Kim Cổ Việt Ngữ Giải Thích

Mabun xỏ ngọt tớ nhá

Mời thày tiếp tục giải thích các từ ngữ dưới đây:
- Lính khố xanh, khố đỏ
- Trương tuần
- Chánh tổng
- Lý trưởng
- Hương
- Tiên chỉ
- Tuần đinh
Hy vọng các từ này không quá khó để thày phải tra từ điển.
[/quote]
Chưa biết vua trời là ai, nhưng mấy cái đó thì kẻ hèn này mạn phép nói:

Lính khố xanh và khố đỏ là trang phục của "bộ đội chính quy" và "bộ đội địa phương" của nước ta thời Pháp thuộc (theo người già kể, tôi sẽ xem lại).
Trương tuần: như tổ trưởng dân quân ngày nay.
"Chánh (chính) tổng (đơn vị hành chính tương đương một tỉnh)": có lẽ là tỉnh trưởng.

Lý (làng hoặc đơn vị đo một dặm, từ gốc Hán) trưởng: Tương đương trưởng thôn hoặc chủ tịch phường.

Hương: (từ Hán Việt) làng quê (mang tính truyền thống).

Tiên (đầu tiên, tối cao, từ gốc Hán) chỉ (quyết định): Người ra quyết định sau cùng, cao nhất, nhưng sau khi bị chế độ thực dân cai trị, chức này chỉ như cố vấn tối cao.

Tuần (đi kiểm tra trong 1 phạm vi nhất định, từ gốc Hán) đinh (một người đàn ông trưởng thành): ... ok?
Có gì các bác cứ góp ý

Chưa biết vua trời là ai, nhưng mấy cái đó thì kẻ hèn này mạn phép nói:

Lính khố xanh và khố đỏ là trang phục của "bộ đội chính quy" và "bộ đội địa phương" của nước ta thời Pháp thuộc (theo người già kể, tôi sẽ xem lại).
Trương tuần: như tổ trưởng dân quân ngày nay.
"Chánh (chính) tổng (đơn vị hành chính tương đương một tỉnh)": có lẽ là tỉnh trưởng.

Lý (làng hoặc đơn vị đo một dặm, từ gốc Hán) trưởng: Tương đương trưởng thôn hoặc chủ tịch phường.

Hương: (từ Hán Việt) làng quê (mang tính truyền thống).

Tiên (đầu tiên, tối cao, từ gốc Hán) chỉ (quyết định): Người ra quyết định sau cùng, cao nhất, nhưng sau khi bị chế độ thực dân cai trị, chức này chỉ như cố vấn tối cao.

Tuần (đi kiểm tra trong 1 phạm vi nhất định, từ gốc Hán) đinh (một người đàn ông trưởng thành): ... ok?
Có gì các bác cứ góp ý
[/quote]
"Chánh tổng" mà là "tỉnh trưởng" thì "Tuần phủ" là gì ạ?

Từ "Chánh" này tôi đã có viết trong topic trước, không có nghĩa là Chính như nhiều người nhầm.
Chánh là viên (quan) trông coi công việc. Tổng gồm vài làng, Tổng có thể tương đương một xã. Chánh tổng coi sóc một Tổng, tuy nhiên chỉ là chỉ đạo chung. Tổng bé hơn huyện, lại càng nhỏ hơn Tỉnh.
Tiên chỉ là người đứng đầu các kỳ mục, gồm Tiên chỉ và các Thứ chỉ, đóng vai trò như HĐND, "nghị viện" của làng. Kỳ mục sẽ chỉ định Lý trưởng, phó lý. Về sau chức Chánh tổng, Lý trưởng do Quan huyện chỉ định, nên Hội đồng kỳ mục không còn, chỉ còn chức Tiên chỉ dành cho người có vai vế nhất làng.
Lý trưởng đứng đầu Kỳ dịch: người đứng đầu làm việc trực tiếp ở làng, nếu làng to gồm nhiều thôn thì có thể gần tương đương với xã trưởng. Dưới lý trưởng có phó lý. Nhiều trường hợp làm lý trưởng vất vả mà lại dễ chịu tội, còn Tiên chỉ ăn trên ngồi chốc mà không phải chịu trách nhiệm gì.
Hương là cách gọi tắt miền nam của Hương Cả, tương đương Lý trưởng.
Tuần đinh là nam thanh niên đang phải tham gia lực lượng bảo vệ, làm việc làng, dưới sự chỉ đạo của Trương tuần.
Ngoài ra còn các cách gọi và chức danh: Chánh hội, phó hội, Lý cựu, Lý đương, Phó lý hàm, kỳ lão, Chưởng bạ... miền nam thì có ông Hội đồng...

Về "ăn trên ngồi chốc": có cách viết khác là "ăn trên ngồi trốc", liên tưởng đến từ "trôốc" của dân khu IV thì tôi nghĩ viết "ăn trên ngồi trốc" có lẽ hợp lý hơn vì chữ "chốc" không thể hiện cái gì là cao, là đáng được trọng vọng của vị Tiên chỉ.
Về "Lý cựu, Lý đương" : cái này có lẽ chỉ là để phân biệt 01 người đương chức và người đã từng giữ chức "Lý trưởng" tương tự như việc 01 sinh viên năm thứ 1,2,... thì gọi là "sinh viên", các sinh viên những khoá trước đã ra trường thì được gọi là "cựu sinh viên" hay việc người ta gọi Bush là "Tổng thống" còn Clinton thì là "Cựu tổng thống" .
Trong 01 nước không lẽ có 02 vua --> trong 01 địa phương không lẽ lại có đồng thời 02 người là "Lý trưởng" đương nhiệm, trong khi còn có thể có 1,2 "Phó Lý".
Nếu xếp "Lý cựu" vào loại "chức danh" như các từ "Chánh tổng", "Phó Lý",.... thì có lẽ phải nói thêm là: chẳng có ai thích làm các "chức danh" như "Cố Lý trưởng", "Cố Chánh tổng",....

Bác lại không đọc kĩ rồi.
Tôi đã viết ở trên rõ ràng: các cách gọi và chức danh, nghĩa là đã phân biệt cách gọi với chức danh. Lý cựu, lý đương là cách gọi, còn Phó lý, Phó lý hàm là chức danh.
Điều này không phải tôi không biết, nhưng vì không muốn dài dòng nên mới gom vào một chỗ.
Về vụ "ăn trên ngồi chốc" thì sai thật ạ, "trốc" mới là đúng.
Được chitto sửa chữa / chuyển vào 15:17 ngày 06/12/2007

Xin vote các bác định nghĩa của 2 từ này:
+ hàn lâm
+ chính trị
Và 1 từ nữa:
+ "sử dụng" (động từ)

Bác nào cho em sát nghĩa của cụm từ : Kỷ sở bất dục vật thi ư nhân " với, em xin chân thành cảm ơn.

- Kỷ sở bất dục vật thi ư nhân ...己??不欲,
Câu này dịch sát nghĩa là:
"Tự mình không muốn chớ làm cho người."
(Điều gì mình không muốn người làm cho mình thì mình cũng đừng làm cho người.)
Thân ái,
-Thiên Vương-