Khe ngắm và thước ngắm

Ủa hình như chính bạn bảo là bạn có phương trình mà , tôi tưởng là bạn nói thật ai ngờ bạn lại đùa nửa rồi .
Bi giờ bạn muốn có phương trình thì tôi đưa cho nhưng cần các điều kiện sau :
Bạn có chương trình mathematica hoặc Maple trên PC của mình , không có thì download về rồi cài
Nên có 1 cuốn sách hoặc e-book hướng dẩn xài 1 trong 2 loại trên .
Tôi thì thích tặng cái cần câu hơn là tặng 1 giỏ cá , mắc công người ta thắc mắc tôi đi câu hay ra chợ mua , rồi người ta hỏi cá có ngon hay không ......... thôi thì tặng cái cần câu cho rồi .
Nếu bạn muốn giải quyết triệt để bài toán thì ta xét bài toán trong không gian 3 chiều nhé (nếu bạn thấy phức tạp quá thì tính trên 2 chiều thôi , vì mục tiêu cho pháo và cối là cố định , chỉ có mục tiêu cho pháo chống tank là di động )
Xuất phát điểm là rất đơn giản theo định luật Newton ta viết như sau :
d(a(r))*m = dF(r) (1)
(r là vector toạ độ chứa 3 thành phần x , y , z nếu ta xét theo hệ trục Decard vuông góc ) d ở đây là ký hiệu vi phân , ở trình độ thấp thì người ta viết a*m=F nhưng viết ở cấp độ vi phân thì chính xác hơn .
Giờ ta xem F có dạng gì . F ở đây là lực cản của không khí khi đạn bay trong không khí .
Với hình dáng lưu tuyến của viên đạn thì lực cản có dạng F(r) = v(r)^2 *K
K là hệ số cản của không khí (hằng số với một môi trường không khí đồng nhất ), có thể thấy lực cản này phụ thuộc theo bậc 2 của vận tốc . Với viên đạn có sự xoáy quanh trục của bản thân nó thì có thêm 1 hệ số phụ thuộc khác có dạng P*(o(r)+v(r) )
p ở đây cũng là hằng số và p bằng khoảng 1/2k với đa số môi trường khí thông thường ở nhiệt độ môi trường . o(r) thể hiện vận tốc tự quay xung quanh trục của viên đạn .
==> F(r) = v(r)^2*K + P*( o(r) + v(r) )
Nếu để phương trình ở dạng dr là vi phân của hàm lực cản F và hàm gia tốc a sẻ không giải tường minh được , ta lấy đạo hàm theo 3 thành phần riêng rẻ của r : x, y , x . Ở đây đạo hàm riêng ký hiệu là d(viết chử d cong nhưng vì trên front này không viết chử d cong được ta ký hiệu nó là &d để phân biệt với đạo hàm toàn phần d )
Ta viết lại phương trình newton (1) như sau :
[ &d^2( X(x,t) ) / &dt^2 ] + [ &d^2(Y(y,t) ) / &dt^2 ] + [ &d^2(Z(z,t) ) / &dt^2 ]*m = K* [ ( &d( X(x,t) ) / &dt ) + ( &d( Y(y,t) ) / &dt ) + ( &d( Z(z,t) / & dt ) ]^2 + P* [ 3* ( &d ( o(x,t) ) / &dt ) + ( &d( X(x,t) ) / &dt ) + ( &d( Y(y,t) ) / &dt ) + ( &d( Z(z,t) / & dt ) ] + G*m
(G ở đây là gia tốc trọng trường , G*m là lực trọng trường tác động lên viên đạn )
Giải thích một chút nhé (nếu bạn vẩn chưa hiểu ) . Ai cũng biết đạo hàm cấp 2 của toạ độ là gia tốc , đạo hàm cấp 1 là vận tốc . Ta viết biểu thức newton dựa theo các đạo hàm riêng theo x , y , z là 3 thành phần riêng biệt cấu tạo nên r : vector toạ độ của viên đạn so với gốc toạ độ . Hàm o(r) phụ thuộc như nhau với 3 toạ dộ x , y , z nên ta có &d (o(x,t) ) / &dt = &d (o(y,t) ) / &dt = & d (o(z,t) ) /&dt . Nên khi 3 thằng cộng lại ta viết thành 3* (&d (o(x) ) / &dx )
Các hàm X(x,t) , Y(y,t) và Z(z,t) là hàm quảng đường dịch chuyển của đầu đạn theo 3 phương x , y ,z .
Bài này hơi dài rồi , bài sau tiếp .
Sau khi bạn giải các phương trình vi phân đạo hàm riêng trên bằng các chương trình hổ trợ giải toán (chả ai rảnh ngồi giải làm gì , cho máy nó giải ) với các tham số bạn điều chỉnh bạn sẻ có câu trả lời cho riêng mình .
Được antey2500 sửa chữa / chuyển vào 23:47 ngày 22/01/2005

Tiếp tục này :
Bài trên tôi đã xây dựng cái ptvphân cơ bản của bài toán đường đạn . Vấn đề bây giờ là xác định điều kiện đầu ( nghĩa là lúc đạn đi ra khỏi nòng ) và điều kiện cuối (tức là toạ độ viên đạn lúc găm vào đất .
Sau khi giải xong thì ta sẻ có kết quả như ý :
Điều kiện ban đầu : Vận tốc ban đầu của viên đạn là Vo không phụ thuộc vào r . Vị trí ban đầu của viên đạn (tức là lúc ra khỏi nòng ) ta đặt nó là Xo , Yo và Zo . Với z là thành phần vuông góc với mặt đất . Nếu ta bắn mục tiêu có cùng độ cao với ta so với mực nước biển hay khác độ cao gì cũng tính được hết .
Toạ độ viên đạn cắm xuống đất là X1 , Y1 , Z1 (khi bắn cùng độ cao thì Z1 = Zo nhưng mục tiêu cao hơn ta chẳng hạn như mục tiêu trên gò hay trên đồi hoặc thấp hơn thì Z này có thay đổi , các tham số hiệu chỉnh này tuỳ bạn chọn )
Ta cũng nhập vào điều kiện đầu là vận tốc tự xoay quanh trục của viên đạn theo đơn vị đo rad/s . Với pháo nòng dài thì tốc độ này khoảng 1000-2000pi rad/s với cối thì vận tốc này chỉ khoảng 20pi/s ( 1 giây tự xoay 10 vòng quanh trục )
Để đơn giản hoá bài toán ta chọn gốc tọa độ trùng với nơi viên đạn bắt đầu ==> Xo=0 , Yo=0 , Zo=0
X1^2+Y1^2 sẻ bằng bình phương của khoảng cách giửa ta và mục tiêu .
Bước tiếp theo thì đơn giản rồi : bạn nhập phương trình trên vào mathematica hoặc Maple rồi cho nó giải với điều kiện ban đầu : v(0) = Vo(Gồm 3 thành phần Vx , Vy , Vz , tỷ lệ giửa 3 thành phần này cho ta biết góc bắn ) , X(o)= 0 , Y(o) =0 , Z(o) = 0 . Ngoài ra ta thêm vào điều kiện cuối nghĩa là nơi viên đạn cắm xuống đất Z(z) = Z1 .
Kết quả máy sẻ cho ta phương trình quỷ đạo của viên đạn , còn chứa 2 tham số trong đó là K và P , 2 tham số này ta tra bảng là có . Ví dụ nhé với không khí hơi loảng 1 chút tỷ lệ này vào khoảng 0.01 đối với K và khoảng 0.004 với P
Giờ mới là bước quan trọng này : sau khi có phương trình quỹ đạo thì ta bắt đầu tính đến chuyện giải quyết bài toán tham số cho sai số .
Sai số có được do đâu ?
Do sự thay đổi của hệ số K và P(không khí không đồng nhất ) do sự thay đổi của thành phần Vo ta nhập vào . ( X1, Y1 , Z1 là mục tiêu , Xo=0 , Yo=0 , Zo=0 là cố định rồi ) . Sai số do vận tốc quay quanh trục
Sự thay đổi của hệ số K và P như thế nào , sự thay đổi của hệ số này có dạng K+ epsilon(r) .........epsilon(r) thể hiện sự thay đổi lực cản của không khí theo vị trí . Thông thường lực cản không khí chỉ thay đổi theo độ cao tức là theo z nhưng sự thay đổi này diển ra cực kỳ chậm . Và bạn có thể thấy hệ số K và P bản thân của nó rất nhỏ , epsilon(r) lại biến thiên chậm ta xem nó là hệ số nhiểu .
Sự thay đổi của vận tốc quay quanh trục . Có thể thấy rằng sự phụ thuộc vào vận tốc quay này thua sự phụ thuộc vào vận tốc bay 1 bậc theo vận tốc (1 K*V^2 trong khi P*( o +v ) ) Vận tốc bay là rất lớn khoảng 400m/s thay đổi một bậc là thay đổi rất nhiều . Ngoài ra hệ số P bằng từ 2/5 đến 1/2 của K nên sự phụ thuộc này càng ít hơn
Sự thay đổi của vận tốc Vo , có thể thấy hệ số lực cản phụ thuộc vào bình phương của vận tốc , và lực cản chính là yếu tố quyết định kết quả bắn . Vậy sự thay đổi Vo này là quan trọng nhất . Sự thay đôi Vo thể hiện ở 2 dạng : thay đổi giá trị Vo , và thay đổi tỷ lệ các thành phần Vxo , Vyo , Vzo thể hiện ở sai số của góc bắn .
Hiểu rỏ hơn điều này thì ta làm 1 bài tóan vi phân nho nhỏ .
Lấy phương trình quỹ đạo kết quả ta đạo hàm riêng theo K , theo P rồi theo Vo và vận tốc bay ta sẻ thấy kết quả của đạo hàm riêng theo Vo nhiều nhất . Nghĩa là bất kỳ một sự thay đổi lượng nhỏ dVo sẻ gây ra sai số rất lớn ở kết quả bắn .
Đấy là tôi vẻ ra hướng cho bạn tính , bạn cứ tự tính rồi sẻ biết . Nếu không xài Mathematia với Maple thì giải bằng tay vậy .

Tiếp tục này :
Bài trên tôi đã xây dựng cái ptvphân cơ bản của bài toán đường đạn . Vấn đề bây giờ là xác định điều kiện đầu ( nghĩa là lúc đạn đi ra khỏi nòng ) và điều kiện cuối (tức là toạ độ viên đạn lúc găm vào đất .
Sau khi giải xong thì ta sẻ có kết quả như ý :
Điều kiện ban đầu : Vận tốc ban đầu của viên đạn là Vo không phụ thuộc vào r . Vị trí ban đầu của viên đạn (tức là lúc ra khỏi nòng ) ta đặt nó là Xo , Yo và Zo . Với z là thành phần vuông góc với mặt đất . Nếu ta bắn mục tiêu có cùng độ cao với ta so với mực nước biển hay khác độ cao gì cũng tính được hết .
Toạ độ viên đạn cắm xuống đất là X1 , Y1 , Z1 (khi bắn cùng độ cao thì Z1 = Zo nhưng mục tiêu cao hơn ta chẳng hạn như mục tiêu trên gò hay trên đồi hoặc thấp hơn thì Z này có thay đổi , các tham số hiệu chỉnh này tuỳ bạn chọn )
Ta cũng nhập vào điều kiện đầu là vận tốc tự xoay quanh trục của viên đạn theo đơn vị đo rad/s . Với pháo nòng dài thì tốc độ này khoảng 1000-2000pi rad/s với cối thì vận tốc này chỉ khoảng 20pi/s ( 1 giây tự xoay 10 vòng quanh trục )
Để đơn giản hoá bài toán ta chọn gốc tọa độ trùng với nơi viên đạn bắt đầu ==> Xo=0 , Yo=0 , Zo=0
X1^2+Y1^2 sẻ bằng bình phương của khoảng cách giửa ta và mục tiêu .
Bước tiếp theo thì đơn giản rồi : bạn nhập phương trình trên vào mathematica hoặc Maple rồi cho nó giải với điều kiện ban đầu : v(0) = Vo(Gồm 3 thành phần Vx , Vy , Vz , tỷ lệ giửa 3 thành phần này cho ta biết góc bắn ) , X(o)= 0 , Y(o) =0 , Z(o) = 0 . Ngoài ra ta thêm vào điều kiện cuối nghĩa là nơi viên đạn cắm xuống đất Z(z) = Z1 .
Kết quả máy sẻ cho ta phương trình quỷ đạo của viên đạn , còn chứa 2 tham số trong đó là K và P , 2 tham số này ta tra bảng là có . Ví dụ nhé với không khí hơi loảng 1 chút tỷ lệ này vào khoảng 0.01 đối với K và khoảng 0.004 với P
Giờ mới là bước quan trọng này : sau khi có phương trình quỹ đạo thì ta bắt đầu tính đến chuyện giải quyết bài toán tham số cho sai số .
Sai số có được do đâu ?
Do sự thay đổi của hệ số K và P(không khí không đồng nhất ) do sự thay đổi của thành phần Vo ta nhập vào . ( X1, Y1 , Z1 là mục tiêu , Xo=0 , Yo=0 , Zo=0 là cố định rồi ) . Sai số do vận tốc quay quanh trục
Sự thay đổi của hệ số K và P như thế nào , sự thay đổi của hệ số này có dạng K+ epsilon(r) .........epsilon(r) thể hiện sự thay đổi lực cản của không khí theo vị trí . Thông thường lực cản không khí chỉ thay đổi theo độ cao tức là theo z nhưng sự thay đổi này diển ra cực kỳ chậm . Và bạn có thể thấy hệ số K và P bản thân của nó rất nhỏ , epsilon(r) lại biến thiên chậm ta xem nó là hệ số nhiểu .
Sự thay đổi của vận tốc quay quanh trục . Có thể thấy rằng sự phụ thuộc vào vận tốc quay này thua sự phụ thuộc vào vận tốc bay 1 bậc theo vận tốc (1 K*V^2 trong khi P*( o +v ) ) Vận tốc bay là rất lớn khoảng 400m/s thay đổi một bậc là thay đổi rất nhiều . Ngoài ra hệ số P bằng từ 2/5 đến 1/2 của K nên sự phụ thuộc này càng ít hơn
Sự thay đổi của vận tốc Vo , có thể thấy hệ số lực cản phụ thuộc vào bình phương của vận tốc , và lực cản chính là yếu tố quyết định kết quả bắn . Vậy sự thay đổi Vo này là quan trọng nhất . Sự thay đôi Vo thể hiện ở 2 dạng : thay đổi giá trị Vo , và thay đổi tỷ lệ các thành phần Vxo , Vyo , Vzo thể hiện ở sai số của góc bắn .
Hiểu rỏ hơn điều này thì ta làm 1 bài tóan vi phân nho nhỏ .
Lấy phương trình quỹ đạo kết quả ta đạo hàm riêng theo K , theo P rồi theo Vo và vận tốc bay ta sẻ thấy kết quả của đạo hàm riêng theo Vo nhiều nhất . Nghĩa là bất kỳ một sự thay đổi lượng nhỏ dVo sẻ gây ra sai số rất lớn ở kết quả bắn .
Đấy là tôi vẻ ra hướng cho bạn tính , bạn cứ tự tính rồi sẻ biết . Nếu không xài Mathematia với Maple thì giải bằng tay vậy .

Ý nghĩa của bài toán quỹ đạo này :
Bắn ở tầm xa nghĩa là X1^2 + Y1^2 lớn thì kết quả cho ta sai số càng lớn , vì kết quả phụ thuộc vào các đại lượng này , khi lấy vi phân riêng của kết quả nhằm tìm sai số kết quả sẻ phụ thuộc vào X1 và Y1 này .
Ngoài ra ta có thể thấy sự phụ thuộc của bài tóan vào Z1 nghĩa là độ cao của mục tiêu so với nơi bắn . Chính vì sự phụ thuộc này mà để giảm sai số người ta tăng thành phần Z của vận tốc ban đầu lên nhằm đạt được đường cong tốt . Các đường cong tốt sẻ cho đường đạn rất gần phương thẳng đứng khi nó bắt đầu hướng xuống mặt đất . Chính sự gần phương thẳng đứng này hạn chế sai sai số kết quả bắn do sự thay đổi của Vo+dVo
Để thấy rỏ sự thay đổi này thì ta nên dùng toán mặt phẳng . Ta xét ví dụ nhé 1 đường thẳng Y = ax + b và 1 đường cong Y = Ax^2 + Bx + C .
Ta cho 2 đường này tiến về giới hạn vô cùng .
Ở vô cùng thì x rất lớn nên x^2 sẻ vô cùng lớn so với x (10^9 và 10^18 chênh lệch nhau 1 tỷ lần , 10^9 là không đáng kể so với 10^18 nghĩa là 10^9 bình phương )
Kết quả lim cho ta Y = ax và Y=Ax^2 ở vô cùng . Tính x theo Y ta có :
x= Y/a và x = khai căn của Y/a
Nếu đường cong của ta có x^3 sẻ là căn bậc 3 và x^4 sẻ là căn bậc 4 ...................................
Nhận xét : ở giới hạn vô cùng ta cho Y biết thiên 1 lượng dY
==> dx = dY/a trogn khi đó với đường cong : dx = (dY/a) ^ 1/2
Có thể thấy ở vô cùng với lượng dY thì đường cong ít dẩn đến sự biến thiên dx hơn là đường thẳng . dY ở đây là đại diện ở độ biến thiên về độ lớn của vận tốc so với dx là biến thiên kết quả bắn (gọi cách khác là sai số bắn )
Với độ biến thiên về góc tương tự nhưng ta chuyển sang hệ trục toạ độ cực ( 2 thành phần R khoảng cách đến gốc toạ độ và Q góc hợp bởi vector toạ độ với phương đứng ) . Tương tự trên ta viết pt 1 đường thẳng và 1 đường cong sẻ thấy nếu ta cho Q biến thiên 1 lượng dQ thì đường cong ít gây ra sai số hơn đường thẳng .
Còn lý do tại sao lấy ở vô cùng thì khẩu cối dài 1m , viên đạn chừng 0.3m mà dùng ở tầm 3000m thì khoảng cách 3000m là vô cùng đối với khoảng 1m hay 0.3m .

Ý nghĩa của bài toán quỹ đạo này :
Bắn ở tầm xa nghĩa là X1^2 + Y1^2 lớn thì kết quả cho ta sai số càng lớn , vì kết quả phụ thuộc vào các đại lượng này , khi lấy vi phân riêng của kết quả nhằm tìm sai số kết quả sẻ phụ thuộc vào X1 và Y1 này .
Ngoài ra ta có thể thấy sự phụ thuộc của bài tóan vào Z1 nghĩa là độ cao của mục tiêu so với nơi bắn . Chính vì sự phụ thuộc này mà để giảm sai số người ta tăng thành phần Z của vận tốc ban đầu lên nhằm đạt được đường cong tốt . Các đường cong tốt sẻ cho đường đạn rất gần phương thẳng đứng khi nó bắt đầu hướng xuống mặt đất . Chính sự gần phương thẳng đứng này hạn chế sai sai số kết quả bắn do sự thay đổi của Vo+dVo
Để thấy rỏ sự thay đổi này thì ta nên dùng toán mặt phẳng . Ta xét ví dụ nhé 1 đường thẳng Y = ax + b và 1 đường cong Y = Ax^2 + Bx + C .
Ta cho 2 đường này tiến về giới hạn vô cùng .
Ở vô cùng thì x rất lớn nên x^2 sẻ vô cùng lớn so với x (10^9 và 10^18 chênh lệch nhau 1 tỷ lần , 10^9 là không đáng kể so với 10^18 nghĩa là 10^9 bình phương )
Kết quả lim cho ta Y = ax và Y=Ax^2 ở vô cùng . Tính x theo Y ta có :
x= Y/a và x = khai căn của Y/a
Nếu đường cong của ta có x^3 sẻ là căn bậc 3 và x^4 sẻ là căn bậc 4 ...................................
Nhận xét : ở giới hạn vô cùng ta cho Y biết thiên 1 lượng dY
==> dx = dY/a trogn khi đó với đường cong : dx = (dY/a) ^ 1/2
Có thể thấy ở vô cùng với lượng dY thì đường cong ít dẩn đến sự biến thiên dx hơn là đường thẳng . dY ở đây là đại diện ở độ biến thiên về độ lớn của vận tốc so với dx là biến thiên kết quả bắn (gọi cách khác là sai số bắn )
Với độ biến thiên về góc tương tự nhưng ta chuyển sang hệ trục toạ độ cực ( 2 thành phần R khoảng cách đến gốc toạ độ và Q góc hợp bởi vector toạ độ với phương đứng ) . Tương tự trên ta viết pt 1 đường thẳng và 1 đường cong sẻ thấy nếu ta cho Q biến thiên 1 lượng dQ thì đường cong ít gây ra sai số hơn đường thẳng .
Còn lý do tại sao lấy ở vô cùng thì khẩu cối dài 1m , viên đạn chừng 0.3m mà dùng ở tầm 3000m thì khoảng cách 3000m là vô cùng đối với khoảng 1m hay 0.3m .

Ngắm bắn bằng laser:
- tia laser trỏ vào đâu thì đạn trúng vào gần gần đó, bắn càng gần thì cái "gần gần" đó càng gần.
- người ta không gọi là ống ngắm bằng laser, mà gọi là thiết bị chỉ thị mục tiêu bằng laser.
- cự ly ngắm bắn bằng laser là cự ly mắt xạ thủ nhận biết được 1 đốm nhỏ do laser trỏ vào mục tiêu.

Hình như khác tý:
Dùng đèn spot thì đúng như Jet mô tả, để đánh cận chiến trong bóng tối, đèn pin soi vào đâu thì đạn bay vào đó.
Còn ngắm bắn laser có khác: cần 1 đo xa laser, 1 kính ngắm có bộ điều khiển điện tử, trên kính hiện red dot (là cái tạo bằng led, tạo điểm đỏ trên kính ngắm.
Đo xa laser cung cấp cho bộ điều khiển cự ly, bộ điểu khiển chỉnh điểm đỏ, ngắm qua điểm đỏ thì như yếu lĩnh cơ bản, bùm là trúng.
Trong đêm phải dùng kèm hệ này với hệ ngắm đêm tích cực (ánh sáng yếu hoặc hồng ngọai) mới bắn được, vì hệ ngắm đêm giúp xạ thủ hướng súng vào mục tiêu.

Cám ơn Jet_Ace và Kien0989 đã giải thích ngắn gọn và rõ ràng. Vote 5* !
Vậy nếu ngắm bằng kính ngắm quang học thông thường, không có đo xa laser thì làm thế nào để ngắm chính xác ? Các loại kính ngắm của nước nào chế tạo là tốt nhất ? ( Chắc là Thụy Sĩ và Đức ? )

Ước lượng cự ly bằng kính ngắm quang học thường là phụ thuộc kinh nghiệm, vì sai số khá lớn.
Theo tôi hiểu có 3 phương pháp cơ bản:
- Phương pháp đo cao (hay ước lượng qua độ cao): sai số lớn, nhưng xác định nhanh, yếu lĩnh đơn giản, xạ thủ dễ thực hiện. Ví dụ như SVD:

Xạ thủ đo cao mục tiêu trên thước cong, tương ứng với cự ly, sau đó ngắm theo vạch gãy tương ứng trên thước ngắm.
- Phương pháp vi sai (giống trong máy ảnh cơ): 2 ống kính quang chỉnh ngược chiều nhau, 1 ống từ vô cực về zero, 1 ống ngược lại. Khi nào 2 ống cho trùng ảnh trên thị kính, xác định được cự ly. Cái này cần ống kính lớn vì cần khoảng cách giữa 2 ống ngược và xuôi dài, hệ ống hội tụ về thị kính phức tạp, nặng. Thường dùng cho cao xạ.
- Phương pháp dùng điện tử (đo xa laser, hồng ngoại): dùng hệ điện tử đo cự ly theo sóng phản xạ, dùng trong các hệ thống ngắm hiện đại.
Các ống ngắm cố định thời xưa thường có vạch khắc để chỉnh cự ly bắn, cự ly đo bằng trợ thủ dùng máy đo xa lớn. Ống kính chỉ được chỉnh không (zero) trong cự ly 100m, còn lại phụ thuộc kinh nghiệm xạ thủ và trợ lý xạ thủ. Loại này hoàn toàn ước lượng cự ly để lấy mức ngắm, mức đón....

Hê hê, hoá ra bác kien tham gia cũng lâu, không hiểu phát ngôn gì bên LSVH mà bị treo nick mất .
Đồng ý với bác kien, việc ước lượng cự ly chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, tuy nhiên khác các kinh nghiệm khác, loại kinh nghiệm này có thể luyện tập được. Trong chương trình huấn luyện bộ binh căn bản của các nước đều có huấn luyện đo xa bằng mắt thường - bước 1 - sau đó mới là màn bắn. Những chú nào mắt tốt, sẽ được tuyển làm xạ thủ bắn tỉa.