Kí sự bắt... Ruồi

Đã mấy tháng nay cả thành phố xôn xao từ tin tức của một nhà khoa học, một nhà chuyên môn về lĩnh vực côn trùng học, nhà…ruồi học. Chả là trong một lần tình cờ tập thể dục buổi sáng bên bờ hồ gần nhà, ông đã phát hiện ra một loài ruồi lạ, dưới con mắt của nhà chuyên môn, với thâm niên gần 20 năm quan sát ruồi, ông đã chính thức xác nhận, đây là một loài ruồi lạ, chưa từng thấy, chưa từng xuất hiện, và có lẽ nó đã nằm trong danh sách tuyệt chủng từ thời tiền sử. Vậy mà nay nó lại xuất hiện ngay giữa thời hiện đại, và ngay giữa trung tâm đô thị, nơi ồn ào và ít môi trường tự nhiên nhất cho các loài động vật hoang dã phát triển.

Lời tuyên bố của ông nhanh chóng được phát đi trên các phương tiện thông tin đại chúng, trên báo giấy, trên báo mạng, trên tuyền hình, trên truyền thanh, và thậm chí trên cả mạng xã hội. Khắp các nẻo đường trong thành phố, từ người già và em nhỏ đều rỉ tai nhau về một con ruồi, mà cũng có thể là một quần thể ruồi tiền sử đã xuất hiện trong thành phố. Từ hang cùng ngõ hẻm, chủ đề bàn tán sôi nổi hiện nay đã chuyển từ giá xăng, dầu, điện nước, thịt, cá, tôm, cua, sang con ruồi tiền sử. Mà quả thật, nếu đúng là loài ruồi này xuất hiện trong thành phố thì nó mới đáng ngạc nhiên làm sao, nơi mà tưởng chừng chỉ có loài người hiện đại mới có thể thích nghi được với khói bụi ô nhiễm, hóa chất độc hại thì lại có một loài ruồi hoang dã tồn tại.

Vốn dĩ cái gì hiếm thì phải quí, mà đã quí thì phải cần bảo tồn, và ngay lập tức, như để thêm vào cái hừng hực của chủ đề ruồi tiền sử các cơ quan chức năng đã vào cuộc. Ngài chủ tịch thành phố đã chính thức mở một cuộc hội thảo với sự tham gia của đông đảo các nhà khoa học, và các nhà chuyên môn, để khảo sát đánh giá về giá trị, tập quán của loài ruồi cổ đại, từ đó tìm ra hướng xử lí. Quả thực các cơ quan chức năng đã thể hiện rất tốt vai trò tổ chức của mình, bốn cuộc hội thảo, ba buổi tọa đàm, và hai buổi giao lưu giữa các nhà khoa học và người dân quan tâm đến loài ruồi này đã được thực hiện.

Trong lúc chủ đề bàn tán đang sôi nổi, cơ quan chức năng đã chính thức lên tiếng về một kế hoạch nhằm tạo điều kiện cho nghiên cứu khoa học từ đó tiến hành duy trì và phát triển loài côn trùng quí‎ giá này. Do đó một ban nghiên cứu đánh giá và lên giải pháp thu bắt ruồi cổ đại đã chính thức được thành lập, mà gọi tắt là “ban bắt ruồi”. Vì đây là sự kiện thu hút sự quan tâm của mọi tầng lớp nhân dân, nên nó có thể được coi là một sự kiện văn hóa, do vậy người đứng đầu ban này, lúc đầu đã được chỉ định là một nhà văn hóa học. Tuy vậy sau một thời gian tiếp thu ý kiến của các nhà khoa học, thông qua hai buổi trưng cầu ‎ ý kiến, một quyết định đã được đưa ra và đi đến thống nhất. Ban bắt ruồi sẽ được chỉ đạo bởi một nhà côn trùng học có uy tín.

Để đảm bảo sự hoạt động của ban này, các vị trí quan trọng đã được bổ nhiệm, nhà ruồi học hai mươi năm kinh nghiệm nghiên cứu về ruồi được mời làm cố vấn, bên cạnh đó các chuyên gia nước ngoài cũng được mời về làm việc. Cụ thể là các chuyên gia đến từ Môzămbích bên châu phi, nghe nói, đây là các giáo sư đầu ngành về ruồi học. Bên xứ đó, do quá nhiều ruồi nên người ta có hẳn một học viện chuyên nghiên cứu ruồi, các giáo sư này là cán bộ chủ chốt của viện đó, được mời về làm chuyên gia cho ban bắt ruồi của thành phố. Ngoài ra còn có sự tham gia của bên vệ sinh dịch tễ, bộ phận bắt ruồi, mối, gián, kiến, đây là tổ chức có kinh nghiệm thực tiễn về bắt ruồi. Và còn thêm vào đó là một số nhà văn hóa học, nhà điểu học, nhà ngư học, nhà dân tộc học…đây cũng là một dịp giao lưu trao đổi giữa các nhà khoa học. Như vậy ban bắt ruồi đã được trang bị đầy đủ từ kiến thức thực tế, đến kiến thức chuyên ngành, cũng như kiến thức đa ngành.

Các buổi hội thảo lấy ý‎ kiến chuyên gia, các nhà khoa học và nhân dân đã được nhanh chóng tiến hành dưới sự chủ trì của ban bắt ruồi. Người dân thì sốt sắng, đứng ngồi không yên, lên mạng nghe đài đọc báo để cập nhật thông tin hàng ngày. Các giải pháp đã được đưa ra, hiện đại có, thô sơ có, kinh nghiệm dân gian cũng có, giờ chỉ còn chờ một buổi họp báo chính thức, với sự tham gia của các bên liên quan, như cơ quan chức năng, ban bắt ruồi, các chuyên gia và nhà khoa học, các nhà văn hóa học để đi đến thống nhất về phương án cuối cùng. Sau vài buổi thảo luận sôi nổi trên tinh thần nhanh chóng đi đến quyết định, một phương án tối ưu đã được các bên đi đến thống nhất. phương pháp thu bắt ruồi tiền sử sẽ được kết hợp giữa hiện đại và thô sơ. Ông trưởng ban chính thức đề xuất với các chuyên gia đến từ Môzămbích, chuyển giao một công nghệ bắt ruồi tiên tiến nhất của họ. Song song với đó là bên vệ sinh dịch tễ sẽ chuẩn bị các phương pháp của mình để làm phương án dự phòng.

Hệ thống máy móc hiện đại nhanh chóng được lắp đặt bên khu vực hồ đã phát hiện ra loài ruồi tiền sử, một tinh thần làm việc khẩn trương bao trùm. Tuy vậy ngày tổ chức cuộc vây bắt thì bị thay đổi thường xuyên, theo í kiến từ ban chỉ đạo là do các điều kiện nhân lực cũng như vật lực và thời tiết chưa đáp ứng tối ưu. Người dân sốt ruột, đài báo lại được dịp đăng tin, khắp các trang nhất của các báo, chương trình thời sự, chủ đề ruồi cổ đại chiếm phần lớn dung lượng cũng như thời lượng.

Cuối cùng ngày tổ chức thu bắt cũng chính thức được ấn định sau vài lần trì hoãn. Nhân dân hoan hỉ, các nhà khoa học vui mừng, ban tổ chức thì cấp tập, bận bịu không kể xiết. Thế nhưng sau cả một ngày vây bắt, máy móc hoạt động ầm ầm, các phương pháp thủ công như dùng bẫy tự tạo, thuốc xịt gây mê, đập ruồi dạng dẻo không gây thương tích, hay mật ngọt hút ruồi theo kinh nghiệm dân gian cũng không mang lại kết quả gì. Một cuộc hội thảo báo cáo tình hình đã được tổ chức ngay tại địa điểm tác nghiệp, có truyền hình trực tiếp cho nhân dân theo dõi.

Theo tinh thần tự kiểm điểm và rút kinh nghiệm ban bắt ruồi đã nêu ra được nguyên nhân thất bại của lần vây bắt này, tuy vậy thực tế lại đến từ một lí do hết sức… khách quan, máy móc hiện đại của các chuyên gia Môzămbích thiết kế, giao cho một tổ chức thứ ba lắp đặt, lại nhập linh kiện kém phẩm chất, do đó tuy máy chạy ầm ầm cả ngày nhưng kết quả thì không có. Chính vì thế, ông trưởng ban quyết định giao lại toàn bộ quy trình lắp đặt cho một bên thứ tư, một công ty chuyên sản xuất các thiết bị thu bắt côn trùng, ruồi, muỗi, gián, kiến có uy tín trên thị trường trong và ngoài nước. Các linh kiện cần thiết được nhập trực tiếp từ Nhật Bản, nhưng lại được sản xuất tại Mỹ và đáp ứng được tiêu chuẩn châu âu.
Những ngày tiếp theo lại là những ngày chờ đợi trong mong chờ và hi vọng của người dân, trong sự khẩn trương của các nhà khoa học, và trong tinh thần... giao lưu văn hóa của các bên liên quan. Cuối cùng máy móc cũng hoàn thành, thời tiết cũng thuận lợi, một đội hơn một trăm người với các bẫy ruồi, đập ruồi tự tạo cũng được bố trí khắp xung quanh hồ, ngoài ra lại còn có sự tham gia của các tình nguyện viên thu nhận từ dân chúng hiếu kì. Nhưng một ngày làm việc vất vả lại trôi qua một cách vô ích, tăm hơi của loài ruồi tiền sử vẫn không thấy đâu.

Họp báo lại nhanh chóng được tổ chức tại chỗ, hết sức khẩn trương và mang tính thời sự cao. Và cuối cùng theo phán đoán của nhà ruồi học 20 năm nghiên cứu ruồi, dưới sự đồng tình của các chuyên gia Môzămbích, hội đồng đánh giá kết quả và ban chỉ đạo thu bắt ruồi tiền sử của thành phố đã đi đến kết luận. Do thời gian chuẩn bị cho công tác vây bắt vượt qua tuổi thọ tự nhiên của loài ruồi, nên con ruồi cổ đại này chưa được lấy mẫu gen và nghiên cứu đã lại một lần nữa tuyệt chủng. Một lần nữa nó lại được trở về một trang trong sách đỏ các loài đã không còn tồn tại. Thế là một kế hoạch vây bắt khá quy mô, thu hút được sự tham gia của đông đảo quần chúng nhân dân cũng như các nhà khoa học đã đi vào bế tắc.
Nhưng một lần nữa như mọi khi, ban lãnh đạo thành phố lại rút ra được khá nhiều kinh nghiệm qu‎í báu. Hi vọng trong thời gian tới, các nhà kiến học, gián học, hay chuột học, trong lúc tập thể dục hay làm vệ sinh cá nhân lại phát hiện ra một số loài tiền sử để ban lãnh đạo có cơ hội áp dụng những kinh nghiệm qu‎í báu này.

Phóng viên viết trực tiếp tại hội nghị " tổng kết, đánh giá và rút kinh nghiệm từ chiến dịch vây bắt ruồi tiền sử trên diện rộng".