Lịch Sử, Văn Hóa, Truyền Thống, Phong Cảnh, Du Lịch và Con Người Vĩnh Phúc

Một vòng quanh dải núi Sóc​

Một ngày thu trời thoáng heo may, thẳng hướng bắc vượt sông Hồng, sông Đuống, rẽ trái theo quốc lộ 3 đường đi Thái Nguyên, rồi qua Cổ Loa, Đông Anh, vượt sông Cà Lồ, qua Phủ Lỗ rồi tới thị trấn mới Sóc Sơn, rẽ trái là bắt đầu con đường rước lễ truyền thống dài hai cây số vào đền Thánh Gióng. Ta bắt đầu cuộc du hành quanh dải núi Sóc linh thiêng mà tên cổ là Vệ Linh, hay Ninh Sóc. Điểm dừng đầu tiên chắc chắn phải là khu đền Sóc. Nếu đến dúng hội đền (từ 6 đến 8 tháng giêng âm lịch) bạn sẽ chìm ngập trong cái biển hàng vạn tín đồ hành hương.
Những ngày chủ nhật, ngày lễ trong năm thì lượng người chỉ vừa đủ để không khí rộn ràng mà vẫn? thở được mùi rừng thông ngan ngát. Đền Sóc thờ Đức Thánh Gióng là một trong số những di tích lịch sử văn hoá được bảo quản tốt và tu tạo hài hoà. Các kiến trúc của khu đền nằm rải từ chân đến lưng chừng ngọn núi cao nhất trong cả dải Vệ Linh, dân địa phương gọi tên núi này là Đá Chồng. Trên đỉnh núi còn một cột đá cao 20m, tương truyền là nơi Thánh Gióng về trời. Đền Thượng tục truyền do Vua Hùng sai dựng để thờ Phù Đổng Thiên Vương ở nơi có vết chân ngựa sắt. Trong đền, có ba pho tượng anh hùng cứu quốc: Giữa là tượng Thánh Gióng, một bên là tượng Tây Vu Quốc Vương - một thủ lĩnh Âu Lạc có công đánh chiếm lại Cổ Loa, bên kia là Vu Điền Quốc Vương - một nông dân làng Vu Điền mà theo truyền thuyết đã vác vồ đi theo Thánh Gióng đánh giặc. Thật là thú vị biểu tượng "ba thứ quân" của tổ tiên xung trận! Nếu được ngồi dưới gốc thông 400 tuổi, nghe các vị bô lão kể các truyền thuyết ở vùng địa linh này, hẳn bạn không khỏi bàng hoàng về những kỳ tích.
Từ đền Sóc quay trở ra vài trăm mét, bên tay phải là đường lên chùa Non Nước nằm ở lưng núi Chùa Non. Chùa mới được tôn tạo hoành tráng để thờ pho tượng Phật Tổ bằng đồng đúc nguyên khối lớn nhất Đông Nam Á. Thầy trụ trì chùa cũng là vị trụ trì chùa cổ Phúc Khánh nói: "Sóc Sơn là vùng địa linh bậc nhất của Hà Nội, vì lẽ đó mà thầy quyết tâm đặt đại tượng Phật trấn ngự nơi này. Tượng đã khai quang yên vị vào đầu xuân năm nay".
Sóc Sơn là một quần thể đồi thông mềm mại uốn lượn ngoạn mục. Ta như lạc vào tiên cảnh. Đã có nhiều quán "sơn trang" nhỏ mọc ven đầm, và mấy điểm đắc thế lưng dựa vào núi, chân buông xuống nước đang hình thành khung cảnh khu du lịch cỡ "đại gia" với những nếp nhà sàn thơ mộng. Dạo quanh nửa vòng đầm ta phát hiện một con đường mới mở lên xóm núi. Một khu nhà nghỉ kín đáo nằm quanh hồ. Đến đỉnh dốc Diều thấy nhấp nhô những toà tháp, lâu đài, đền thờ mang dáng kiến trúc cổ nhưng rõ mới xây. Vòng du hành núi Sóc bạn có thể kết thúc ở nơi này: "Biệt phủ Thành Chương", một bất ngờ mà thời nay đóng góp cho mảnh đất thiêng ngàn năm. Một hécta đất đồi khô cằn đã được người hoạ sĩ tài hoa biến thành quần thể kiến trúc, cây cỏ, vật thể làm sống lại khung cảnh sống của người Việt xưa, một bảo tàng văn vật mở đã làm kinh ngạc nhiều tao nhân mặc khách gần xa. Leo lên tầng lầu thứ năm, ngồi nhâm nhi chén trà đắng, nhìn bao quát phong cảnh, ta bất giác thở dài khi nghĩ đến những bon chen, bụi khói và tiếng ồn của đời sống đô thị đang chờ ta trở về.

Thàp Bì?nh Sơn​

ThĂp nằm gần kề v>i chĂa Vĩnh KhĂnh (chĂa Then) thuTc 'i hơn 1mĂt. Mặt ngoĂi cĂc tầng thĂp 'ược 'p gạch mi 'ường nĂt cầu kỳ tinh xảo, hĂi hoĂ giữa cĂc tầng tạo thĂnh mTt kh'i kiến trĂc hoĂn hảo Y mọi gĂc 'T.Trải qua nhiều thế kỷ, thĂp 'Ă bi ngĂy nay.

Thàp Bì?nh Sơn​

ThĂp nằm gần kề v>i chĂa Vĩnh KhĂnh (chĂa Then) thuTc 'i hơn 1mĂt. Mặt ngoĂi cĂc tầng thĂp 'ược 'p gạch mi 'ường nĂt cầu kỳ tinh xảo, hĂi hoĂ giữa cĂc tầng tạo thĂnh mTt kh'i kiến trĂc hoĂn hảo Y mọi gĂc 'T.Trải qua nhiều thế kỷ, thĂp 'Ă bi ngĂy nay.

Đại lải​

Nằm sát thị trấn Xuân Hoà ở phía Bắc huyện Mê Linh, tỉnh Vĩnh Phúc, hồ Đại Lải là nơi du lịch nghỉ mát rất lý tưởng cho tất cả mọi người. Từ Hà Nội, muốn đến khu du lịch hồ Đại Lải du khách chỉ cần lên xe ngược đường quốc lộ 2 đến Phúc Yên chưa đầy một giờ đồng hồ, rồi rẽ phải, đi theo con đường lát bê tông tới thị trấn Xuân Hoà nằm ngay ven hồ. Đây là nơi nghỉ mát cuối tuần rất thuận tiện đối với người dân ở thủ đô sôi động, ồn ã. Sau những ngày làm việc căng thẳng, ai chẳng muốn được bơi thuyền thư giãn giữa vùng non nước hữu tình này.
Đại Lải là hồ nước rộng tới hơn 500 ha. Vào mùa mưa, các con sông, con suối trong lưu vực phía Nam của dãy núi Tam Đảo với sông Vực Tuyền, sông Tôn, sông Bá Hạ, suối Đồng Câu, Đồng Chão... đều dồn nước vào, khiến mực nước có thể lên cao tới cốt 21m. Một phần, do vẫn giữ được nguyên trạng các thung lũng tự nhiên và các triền đồi bát úp cùng các hẻm núi nhô ra, tạo nên các eo, các bán đảo đa dạng, nên mặt hồ tuy rộng nhưng không hề gây cảm giác mênh mông choáng ngợp mà du khách còn phát hiện ra nhiều cảnh quan kỳ thú khi bơi thuyền qua những hẻm núi vẫn còn nguyên nét hoang sơ đến kỳ lạ.
Phía Bắc hồ Đại Lải là dãy Tam Đảo núi non cao và xa dần với những cánh rừng xanh biếc ngút ngàn. Ba mặt hồ đều được giăng hàng các gò đồi bát úp nối tiếp cùng núi Thằn Lằn, được xâu chuỗi nối dài bởi những đập đất kiên cố, tạo thành bức tường thành giữ nước. Xung quanh hồ là bát ngát màu xanh của hơn 9.000 héc ta cây rừng phòng hộ. Từ bãi tắm dưới hồ, du khách có thể chạy thẳng lên đỉnh núi Thằn Lằn ở phía Nam để phóng tầm mắt nhìn về Thủ đô Hà Nội đang lấp lánh dưới ánh nắng chiều.
Những ai thích leo núi đều có thể tổ chức cuộc lữ hành lên phía Bắc, luồn rừng qua đèo Nhe sang đất Thái Nguyên hoặc rẽ sang núi Mỏ Quạ thử sức leo lên những vách đá dựng đứng cao vút tầng mây. Từ trên nhìn xuống thấy thấp thoáng giữa rừng xanh có hồ Xạ Hương, hồ Làng Hàm, hồ Gia Khau..., cạnh đó là dấu tích lâu đài thành quách cổ kính của Quận hợp Nguyễn Danh Phương đã từng xây dựng giang sơn riêng một cõi, suốt mười năm trời đương đầu với triều đình thời vua Lê chúa Trịnh.
Nhờ có sắc biếc của hồ sâu, màu xanh của rừng xanh núi thẳm bát ngát xung quanh, cùng với những cơn gió mát rượi từ ba phía mặt hồ thổi tới, tạo cho du khách cảm giác thanh thản, dễ chịu mà hiếm khi nào thấy được. Một điều kỳ thú nữa ở đây là ngọn gió bấc lạnh lẽo của mùa đông đã được núi Tam Đảo, che chắn, nên ở đây nhiệt độ trung bình của mùa hè là 28,90C và mùa đông là 16,80C. Tạo thuận lợi cho du khách có thể đến nghỉ dưỡng cuối tuần nơi đây, cho dù đang là mùa nắng nóng hay mùa đông giá lạnh.
Thấy rõ tiềm năng lâu dài, ngành du lịch tỉnh Vĩnh Phúc đã và đang xây dựng hồ Đại Lải thành nơi nghỉ dưỡng thuận tiện để đón khách. Ngoài các khách sạn ba, bốn sao, sẽ có bãi tắm bên hồ rộng và dài hàng cây số. Những ngôi biệt thự thơ mộng nằm dưới các cánh rừng cây sinh vật cảnh hấp dẫn các văn nghệ sĩ từng về đây dự các trại sáng tác. Cũng sẽ có cả sân golf 18 lỗ với đường đua ngựa trải dài tới tận chân núi xa mờ, sẽ có cả các vũ trường lớn, các nhà hàng bán đồ lưu niệm bên các khu du lịch sinh thái và các vườn sinh vật cảnh rộng lớn. Dưới chân núi Tam Đảo, có khu bảo tồn thiên nhiên, nơi nghiên cứu và hướng dẫn người sành chơi sinh vật cảnh.
Mấy năm gần đây, bỗng nhiên ở các gò đảo chìm nổi giữa hồ đã có rất nhiều đàn chim quý bay về quần tụ ngày một nhiều, đó chính là dấu hiệu khẳng định thêm cho sự trong lành của môi trường sinh thái nơi đây. Chiều chiều, những cánh cò trắng, bay thấp thoáng soi bóng mặt hồ, những tiếng chim hót líu lo cùng tiếng rừng thông reo vi vút sẽ là những lời mời gọi hấp dẫn hơn cả tiếng chào mời của các tiếp viên du lịch ở bất cứ nơi đâu. Đã đến hồ Đại Lải, chắc chắn du khách sẽ được đắm chìm trong một không gian yên tĩnh, cảm giác thanh bình sau một tuần lao động mệt mỏi như chợt tan biến, hoà vào thiên nhiên trời mây non nước nơi đây. Một kỳ nghỉ cuối tuần tuyệt vời sẽ đến với bạn bất kể mùa nào trong năm.
Được dhphong_qn80 sửa chữa / chuyển vào 01:22 ngày 27/05/2004

Đại lải​

Nằm sát thị trấn Xuân Hoà ở phía Bắc huyện Mê Linh, tỉnh Vĩnh Phúc, hồ Đại Lải là nơi du lịch nghỉ mát rất lý tưởng cho tất cả mọi người. Từ Hà Nội, muốn đến khu du lịch hồ Đại Lải du khách chỉ cần lên xe ngược đường quốc lộ 2 đến Phúc Yên chưa đầy một giờ đồng hồ, rồi rẽ phải, đi theo con đường lát bê tông tới thị trấn Xuân Hoà nằm ngay ven hồ. Đây là nơi nghỉ mát cuối tuần rất thuận tiện đối với người dân ở thủ đô sôi động, ồn ã. Sau những ngày làm việc căng thẳng, ai chẳng muốn được bơi thuyền thư giãn giữa vùng non nước hữu tình này.
Đại Lải là hồ nước rộng tới hơn 500 ha. Vào mùa mưa, các con sông, con suối trong lưu vực phía Nam của dãy núi Tam Đảo với sông Vực Tuyền, sông Tôn, sông Bá Hạ, suối Đồng Câu, Đồng Chão... đều dồn nước vào, khiến mực nước có thể lên cao tới cốt 21m. Một phần, do vẫn giữ được nguyên trạng các thung lũng tự nhiên và các triền đồi bát úp cùng các hẻm núi nhô ra, tạo nên các eo, các bán đảo đa dạng, nên mặt hồ tuy rộng nhưng không hề gây cảm giác mênh mông choáng ngợp mà du khách còn phát hiện ra nhiều cảnh quan kỳ thú khi bơi thuyền qua những hẻm núi vẫn còn nguyên nét hoang sơ đến kỳ lạ.
Phía Bắc hồ Đại Lải là dãy Tam Đảo núi non cao và xa dần với những cánh rừng xanh biếc ngút ngàn. Ba mặt hồ đều được giăng hàng các gò đồi bát úp nối tiếp cùng núi Thằn Lằn, được xâu chuỗi nối dài bởi những đập đất kiên cố, tạo thành bức tường thành giữ nước. Xung quanh hồ là bát ngát màu xanh của hơn 9.000 héc ta cây rừng phòng hộ. Từ bãi tắm dưới hồ, du khách có thể chạy thẳng lên đỉnh núi Thằn Lằn ở phía Nam để phóng tầm mắt nhìn về Thủ đô Hà Nội đang lấp lánh dưới ánh nắng chiều.
Những ai thích leo núi đều có thể tổ chức cuộc lữ hành lên phía Bắc, luồn rừng qua đèo Nhe sang đất Thái Nguyên hoặc rẽ sang núi Mỏ Quạ thử sức leo lên những vách đá dựng đứng cao vút tầng mây. Từ trên nhìn xuống thấy thấp thoáng giữa rừng xanh có hồ Xạ Hương, hồ Làng Hàm, hồ Gia Khau..., cạnh đó là dấu tích lâu đài thành quách cổ kính của Quận hợp Nguyễn Danh Phương đã từng xây dựng giang sơn riêng một cõi, suốt mười năm trời đương đầu với triều đình thời vua Lê chúa Trịnh.
Nhờ có sắc biếc của hồ sâu, màu xanh của rừng xanh núi thẳm bát ngát xung quanh, cùng với những cơn gió mát rượi từ ba phía mặt hồ thổi tới, tạo cho du khách cảm giác thanh thản, dễ chịu mà hiếm khi nào thấy được. Một điều kỳ thú nữa ở đây là ngọn gió bấc lạnh lẽo của mùa đông đã được núi Tam Đảo, che chắn, nên ở đây nhiệt độ trung bình của mùa hè là 28,90C và mùa đông là 16,80C. Tạo thuận lợi cho du khách có thể đến nghỉ dưỡng cuối tuần nơi đây, cho dù đang là mùa nắng nóng hay mùa đông giá lạnh.
Thấy rõ tiềm năng lâu dài, ngành du lịch tỉnh Vĩnh Phúc đã và đang xây dựng hồ Đại Lải thành nơi nghỉ dưỡng thuận tiện để đón khách. Ngoài các khách sạn ba, bốn sao, sẽ có bãi tắm bên hồ rộng và dài hàng cây số. Những ngôi biệt thự thơ mộng nằm dưới các cánh rừng cây sinh vật cảnh hấp dẫn các văn nghệ sĩ từng về đây dự các trại sáng tác. Cũng sẽ có cả sân golf 18 lỗ với đường đua ngựa trải dài tới tận chân núi xa mờ, sẽ có cả các vũ trường lớn, các nhà hàng bán đồ lưu niệm bên các khu du lịch sinh thái và các vườn sinh vật cảnh rộng lớn. Dưới chân núi Tam Đảo, có khu bảo tồn thiên nhiên, nơi nghiên cứu và hướng dẫn người sành chơi sinh vật cảnh.
Mấy năm gần đây, bỗng nhiên ở các gò đảo chìm nổi giữa hồ đã có rất nhiều đàn chim quý bay về quần tụ ngày một nhiều, đó chính là dấu hiệu khẳng định thêm cho sự trong lành của môi trường sinh thái nơi đây. Chiều chiều, những cánh cò trắng, bay thấp thoáng soi bóng mặt hồ, những tiếng chim hót líu lo cùng tiếng rừng thông reo vi vút sẽ là những lời mời gọi hấp dẫn hơn cả tiếng chào mời của các tiếp viên du lịch ở bất cứ nơi đâu. Đã đến hồ Đại Lải, chắc chắn du khách sẽ được đắm chìm trong một không gian yên tĩnh, cảm giác thanh bình sau một tuần lao động mệt mỏi như chợt tan biến, hoà vào thiên nhiên trời mây non nước nơi đây. Một kỳ nghỉ cuối tuần tuyệt vời sẽ đến với bạn bất kể mùa nào trong năm.
Được dhphong_qn80 sửa chữa / chuyển vào 01:22 ngày 27/05/2004

Tam Đảo
Tam Đảo là một dãy núi dài 50km, rộng 10km, cách Hà Nội 86km, là khu nghỉ mát lí tưởng ở miền bắc. Với phong cảnh thiên nhiên tuyệt diệu, Tam Đảo được biết đến từ thời Lý - Trần (thế kỉ XIII). Cho đến đầu thế kỉ XX(1904 - 1906) Tam Đảo mới được người Pháp xây dựng thành khu nghỉ mát, với 200 biệt thự, khách sạn, nhà hàng, sân chơi thể thao, bể bơi, sàn nhảy.... ở độ cao 1000m so với mặt nước biển.
Núi Tam Đảo có 3 đỉnh nổi cao lên như 3 hòn đảo: Đỉnh giữa là đỉnh Bàn Thạch cao khoảng 1388m, bên trái là đỉnh Thiên Nhị(chợ trời) cao khoảng 1375m trên có cột tháp vô tuyến truyền hình cao 93m, bên phải là đỉnh Phù Nghĩa cao 1400m. Tam Đảo có khí hậu mát mẻ quanh năm. Mùa hè nhiệt độ trung bình từ 20 - 22 độ với sự luân chuyển rõ rệt 4 mùa trong ngày. Tam Đảo trở thành điểm du lịch tham quan hấp dẫn. Vào mùa hè địa điểm du lịch này thu hút hàng vạn khách du lịch tới nghỉ ngơi dưỡng bệnh.
Những địa danh khác như: thác Bạc, cầu Đãi Tuyết, Am Gió, Thang Mây, hồ Xạ Hương, đập Làng Hà và rừng cây nguyên sinh cũng là những địa điểm tham quan và nghỉ ngơi lý thú ở Tam Đảo
Được vanyeuminhem sửa chữa / chuyển vào 19:59 ngày 27/05/2004

Tam Đảo
Tam Đảo là một dãy núi dài 50km, rộng 10km, cách Hà Nội 86km, là khu nghỉ mát lí tưởng ở miền bắc. Với phong cảnh thiên nhiên tuyệt diệu, Tam Đảo được biết đến từ thời Lý - Trần (thế kỉ XIII). Cho đến đầu thế kỉ XX(1904 - 1906) Tam Đảo mới được người Pháp xây dựng thành khu nghỉ mát, với 200 biệt thự, khách sạn, nhà hàng, sân chơi thể thao, bể bơi, sàn nhảy.... ở độ cao 1000m so với mặt nước biển.
Núi Tam Đảo có 3 đỉnh nổi cao lên như 3 hòn đảo: Đỉnh giữa là đỉnh Bàn Thạch cao khoảng 1388m, bên trái là đỉnh Thiên Nhị(chợ trời) cao khoảng 1375m trên có cột tháp vô tuyến truyền hình cao 93m, bên phải là đỉnh Phù Nghĩa cao 1400m. Tam Đảo có khí hậu mát mẻ quanh năm. Mùa hè nhiệt độ trung bình từ 20 - 22 độ với sự luân chuyển rõ rệt 4 mùa trong ngày. Tam Đảo trở thành điểm du lịch tham quan hấp dẫn. Vào mùa hè địa điểm du lịch này thu hút hàng vạn khách du lịch tới nghỉ ngơi dưỡng bệnh.
Những địa danh khác như: thác Bạc, cầu Đãi Tuyết, Am Gió, Thang Mây, hồ Xạ Hương, đập Làng Hà và rừng cây nguyên sinh cũng là những địa điểm tham quan và nghỉ ngơi lý thú ở Tam Đảo
Được vanyeuminhem sửa chữa / chuyển vào 19:59 ngày 27/05/2004

Chợ Tam Lộng
Đây là phiên chợ cưới hàng năm tổ chức vào 25/12 hàng năm của đông bào H''Mong xung quanh xã Tam Lộng, huyện Tam Đảo. Ngày phiên chợ trai gái Mèo tới đây rất đông có cả ông bà già đi theo, quần áo chỉnh tề, trai gái gặp gỡ nhau trao đổi, tâm tình. Chợ họp đến chiều tối thì tan. Sau những lời giao ước hẹn hò, trước khi chia tay, những cặp trai gái đã ý hợp tâm đầu dẫn nhau vào chợ ăn uống. Những cặp trai gái làng sẽ thành vợ chồng, cưới xin theo tục lễ của bản

Chợ Tam Lộng
Đây là phiên chợ cưới hàng năm tổ chức vào 25/12 hàng năm của đông bào H''Mong xung quanh xã Tam Lộng, huyện Tam Đảo. Ngày phiên chợ trai gái Mèo tới đây rất đông có cả ông bà già đi theo, quần áo chỉnh tề, trai gái gặp gỡ nhau trao đổi, tâm tình. Chợ họp đến chiều tối thì tan. Sau những lời giao ước hẹn hò, trước khi chia tay, những cặp trai gái đã ý hợp tâm đầu dẫn nhau vào chợ ăn uống. Những cặp trai gái làng sẽ thành vợ chồng, cưới xin theo tục lễ của bản

Danh thắng Tây Thiên​

Tây Thiên cách Hà Nội khoảng một giờ xe chạy về phía Bắc, thuộc địa phận xã Đại Đình, huyện Tam Dương. Những năm gần đây khu danh thắng này nổi lên như một điểm du lịch thu hút một số lượng lớn khách đến Vĩnh Phúc. Theo anh Phùng Đốc Chiến, Giám đốc Ban Quản lý khu danh thắng, năm 2001 đã có khoảng 11.000 du khách đến với Tây Thiên, chủ yếu thuộc các nhóm đối tượng: các nhà chuyên môn đến tìm hiểu nghiên cứu khoa học, học sinh, sinh viên, thanh niên đi du lịch và những người đi hành hương.
Khu danh thắng Tây Thiên có diện tích khoảng 148ha, nằm trên sườn ngọn núi Thạch Bàn thuộc dãy Tam Đảo, là một vùng đa dạng sinh học. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, hệ thực vật Tây Thiên có 130 họ, 344 chi và 490 loài, một số loài có giá trị khoa học và giá trị kinh tế đáng kể như: pơ mu, la hán, sam pông... Rừng Tây Thiên có những cây thông đã sống đến ngàn năm tuổi. Hệ động vật Tây Thiên cũng khá phong phú, có 4 lớp, 26 bộ, 86 họ và 281 loài, trong đó có những loài động vật quý hiếm như rùa vàng, gà lôi trắng, voọc đen má trắng, voọc mũi hếch, cá cóc Tam Đảo... Sự đa dang sinh học cùng với hệ thống các đình chùa có giá trị văn hóa và khảo cổ khiến Tây Thiên thu hút khách du lịch và các nhà nghiên cứu.
Đối với những ai ham thích du lịch sinh thái, Tây Thiên là một địa điểm lý tưởng cho một chuyến đi bộ giữa khung cảnh đẹp như tranh vẽ. Từ thế kỷ 18, Tây Thiên đã là một vùng danh thắng và đã được Lê Quý Đôn mô tả lại trong "Kiến văn tiểu lục": "?bên dưới sắc nước như chàm, sâu thẳm không thấy đáy; sườn núi có chùa Tây Thiên Cổ Tự, tre xanh, thông tốt, cảnh sắc thanh nhã, rộng rãi, trên đỉnh núi cao lại có chùa Đồng Cổ, vừa lên vừa xuống phải mất hai ngày, từ phía tả khe Giải Oan trèo lên núi đến hồ sen, nước xanh biếc, trong hồ có thứ đá lạ và có sen đỏ, hoa nở bốn mùa. Hai bên ngoài hồ, suối từ sườn núi chảy ra, bên tả là suối Bạc, phát nguyên từ khe đá đỉnh núi chảy xuống trông như tấm lụa; bên hữu là suối Vàng?".
Đã qua nhiều thế kỷ, Tây Thiên vẫn giữ được những nét đẹp thiên nhiên kỳ thú. Đến đây, du khách có thể đi bộ men theo dòng suối nước róc rách trong vắt để đến với những điểm đã nổi tiếng từ lâu như bãi đá Liền, suối Tối, thác Chòi Tre, thác Bạc 5 tầng, suối Bạc, suối Vàng, suối Giải Oan, đền Cô, đền Cậu, đền Thượng Tây Thiên?
Bên cạnh những tài nguyên thiên nhiên, Tây Thiên còn có tài nguyên nhân văn phong phú. Đền Tây Thiên thờ Quốc Mẫu Tây Thiên Năng Thị Tiêu. Tương truyền, bà sinh ra là do linh khí núi cao rừng thẳm vùng Tam Đảo tụ lại mà thành. Là người xinh đẹp, giỏi giang, có tài thao lược, bà dã ra giúp vua Hùng Duệ Vương đánh giặc giữ nước Văn Lang. Giặc tan, bà từ chối những tước lộc Vua ban để lại lui về với núi rừng Tây Thiên. Cũng có sách nói do cảm mến sắc và tài của bà nên Hoàng tử Lang Liêu đã cưới bà làm vợ và những chiếc bánh chưng - bánh dày ra đời trong truyền thuyết cũng nhờ công sức rất lớn của bà.
Khi bà mất, nhân dân đã tôn vinh bà là Quốc Mẫu Tây Thiên và lập nhiều đền thờ. Có một chi tiết khá thú vị là nhân dân trong vùng do kỵ húy tên Bà nên thường tránh nói "tiêu tiền" mà nói thành "pha tiền". Ngoài những di tích thờ phụng Quốc Mẫu Tây Thiên, khu danh thắng này còn có nhiều ngôi chùa thờ Phật như chùa Phù Nghì, Thiên Ân, Đồng Cổ? Một số di vật như tượng đồng, chuông khánh đã có hơn 1.000 năm tuổi còn được lưu đến ngày nay.
Với những tiềm năng du lịch vốn có, và hệ thống giao thông khá thuận tiện, Tây Thiên đã hấp dẫn nhiều du khách và là một khu danh thắng quan trọng của Vĩnh Phúc. Để có thể bảo vệ và khai thác khu danh thắng Tây Thiên theo hướng bền vững, từ năm 1995 một Ban Quản lý danh thắng đã được thành lập. Trong năm 2000, Quy hoạch phát triển khu danh thắng Tây Thiên đã được UBND tỉnh Vĩnh Phúc phê duyệt. Một dự án làm đường trong khu danh thắng trị giá 3 tỷ đồng sắp được khởi công. Theo Giám đốc Phùng Đốc Chiến, con đường này làm trên cơ sở không phá vỡ cảnh quan thiên nhiên, vẫn giữ nguyên hiện trạng đã có, chỉ bổ sung các bậc đá vào chỗ khó đi, làm lan can bên những bờ vực nguy hiểm, làm hệ thống thoát nước... Hy vọng, khu danh thắng Tây Thiên sẽ được giữ gìn, khai thác một cách bền vững, để ngàn năm sau vẫn lưu danh mãi Tây Thiên.