Lịch sử, Văn hoá Việt nam và ...

[Dear all
Cám ơn các bác đã có hồi âm. Theo tôi được biết thì Lê Hoàn và Dương Vân Nga đã co quaqn hệ với nhau từ trước khi Đinh Bộ Lĩnh còn sống. Trong sử có đoạn viết : Vua nhờ gian dâm ở trong cung mà lên được ngôi. Còn có đoạn viết lúc Lê Hoàn gặp Dương Vân Nga thì đất trời mù mịt v..v . Nếu bạn đã đọc sử TQ nhiều rồi thì thấy hiển nhiên là Đỗ Thích là tay chân hay là con tốt đen thôi ( tay sai) . Có vấn đề là Lê Hoàn cướp ngôi rất khéo vì nếu không thì sẽ bị mất lòng dân. Các bác đọc sử Tàu thì sẽ thấy rất rõ , ví dụ như tại sao Tào tháo chỉ dám làm Nguỵ vương mà không dám ra mặt cướp ngôi. Sau khi LêHoàn lên ngôi thì cho người giết ngầm Đinh Liễn. Các bác còn nhớ Nguyễn Bặc mang quân ra hỏi tội Lê Hoàn mà. Nhưng dù sao Lê Hoàn cũng có công phá Tống, nhờ đó mà trụ dược hai đời. Vì chuyện cướp ngôi này nên theo tôi biết là nơi thờ Dương Vân Nga vẫn có tục lệ là đánh vào bài vị của Bà. Còn chuyện tại sao sử nhà ta viết thế thì tôi dẫn một điển tích khác ở TQ để các bác hiểu : khi Thi Nại Am viết xong chuyện Thuỷ Hử thì phải viết tiếp Hậu Thuỷ hử ( mặc dù Thuỷ hử cũng đưa ra tinh thần hào hùng dân tộc) thì mới khỏi bị Chu Nguyên Chương chém đầu vì những sách như thế là khích động tinh thần làm loạn mà. Từ đấy suy ra tại sao nhà mình lại khen Dương Vân Nga va Lê Hoàn ( tuy nhiên chỉ nhắc tới chuyện nhương ngôi thôi mà không nhắc tới đoạn sau là Lê Hoàn lấy Dương Vân Nga làm hoang hậu)
anhquan

Gặp được mấy bác am tường sâu sắc về lịch sử,thích quá!Em có thắc mắc về cái chết của vua Quang Trung.Chẳng là trước đây em đọc 1 quyển sách nói về ông,(lâu rồi nên cũng chẳng nhớ tên) trong đó có đặt ra nghi vấn là phải chăng ông bị vua Càn Long nhà Thanh đầu độc?Bởi vì Càn Long có tặng cho Quang Trung 1 chiếc áo bào và trong các bài thơ của mình ông ta rất hay nhắc tới nó,ngay cả trong bài thơ tỏ lòng thương tiếc ngay sau khi vua Quang Trung chết cũng vậy.Thêm vào đó là sự nhượng bộ của ông ta về việc trao trả Quảng Đông,Quảng Tây.Liệu đây có phải là một nước cờ để nhằm phục vụ cho âm mưu thâm độc là ám sát vị hoàng đế tài ba của chúng ta?

Gặp được mấy bác am tường sâu sắc về lịch sử,thích quá!Em có thắc mắc về cái chết của vua Quang Trung.Chẳng là trước đây em đọc 1 quyển sách nói về ông,(lâu rồi nên cũng chẳng nhớ tên) trong đó có đặt ra nghi vấn là phải chăng ông bị vua Càn Long nhà Thanh đầu độc?Bởi vì Càn Long có tặng cho Quang Trung 1 chiếc áo bào và trong các bài thơ của mình ông ta rất hay nhắc tới nó,ngay cả trong bài thơ tỏ lòng thương tiếc ngay sau khi vua Quang Trung chết cũng vậy.Thêm vào đó là sự nhượng bộ của ông ta về việc trao trả Quảng Đông,Quảng Tây.Liệu đây có phải là một nước cờ để nhằm phục vụ cho âm mưu thâm độc là ám sát vị hoàng đế tài ba của chúng ta?

Bác ILH và các bác thân mến,
Về vấn dề giữa Cổ Loa và Hoa Lu, noi nào xứng dáng duợc coi là kinh dô dầu tiên trong thời dại phong kiến dộc lập tự chủ của nuớc ta, không phải bỗng dung tôi lại di hỏi ý kiến các bác. Bởi vì cho dến nay, dây vẫn còn là một vấn dề? gây tranh cãi (!) (các bác có thể xem thêm t/c Xua và Nay các số 3,4,5/1998 dể rộng duờng tham khảo)
Tôi thấy trong giới sử học từ truớc dến nay tựu trung có hai luồng ý kiến:
- Một bên có quan diểm tuong tự nhu bác ILH, cho rằng với việc Ngô Quyền chọn noi dóng dô là Cổ Loa thì duong nhiên Cổ Loa phải duợc coi là kinh dô dầu tiên của thời dại phong kiến dộc lập tự chủ.
- Một bên có cách tiếp cận hoi khác một chút? Họ cho rằng cần nhìn nhận vấn dề một cách toàn diện hon. Cổ Loa (Loa thành) là một toà thành dất nhỏ có từ thời Thục Phán An Duong Vuong, với dặc trung là lối kiến trúc xoáy trôn ốc rất nặng về phòng thủ, mang tính chất là một pháo dài quân sự hon là một kinh dô cho dúng nghia. Chua kể việc Ngô Quyền dóng dô ở Cổ Loa, xét về nhiều mặt, là một sự kế thừa có tính lịch sử hon là một buớc khởi dầu mới tuong xứng với kỷ nguyên dộc lập.
Trong khi dó, Hoa Lu duợc Ðinh Tiên Hoàng chọn làm noi dóng dô mới, lần dầu tiên trong lịch sử nuớc Việt xuất hiện một kinh thành duợc xây dựng quy củ và bề thế. Hoa Lu có hai vòng thành chính: thành Nội và thành Ngoại, với nhiều cung diện và dền dài khá quy mô. Gần dây lại xuất hiện những chứng tích khảo cổ cho thấy còn có một khu thành phía Nam nữa là noi tập trung dông dân cu?
Mong các bác tiếp tục cho ý kiến về vấn dề này.
Trinity.

Bác ILH và các bác thân mến,
Về vấn dề giữa Cổ Loa và Hoa Lu, noi nào xứng dáng duợc coi là kinh dô dầu tiên trong thời dại phong kiến dộc lập tự chủ của nuớc ta, không phải bỗng dung tôi lại di hỏi ý kiến các bác. Bởi vì cho dến nay, dây vẫn còn là một vấn dề??? gây tranh cãi (!) (các bác có thể xem thêm t/c Xua và Nay các số 3,4,5/1998 dể rộng duờng tham khảo)
Tôi thấy trong giới sử học từ truớc dến nay tựu trung có hai luồng ý kiến:
- Một bên có quan diểm tuong tự nhu bác ILH, cho rằng với việc Ngô Quyền chọn noi dóng dô là Cổ Loa thì duong nhiên Cổ Loa phải duợc coi là kinh dô dầu tiên của thời dại phong kiến dộc lập tự chủ.
- Một bên có cách tiếp cận hoi khác một chút??? Họ cho rằng cần nhìn nhận vấn dề một cách toàn diện hon. Cổ Loa (Loa thành) là một toà thành dất nhỏ có từ thời Thục Phán An Duong Vuong, với dặc trung là lối kiến trúc xoáy trôn ốc rất nặng về phòng thủ, mang tính chất là một pháo dài quân sự hon là một kinh dô cho dúng nghia. Chua kể việc Ngô Quyền dóng dô ở Cổ Loa, xét về nhiều mặt, là một sự kế thừa có tính lịch sử hon là một buớc khởi dầu mới tuong xứng với kỷ nguyên dộc lập.
Trong khi dó, Hoa Lu duợc Ðinh Tiên Hoàng chọn làm noi dóng dô mới, lần dầu tiên trong lịch sử nuớc Việt xuất hiện một kinh thành duợc xây dựng quy củ và bề thế. Hoa Lu có hai vòng thành chính: thành Nội và thành Ngoại, với nhiều cung diện và dền dài khá quy mô. Gần dây lại xuất hiện những chứng tích khảo cổ cho thấy còn có một khu thành phía Nam nữa là noi tập trung dông dân cu???
Mong các bác tiếp tục cho ý kiến về vấn dề này.
Trinity.

Các bác chuyên gia sử có khác, đọc sướng mắt luôn. Tôi cũng có một thắc mắc về vị vua sáng lập ra triều Nguyễn - Nguyễn Ánh. Không hiểu sao sách sử nhà mình rất ít viết về con người này nói riêng và triều Nguyễn nói chung, nếu có thì thường không được tích cực cho lắm.
Mặc dù Nguyễn Ánh có một "tội" lớn là trông cậy vào nước ngoài nhưng có lẽ ai cũng thấy rằng đây là một con người rất đặc biệt, có ý chí và sự nhẫn nại phi thường. Sau bao nhiêu thất bại mà ông vẫn tồn tại và vươn lên tới ngai vàng. Chắc chắn ông cũng không phải là người bất tài, bởi nếu không thì sao có thể đánh bại được triều Nguyễn (Tây Sơn) ngay cả khi Quang Trung đã mất, bởi vì lúc đó vẫn còn bao nhiêu đô đốc, tướng lĩnh tài giỏi. Ngoài ra, một mình Nguyễn Ánh thì cũng chưa thể thành công nhanh chóng nếu không có dưới trướng những tướng lĩnh tài ba, vậy họ là những ai, sao không thấy nhắc đến trong lịch sử? Tại sao triều Nguyễn là triều đại phong kiến cuối cùng ở VN mà các tư liệu về thời kỳ này (Nguyen Anh) còn ít hơn cả các mẩu chuyện về Quang Trung và các tướng lĩnh của ông?
Chỉ có vậy thôi. Rất mong các đại gia giải đáp giùm.

Các bác chuyên gia sử có khác, đọc sướng mắt luôn. Tôi cũng có một thắc mắc về vị vua sáng lập ra triều Nguyễn - Nguyễn Ánh. Không hiểu sao sách sử nhà mình rất ít viết về con người này nói riêng và triều Nguyễn nói chung, nếu có thì thường không được tích cực cho lắm.
Mặc dù Nguyễn Ánh có một "tội" lớn là trông cậy vào nước ngoài nhưng có lẽ ai cũng thấy rằng đây là một con người rất đặc biệt, có ý chí và sự nhẫn nại phi thường. Sau bao nhiêu thất bại mà ông vẫn tồn tại và vươn lên tới ngai vàng. Chắc chắn ông cũng không phải là người bất tài, bởi nếu không thì sao có thể đánh bại được triều Nguyễn (Tây Sơn) ngay cả khi Quang Trung đã mất, bởi vì lúc đó vẫn còn bao nhiêu đô đốc, tướng lĩnh tài giỏi. Ngoài ra, một mình Nguyễn Ánh thì cũng chưa thể thành công nhanh chóng nếu không có dưới trướng những tướng lĩnh tài ba, vậy họ là những ai, sao không thấy nhắc đến trong lịch sử? Tại sao triều Nguyễn là triều đại phong kiến cuối cùng ở VN mà các tư liệu về thời kỳ này (Nguyen Anh) còn ít hơn cả các mẩu chuyện về Quang Trung và các tướng lĩnh của ông?
Chỉ có vậy thôi. Rất mong các đại gia giải đáp giùm.

To bác Cười hay mếu
Tôi post bài khi chưa đọc được bài của bác nên có nhiều ý trùng với bác.

To bạn ILH
Tất nhiên giữa Dương Vân Nga và Trần Thị Dung có đôi chút khác biệt. Nhưng về đại thể đều là những người đàn bà ở cương vị cao (hoàng hậu rồi thái hậu) nhưng đều đem giang sơn dâng cho người tình và đem lại cái chết cho chồng (với Dương Vân Nga tất nhiên vẫn chỉ là nghi án). Nếu nói về thịnh trị thì triều đại Lê Hoàn cũng rất thịnh trị với các chiến công phá Tống, bình Chiêm chỉ có điều là sự thịnh trị này không được lâu dài thôi.
Nhà Trần cướp ngôi nhà Lý bằng con đường hôn nhân nên chủ trương nội hôn. Nhưng chế độ này cũng chỉ kéo dài được vài đời rút cục cũng mất nước về tay một ngoại thích (Hồ Qúy Ly là con rể vua Trần và có hai bà cô lấy vua Trần). Nếu nhà Lý có Lý Huệ Tông bị giết thì nhà Trần có Trần Thuận Tông. Phải chăng là quả báo hay bánh xe lịch sử lặp lại một vòng?
Về chế độ nội hôn làm suy giảm nòi giống ra sao không rõ nhưng các bác có thấy là nhà Trần là triều đại lập nhiều quân công nhất không. Bản thân các vương tử nhà Trần cũng nổi tiếng về tài võ nghệ và chiến trận. Vậy sự suy giảm giống nòi nếu có cũng không thể hiện trong các đời vua đầu Trần. Thực ra việc anh em họ lấy nhau được coi rất bình thường ở nhiều nước phương Tây và kể cả ở Trung Quốc trước thế kỷ 20. Thậm chí ngày nay nó vẫn là hợp pháp ở nhiều nước. Tôi nhớ trong phim Đơn giản tôi là Maria hay Người giàu cũng khóc gì đó của Mehico cũng có chuyện này.

To bác Anh Quân
Lê Hoàn giết Đinh Liễn sau khi lên ngôi ??? Chắc ý bác là Đinh Toàn vì Đinh Liễn đã bị Đỗ Thích giết từ trước. Tôi không rõ về số phận Đinh Toàn sau khi Lê Hoàn lên ngôi. Có đúng là cậu bé này bị giết không.
Còn về Hậu Thuỷ hử thì hình như do La Quán Trung viết chứ không phải Thi Nại Am. Mà Chu Nguyên Chương cũng có khác gì Tống Giang đâu, cũng khởi nghĩa nông dân cả tại sao ông ta lại sợ Thuỷ hử.
Về việc khen chê của sử Việt Nam thì chán lắm. Thiếu khách quan và thiếu cả trung thực. Các sử thần thời xưa có lẽ còn trung thực hơn nhiều. Phải chăng vì người ta muốn đại chúng hoá sử, để cho nó thực sự dễ hiểu với học sinh phổ thông kiểu "quân ta- quân địch" "người tốt- kẻ xấu". Ví dụ bà Nguyên phi Ỷ lan được khen ngợi ầm ĩ, nổi tiếng giỏi trị nước và sùng đạo Phật đã giết chết kẻ đối địch là Dương Thái Hậu và chôn sống 76 cung nữ, một tội ác mà sau này chỉ có Trần Thủ Độ là sánh kịp (chôn sống tôn thất nhà Lý trong buổi tế lễ tổ tiên).

To bác Bom
Cái chết của vua Quang Trung cũng là một nghi án. Dân gian xưa cho rằng Lê Ngọc Hân đã đánh thuốc độc ông. Việc trao trả Quảng đông, Quảng Tây tôi nghĩ là chuyện không có thực vì lẽ đâu lại dễ dàng thế (đời Càn Long là đời nhà Thanh thịnh trị nhất, đất đai mở rộng nhất). Vua Quang Trung đột tử cũng gần giống với việc đại đế Alexandre xứ Maxedoan đột tử ở tuổi 32 sau khi đã chinh phục gần hết thế giới cổ đại đều là những chuyện khiến người đời sau phải đặt ra những chữ "Nếu"

To bác Paladin[/u
]Đúng là Nguyễn Ánh là một người rất tài năng, có bản lĩnh và ý chí tuyệt vời. Bác đọc Nguyễn Huy Thiệp sẽ thấy nhà văn này so sánh giữa Nguyễn Ánh và Nguyễn Huệ. Thực ra ở Việt Nam lúc đó Nguyễn Ánh chỉ có một đối thủ là Nguyễn Huệ thôi. Ông ta chả đuổi Nguyễn Lữ chạy như vịt về Quy Nhơn đó sao. Sau khi QT chết, triều Tây Sơn suy yếu nhanh chóng do vương triều này không nhận được sự ủng hộ của tầng lớp sĩ phu và địa chủ. Thực ra vương triều Tây Sơn được xây dựng dựa trên sức mạnh là chính và chỉ được lòng dân miền Trung từ Quảng Bình trở vào thôi. Sỹ phu Bắc Hà nặng tư tưởng phong kiến nên không thờ Tây Sơn còn dân Nam Hà thì một lòng theo Nguyễn Ánh. Triều đình thiếu văn quan, chỉ các võ tướng (nhiều kẻ xuất thân tướng cướp như Võ Văn Dũng hay Nguyễn Văn Tuyết) cậy công, không ai chịu ai, chém giết nhau lộn tùng bậy như việc Võ Văn Dũng và Trần Quang Diệu giết Ngô Văn Sở. Triều Tây Sơn suy vi là do tự mình làm ra thôi. Nếu có văn thần trị nước thì có lẽ cũng không đến nỗi nào.
Các tướng giỏi của nhà Nguyễn cũng rất nhiều. Điển hình là Nguyễn Văn Thành và Lê Văn Duyệt (Duyệt rất được dân Sài Gòn-Gia Định tôn sùng, đến nay vẫn có đền thờ). Nhưng các tướng này sau này cũng chịu số phận "hết thỏ thì giết chó săn". Nguyễn Văn Thành bị giết, Lê Văn Duyệt bị quật mồ. Tư liệu về triều Nguyễn thực ra rất phong phú nhưng sử ngày nay với tư tưởng phủ định sạch trơn nên không muốn nói gì nhiều về một triều đính "*********" "bán nước" cả.
Thực ra việc Nguyễn Ánh nhận sự giúp đỡ của người Pháp cũng không phải là không tốt. Trái lại, nếu Minh Mạng về sau tiếp tục chính sách mở cửa của Gia Long thì có lẽ Việt Nam đã trở thành như nước Nhật rôi. Than ôi! Lại một chữ "Nếu" nữa rồi.

To bác Cười hay mếu
Tôi post bài khi chưa đọc được bài của bác nên có nhiều ý trùng với bác.

To bạn ILH
Tất nhiên giữa Dương Vân Nga và Trần Thị Dung có đôi chút khác biệt. Nhưng về đại thể đều là những người đàn bà ở cương vị cao (hoàng hậu rồi thái hậu) nhưng đều đem giang sơn dâng cho người tình và đem lại cái chết cho chồng (với Dương Vân Nga tất nhiên vẫn chỉ là nghi án). Nếu nói về thịnh trị thì triều đại Lê Hoàn cũng rất thịnh trị với các chiến công phá Tống, bình Chiêm chỉ có điều là sự thịnh trị này không được lâu dài thôi.
Nhà Trần cướp ngôi nhà Lý bằng con đường hôn nhân nên chủ trương nội hôn. Nhưng chế độ này cũng chỉ kéo dài được vài đời rút cục cũng mất nước về tay một ngoại thích (Hồ Qúy Ly là con rể vua Trần và có hai bà cô lấy vua Trần). Nếu nhà Lý có Lý Huệ Tông bị giết thì nhà Trần có Trần Thuận Tông. Phải chăng là quả báo hay bánh xe lịch sử lặp lại một vòng?
Về chế độ nội hôn làm suy giảm nòi giống ra sao không rõ nhưng các bác có thấy là nhà Trần là triều đại lập nhiều quân công nhất không. Bản thân các vương tử nhà Trần cũng nổi tiếng về tài võ nghệ và chiến trận. Vậy sự suy giảm giống nòi nếu có cũng không thể hiện trong các đời vua đầu Trần. Thực ra việc anh em họ lấy nhau được coi rất bình thường ở nhiều nước phương Tây và kể cả ở Trung Quốc trước thế kỷ 20. Thậm chí ngày nay nó vẫn là hợp pháp ở nhiều nước. Tôi nhớ trong phim Đơn giản tôi là Maria hay Người giàu cũng khóc gì đó của Mehico cũng có chuyện này.

To bác Anh Quân
Lê Hoàn giết Đinh Liễn sau khi lên ngôi ??? Chắc ý bác là Đinh Toàn vì Đinh Liễn đã bị Đỗ Thích giết từ trước. Tôi không rõ về số phận Đinh Toàn sau khi Lê Hoàn lên ngôi. Có đúng là cậu bé này bị giết không.
Còn về Hậu Thuỷ hử thì hình như do La Quán Trung viết chứ không phải Thi Nại Am. Mà Chu Nguyên Chương cũng có khác gì Tống Giang đâu, cũng khởi nghĩa nông dân cả tại sao ông ta lại sợ Thuỷ hử.
Về việc khen chê của sử Việt Nam thì chán lắm. Thiếu khách quan và thiếu cả trung thực. Các sử thần thời xưa có lẽ còn trung thực hơn nhiều. Phải chăng vì người ta muốn đại chúng hoá sử, để cho nó thực sự dễ hiểu với học sinh phổ thông kiểu "quân ta- quân địch" "người tốt- kẻ xấu". Ví dụ bà Nguyên phi Ỷ lan được khen ngợi ầm ĩ, nổi tiếng giỏi trị nước và sùng đạo Phật đã giết chết kẻ đối địch là Dương Thái Hậu và chôn sống 76 cung nữ, một tội ác mà sau này chỉ có Trần Thủ Độ là sánh kịp (chôn sống tôn thất nhà Lý trong buổi tế lễ tổ tiên).

To bác Bom
Cái chết của vua Quang Trung cũng là một nghi án. Dân gian xưa cho rằng Lê Ngọc Hân đã đánh thuốc độc ông. Việc trao trả Quảng đông, Quảng Tây tôi nghĩ là chuyện không có thực vì lẽ đâu lại dễ dàng thế (đời Càn Long là đời nhà Thanh thịnh trị nhất, đất đai mở rộng nhất). Vua Quang Trung đột tử cũng gần giống với việc đại đế Alexandre xứ Maxedoan đột tử ở tuổi 32 sau khi đã chinh phục gần hết thế giới cổ đại đều là những chuyện khiến người đời sau phải đặt ra những chữ "Nếu"

To bác Paladin[/u
]Đúng là Nguyễn Ánh là một người rất tài năng, có bản lĩnh và ý chí tuyệt vời. Bác đọc Nguyễn Huy Thiệp sẽ thấy nhà văn này so sánh giữa Nguyễn Ánh và Nguyễn Huệ. Thực ra ở Việt Nam lúc đó Nguyễn Ánh chỉ có một đối thủ là Nguyễn Huệ thôi. Ông ta chả đuổi Nguyễn Lữ chạy như vịt về Quy Nhơn đó sao. Sau khi QT chết, triều Tây Sơn suy yếu nhanh chóng do vương triều này không nhận được sự ủng hộ của tầng lớp sĩ phu và địa chủ. Thực ra vương triều Tây Sơn được xây dựng dựa trên sức mạnh là chính và chỉ được lòng dân miền Trung từ Quảng Bình trở vào thôi. Sỹ phu Bắc Hà nặng tư tưởng phong kiến nên không thờ Tây Sơn còn dân Nam Hà thì một lòng theo Nguyễn Ánh. Triều đình thiếu văn quan, chỉ các võ tướng (nhiều kẻ xuất thân tướng cướp như Võ Văn Dũng hay Nguyễn Văn Tuyết) cậy công, không ai chịu ai, chém giết nhau lộn tùng bậy như việc Võ Văn Dũng và Trần Quang Diệu giết Ngô Văn Sở. Triều Tây Sơn suy vi là do tự mình làm ra thôi. Nếu có văn thần trị nước thì có lẽ cũng không đến nỗi nào.
Các tướng giỏi của nhà Nguyễn cũng rất nhiều. Điển hình là Nguyễn Văn Thành và Lê Văn Duyệt (Duyệt rất được dân Sài Gòn-Gia Định tôn sùng, đến nay vẫn có đền thờ). Nhưng các tướng này sau này cũng chịu số phận "hết thỏ thì giết chó săn". Nguyễn Văn Thành bị giết, Lê Văn Duyệt bị quật mồ. Tư liệu về triều Nguyễn thực ra rất phong phú nhưng sử ngày nay với tư tưởng phủ định sạch trơn nên không muốn nói gì nhiều về một triều đính "*********" "bán nước" cả.
Thực ra việc Nguyễn Ánh nhận sự giúp đỡ của người Pháp cũng không phải là không tốt. Trái lại, nếu Minh Mạng về sau tiếp tục chính sách mở cửa của Gia Long thì có lẽ Việt Nam đã trở thành như nước Nhật rôi. Than ôi! Lại một chữ "Nếu" nữa rồi.

Tôi e rằng ở đây chẳng có một chuyên gia nào như bác trong đợi đâu. Nhưng những người yêu thích LS thì cũng nhiều bác ạ.
Cá nhân tôi thì ko coi Nguyễn Ánh là nhân vật thê thảm như Sử viết. Đúng như bác nói, NA là một tướng lĩnh tài ba tuy ko băbgf Quang Trung, NA chưa bao giờ thắng nổi Quang Trung lấy một trận và mỗi lần Tây Sơn Nam tiến là NA lại tháo chạy sang biên giới phía Xiêm hoặc ra tuốt đảo Phú Quốc. Nhưng khi QT mất thì con là Quang Toản bất tài, chưa kể lúc đó 3 anh em Nhạc , Huệ , Lữ đã mâu thuẫn sâu sắc. 2 tướng trụ cột của NHuệ là Vũ Văn Dũng và Trần Quang Diệu đem quân đánh nhau thành thử lực lượng Quang Toản suy yếu nặng.
NA bắt đàu từ đây tấn công 3 vương triều Tây Sơn, tiêu diệt quân N Lữ và chiếm lại SG Gia định. Trong khoảng thời gian này, 1777-1788, NA liên hệ với một giám mục Pháp là Bá đa lộc nhờ ngoại bang giúp đỡ quân và vũ khí. 1792, NA đánh ra miền Trung, chiếm thành Quy Nhơn, Nhạc uất mà chết. Lúc này thế lực QT còn mạnh, Đại tướng TQDiệu đưa quân ra vây đánh NA ở Quy Nhơn, đương lúc gay cấn thì Vũ Văn Dũng do có bất hoà với Diệu lại dẫn quân bản bộ đánh Diệu khiến QToản phải cho người vào giảng hoà.
Nhân lúc 2 tương Diệu và Dũng vây đánh thành Quy nhơn, NA cho quân lẻn ra hạ thành Phú Xuân rồi liên tiếp tấn công ra Bắc. Đầu năm 1802 về cơ bản NA đã diệt xong lục lượng Tây Sơn, bắt Quang Toản và toàn bộ tươgns lĩnh. TQD và V V D hạ xong thành Quy Nhơn thì hay tin vương triều Nguyễn Tây Sơn đã sụp đổ, quân dội tự tan rã và cả 2 cuối cùng cũng bị NA bắt. Tháng 7-1802 NA ( lúc này đã lên ngôi vua ) ra Thăng Long, chính thức mở đầu một vương triều hùng mạnh vào bậc nhất trong LS pk VN ( tuy cái này chính sử ta hơi bị kiệm lời ) .
Cái này ko phải là quá lời đâu. tuy thời Trần của ta có oanh liệt thật, nhưng phải đến chính cái nhà Nguyễn này, đặc biệt là 4 dời vua đàu là Gia Long, Minh Mạng, Thiệu trị, tự Đức, thì VN mới thực sự mang dáng dấp xủa một đế chế con ở DNA.
Cũng tương tự như Tần Thuỷ Hoang và Mao Trạch Đông thống nhât TQ vậy, N Ánh là vị vua đầu tiên trong LSVN thống nhất trọn vẹn lãnh thổ VN từ cao nguyên Đồng Văn cho towí mũi Cà Mau, quy non sông về một mối. Và cũng chính trong 4 đời vua đầu nhà Nguyễn này mà lãnh thổ VN mở rộng hết cương vực có thể ( rộng hơn cả lãnh thổ VN ngày nay, đó là một số tỉnh phía Tây Nam bộ nhà N đánh chiếm của Cămpuchia, sau chia cho các phiên tưowngs Campuchia, những người thaàn phục nhà N. ( nay thuộc Căm pu chia)
Thời kỳ này VN uy hiếp toàn bộ phương Nam, quân đội của nhà Nguyễn rất mạnh, thường xuyên đe doạ Xiêm ( Thái Lan), một quốc gia hùng cường và rất hiếu chiến. 4 đời vua đầu nhà N luôn là chỗ dựa cho các phiên vương các bộ tộc Lào kháng chiến chống Xiêm, nhiều lần trực tiếp cử quân đội duổi đánh Xiêm ra khỏi chiến dịa Ai Lao, Tự Đức đã từng cho quân đóng ở biên giới Lào - Xiêm, là nỗi sợ hãi của ngưoi Thái trong 1 thời kỳ dài.
Tuy vậy nhà Nguyễn cũng thực sự suy yếu từ Tự Đức, ko hẳn là do ông vua này " bất tài " ( tuy công bằng mà nói đã có những thời điểm Tự Đức có theẻ đuổi người Pháp ra khỏi lãnh thổ VN băng quân sự- tất nhiên là ko đuổi vĩnh viễn nổi đâu, nhưng LS lên án ông ta đã quá rụt rè và nhu nhược) mà là do đối thủ của chúng ta khi ấy là nước Phap đế quốc, một nước có nền văn minh khi ấy ( và cả bây giờ) đã hơn hẳn chúng ta về chất. Một nghệ thuật quân sự mọc lên từ đồng ruộng cùng với những ngưoi lính nông dân cầm gươm giáo đã choáng váng và sụp đổ ngay từ cú va đập đầu tiên với súng ống và tàu chiến của những kẻ chuyên đi chinh phục và đã chinh phục nhiều phần của TG.
Co thể nói là ko may cho Tự Đức khi một ông vua trí thức , 1 thi sĩ lại phải trị vì đất nước thời kỳ mà sự xâm chiếm thuôc địa đang trở thành trào lưu trong thế giới TB, cũng là ddiều ko may cho Việt Nam ta vậy.
Nhà Nguyễn công và tội đi kèm nhau, nhưng xua nay người ta hơi hăng hái kết tội mà ko được hăng hái như vậy khi kể công , quên đi nhieuđóng góp lớn lao của Nhà Nguyễn đối với LS dân tộc, tuy rằng xét tội cũng tương đối đúng, nhưng một phần của sự thật ko bao giờ là sự thật.
Nhà Nguyễn bắt đầu từ chúa Nguyễn Hoàng, triều đại Nguyễn bắt đầu từ hoang de Nguyễn Phúc Ánh, chấm dứt vào năm 1945 triều Bảo đại. Tồn tại trong 487 năm cả vua lẫn chúa ( 1558-1945), là thowì kỳ thống trị lâu dài nhất trong ls PK VN mà một thế lực cầm quyền có thể có.

NIEM TIN, HOAC SU NGHI NGO CHINH LA KHOI NGUON CUA HANH TRINH DI TIM CHAN LY @