Nằm song song mang đường biên giới Việt Nam - Campuchia, bắt đầu từ bờ tây sông Châu Đốc (tỉnh An Giang) đến sông Giang Thành, thị xã Hà Tiên (tỉnh Kiên Giang). Đây là con kênh đào to nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam. Kênh Vĩnh Tế được khởi công xây dựng tour phú quốc vào tháng 12 năm 1819 dưới triều Vua Gia Long (1802 – 1820) và hoàn thành vào tháng 5 năm 1824 dưới triều Vua Minh Mạng (1820 – 1840) nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao thương giữa các địa phương với các nước lân cận. Chỉ huy chính của công trình là Trấn thủ trấn Vĩnh Thanh Thoại Ngọc Hầu (1761 – 1829), người đã sở hữu công lớn trong việc đào chiếc kênh nối rạch Long Xuyên (An Giang) có hệ thống thủy đạo ở Rạch Giá (Kiên Giang). Tên của ông đã được triều Nguyễn lấy để đặt tên cho chiếc kênh là Thoại Hà; đồng thời đặt tên ngọn núi Sập bên bờ phía đông của kênh Thoại Hà là Thoại Sơn. Kênh Vĩnh Tế được thi công ở nơi “đồng ko mông quạnh”, thiếu thốn hầu hết bề, sơn lam chướng khí khiến cho rộng rãi nhân công lâm bệnh tật. do vậy, trong vòng 5 năm, việc đào kênh Vĩnh Tế bắt buộc hoãn lại 2 lần. Vượt qua toàn bộ cạnh tranh, quan dân nhà Nguyễn sở hữu sự giúp sức của Campuchia đã hoàn thành việc đào kênh Vĩnh Tế mang chiều dài 87km, độ rộng trung bình 30m, độ sâu trung bình khoảng 2,55m. lúc công trình tour phú quốc 3 ngày 2 đêm hoàn thành, Vua Minh Mạng đã ra lệnh ban thưởng trọng hậu cho chỉ huy chính của công trình là Thoại Ngọc Hầu cộng những quan sở hữu công và quốc vương Campuchia. Nhà vua đặt tên loại kênh theo tên bà Châu Thị Vĩnh Tế (1761 – 1862), phu nhân của Thoại Ngọc Hầu, người phụ nữ tài năng, đức độ, với công giúp chồng trong việc xây dựng kênh. Năm Minh Mạng thiết bị 8 (1828), nhà vua còn cho dựng bia ở núi Sam (An Giang) ghi lại giai đoạn xây dựng kênh Vĩnh Tế; đồng thời ra lệnh tổ chức lễ tế các binh lính và sưu dân đã bỏ mạng trong công đoạn đào kênh và giao cho Thoại Ngọc Hầu soạn “Tế nghĩa trủng văn” để đọc ở buổi lễ. Kênh Vĩnh Tế là công trình sở hữu tour phú quốc 4 ngày 3 đêm giá trị to lớn về chính trị, an ninh quốc phòng, đối ngoại cũng như vững mạnh vùng biên viễn trên hầu hết khu vực Tây Nam từ Châu Đốc đến Hà Tiên. hiện nay, con kênh này vẫn giữ vai trò quan trọng về trị thủy, giao thông, thương mại, biên phòng, thể hiện sức lao động sáng tạo xây dựng đất nước của người Việt và chính sách coi trọng thủy lợi để tăng trưởng của triều Nguyễn.
