Ignace Lai - Opera, Jazz và Nhạc Quan Họ

Ignace Lai - Opera, Jazz và Nhạc Quan Họ

Nếu Lê Văn Khoa và Symphony "Việt Nam 1975" có thể được xem như lần đầu tiên một khúc giao hưởng hoàn chỉnh, do một nhà soạn nhạc Việt Nam sáng tác đã được một giàn nhạc đại hòa tấu của một nước tây phương trình tấu (Xem tin và download
thì với Ignace Lai và các ca kịch của anh có thể xem là người đầu tiên thử nghiệm Opera phối hợp giữa nhạc Quan Họ Việt với nhạc Jazz Tây Phương.
Dĩ nhiên không phải sự thử nghiệm nào cũng đưa đến thành công vinh quang (nhất là trong những địa hạt âm nhạc "cũ người mới ta" này), nhưng với tuổi đời còn trẻ và phương tiện eo hẹp, những ca kịch do anh dàn dựng chắc chắn chưa thể so sánh được với những Opera & Musical đẳng cấp quốc tế , nhưng "dù trong dù đục ao nhà vẫn hơn", và ít nhất cũng cho ta một chút ấm lòng.


---------------

Ignace Lai - Jazz và Nhạc Quan Họ.





Ignace Lai​

Số người Việt theo ngành âm nhạc học thật sự hiếm hoi. Riêng với ngành âm nhạc học dân tộc, lại càng quá ít ỏi. Ignace Lai là một thanh niên trẻ năm nay 25 tuổi ở trong số này khi theo học về ngành ?oethnomusicology?, sau khi đã học xong master về âm nhạc với một luận án được đệ trình, đặc biệt về âm nhạc cổ truyền Việt Nam. Trong đó điệu nhạc Quan Họ Bắc Ninh được coi là chủ yếu trong sự phối hợp với nhạc Jazz Tây Phương. Lòng yêu thích nhạc Quan Họ, được Ignace Lai giải thích: "Chắc lúc còn nhỏ mẹ cháu ru cháu nhiều bằng Quan Họ nên cháu thích nhạc này. Từ hồi bé cháu vẫn hát những bài quan họ. Cháu thấy loại nhạc đó rất là comfortable nên cháu đã viết một câu chuyện xẩy ra trong làng Bắc Ninh..."


Câu chuyện vừa được Ignace Lai, với tên thật là Lại Vũ Hán Dương, nhắc tới là một nhạc kịch do chính anh dàn dựng và soạn nhạc cho toàn bộ. Nhạc kịch dài với tên ?oBên Em? này còn mang một tên Pháp là ?oPrès De Toi?, sẽ được ra mắt lần đầu tiên tại Montreal, Canada vào tháng 9 năm 2004, được diễn tả bằng 2 ngôn ngữ Việt và Pháp. Đó là câu chuyện về một thiếu nữ trẻ hát nhạc Quan Họ rất hay mặc dù được giáo dục theo Tây Phương. Chuyện xẩy ra trong bối cảnh những năm đầu thập niên 50. Ngay từ thời gian này, cô thiếu nữ đó đã muốn thay đổi một số quan niệm của thế hệ đi trước mà cô cho là cổ hủ. Điển hình như cô không muốn lấy một người mình không yêu do sự sắp đặt của cha mẹ. Trong khi cô lại yêu một quân nhân Pháp, có tâm hồn nghệ sĩ, rất thích nền văn hoá Việt Nam. Ignace Lai đã đưa một tư tưởng anh gọi là ?ocách mạng văn hoá ?o đến cho hai nhân vật chính của nhạc kịch ?oBên Em?. Trong đó anh cũng muốn trình bầy những hoàn cảnh thực tế đang diễn ra tại hải ngoại nơi giới trẻ Việt Nam, sinh ra và trưởng thành ở đây. Ignace Lai cho biết nhạc kịch dài ?oBên Em? tức ?oPrès De Toi? được dàn dựng theo hình thức Opera của sân khấu Broadway mà anh từng say mê nghiên cứu. Mỗi nhân vật chính trong nhạc kịch đều trình bày những nhạc phẩm riêng do Ignace Lai biên soạn với những khúc hợp xướng cho từng cảnh trình bày xen kẽ với những lời đối thoại. Khác với nhạc kịch ?oHuyền Cầm? cũng do anh đạo diễn và soạn nhạc, trong đó từ đầu đến cuối phần nhạc giữ vai trò chủ yếu.

Trước đó, Ignace Lai cũng từng dàn dựng một số nhạc kịch cũng như nhiều nhạc cảnh và đã cho ra đời khá nhiều nhạc phẩm giá trị, trong số có ?oOn Dirait Qu?Tils Dorment? do nữ ca sĩ Audrey của đoàn xiệc quốc tế ?oCirque Du Soleil? trình bầy... Qua những công trình đó, khả năng của Ignace Lai đă được đánh giá cao để trở thành một thành viên cột trụ của Trung Tâm Văn Hoá Giáo Dục Hồng Đức trong những buổi trình diễn văn nghệ mang mục đích bảo tồn văn hoá dân tộc cùng với chủ trương ?ohội nhập nhưng không đồng hóa? của trung tâm này.

Ignace Lai cùng bố mẹ sang Montreal, Canada định cư vào tháng 3 năm 1982, khi anh chưa đầy 4 tuổi. Thân phụ anh là Lại Thế Hưng, người sáng lập ca đoàn Nhạc Việt, là ca đoàn khởi đầu hoạt động tại thành phố này cách đây 14 năm. Sau đó Nhạc Việt được sát nhập vào Trung Tâm Văn Hoá Giáo Dục Hồng Đức, một trung tâm có rất nhiều uy tín trong việc bảo tồn và phát huy văn hoá Việt Nam nơi thế hệ con cháu. Trung tâm này cũng do thân phụ anh đảm nhiệm vai trò chủ tịch. Thân mẫu anh, bà Vũ Chiêu Uyên, cũng là một thành viên then chốt của trung tâm, đồng thời còn là người hướng dẫn Ignace Lai rất nhiều về tiếng mẹ đẻ, ngoài việc từng cho anh theo học những lớp Việt Ngữ hàng tuần. Ignace Lai cũng thành thật cho biết một phần khác cũng nhờ xem phim Tầu, tuy nhiên cũng phải qua một sự gạn lọc kỹ càng của những người lớn.

Ignace Lai theo học piano từ khi mới lên 6 cho đến khi tốt nghiệp đại học với mảnh bằng cử nhân về trình tấu dương cầm. Cũng trong thời gian học chuyên biệt về nhạc ở trường đại học Montreal, Ignace Lai từng theo học nhiều khoá dạy nhạc tư về sáng tác và hoà âm, sau khi đã thu thập được một số căn bản về nhạc ở thời kỳ trung học. Cùng một lúc, anh đă từng đoạt những giải thưởng quan trọng như ?oConcours De Musique Du Canada?, ?o Concours International De Musique Tchéque Et Slovaque?. Anh từng theo học về ngành sức khỏe và luật nhưng đều bỏ dở dang vì "trong đầu óc lúc nào cũng nghĩ tới nhạc", như lời anh nói mặc dù rất khó thuyết phục được bố mẹ, là những người luôn cho rằng nghề nhạc là một nghề khó sống. Nhưng cuối cùng, song thân anh nhận thấy khó thể ngăn cản được niềm đam mê nơi người con cả của mình, hiện là giám đốc nghệ thuật của Trung Tâm Văn Hoá Giáo Dục Hồng Đức, trong đó 2 em của Ignace Lai ?" 18 và 13 tuổi - đều là thành viên trong ban múa của Trung Tâm. Do đó song thân Ignace Lai đã hết lòng khuyến khích anh trên con đường thích hợp với khả năng thiên phú.

Nhờ hoạt động về âm nhạc trong cộng đồng người Việt từ khi còn là một cậu thiếu nhi 12 tuổi, sử dụng piano cho ca đoàn Nhạc Việt, Ignace Lai đã thu thập được khá nhiều kinh nghiệm trong những tiếp xúc với người đồng hương, song song với việc hội nhập dễ dàng vào nếp sống của người bản xứ. Vài năm sau, Ignace Lai bắt đầu soạn hoà âm. Với một số vốn âm nhạc tương đối phong phú, thôi thúc bởi lòng đam mê, cậu thanh niên khi đó mới được 18 tuổi đã đề nghị với ca đoàn Nhạc Việt ?" hiện nằm trong Trung Tâm Văn Hoá Giáo Dục Hồng Đức - để cậu thực hiện nhạc kịch Trăng vào năm 97.

Với chủ trương luôn khuyến khích những hoạt động có tính cách văn hoá nơi giới trẻ, đề nghị của Ignace Lai được chấp thuận. Anh bắt tay ngay vào việc nghiên cứu, tìm tòi và dàn dựng với sự hướng dẫn của những người thân trong gia đình, nhất là trong cách sử dụng ngôn ngữ Việt nơi các diễn viên trẻ tuổi do Ignace Lai tuyển chọn. Cuối cùng nhạc kịch Trăng với khoảng gần 40 diễn viên được ra mắt khán giả Montreal vào năm 1998 với một thành công ngoài dự đoán. Câu chuyện tình đầy nét thơ ngây của Trăng, được dàn dựng phỏng theo cách thực hiện những phim ca nhạc Walt Disney đã gây ngạc nhiên cho mọi người có mặt, khi biết được đó là tác phẩm phối hợp mọi bộ môn nghệ thuật, kể cả hội họa, của một thanh niên còn rất trẻ trưởng thành tại hải ngoại.

Nhận biết và tin tưởng ở khả năng của Ignace Lai, thân phụ anh đề nghị anh thực hiện tiếp một nhạc kịch khác có tên Huyền Cầm với khoảng 50 diễn viên. Ông Lại Thế Hưng cho là mặc dù rất thành công, nhưng Trăng chưa được coi là một tác phẩm thật sự vì còn nhiều đối thoại, mặc dù có nhiều nhạc phẩm do Ignace Lai biên soạn. Huyền Cầm được trình diễn trước khán giả vào năm 1999 với những thành công to lớn. Nhất là gây được một tiếng vang mạnh mẽ khi được coi là một nhạc kịch dài đầu tiên tại Bắc Mỹ, nếu không muốn nói là trên thế giới trong cộng đồng người Việt. Trong khi phần nhạc của Trăng chưa nghiêng nhiều về nhạc cổ truyền Việt Nam, thì Huyền Cầm trở thành một tác phẩm được hoàn toàn diễn tả bằng nhạc, mang âm điệu nặng về ngũ cung.

Tuy nhiên Ignace Lai cũng thành thật tâm sự:
"Cháu sẽ không bao giờ là người viết nhạc Việt Nam hoàn toàn . Tại vì cháu lớn lên ở đây. Nhưng cháu muốn nhạc Việt Nam tiến bộ hơn, đi theo một hưóng mới, không cần phải theo đúng hệt như hồi xưa. Mình nên lấy cái hay của mình để đóng góp vào cái hay của toàn thế giới. Cháu muốn nhạc Việt Nam của mình đi như vậy để cho tất cả mọi người đều nghe được hết, không phải chỉ riêng cho người Việt Nam"

Mang một quan niệm như vậy, Ignace Lai sẽ thể hiện trong nhạc kịch ?oBên Em?, tức ?oPrès De Toi? đang được anh sửa soạn công phu với sự cố vấn của thân mẫu cùng một số thành viên nòng cốt của Trung Tâm Văn Hoá Giáo Dục Hồng Đức, như những giáo sư Hoàng Chiều Nhân, Khiếu Đức Long, hoạ sĩ Nguyễn Quốc Tuấn, vv...Nhạc kịch này có tổng số diễn viên lên đến khoảng 70 người, trong số có 11 diễn viên chính và sự có mặt của một ca đoàn người bản xứ gồm 25 người, với người phụ trách trang trí là người đã giữ phần thiết kế sân khấu cho nhạc kịch Don Juan.

Điểm đặc biệt trong phần âm nhạc của nhạc kịch Bên Em là sự phối hợp giữa nhạc Quan Họ với nhạc Jazz Tây Phương tạo thành một nghệ thuật phối âm mới lạ. Trước đó, Ignace Lai đã phối hợp nhạc Jazz và nhạc dân tộc khi soạn hoà âm cho trường ca Hòn Vọng Phu do ca đoàn Nhạc Việt trình bày trong một chương trình tổ chức cách đây khá lâu. Sự thể nghiệm này cho thấy có một sự thích hợp đặc biệt giữa nhạc Jazz và nhạc ngũ cung Việt Nam, tạo được sự trình bày rất thoải mái cho các ca viên, trong số có vài người bản xứ.

Là một người lớn lên trong xã hội Âu Mỹ và tuy vẫn sống trong một gia đình với bố mẹ là những người nặng lòng với văn hoá Việt, nhưng Ignace Lai cho biết anh không bị lệ thuộc. Nhất là trong lãnh vực nghệ thuật mà anh được giao phó vai trò giám đốc thực hiện cũng như nghệ thuật cho những tác phẩm nhạc kịch của Trung Tâm Văn của Hoá Giáo Dục Hồng Đức: ?oCháu độc lập. Mọi người đều biết chuyện đó và mọi người đều tôn trọng chuyện đó . Cháu trẻ hơn mọi người, nhưng được mọi người tôn trọng về khả năng chuyên môn khi làm việc. Đó là một chuyện rất là quí . Họ theo đúng lối làm việc ở đây, có nghĩa là người nào lo chuyện đó thì có quyền, có trách nhiệm trong chuyện đó !"

Ignace Lai nói thêm: ?oChính vì vậy Hồng Đức mới có thể đi xa hơn được. Vì cứ theo quan niệm người già là quan trọng thì không bao giờ đi xa được hết . Bố với con thì OK nhưng giữa Chủ Tịch và Giám Đốc Nghệ Thuật là một chuyện khác. Lúc chủ tịch nói về những gì về nội bộ thì cháu nghe.. Nhưng tất cả những gì về chỉ đạo nghệ thuật thì ông ấy phải nghe cháu . Chuyện đó cháu rất là happy được làm việc trong một môi trường như vậy"

Nhưng Ignace Lai cũng cho rằng thế hệ anh cũng chưa thoát ra khỏi cái được gọi là tâm tính của người Việt Nam đã in sâu nơi những thế hệ trước, với sự ảnh hưởng mạnh mẽ của Khổng giáo. Cũng vì vậy những người trẻ luôn mang trong đầu óc quan niệm phải nghe theo người lớn, không được có ý kiến riêng. Sự kiện này đã mang đến sự thiếu tự tin cho những người thuộc lớp sau: ?oCháu nghĩ là thế hệ của cháu vẫn chưa hoàn toàn thay đổi được. Có lẽ phải đợi đến mấy đứa con của cháu! Mấy đứa bé bây giờ khoảng 5, 6 tuổi có thể đổi được cái mentalité đó.... Cháu cũng đã từng làm việc với đám trẻ cỡ tuổi cháu, cũng khó chứ không phải dễ!. Cái mentalité vẫn dính liền với Khổng Tử trong đó?

Với riêng cá nhân mình, dù cho bố mẹ anh có muốn anh lập gia đình với người Việt Nam, nhưng Ignace Lai quan niệm cứ để cho tình yêu có được tính cách tự nhiên, không nhất thiết bắt buộc phải xây dựng gia đình với người đồng hương. Vì ?onếu quan niệm như vậy thì cháu không làm nhạc kịch Près De Toi. Cháu muốn nói với mọi người là Tình Yêu quan trọng hơn là bắt buộc phải lấy người Việt Nam. Tình yêu không biên giới, đó là ?o idée? chính. Tình yêu là cái gì tự nhiên thì nên để nó tự nhiên. Đó là cái message chính của ?oPrès De Toi".

Nhận xét về nhạc Việt Nam, người thanh niên sinh năm 1979 tại Sài Gòn này đưa ra nhận xét là ?ochưa có hồn? với những lý do nêu ra như sau: ?oThứ nhất, phải nên xài ngũ cung nhiều hơn. Và muốn được phong phú hơn nữa thì xài nhiều harmonie. Thứ hai, là phải xài nhạc cụ Việt Nam nhiều hơn . Đánh thật sự chứ không phải từng tưng vài notes. Thí dụ như người Tầu hát nhạc mới của họ cũng có nhạc ngũ cung của Tầu, cũng xài đàn cò, đàn tỳ bà, vv...Mình phải có nhiều hơn. Hiện nay những bài hát ít xài ngũ cung quá

Anh còn muốn nhạc Việt Nam cần mềm mại nhưng bền chắc như cây tre, chứ không quá cứng như cây thông. Cũng do đó, anh nhận thấy mình có trách nhiệm để trong vài năm nữa sẽ cố gắng khắc phục được điểm này. Nếu không được, sẽ là một điều khiến anh thất vọng rất nhiều.

Với những nhạc cụ dân tộc, dù có thô sơ rất nhiều so với những nhạc cụ tân tiến hiện nay, Ignace Lai lại rất hãnh diện với những nhạc cụ đó khi khám phá được nhiều nét đặc biệt, nên ?omình không nên xấu hổ vì những nhạc cụ Việt Nam của mình. Và thứ hai nữa là muốn làm thế` nào cho người trẻ hãnh diện là người Việt Nam?. Anh đưa ra thêm một nhận xét sau những kinh nghiệm có được: ?oTrước đây thì mấy em nhỏ sợ nhạc dân tộc lắm. Bây giờ thì lại mê lắm . Mình phải cho mấy đứa bé đó biết văn hoá Việt Nam thật sự là gì. Từ từ rồi cũng mê ! Nếu mình không cho họ cái cơ hội để được thấy thì lúc nào họ cũng sẽ chê nhạc dân tộc Việt Nam"

Riêng cá nhân mình, Ignace Lai luôn có được một niềm tự hào là một người Việt Nam, đặc biệt trong phạm vi âm nhạc để mang hoài bão "tìm kiếm được cách để diffuser cho cả thế giới biết thì lúc đó mới có thể nói là người Việt Nam mình đã đóng góp cho nền văn hoá thế giới".

Ignace Lai đã mang trong đầu mục đích như vậy từ khi còn nhỏ để sẽ trở về quê hương trong một ngày gần đây, sau khi ra mắt nhạc kịch ?oBên Em?. Anh sẽ tìm đến các nghệ nhân để học hỏi và nghiên cứu thêm về nhạc dân tộc để trình bày một luận án Ph.D về âm nhạc học.

Trường Kỳ
Thời Báo, 17 Jun 2004

Vài hình ảnh từ nhạc kịch Huyền Cầm ​

Nghe thử vài trích đoạn : ​

Huyền Cầm : (2000)
- Gánh Hát Phủ Tây , đặc biệt nên nghe. Đoạn này là mở đầu của nhạc kịch, kể về Lệ (sau này là Huyền Cầm), lúc nhỏ sống đời người hầu bị đày đoạ, khi gánh hát đến dinh quan lớn biễu diễn, lại bị nghi oan ăn cắp kiềng vàng, nên bị đuổi đi.
- Người Tình Không Chân Dung
Thêm vài bài sau, chất lượng thâu âm kém, chỉ để nghe thử :
- Khúc Thuỷ Chung 2 (hát)
- Khúc Thuỷ Chung (đàn bầu)
- Người Việt Nam - Kỷ Nguyên 20 , bài nhạc kết thúc của nhạc kịch
VideoClips :
những Video sau đã được Minh chuyển đổi sang WMV :
- Khúc Thuỷ Chung 2
- Người Việt Nam
hoặc download Video gốc tại trang web của TT Hồng Đức (file MOV phải có QuickTime mới xem được)
- Khúc Thuỷ Chung
- Người Việt Nam
hình ảnh từ nhạc kịch có thể xem tại trang web TT Hồng Đức.
Có thể click vào hình nhỏ phía trên để xem hình lớn của tấm bích chương quảng cáo tiếng Việt.
.
Bên Em - Près De Toi (2004)
- Libere-Moi - Simon Fortier ) (hãy để tôi đi ?)
- Pour Te Revoir (đợi ngày trở lại)
- Près De Toi - Bên Em
Chú ý : Những links trên chỉ có giá trị trong 1 tuần.
Sau đó, hoặc nếu các bạn muốn download 1 file ZIP (50 MB) gồm toàn bộ những audio & video trên, có thể vào đây download: http://www.megaupload.com/?d=046IDATW
.
Trăng (1998)
xem phía dưới
.
tại trang web của Trung Tâm Văn Hoá Giáo Dục Hồng Đức , (phía bên phải), có thể xem thêm 1 số thông tin, hình ảnh từ các ca kịch trên.
u?c temely s?a vo 05:29 ngy 07/09/2005

và dưới đây là một số thông tin thêm về 3 nhạc kịch trên :
NHẠC KỊCH TRĂNG : Một hướng nhìn mới
Gương treo lơ lững giữa trời,
Ðem thân toả sáng cho đời,
cho Thơ.
Nghe thử Phần 1: (RAM, nghe bằng Real Player)
PhẦn 1
Nhạc mở đầu
Cảnh 1 : Tin Mừng
Nhạc chuyển cảnh 1-2
Cảnh 2 : Chào đời
Nhạc chuyển cảnh 2-3
Cảnh 3 : Ði Học
Nhạc chuyển cảnh 3-4
Cảnh 4 : Chuyển Hình
Download những audios RAM trên
Download 1 file MP3 (ráp lại của tất cả những files RAM trên) hoặc ở đây
âm thanh kém, chỉ để nghe cho biết .
Xem hình ảnh
Vào mùa Thu năm 1998, trong khuôn khổ những buổi trình diễn hàng năm, Ca Ðoàn Nhạc Việt đã giới thiệu "Nhạc Kịch TRĂNG", một chương trình quy-mô và tốn kém, được trình diễn tại thính đường Monument National (Montréal), trước số khán thính giả gần 800 người.
Ðược chuẩn bị ròng rã trong gần một năm trời, từ phần soạn lời hát, hoà âm cho đến nghệ thuật dàn cảnh, y trang, diễn xuất v.v.. . , Nhạc Kịch TRĂNG đã đánh dấu một bước chuyển mình lớn của Ca Ðoàn và mở ra trước mắt giới yêu văn nghệ một hướng nhìn mới về nghệ thuật.
Phối hợp hài hoà của tất cả thể loại từ đơn ca, song ca, hợp ca, thơ, kịch nói , vũ, đàn hòa tấu, v..v.., nhạc kịch TRĂNG là một hình thức trình diễn mới lạ, lần đầu tiên được Ca Ðoàn Nhạc Việt ra mắt khán thính giả, không chỉ ở Montréal mà còn cả ở hải ngoại nữa. Trải suốt 8 màn kịch, dòng nhạc thong dong - lấy âm hưởng ngũ cung làm gốc - của nhạc sĩ trẻ tuổi Ignace Lai, bàng bạc mơ hồ trong ánh sáng tuyệt vời mờ ảo của sân khấu, đã đưa người xem sống lại những hình ảnh đẹp của quê nhà ở buổi hồng hoang u- mịch ***g trong huyền thoại về Ông Trăng. Trong 2 tiếng đồng hồ, khán thính giả đã say mê theo dõi câu chuyện Ông Trăng, qua hầu hết các hình thức trình diễn trên sân khấu, từ đơn ca đến song ca, hợp xướng, kịch nói, hoà tấu nhạc dân tộc v.v....
Thể loại Nhạc Kịch thật sự đã mở một hướng nhìn mới , đặc biệt cho giới trẻ, trong niềm khát khao tiếp thu những tài nguyên văn hoá đa dạng của đất nước và phát triển không ngừng kho tàng văn hoá đó. Qua nhạc kịch, tầm mắt nhìn của giới trẻ không ngừng lại ở một điểm cố định, đơn phương, hạn hẹp mà trái lại, sẽ trải rộng ra nhiều mặt để thấy rằng văn hoá Việt , trong suốt quá trình mấy nghìn năm, là một kho tàng văn hoá vô tận, tích lũy từ bao đời, xứng đáng được gìn giữ và phát triển cho và bởi thế hệ tương lai.
Trong viễn tượng đó, dư âm của sự thành công vượt bực của Nhạc kịch TRĂNG đã đặt Ca Ðoàn Nhạc Việt trước một sứ mệnh văn nghệ mới và khó khăn: gìn giữ và phát huy đúng mức hướng nhìn mới cho thế hệ trẻ, tạo điều kiện để mầm dân tộc tiếp tục sinh sôi nẩy nở không ngừng và ngọn đuốc văn hoá sẽ nhờ thế mãi mãi được chuyền tay !
Thông tin từ Trung tâm Hồng Đức
-----------

​

....
Trải suốt 8 màn kịch, mở đầu bằng những hình ảnh minh họa của họa sĩ Nguyễn Quốc Tuấn, câu chuyện đã đưa khán thính giả trở về với những hình ảnh xa xưa, một Trưởng làng hách dịch, với thằng Gật -đầy tớ- điếu đóm xum xoe, cặp vợ chồng già -Ông Bà Ngọ- đáng thương, một cô Thơ kín cổng cao tường vẫn không cưỡng nỗi tiếng gọi của lòng để thương yêu anh Trăng nghèo khó. Rồi những cảnh ép gả, lời than thở của đôi tình nhân trong nỗi lo âu phải xa cách, đến lúc anh Trăng được đưa về Trời đều thu hút khán thính giả qua từng dòng nhạc, từng hình ảnh và cách diễn xuất của từng nhân vật. Bằng những nét đơn sơ, ngây ngô, có tính biểu tượng, màu nâu của những tranh minh họa đã gợi lại hình ảnh của những bức vẻ trên các vách đá thời hoang sơ. ***g trong một câu chuyện có tính cách huyền thoại, Nhạc Kịch Trăng cũng làm cho khán giả "con nít" say mê theo dõi và hòa mình vào cuộc đời và sự bất hạnh của anh Trăng.
........
Sự hài hòa Ðông Tây thể hiện rõ nét trong những dòng nhạc của Ignace Lai, một hài hòa tự nhiên mà vẫn không làm biến thể chất "sáng" của thể nhạc dân tộc, vẫn giữ được chỗ đứng vững vàng cho thể nhạc ngũ cung.........
Trích đoạn bài tường thuật và phê bình của Trầm Tư
Xem toàn bài ở đây !
u?c temely s?a vo 14:57 ngy 23/07/2005

​

Bốn chữ trên có nghĩa là "Thuỷ Chung Như Nhất" (trước sau như một).
Bốn chữ này cũng được tượng trưng cho một nhạc khí đặc biệt của Việt Nam là cây đàn Bầu, có tên chữ là Độc Huyền Cầm, vì chỉ có 1 dây. Và Thuỷ Chung cũng là chủ đề xuyên suốt nhạc kịch Huyền Cầm do Ignace Lai (nay là giáo sư âm nhạc Đại Học Université de Montréal) dàn dựng năm 2000 với Ca Đoàn Nhạc Việt. : thuỷ chung trong tình cảm nam nữ, thuỷ chung trong tình yêu quê hương đất nước . Khúc Thuỷ Chung cũng là tên 1 ca khúc và Huyền Cầm là tên 1 nhân vật chính trong nhạc kịch ...

​

Bài tường thuật vui vui của 1 khán giả, và cho 1 cái nhìn về "hậu trường" :
Chúng tôi tham dự vào đêm chính, thứ bảy 30 tháng 9, năm 2000. (Vở Nhạc Kịch Huyền Cầm được trình diễn 2 đêm 29 và 30). Rạp Monument National khang trang, lộng lẫy sang trọng với 800 chỗ ngồi mà không còn một ghế trống, các bạn bè dự đêm qua về cho biết cũng đông như vậy, nhiều người hay tin trể không mua được vé tiếc ngẩn tiếc ngơ !

Ðúng 8 giờ tối, ánh đèn mờ dần cho biết sắp bắt đầu. Bác sĩ Lại Thế Hưng với chiếc áo dài gấm cổ truyền, vén màn bước ra chào khán giả. Anh giới thiệu Trung Tâm Hồng Ðức và cho biết là vở Huyền Cầm đưọc dựng ra để kỷ niệm 3 điều : 25 năm xa xứ của đồng bào Việt Nam, 10 năm thành lập Trung Tâm Hồng Ðức, và dĩ nhiên cũng nhân dịp nhân loại tiến vào thiên niên kỷ 2000 ! Ðây là lần thứ hai Trung Tâm Hồng Ðức trình diễn nhạc kịch. Kỳ trước cách đây mấy năm là vỡ kịch "TRĂNG" (LUNE) cũng tại rạp này. Anh Hưng với một bài diễn từ duy nhất nhưng nói lúc thì Pháp, lúc Anh, lúc Việt. Vì vậy không có sự phiên dịch cứng ngắc lập đi lập lại thành ba bài, đây là một ưu điểm đầu tiên của đêm trình diễn ! Sau bài giới thiệu đó là bắt đầu đêm nhạc kịch. Tất cả đều nôn nóng chờ đợi mở màn sau khi vỗ tay.

Thùng, thùng, thùng.. . ủa sao kỳ vậy ! Thông thường trước khi mở màn theo tục lệ sân khấu, người "thầy tuồng" (đạo diễn) dộng 1 cây gậy 3 tiếng lên sàn sân khấu (hồi xưa bằng gổ !) rồi màn phải từ từ mở. Vậy mà tiếng thứ tư, thứ năm, rồi sáu rồi tiếp tục...cho đến trên một chục màn mới từ từ chịu nhúc nhích. Ðèn sân khấu bắt đầu chiếu cho thấy 1 giàn trống cái, rồi 2, rồi 3, cộng thêm 3 giàn trống trung và 2 trống nhỏ. Thì ra mấy tiếng thùng đầu là do một em diễn viên thủ trống, khán giả chưa kịp tỏ ra sự ngạc nhiên thích thú thì tất cả các trống đã đả liên hồi, nhịp nhàng, thôi thúc. Ðúng là tiếng trống võ Tây Sơn đã được trình diễn năm xưa ! Các em trẻ chứng tỏ đã dày công tập luyện với Vũ sư Lưu Bình. Tuy không có các tư thế ngoạn mục công phu của các diễn viên Nhật bản trong sự biểu diển trống tương tự, nhưng tiếng trống thì không thua tí nào ! Sự hoà hợp và ăn nhịp rất tuyệt hảo. Ðã thôi đâu ! Từ hậu trường bước ra trên một chục em nữ vũ công mặc áo tứ thân màu sắc trang nhã , chia ra làm 2 nhóm : 1 nhóm đeo một trống con trước ngực, nhóm thứ 2 với hai tay cầm Sanh Tiền (đúng ra phải gọi là Sinh tiền nhưng vì hồi xưa kỵ húy, đây là nhạc cụ Việt nam mà khi Nhạc sư Trần Quang Hãi giãi thích hay nói đùa thêm một câu là "không phải là XIN tiền" ! nói theo giọng nam của ông !). Hai nhóm vũ công di chuyễn vừa múa nhịp nhàng vừa gõ nhạc cụ, hoàn toàn ăn nhịp với bộ trống lớn càng ngày càng dồn dập. Nội màn này (rất à la mode) đã làm ấm hẳn thính đường (réchauffer la salle) và chinh phục hoàn toàn khán giả đồng hương cũng như ngoại quốc. Xin được thán phục phục Vũ sư Lưu Bình và các em trong màn Danse de tambours và Múa Sinh Tiền này)...

Viết tới đây thì chúng tôi giựt mình ! Nhạc kịch này có 2 hồi (acte), hồi 1 có 9 cãnh, hồi 2 có ...11 cãnh chưa kể màn mở đầu (ouverture) vừa kể trên đây, và màn cuối (finale)! Nếu tiếp tục viết kiểu này thì chắc cả tháng mới xong ! Mà xong rồi thì dài thậm thượt "post" lên Diễn Ðàn Dược Khoa chắc ai cũng ngán mà không thèm đọc ! Thôi xin phép đổi "style" vắn tắt lại một chút như sau :

Huyền Cầm : Tên nhân vật trong tuồng của vai nữ chính (do Janine Trần Lâm Thuý Hồng thủ diễn), lúc còn nhỏ tên là Lệ. Huyền Cầm lấy tên từ nhạc cụ trong tuồng, cây đàn bầu, tức Ðộc Huyền Cầm, với sự độc tấu của Nhạc sĩ tài danh Ðức Thành thủ vai cha cô Lệ. Cây Ðộc Huyền Cầm, cũng như tên gọi, chỉ có một dây, tượng trưng cho sự "thủy chung như nhất". Vì vậy mà bài "chanson thème" có tên là "Khúc Thủy Chung" (la chanson de la fidélité) thủy chung với gia đình, thủy chung với đất nước.

Cốt chuyện : Tình yêu thủy chung sắt đá của đôi lứa, Huyền Cầm và Tuấn (Ignace Lại Vũ Hán Dương), trải qua bao sự thăng trầm, tan hợp theo các biến cố của lịch sử Việt Nam. Từ 1945 đến cuộc di cư vì phân chia nam bắc cho tới ngày 30-4-1975 mà hàng muôn vạn người di tản ra đi. Không có "happy ending" ! Tuấn bị đạn chết với một số đồng bào trước khi lên tàu. Huyền Cầm đem con sang định cư nước khác như bao gia đình VN tan vỡ! Cuối cùng tất cả đồng diễn trong một màn chót "Kỷ Nguyên 2000" (trên 100 diễn viên !!!) với các dàn trống lúc đầu, diễn tã một thiên kỷ nguyên mới với đầy hy vọng. Sau đó màn nhung khép lại nhưng vẫn còn một "épilogue" với một giọng xướng ngôn tuyệt vời bằng 3 thứ tiếng xen nhau một cách hoà hợp (khong phải 3 bài !) như ru, đưa khán giả vào một tương lai đầy hứa hẹn của người Việt Nam.

Các ưu điểm chính :

· Vì số khán giả ngoại quốc và thanh thiếu niên đông đảo nên khi trình diễn lúc nào cũng có phụ đề Anh và Pháp ngữ bằng cách chiếu trên một màn ảnh hẹp và dài phía trên sân khấu. Vì vậy mà ai cũng hiểu dễ dàng từ lời ca tiếng hát, cốt chuyện.

· Dàn cảnh tuy không qui mô vĩ đại nhưng rất đúng điệu và nghệ thuật. Cái đập vào mắt nhất là mũi một chiếc tàu lớn gần bằng 1/3 sân khấu cập bến, bắt thang chờ người lên tàu di tãn (cã trăm diễn viên). Cái cảnh này rất thành công. Chúng tôi nghĩ trong các khán giả VN ai ai cũng có thể tưởng tuợng mình là một trong các diễn viên trong cảnh này.
· Các diễn viên có vai chánh hay phụ đều chứng tỏ đã tập dượt diễn xuất rất công phu tuy không có ai là tài tử chuyên nghiệp. Vì vậy mà đã gây được xúc động nơi lòng khán giả ngoại quốc, dầu sao họ không thể có cái tình cãm của người di tản để bị chủ quan trong việc cảm nhận.

Khuyết điểm :

Có thể nói là có một khuyết điểm nhỏ so với tiêu chuẩn trình diễn tầm vóc như vậy. Ðó là lúc thay đổi sân khấu cho mỗi màn. Thiếu nhân sự để tập luyện nên các diễn viên từ nhỏ cho tới lớn phải phụ kê ghế, khiêng décor...Tuy nhiên rất mau lẹ, chỉ vài chớp mắt là xong. Người ngoại quốc chắc cũng thông cảm cho hoàn cảnh cùng phương tiện của ban tổ chức chỉ trình diễn có 2 ngày.

Sau đây là vài lời phê bình ghi nhận được từ khán giả :

· Có rất nhiều giới trẻ khi đi coi Huyền Cầm xong thấy hãnh diện về nguồn gốc Việt Nam của mình. Có nhiều em tỏ ý muốn học tiếng Việt Nam và tìm hiểu hơn về nước của mình.
· Những thanh niên sang đây lúc còn nhỏ cũng rất xúc động và hiểu một phần nào thảm cảnh của gia đình khi phải xa xứ
· ...Tôi có được nói chuyện với nhiều người bản xứ. Họ là những người đa cãm, không bao giờ phải kề cận chiến tranh như mình nên dể xúc động nhiều, khóc như mưa, nhất là các bà các cô. Họ nói là tới bây giờ họ mới có một cái "vision" đúng về người Việt Nam xa xứ.
· Có một bà là giáo sư ca nhạc (professeur de chant), sau khi xem đã hát lại cho tôi " air " bài "thème" của Huyền Cầm là " Khúc Thủy Chung ". Bà và các bạn bà chỉ tiếc là solo của đàn bầu (độc huyền cầm) không đũ dài để cho họ thưởng thức một cách thoả mãn.
· Có một người bản xứ khác phát biểu : " J''''admire la force du peuple vietnamien " (Tôi ngưỡng mộ sức mạnh của dân tộc Việt Nam)
· Vài người phía sau tôi bàn luận là vở tuồng này phải được đi lưu diễn khắp thế giới ! Tôi phải quay lại để can, vì tất cả đều làm ...công chùa. Ði như vậy chắc vỡ nợ hết !
Vài chi tiết ghi nhận trong lúc tổ chức (trích từ bài phỏng vấn chị DS Ngô Tiên Dung) :
· Chị Dương Anh (cũng là dược sĩ) và tôi (chị Tiên Dung) rất hãnh diện đã tham gia trong vở nhạc kịch này. Tuy tụi này phải tập dượt vất vả nhưng ai cũng nức lòng và chịu khó để đi tới một cái gì đẹp...
· Các diễn viên chánh thì tôi không biết, nhưng ca-doàn thì tập từ tháng 4-2000, mỗi tuần vào ngày chủ nhật, từ 1g tới 5g30, học luyện giọng, lý thuyết hợp ca, tập bè, ráp bè ... Trong suốt tháng 9-2000 thì phải tập nhiều hơn ở một "sous-sol" nhà thờ khoãng 61/2 tới 7 tiếng vào mỗi chủ nhật, rồi càng gần ngày trình diễn thì phải đi nhiều hơn nên cũng khá vất vả.
· Riêng anh Lại Thế Hưng và Lại Vũ Hán Dương thì không thể kể được họ làm việc như thế nào. Ngoài ra còn có những người phụ trách khác như vũ sư Lưu Bình, anh đạo diễn Bình Minh, anh hoạ sĩ Quốc Tuấn, chị Vũ Chiêu Uyên phụ trách cả y trang, và rất nhiều người khác lo ngàn thứ linh tinh, tất cả đều làm việc không kém.
· Vì số người tham dự tập dượt rất đông, nhất là có nhiều em nhỏ tham dự (ban vũ dân tộc, ban đàn dân tộc) nên ban tổ chức cũng phải thu xếp chu đáo việc ăn uống lúc tập dượt !
· Trong lúc tập Huyền Cầm tôi cũng đã học được nhiều điều. Ví dụ như thời trước 1954, các bà các cô để tóc ra sao, mặc áo dài thường với quần trắng, đi guốc, búi tóc v.v...Trong màn chạy loạn 1975, tôi đóng vai bà cụ chống gậy, phải học mãi cách chống gậy ra sao ! Rồi giả vờ mệt quá ngồi xuống thì có một em tới cõng trên lưng...
Vài chuyện bên lề :
· Các cháu diễn viên nhỏ tuổi tuy đang vui vẻ tập tành diễn xuất nhưng vẫn không quên bổn phận phải lo học hành ! Quí vị có biết là các cháu, tập thì vẫn tập, nhưng đến giờ đã định trước là tất cả phải ngưng lại... để làm bài nhà trường !
· Nhiều diễn viên "tài tử" nhà ở tận tỉnh xa Montréal đến mấy giờ lái xe (Sherbrooke, Ottawa) ! Tới ngày hẹn tập thì gia đình khăn gói quả mướp lái xe đến Montréal để tập, tập vừa xong... thì lại khăn gói quả mướp lái xe ra về ! Không biết có gánh hát nào đủ sức để dám ...ký giao kèo cho các tài tử như vậy hay không !
· Trong các diễn viên có các sinh viên nội trú Y-Khoa. Dù đang tập cũng phải đeo "paget", nhiều khi đang tập, bị gọi vào nhà thương, đành phải xin phép ngưng lại để đi làm nhiệm vụ !

Chúng tôi xin ghi lại vài chí tiết như vậy để kỷ niệm một sinh hoạt xuất sắc của cộng đồng Việt Nam nơi hãi ngoại. Ngoài ra cũng có mục đích chia xẻ một vinh hạnh mà chúng tôi có được khi tham dự buổi trình diễn này. Vinh hạnh vì mình là người Việt Nam, vinh hạnh vì có những người bạn, có những đồng hương đang cố gắng xây dựng nền móng văn hoá Việt Nam ngày một phong phú, gây niềm thán phục và kính nể nơi người bản xứ mà mình đang định cư. Xin cám ơn anh Lại Thế Hưng. Xin cám ơn tất cả các bạn đã đóng góp xa gần để hoàn thành công trình tuyệt diệu này.

Và để kết thúc, tôi mong cầu sao cho tương lai của di dân Việt Nam cũng giống như màn cuối cùng của Nhạc Kịch Huyền Cầm, một màn vừa hào hùng với các hồi trống như lúc mở đầu, vừa vui tươi nhộn nhịp với toàn ban diễn xuất, cả trăm người vừa hợp ca vừa di hành một cách sống động. Và cho đến khi màn nhung đã khép lại, vẫn còn lời êm dịu như ru, như nhắc nhở, hứa hẹn một tương lai rực rỡ, đây là một đoạn "epilogue" tuyệt vời đã khiến cho các khán thính giả, tuy đã đầy tràn xúc động mà vẫn còn có thể bị xôn xao trong lòng một cách dể chịu ít khi có được.
Mai Tâm
trích từ trang web của Hội Dược Sĩ VN tại Hoa Kỳ
--------
Tôi xin được nói lời cảm phục đến những diễn viên không chuyên, đã cùng với Ignace Lai, tuy phương tiện eo hẹp, đã hy sinh thời gian rảnh của họ, đã hát nhiệt tình, góp phần cho việc dàn dựng thành công 1 ca kịch hay như thế, nhiều ý nghĩa. Sau nữa, được biết là số tiền lời của 2 buổi diễn xuất được dùng để giúp người cùi tại Việt Nam.
Cũng được biết, là Trung Tâm Hồng Đức đã phát động 1 kế hoạch 5 năm "Phong Trào Yêu Nhạc Dân Tộc" với nhiều chương trình đặc sắc và có ý nghĩa (Chi tiết có thể xem tại trang nhà TT Hồng Đức và hình bìa Bản Tin nội bộ tháng 3/2004 bên cạnh). Công sức thật đáng trân trọng !
Minh@
u?c temely s?a vo 05:45 ngy 07/09/2005

Cám ơn Minh@
Không muốn nói gì thêm nữa vì đang phải nghe "Gánh Hát Phủ Tây".
PS : Cám ơn bạn nhé , tải về được bản giao hưởng Việtnam. Tự nhiên lại bắt được nó ở đây

Anh Minh có lời của các ca khúc của Ignace Lai không, như trong Bên em chẳng hạn.

các bạn ơi links đã chết hết rùi ...cho mình xin lại đi...cám ơn nhiệu ...