Khi nào tâm lý học nghịch đảo có hiệu quả?

Tham khảo:
When Does Reverse Psychology Work?

Bạn có lẽ đã quen với tâm lý học nghịch đảo (reverse psychology): đó là khi bạn cố gắng yêu cầu ai đó làm việc gì đó bằng cách yêu cầu họ làm điều ngược lại.

Theo lý thuyết, mọi người không thích bị hạn chế tự do, vì vậy họ sẽ chống đối. Nhưng nghiên cứu tâm lý học nói với chúng ta điều gì? Mọi người có thực sự phản ứng lại trước sự hạn chế tự do của họ bằng cách muốn có đối tượng bị hạn chế đó nhiều hơn?

Trong một số hoàn cảnh, câu trả lời là có, như 2 thực nghiệm sau cho thấy rõ:

"...những đứa trẻ 2 tuổi được bảo không được chơi với một đồ chơi cụ thể nào đó đột nhiên phát hiện thấy đồ chơi đó lôi cuốn hơn. [...] Những sinh viên được nói rằng họ có sự lựa chọn về 5 áp phích quảng cáo, nhưng sau đó được nói một trong 5 áp phích không có sẵn, đột nhiên thích cái đó nhiều hơn..."( theo sách giáo khoa Tâm lý học xã hội và bản chất con người).

Những nhãn hiệu cảnh báo cũng có thể có hiệu ứng nghịch đảo tương tự:

"...những nhãn hiệu cảnh báo trên những chương trình truyền hình bạo lực trong 5 nhóm tuổi (từ 9 đến 21 tuổi trở lên) có nhiều khả năng thu hút những người trong những nhóm đó đối với chương trình bạo lực hơn so với các nhãn thông tin và không có nhãn cảnh báo." (Chadee, 2011)

Quan điểm ở đây là khi bạn được bảo rằng bạn không thể có hoặc không được làm việc gì đấy thì 3 điều sau sẽ xuất hiện:

Bạn muốn nó nhiều hơn.
Bạn chống đối lại bằng cách lên tiếng đòi lại tự do của mình.
Bạn cảm thấy tức giận đối với người hạn chế sự tự do của bạn.

Trái cấm

Tâm lý học nghịch đảo có hiệu quả nhất với những người bướng bỉnh hoặc hay kháng cự. Ngược lại, những người dễ chịu có khả năng sẽ đi theo bạn, vì vậy bạn không cần sử dụng hiệu ứng nghịch đảo.

Tuy nhiên, hãy coi chừng, mọi người ghét bị thao túng. Nếu họ cảm thấy bạn đang cố gắng buộc họ làm điều gì đó bằng cách bảo họ làm điều ngược lại, một hình thức nghịch đảo của sự nghịch đảo có thể xảy ra. Họ dừng làm những điều bạn yêu cầu họ, chỉ để trêu tức những nỗ lực muốn kiểm soát họ của bạn.

Các nhà nghiên cứu gặp khó khăn trong việc xác định chính xác khi nào tâm lý học nghịch đảo hiệu quả và khi nào không. Sau đây là một vài nhân tố có khả năng làm gia tăng phản ứng tâm lý:

Sự lựa chọn bị hạn chế càng lôi cuốn và quan trọng, phản ứng tâm lý càng lớn.

Sự hạn chế tự do càng lớn, phản ứng tâm lý càng lớn.

Những đe doạ chuyên quyền, độc đoán tạo ra sự phản ứng cao vì chúng vô lý, điều đó làm mọi người chống đối nhiều hơn.

Trong thực tế, tâm lý học nghịch đảo có thể có hiệu quả nhất khi được sử dụng một cách tinh vi, khôn khéo lên những người hay kháng cự trước những yêu cầu trực tiếp.


Nguồn: spring.org.uk