Jazz Improvisation - Ngẫu hứng, tính tất yếu của Jazz

Jazz Improvisation - Ngẫu hứng, tính tất yếu của Jazz



Một trong nhưfng đặc tính cơ ba?n cu?a Jazz la? tính ngâfu hứng (Improvisation). Có rất nhiê?u định nghifa vê? sự ngâfu hứng. Tính ngâfu hứng la? sự sáng tạo tức thơ?i cu?a một giai điệu. Tính ngâfu hứng la? sáng tác tự do cu?a ngươ?i chơi solo dựa trên khung cu?a một ba?n nhạc. Ba?n chất sáng tạo cu?a sự ngâfu hứng mang lại cho nhạc Jazz tinh thâ?n va? sức sống.

Đối với nhưfng ngươ?i mới nghe thi? rất khó đê? hiê?u tính ngâfu hứng được sư? dụng như thế na?o trong Jazz. Khi chơi Jazz, có một thông lệ chung câ?n được tuân theo. Đó la? ban nhạc chơi tư? đâ?u đến cuối với giai điệu được chơi bơ?i ke?n, ho?a âm được chơi bơ?i các nhạc cụ như piano, bass va? trống. Giai điệu được sư? dụng gọi la? giai điệu chính. Trong khi biê?u diêfn, tiết tấu vâfn được duy tri? lặp đi lặp lại song song với sự biê?u diêfn ngâfu hứng cu?a ke?n va? được gọi la? ngâfu hứng dựa trên sự ha?i ho?a cu?a tác phâ?m.



Các hợp âm trong một ho?a âm tạo ra bộ khung chính cu?a các nốt nhạc va? được nghệ syf độc tấu sư? dụng. Có rất nhiê?u cách xây dựng một ba?n solo. Điê?u na?y phụ thuộc va?o các ngón nghê? cu?a nghệ syf độc tấu tiếp nhận một tác phâ?m tư? các nốt nhạc trong cấu trúc cu?a một ho?a âm cufng như việc kết hợp tinh thâ?n chính cu?a giai điệu ban đâ?u. Nói cách khác, nghệ syf độc tấu pha?i lựa chọn các nốt có liên quan đến hợp âm đang được chơi trong khi vâfn pha?i ti?m to?i các nốt liên quan đến giai điệu tiếp theo cu?a tác phâ?m.

Một trong nhưfng ngộ nhận thông thươ?ng vê? Jazz đó la? Jazz thươ?ng được kéo da?i lê thê theo tu?y hứng. Điê?u na?y tô?n tại vi? nhiê?u nhóm nhạc Jazz nho? không đọc các ba?n nhạc. Thực chất cu?a vấn đê? na?y la?: Nhưfng gi? ma? các nhạc công đang thực sự chơi la? sự sáng tạo tự do một cách phức tạp một chu? đê? hoặc một biến tấu. Họ biết các nốt trước khi chơi va? chịu trách nhiệm đối với nhạc cụ cu?a họ.



Piano, guitar, bass va? trống đê?u có thê? du?ng đê? chơi solo nhưng nhiệm vụ chính la? chúng được du?ng đê? phối hợp với nhau tạo nên tiết tấu va? giai điệu va? dựa va?o đó các nghệ syf độc tấu có thê? sáng tác các biến tấu theo ý riêng cu?a mi?nh. Bộ khung cu?a tác phâ?m rất linh hoạt nên các nghệ syf độc tấu có thê? rút ngắn hoặc kéo da?i sáng tác ngâfu hứng tu?y theo ca?m xúc tức thơ?i. Đáp lại việc đó, các nhạc công khác pha?i có trách nhiệm pha?n hô?i theo nhưfng gi? đaf xa?y ra trước đó. Thậm chí khi họ không chơi solo, các tha?nh viên cu?a ban nhạc Jazz pha?i ngay lập tức la?m sao đê? cho ba?n nhạc được ha?i ho?a va? tiếp tục cho đến hết bơ?i vi? họ không biết chiê?u hướng cụ thê? đang xa?y ra la? gi?. Nếu bạn chưa có ca?m giác đó thi? hafy la?m theo cách cu?a John Coltrane: ?otươ?ng tượng bạn đang ngô?i trong một thang máy trống không!?. Co?n nếu ai chưa đi thang máy bao giơ? thi? tươ?ng tượng bạn đang ngô?i trong một căn pho?ng trống trơn với bốn bức tươ?ng, sa?n nha? va? trâ?n ma?u trắng, không cư?a sô? va? cư?a ra va?o.



Nhưng tính ngâfu hứng không pha?i la? tất ca? va? cuối cu?ng cu?a Jazz. Các nha? sáng tác nô?i tiếng như Duke Ellington va? Eddie Sauter cho ră?ng, thông thươ?ng, các sáng tác Jazz không có tính ngâfu hứng. (Cái na?y rất đúng vi? có lâ?n tôi đaf được nghe quá tri?nh sáng tác ngâfu hứng cho ba?i ?oHappy Birthday?. Thật không thê? tin nô?i!!!). Nhưng thách thức thực sự chi? đến khi ngươ?i sáng tác thống nhất tính ngâfu hứng lại la?m một.
Nhưfng nhạc syf chơi ứng tác không câ?n thiết ngô?i viết các ba?n solo trên các trang giấy da?i lê thê nhưng các ba?n solo na?y du? sao vâfn câ?n các nguyên tắc tương tự như các tác phâ?m được viết bơ?i các nha? soạn nhạc.

Nếu bạn đaf tư?ng nghe đi nghe lại các ba?n ngâfu hứng Jazz cô? điê?n như ?oBody and Soul? cu?a Coleman Hawkins hay ?oStraight, No Chaser? cu?a Thelonious Monk, bạn sef thấy đó la? các tác phâ?m vif đại. Thực ra cufng tốt cho các nghệ syf na?y giưf quyê?n tác gia? cho các solo cu?a họ như la? các sáng tác hoặc biến thê? đâ?u tiên.



Ngâfu hứng la? một phâ?n rất lớn cu?a cuộc sống. Chúng ta ngâfu hứng hóa theo cách ma? chúng ta ăn mặc, la?m việc hoặc đơn gia?n như khi giao tiếp. Việc đó chă?ng có gi? la? huyê?n bí va? tất nhiên ngâfu hứng Jazz cufng vậy.

Ừa mình thích nhất ở jazz là tính ngẫu hứng của nó, nghe không chán và nhất là nó tạo cho mình cảm hứng sáng tạo vô cùng lớn. Mình nghĩ đây cũng chính là điều làm cho jazz trở nên đặc biệt hơn những thể loại khác

Bác dịch bài này từ nguồn ở đâu vậy? Liệu có thêm các bài khác kĩ hơn về quá trình sáng tác một bản nhạc Jazz không?

hehe tdev nghĩ trong này có lẽ ko có nhiều người có đủ trình độ để diễn giải 1 cách chi tiết làm thế nào để có thể sáng tác 1 bản nhạc jazz . có thể có những bạn chơi jazz nhưng có lẽ chỉ là chơi lại hoặc ngẫu hứng từ 1 giai điệu nào đó .
Có lẽ bạn nên đọc cuốn sách này nếu quan tâm đến việc sáng tác 1 cách chuyên nghiệp

http://www.amazon.com/gp/product/0226732088/002-1816904-8808030?v=glance&n=283155
Được tdev sửa chữa / chuyển vào 18:01 ngày 10/01/2006

Chính xác, improvisation là 1 đặc điểm rất dễ nhận ra của nhạc jazz. Song ko chỉ riêng nhạc jazz mới có sự improvisation. Bây giờ các thể loại nhạc đều đòi hỏi sự ngẫu hứng 1 cách có bài bản trong các đoạn solo chứ ko thể tuỳ tiện được. Nhưng giai điệu ko chỉ được chơi bởi kèn, và các nhạc cụ như piano, guitar, bass ko chỉ đơn thuần mang nhiệm vụ hoà âm hay đệm cho giai điệu. Công nhận kèn đã " sản xuất " ra thật nhiều những cây cổ thụ trong làng nhạc jazz, nhưng piano, guitar hay bass cũng ko hề kém cạnh chút nào.
Ngẫu hứng là 1 chuyện, song bố giai điệu của nhạc jazz ko thể tuỳ tiện được. Cho đến nay thì có lẽ, giai điệu của 1 bạn nhạc nói chung và nhạc jazz nói riêng vẫn có 1 quy tắc nào đó. Lấy 1 ví dụ bất kỳ như So what của Miles. Ông trùm " ít nốt " này đã có 1 tác phẩm để đời khi sáng tác trên đúng 12 nốt. Âm hình tiết tấu và giai điệu có quy tắc đàng hoàng.
Có thể ở dòng standard, bebop... thì ngẫu hứng có thể tự do 1 chút nhưng ko có nghĩa là vô quy tắc, linh tinh. Ít ra vẫn còn trên nề hoà âm của giai điệu. Các dòng nhạc bây giờ như fusion, funk... thực sự nếu ko có quy tắc cụ thể thì các đoạn solo ko thể hay, ko thể có sự ăn ý nhau đến vậy được. Sự phối hợp giữa các nhạc cụ đạt đến mức chuẩn xác cao, tính khoa học được chú trọng tuơng đối nhiều.
Đấy là 1 vài cảm nhận của tôi, các bác cùng góp ý thêm nhé
Bác tdev à, link bác đưa die rùi, ko download được.

Các bác nghe thử victory is won của carlos santana tôi mới up nhé. Ko phải là jazz nhưng solo thì mang chất improvisation.
Bài thì cực đơn giản, giai điệu và hoà âm ko có gì, chỉ có solo là nhiều.
http://rapidshare.de/files/10734633/01_-_Track.MP3.html

Đây là tài liệu viết về lý thuyết chung trong các sáng tác ngẫu hứng. Tài liệu bằng tiếng anh nên đọc hơi mất thời gian. Tôi không có ý định tìm hiểu cụ thể về Improvisation nhưng đây cũng là tài liệu cơ bản và tương đối hay. Bác nào chơi Jazz thì có thể tham khảo cũng tốt.
Download tại đây:
http://www3.rapidupload.com/d.php?file=dl&filepath=10608

cái này là mình type lại một bản in trên mạng cũ nên ko có trích dẫn tác giả
Trong một tác phẩm jazz chia làm bốn loại ngẫu hứng:
1. Biến tấu chủ đề : loại này đơn giản nhất gần như đánh lại chủ đề chỉ thêm thắt một số nét nhạc
2. Ngẫu hứng trên các nốt quan trọng của chủ đề: loại này phức tạp hơn, người chơi sẽ phải ứng tác một số nét giai điệu mới mà người nghe vẫn nhận ra chủ đề
3. Ngẫu hứng trên hoà thanh: phức tạp , người chơi chỉ chơi theo hoà thanh của bài chứ không chơi theo giai điệu nữa
4. Biến tấu có biến đổi hoà thanh: Rất phức tạp đòi hỏi người chơi phải có sự hiểu biết sâu rộng về hoà thanh nhạc jazz, trong loại ngẫu hứng này người chơi còn thêm vào các hợp âm phụ để tăng thêm mầu sắc đi kèm với nó là những nét giai điệu mới mẻ độc đáo và điêu luyện.
Thường 1 tác phẩm jazz mỗi loại nhạc cụ (trừ trống) có thể ngẫu hứng dần từng bước cả 4 loại nhưng đòi hỏi trình độ rất cao để không gây sự nhàm chán.

các bác có thể nói thêm về vocal trong jazz đc ko, em đang tập tành tìm hìêu để hát thử mà chẳng có ai biết cả

dạ!! Bài này của cháu!! Viết lâu lắm rồi nhưng ko thể tìm lại!! Cháu còn viết 1 bài đi cụ thể hơn về ngẫu hứng ai có tìm lại được ko huhu..cám ơn nhiều!! Có mấy tên đang hỏi mà ngại viết lại quá!!