắn nó là một loài
chim săn mồi mạnh bạo ? Tôi cũng không chắc mắt người tù
trưởng phải quắc lên như mắt diều hâu, tuy rằng trong lòng tôi
thì mắt tù trưởng phải thuộc loại xấu, chứ không thể như mắt các
cô gái tuổi trăng tròn được . Qua bài thứ hai của bạn, tôi càng
thấy rõ bạn là người sắc sảo lắm. Văn học và nghệ thuật thì nhẹ
nhàng hơn, chỉ nhìn thấy cái đẹp mà mù những cái xấu.
Trở lại chim Ghếch, có bạn nói nó có thể bị tuyệt diệt vì săn bẫy
bán cho các tiệm nhậu ở SaiGon rồi . Nhưng cũng có thể nó vẫn
còn quanh quẩn bên chúng ta mà chúng ta không để ý đến, như
chim vành khuyên, chiền chiện, chích choè, sáo đen, sáo nâu,
chào mào . Người ÊĐê có thể yêu thương nó vì nó quanh quấn
bên họ sớm chiều . Người Kinh ở đồng bằng sông Hồng chúng
ta yêu mến con cò cũng vì lẽ đó. Con cò là con chim hiền lành,
yếu đuối mà được lòng thương, chứ không phải cú vọ diều hâu
dũng mãnh . Cũng có thể chim Ghếch lúc câu chuyện thơ được
sáng tác là một con chim khác với con chim Ghếch ngày nay .
Điều đó đâu mấy quan trọng, nên SGK mới chú thích là một con
chim, chứ không phải một con voi, con hổ .

Phải dựa vào văn bản gốc chứ, do các cụ già làng trưởng bản hay người Êđê nào biết kể xem sao?

Em giống bác Châu Phi!
Đi tìm bản gốc không thấy.
Tìm được cái này làm tham khảo:
(dành cho học sinh cấp 3 ôn tập)
Gợi ý làm bài :
1. Đam San là thiên sử nổi tiếng của dân tộc Ê Đê ở nước ta.Tác phẩm này có tên đầy đủ là Bài ca Đam San ( tiếng Ê Đê : Klei khan Y Đam San).Từ năm 1929,một dich giả người Pháp tên là Léopold Sabatier đã dịch sang tiếng Pháp và xuất bản ở Paris.Đam San có 8 hồi,kể về những chiến công oanh liệt và khát vọng tự do của một tù trưởng cùng tên.

Theo tập tục hôn nhân cổ của người Êđê,tục ?o nối dây ?o , Đam San buộc phải lấy cả hai chị em Hơ Nhí và Hơ Bhí,mặc dù chàng đã có người yêu. Đam San là chàng trai tài giỏi.Chàng đánh thắng các tù trưởng Mơtao Gơrư và Mơtao Mơxây - những người đã âm mưu cướp vợ và hạ uy tín của Đam San,cướp được vô số của cải,gia súc ,bắt nhiều nô lệ và trở thành một tù trưởng hùng mạnh nhất vùng.Song, Đam San còn muốn giàu mạnh hơn nữa,trên đời không ai bì kịp, đi đến đâu tre a lê phải cúi xuống,tre mơ rô phải khô...Chàng chặt cây thần,quyết định cưỡi ngựa lên trời,bắt nữ thần Mặt Trời về làm vợ.Thế nhưng,vì hành động này cả người và ngựa của Đam San bị lún xuống bùn,chết ngập trong rừng sáp đen.Hồn của chàng đầu thai vào người chị ruột của minh để làm chồng dòng họ Hơ Nhí,tiếp tục con đường của mình.
2. Đoạn trích Đi bắt Nữ thần Mặt Trời thuộc hồi 7 của sử thi Đam San. Đây là một trong những trường đoạn hay nhất của tác phẩm.Sự việc bắt đầu sau khi Đam San đánh bại nhiều tù trưởng hung ác,chặt gãy cây thần smuk,khai phá nương rẫy rộng lớn,danh tiếng của chàng vang động cả chốn thần linh.Song, Đam San không thoả mãn.chàng quyết dịnh di băt Nữ thần Mặt Trời nhằm đạt được ước mơ vĩ đại:chinh phục thiên nhiên,mở rộng buôn làng,tạo nên sức mạnh chưa từng có ở cộng đồng mình. Đoạn trích đi bắt Nữ thần Mặt Trời tập trung thể hiện ở mức cao nhất những khát vọng to lớn mà Đam San đuổi trong suốt cuộc đời đấu tranh ngoan cường và không hề mệt mỏi của chàng.

Môột bài tham khảo nữa (!)
Hai dị bản của sử thi Đam San
Ngược lại hành trình của sử thi Tây Nguyên, sử thi Êđê được sưu tầm, nghiên cứu và dịch thuật gần 100 năm qua. Nhà Việt Nam học nổi tiếng G. Condominas nói rằng khan Đăm San là một kiệt tác văn học truyền miệng của các dân tộc thiểu số Đông Dương. Năm 1955, D. Antomarchi đã công bố khan Đăm Di. Những năm 60 của thế kỷ trước, độc giả biết đến 7 sử thi chủ yếu của tộc người Êđê như Xinh Nhã, Đăm Ri, Khinh Dú, Đăm Đơroan, Y Brao...
Có thể nói, thập kỷ 80 - 90 của thế kỷ XX là thời kỳ phát hiện lại sử thi Tây Nguyên. Bộ sách Kho tàng sử thi Tây Nguyên dự kiến có trên 100 tác phẩm của các dân tộc Mơnông, Êđê, Rạc Glai, Xơ đăng, Ba na... lần lượt xuất bản từ năm 2004 đến nay đã in được 52 trên tổng số 75 cuốn. Mỗi tập sách có độ dày trên dưới 1.000 trang. Khác với người Mơnông, người Êđê giỏi nhất nắm hết tinh hoa của sử thi của dân tộc mình. Y Nuh Niê là người kể khan Đam San, đến đoạn Đam San chết ở đầm lầy giữa rừng ông đã ứa nước mắt.
TS Đỗ Hồng Kỳ cho biết: Trước kia, sử thi Đam San đơn điệu, nhàm chán do đó viên công sứ Pháp tại Đắk Lắk L. Sabatier - người đầu tiên sưu tầm sử thi Tây Nguyên đã cắt chỉnh. Văn hóa dân gian không dám nói ai đúng, ai sai nhưng so sánh các dị bản, chúng tôi thấy logic của câu chuyện, bản mà chúng tôi mới sưu tầm được qua lời hát kể của khan Y Nuh Niê phù hợp với thực tế của người Êđê hơn bản của L. Sabatier. Đam San nói ngược, bản đi bắt nữ thần mặt trời không về nữa nhưng vẫn về. Trong dị bản của Sabatier, Đam San đi cầu hôn, chinh phục nữ thần mặt trời làm vợ và chết bi tráng vì ước vọng hão huyền của mình. Với cấu trúc như vậy tư tưởng của tác phẩm đã được nâng lên, làm chệch logic thông thường của người Êđê.
Bản mà nghệ nhân Y Nuh Niê kể có nội dung: Thấy HNhí - vợ của Đam San đẹp, thần mặt trời Giang Hrê xuống bắt, chiếm làm vợ. Đam San đánh trả, thần mặt trời bay mất. Thấy nữ thần mặt trời - vợ của thần mặt trời đẹp, Đam San đòi lấy nhưng nữ thần từ chối. Đam San dẫn vợ về. Hai vợ chồng và con ngựa cùng chết ở đầm lầy.
Các bộ sử thi đều có mô-típ chung, một nhân vật anh hùng, đẹp trai, tài giỏi thường là tù trưởng, có vợ đẹp bị tù trưởng khác đến cướp, tù trưởng đánh giành lại vợ, sau đó lại có tù trưởng khác đến cướp, lại đánh... Có điều lưu ý là văn của người Êđê rất hay. G. Condominas nói rằng khan Đam San là một kiệt tác, Mdong Đăm cũng là một kiệt tác của sử thi Êđê.

Một nhận định nữa:
Tài liệu tham khảo: Từ cốt lõi là tục cướp phụ nữ, sử thi có mấy xu hướng sau đây:
- Phóng đại sự việc lên nhiều lần, có thể vốn là một hành động cướp phụ nữ của một nhóm người, sử thi phóng đại lên thành một cuộc chiến tranh qui mô đồ sộ với lực lượng quân lính đông đảo, vũ khí ngút trời.
- Kì vĩ hoá sự việc và nhân vật. Các nhân vật anh hùng có nhiều phép thuật do đó có thể có nhiều hành động phi thường có thể bay lên mây, lặn xuống đất, chém đổ núi, tát cạn sông.
- Việc cướp phụ nữ không được miêu tả một cách độc lập, riêng biệt mà đặt trong bố cục chung về cuộc đời của người anh hùng. Gắn liền với việc cướp phụ nữ họ thường tiến hành các nhiệm vụ khác như: mở rộng lãnh thổ, nâng cao quyền uy, thu phục nhân lực, thu phục của cải, trả thù và đòi nợ.
(Phan Đăng Nhật ?" Sử thi Tây Nguyên, một di sản văn hoá phi vật thể đặc sắc)

Cảm ơn bạn dienthai cho biết 1 dị bản khác của ĐS. Lần trước tớ nói bạn tóm tắt không đúng, thật là biết 1 không biết 2, xin lỗi bạn nhé. Đúng là "tam nhân đồng hành, tất hữu ngã sư". Mở topic này em vui quá, vì đc hiểu biết thêm nhiều, dù câu TL chính xác vẫn chưa có.
Các bác nếu yêu thích văn học và có chút thời gian thì đọc ĐS đi ạ, rất hay. Văn học của người thiểu số nước mình rất độc đáo, thú vị. Em tiếc là học sinh bi giờ ít đứa cảm nhận đc, chỉ thấy họ "ngô nghê" hoặc "kỳ kỳ" chứ không thấy cái hay bên trong sự diễn đạt đó.
Chẳng hạn em rất thích cách so sánh nhan sắc người đẹp trong như nước suối, ngôi nhà dài như một tiếng chiêng,... Rất thú vị
Ai có tư liệu hay về sử thi ĐS up đường link giúp em nhé. Thx

Đây chính là 1 lối suy diễn kiểu kéo... dài cổ vịt. Tôi chẳng biết bản gốc của người Êđê như thế nào, nó viết bằng ngôn ngữ hay thứ chữ gì. Nhưng rõ ràng là văn bản sách giáo khoa mà cụ thể là của bạn bupbe mà các thành viên trong đây ai cũng tin là bạn ấy trung thực, nó đã được viết lại bằng chữ quốc ngữ. Thế nếu tôi nói người Do Thái là dân tộc thông minh thì có nghĩa tôi cho rằng dân tộc VN ngu dốt sao !? Hoặc nếu bạn khen ĐS là anh hùng, đẹp trai thì bạn là người hèn nhát và nữ tính !? Người dân tộc chất phác, mộc mạc đây có nghĩa là họ không buôn gian bán lận, không lọc lừa (mặt hàng của họ là quá ư chất lượng và có lẽ giá cũng phải chăng, có thể buôn chuyến xuống miền đồng bằng, hoặc buôn sang Âu Mỹ ấy) nhất là không quá thâm thúy, sâu sắc so với...người Tàu. Tôi cũng đã từng gặp 1 người dân tộc Stiêng, công nhận họ khá ý nhị.