Lịch sử, Văn hoá Việt nam và ...

Cám ơn các bác đã cho ý kiến.
Đồng ý với bác MinhDuc là các nền văn minh (theo quan điểm Ăngghen) đều bắt đầu từ Mẫu hệ và chuyển sang Phụ hệ. Về nguyên lý là thế. Nhưng trong t/h này thì tôi cho rằng phải phân biệt một cách tương đối cụ thể.
Có hai khía cạnh ở đây là Gia tộc và Dòng họ. Như tớ đã nói về bản chất huyết thống thì hai k/n này không khác nhau, nhưng đấy là nhìn nhận dưới góc độ phổ thông, còn dưới góc độ một khái niệm có nhiều dáng dấp thuật ngữ văn hoá học thì Gia tộc nó chỉ một sự cố kết chặt chẽ trên nhiều phương diện chứ không chỉ huyết thống. Nếu nói dưới góc độ Dòng họ thì chả có rì phải bàn cãi cả vì dòng họ thì hầu như bất kỳ nước nào, XH nào trên TG mà chả có. Lúc này Mẫu hệ hay Phụ hệ không thành vấn đề.
Nhưng nếu nói Gia tộc thì khác đấy. Vấn đề chính ở đây là Gia tộc phụ hệ Tàu và Gia tộc Mẫu hệ VN.
Ở VN những cá nhân có chung sợi dây huyết thống họ Mẹ (như một số dân tộc thiểu số) mới cố kết với nhau về nhiều phương diện ngoài huyết thống như kiểu những cá nhân Tàu chung họ đằng Cha gắn bó với nhau. Sinh hoạt chung theo kiểu nhà dài bên nhà vợ, ở rể 3 năm trước khi ra ở riêng ... là một số dấu hiệu còn sót lại cho đến ngày nay rải rác trên nhiều địa phương của VN, minh chứng cho một sự sinh hoạt tập thể và cố kết cực kỳ chặt chẽ của các Gia tộc thuộc họ mẹ của người Việt cổ. Cho nên nếu nói tới Gia tộc VIệt Nam mà khảo sát các gia tộc Mẫu hệ thì ý kiến tớ có phần khác.
Ở VN sự chuyển hoá từ Mẫu hệ sang Phụ hệ không diễn ra một cách tự nhiên trên cơ sở những phát triển kinh tế - xã hội nội tại mà bị đổi hướng có phần đột ngột. Người Tàu xâm lược Âu Lạc (lúc này cũng chưa phải Tàu khựa chính gốc Hoa Hạ) mang theo chế độ gia đình phụ hệ - gia trưởng khá điển hình đặt lên trên cái XH có cơ tầng địa - văn hoá rất khác mình và lái cái quá trình đang có sự biến chuyển từ Mẫu hệ sang Phụ hệ ấy của VN theo một hướng khác với " thiên hướng " của nó ( theo quan điểm Địa Văn hoá thì gốc địa lý khác nhau thì văn hoá sẽ phát triển theo các hướng khác nhau - hiện tớ vẫn thích quan điểm này hơn cả). Song song với quá trình bị Tàu đồng hoá VH Việt luôn có sự chống đồng hoá dữ dội và không phải là không có những thành công. Mô hình gia tộc Phụ hệ Tàu áp đặt ở VN là một VD, nó không mấy điển hình cho cái gọi là Gia tộc.
Tớ gõ một đoạn viết về Gia tộc Tàu của Lâm Ngữ Đường,một học giả được coi là có phần tiêu biểu của Trung Hoa đương đại. Các bác xem thử cái mà người Tàu gọi là Gia tộc (phụ hệ) tinh thần của cái khái niệm ấy nó có giống với Dòng họ VN (phụ hệ) không nhá:
" Một gia tộc rồi thêm vào đó là bạn bè đã cấu tạo ra một bức thành luỹ tường đồng vách sắt. Bên trong bức tường đó là một thể chế cộng sản tối cao, mọi người trong đó có bổn phận lẫn nhau, đối với bên ngoài họ có thái độ lãnh đạm và đề kháng bằng đường lối tiêu cực. Rồi bởi sự phát triển tự nhiên gia tộc trở nên một thành luỹ, ngoài phạm vi của thành luỹ ấy tất cả mọi vật bất kể cái gì đều có thể tranh cướp mà lấy đều được coi là hợp pháp".
Điều này ở VN ta có xảy ra ở cấp độ làng nhiều hơn cấp độ dòng họ.
" Mỗi gia tộc ở TQ đúng là một tổ chức nhỏ theo kiểu cộng sản, trong đó mọi người đều sử dụng hết khả năng của mình và hưởng thụ những gì mình cần thiết; sự hỗ trợ giữa các phần tử đã phát triển đến mức rất cao, họ đều được cổ lệ bởi ý thức đạo đức và niềm vinh quang cho gia tộc. Có trường hợp một người em đã vượt bể đi xa ngàn dặm để khôi phục danh dự cho anh mình bị phá sản. Một trường hợp khác, một người được coi là tốt, đã đóng góp một số tiền lớn dùng để chi phí cho cả gia đình hay có khi là tất cả số tiền đó giúp một người cháu gọi bằng chú hay bác được đi học. Việc đó được coi là lẽ thường, không có gì đáng kể là công ơn cả ..." .
Ở VN ta cũng có những trường hợp có người đi học ĐH cả họ được mở mặt nhưng thứ nhất là điều đó không có tính phổ quát, thứ hai là cái tinh thần phấn đấu (đi học chẳng hạn) làm vinh danh cho dòng họ là điều vớ vỉn. Có vị gia đình là cùng. Nếu có cái tinh thần "vị gia tộc" ấy thì con em nông thôn đã đi học ĐH nhiều hơn bây giờ nhiều. Không hẳn vì hoàn cảnh, cứ nhìn các em các cháu Nghệ chiếm tỉ lệ rất đông trong các truờng ĐH HN, đs khó khăn quá nên quyết tâm là đỗ hết. Dòng họ chả có cái động lực ghê gớm đối với cá nhân như vậy.
Nói như vậy để thấy rằng cái tính chất gia tộc theo kiểu Tàu đối với dòng họ (phụ hệ) VN nó không điển hình, còn một khoảng cách tương đối xa nữa thì dòng họ phụ hệ VN mới đạt đến trình độ có thể là gia tộc. Tuy nhiên XH bây giờ đang biến chuyển theo những hướng rất khác và có lẽ không còn chỗ cho chủ nghĩa gia tộc phát triển nữa. XH ngày càng cá thể hơn nên dòng họ phụ hệ VN có lẽ mãi mãi vẫn là dòng họ, không nên cố gọi nó là gia tộc. Cho nên trong t/h này tôi phải phân định Gia tộc Phụ hệ của Tàu và Mẫu hệ của VN là vậy.
Tuy vậy, nhìn từ phía mẫu hệ thì lại khác, có nhiều điểm cho thấy dòng họ mẫu hệ của người Việt cổ có thể đạt được đến mức " gia tộc ". Tuy nhiên đây cũng là nhận định chủ quan có phần cảm tính, tôi cũng chưa có dịp tìm kiếm tài liệu thử kiểm chứng nhận định này.
* Kết lại vấn đề dòng họ phụ hệ VN có thể gọi bằng KN Gia tộc hay không, các bác thử hình dung một trường hợp như sau : Việt Nam ta có kiếm đạo không?
Báo cáo là không. Kiếm là loại vũ khí đã cùng chinh chiến với người Việt ta hàng nghìn năm, hiện diện trong đời sống người Việt mười mấy hai mươi thế kỷ. Người Việt đánh kiếm chắc không quá kém, chiêu thức cũng sáng tạo được ít nhiều. Nhưng để gọi nó thành một thứ như Kiếm đạo Nhật Bản chẳng hạn thì Kiếm VN còn lâu mới đạt đến trình độ đấy.
Hôm nọ xem một chương trình về Kiếm đạo Nhật Bản, theo sự thán phục thô thiển của tớ làm kiếm, dùng kiếm, giữ kiếm nó là cả một nghệ thuật (cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng), đạt đến trình độ một nghi lễ với những quy tắc chặt chẽ mang trong nó những ký hiệu văn hoá. Nó gần như một trạng thái tinh thần mang hơi thở tôn giáo mà trong đó thanh kiếm là một khí cụ linh thiêng, người dùng kiếm là một tín đồ, mỗi động tác là một nghi lễ và nơi đấu kiếm là thánh đường của người Nhật Bản. Quan trọng nhất là kiếm đạo đã trở thành một kiểu tính cách, một cách hành xử trong đời sống hàng ngày, mỗi người Nhật đều mang trong mình một tinh thần Samurai - kiếm sĩ. So với Tàu cũng thế, chả bao giờ thấy trong tâm thức những kiệt nhân, tráng sĩ người Việt có tinh thần "lưng kiếm túi thơ" như những hiệp khách Tàu (kiểu Lý Bạch) xa xưa.
Kiếm thuật VN ta có, lich sử gắn bó của nó với người Việt cũng đến nghìn năm, nhưng để đạt đến trình độ Kiếm đạo thì không. Dòng họ VN ta cũng có (tất nhiên), nhưng đạt đến mức gọi là Gia tộc (như xuất xứ của nó) thì ... (?!)
Khóc như thiếu nữ vu quy
Cười như anh khoá hỏng thi về làng ...

Cám ơn các bác đã cho ý kiến.
Đồng ý với bác MinhDuc là các nền văn minh (theo quan điểm Ăngghen) đều bắt đầu từ Mẫu hệ và chuyển sang Phụ hệ. Về nguyên lý là thế. Nhưng trong t/h này thì tôi cho rằng phải phân biệt một cách tương đối cụ thể.
Có hai khía cạnh ở đây là Gia tộc và Dòng họ. Như tớ đã nói về bản chất huyết thống thì hai k/n này không khác nhau, nhưng đấy là nhìn nhận dưới góc độ phổ thông, còn dưới góc độ một khái niệm có nhiều dáng dấp thuật ngữ văn hoá học thì Gia tộc nó chỉ một sự cố kết chặt chẽ trên nhiều phương diện chứ không chỉ huyết thống. Nếu nói dưới góc độ Dòng họ thì chả có rì phải bàn cãi cả vì dòng họ thì hầu như bất kỳ nước nào, XH nào trên TG mà chả có. Lúc này Mẫu hệ hay Phụ hệ không thành vấn đề.
Nhưng nếu nói Gia tộc thì khác đấy. Vấn đề chính ở đây là Gia tộc phụ hệ Tàu và Gia tộc Mẫu hệ VN.
Ở VN những cá nhân có chung sợi dây huyết thống họ Mẹ (như một số dân tộc thiểu số) mới cố kết với nhau về nhiều phương diện ngoài huyết thống như kiểu những cá nhân Tàu chung họ đằng Cha gắn bó với nhau. Sinh hoạt chung theo kiểu nhà dài bên nhà vợ, ở rể 3 năm trước khi ra ở riêng ... là một số dấu hiệu còn sót lại cho đến ngày nay rải rác trên nhiều địa phương của VN, minh chứng cho một sự sinh hoạt tập thể và cố kết cực kỳ chặt chẽ của các Gia tộc thuộc họ mẹ của người Việt cổ. Cho nên nếu nói tới Gia tộc VIệt Nam mà khảo sát các gia tộc Mẫu hệ thì ý kiến tớ có phần khác.
Ở VN sự chuyển hoá từ Mẫu hệ sang Phụ hệ không diễn ra một cách tự nhiên trên cơ sở những phát triển kinh tế - xã hội nội tại mà bị đổi hướng có phần đột ngột. Người Tàu xâm lược Âu Lạc (lúc này cũng chưa phải Tàu khựa chính gốc Hoa Hạ) mang theo chế độ gia đình phụ hệ - gia trưởng khá điển hình đặt lên trên cái XH có cơ tầng địa - văn hoá rất khác mình và lái cái quá trình đang có sự biến chuyển từ Mẫu hệ sang Phụ hệ ấy của VN theo một hướng khác với " thiên hướng " của nó ( theo quan điểm Địa Văn hoá thì gốc địa lý khác nhau thì văn hoá sẽ phát triển theo các hướng khác nhau - hiện tớ vẫn thích quan điểm này hơn cả). Song song với quá trình bị Tàu đồng hoá VH Việt luôn có sự chống đồng hoá dữ dội và không phải là không có những thành công. Mô hình gia tộc Phụ hệ Tàu áp đặt ở VN là một VD, nó không mấy điển hình cho cái gọi là Gia tộc.
Tớ gõ một đoạn viết về Gia tộc Tàu của Lâm Ngữ Đường,một học giả được coi là có phần tiêu biểu của Trung Hoa đương đại. Các bác xem thử cái mà người Tàu gọi là Gia tộc (phụ hệ) tinh thần của cái khái niệm ấy nó có giống với Dòng họ VN (phụ hệ) không nhá:
" Một gia tộc rồi thêm vào đó là bạn bè đã cấu tạo ra một bức thành luỹ tường đồng vách sắt. Bên trong bức tường đó là một thể chế cộng sản tối cao, mọi người trong đó có bổn phận lẫn nhau, đối với bên ngoài họ có thái độ lãnh đạm và đề kháng bằng đường lối tiêu cực. Rồi bởi sự phát triển tự nhiên gia tộc trở nên một thành luỹ, ngoài phạm vi của thành luỹ ấy tất cả mọi vật bất kể cái gì đều có thể tranh cướp mà lấy đều được coi là hợp pháp".
Điều này ở VN ta có xảy ra ở cấp độ làng nhiều hơn cấp độ dòng họ.
" Mỗi gia tộc ở TQ đúng là một tổ chức nhỏ theo kiểu cộng sản, trong đó mọi người đều sử dụng hết khả năng của mình và hưởng thụ những gì mình cần thiết; sự hỗ trợ giữa các phần tử đã phát triển đến mức rất cao, họ đều được cổ lệ bởi ý thức đạo đức và niềm vinh quang cho gia tộc. Có trường hợp một người em đã vượt bể đi xa ngàn dặm để khôi phục danh dự cho anh mình bị phá sản. Một trường hợp khác, một người được coi là tốt, đã đóng góp một số tiền lớn dùng để chi phí cho cả gia đình hay có khi là tất cả số tiền đó giúp một người cháu gọi bằng chú hay bác được đi học. Việc đó được coi là lẽ thường, không có gì đáng kể là công ơn cả ..." .
Ở VN ta cũng có những trường hợp có người đi học ĐH cả họ được mở mặt nhưng thứ nhất là điều đó không có tính phổ quát, thứ hai là cái tinh thần phấn đấu (đi học chẳng hạn) làm vinh danh cho dòng họ là điều vớ vỉn. Có vị gia đình là cùng. Nếu có cái tinh thần "vị gia tộc" ấy thì con em nông thôn đã đi học ĐH nhiều hơn bây giờ nhiều. Không hẳn vì hoàn cảnh, cứ nhìn các em các cháu Nghệ chiếm tỉ lệ rất đông trong các truờng ĐH HN, đs khó khăn quá nên quyết tâm là đỗ hết. Dòng họ chả có cái động lực ghê gớm đối với cá nhân như vậy.
Nói như vậy để thấy rằng cái tính chất gia tộc theo kiểu Tàu đối với dòng họ (phụ hệ) VN nó không điển hình, còn một khoảng cách tương đối xa nữa thì dòng họ phụ hệ VN mới đạt đến trình độ có thể là gia tộc. Tuy nhiên XH bây giờ đang biến chuyển theo những hướng rất khác và có lẽ không còn chỗ cho chủ nghĩa gia tộc phát triển nữa. XH ngày càng cá thể hơn nên dòng họ phụ hệ VN có lẽ mãi mãi vẫn là dòng họ, không nên cố gọi nó là gia tộc. Cho nên trong t/h này tôi phải phân định Gia tộc Phụ hệ của Tàu và Mẫu hệ của VN là vậy.
Tuy vậy, nhìn từ phía mẫu hệ thì lại khác, có nhiều điểm cho thấy dòng họ mẫu hệ của người Việt cổ có thể đạt được đến mức " gia tộc ". Tuy nhiên đây cũng là nhận định chủ quan có phần cảm tính, tôi cũng chưa có dịp tìm kiếm tài liệu thử kiểm chứng nhận định này.
* Kết lại vấn đề dòng họ phụ hệ VN có thể gọi bằng KN Gia tộc hay không, các bác thử hình dung một trường hợp như sau : Việt Nam ta có kiếm đạo không?
Báo cáo là không. Kiếm là loại vũ khí đã cùng chinh chiến với người Việt ta hàng nghìn năm, hiện diện trong đời sống người Việt mười mấy hai mươi thế kỷ. Người Việt đánh kiếm chắc không quá kém, chiêu thức cũng sáng tạo được ít nhiều. Nhưng để gọi nó thành một thứ như Kiếm đạo Nhật Bản chẳng hạn thì Kiếm VN còn lâu mới đạt đến trình độ đấy.
Hôm nọ xem một chương trình về Kiếm đạo Nhật Bản, theo sự thán phục thô thiển của tớ làm kiếm, dùng kiếm, giữ kiếm nó là cả một nghệ thuật (cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng), đạt đến trình độ một nghi lễ với những quy tắc chặt chẽ mang trong nó những ký hiệu văn hoá. Nó gần như một trạng thái tinh thần mang hơi thở tôn giáo mà trong đó thanh kiếm là một khí cụ linh thiêng, người dùng kiếm là một tín đồ, mỗi động tác là một nghi lễ và nơi đấu kiếm là thánh đường của người Nhật Bản. Quan trọng nhất là kiếm đạo đã trở thành một kiểu tính cách, một cách hành xử trong đời sống hàng ngày, mỗi người Nhật đều mang trong mình một tinh thần Samurai - kiếm sĩ. So với Tàu cũng thế, chả bao giờ thấy trong tâm thức những kiệt nhân, tráng sĩ người Việt có tinh thần "lưng kiếm túi thơ" như những hiệp khách Tàu (kiểu Lý Bạch) xa xưa.
Kiếm thuật VN ta có, lich sử gắn bó của nó với người Việt cũng đến nghìn năm, nhưng để đạt đến trình độ Kiếm đạo thì không. Dòng họ VN ta cũng có (tất nhiên), nhưng đạt đến mức gọi là Gia tộc (như xuất xứ của nó) thì ... (?!)
Khóc như thiếu nữ vu quy
Cười như anh khoá hỏng thi về làng ...

Theo tôi nghĩ từ thời nguyên thuỷ trở đi đã có bộ lạc người sinh ra trên đất VN này. Thế rồi cách đây vài ngàn năm có một bộ tộc mạnh nên và xưng Vua mà hôm nay là ngày giổ tổ của dân tộc ta. Họ Hùng có bao đời Vua thì tôi, bạn và cả các nhà nghiên cứu cũng chắc không ai biết. Theo truyền thuyết để lại thì Họ Hùng có 18 đời dựng nên Nhà nuớc Văn Lang, nhưng sao lai trải qua gần 2000 năm, và Lạc Long Quan sóng đến hơn 600 tuổi, gần bằng ông Bành Tổ bên Tàu. Bởi thế cho nên hình như trên các phương tiện thông tin đại chúng bây giờ không nói nước ta có truyền thông 4000 năm dựng nước ( mà thay bằng có mấy ngàn năm dựng nước). Thế rồi, Thục phán An Dương Vương kế tục các Vua Hùng định đo ở Cổ Loa, lập nên Nhà Nước Âu Lạc, sau đó rơi vào tay Triệu Đà ở Nam Hán (179- TrCN). Còn về diện tích đất đai mà Nhà nước Văn Lang-Âu Lạc quản thì tôi không rõ, đến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng (40-Sau CN) thì phạm vi khởi nghĩa lan cả ra phần đất Lưỡng Quảng ngày nay, có pải vì thế mà sau này Càn Long có ý trả Quang Trung phần đất đó. Còn về người Việt cổ mà Người Tàu gọi là Giao Chỉ thì có hai ngón chân cái trỏ vào nhau, một số bà cụ già cũng có hiện tượng này. Trải qua nhiều đời giao lưu và 10 thế kỷ Bắc Thuộc, người Tàu sang với âm mưu đồng hoá ngưòi Việt, nhưng thực sự đã bị người Việt đồng hoá lại. Trong quá trình kéo dài hàng ngàn năm như thế, dĩ nhiên là người Việt ngày nay... các bạn sẽ hiểu. Về Lịch sử thì còn nhiều điều cần xem xét và nghiên cứu, đây chỉ là suy nghĩ và hiểu biết của tôi.
Duong

Theo tôi nghĩ từ thời nguyên thuỷ trở đi đã có bộ lạc người sinh ra trên đất VN này. Thế rồi cách đây vài ngàn năm có một bộ tộc mạnh nên và xưng Vua mà hôm nay là ngày giổ tổ của dân tộc ta. Họ Hùng có bao đời Vua thì tôi, bạn và cả các nhà nghiên cứu cũng chắc không ai biết. Theo truyền thuyết để lại thì Họ Hùng có 18 đời dựng nên Nhà nuớc Văn Lang, nhưng sao lai trải qua gần 2000 năm, và Lạc Long Quan sóng đến hơn 600 tuổi, gần bằng ông Bành Tổ bên Tàu. Bởi thế cho nên hình như trên các phương tiện thông tin đại chúng bây giờ không nói nước ta có truyền thông 4000 năm dựng nước ( mà thay bằng có mấy ngàn năm dựng nước). Thế rồi, Thục phán An Dương Vương kế tục các Vua Hùng định đo ở Cổ Loa, lập nên Nhà Nước Âu Lạc, sau đó rơi vào tay Triệu Đà ở Nam Hán (179- TrCN). Còn về diện tích đất đai mà Nhà nước Văn Lang-Âu Lạc quản thì tôi không rõ, đến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng (40-Sau CN) thì phạm vi khởi nghĩa lan cả ra phần đất Lưỡng Quảng ngày nay, có pải vì thế mà sau này Càn Long có ý trả Quang Trung phần đất đó. Còn về người Việt cổ mà Người Tàu gọi là Giao Chỉ thì có hai ngón chân cái trỏ vào nhau, một số bà cụ già cũng có hiện tượng này. Trải qua nhiều đời giao lưu và 10 thế kỷ Bắc Thuộc, người Tàu sang với âm mưu đồng hoá ngưòi Việt, nhưng thực sự đã bị người Việt đồng hoá lại. Trong quá trình kéo dài hàng ngàn năm như thế, dĩ nhiên là người Việt ngày nay... các bạn sẽ hiểu. Về Lịch sử thì còn nhiều điều cần xem xét và nghiên cứu, đây chỉ là suy nghĩ và hiểu biết của tôi.
Duong

chang hieu gi` ca

chang hieu gi` ca

Tôi nghĩ, Lịch Sử muốn chế biến cũng không phải quá khó. Chỉ cần dạy một thế hệ lịch Sử nhà mình là như thế này. Người trước sẽ dạy người sau giống như vậy.
Chắc chỉ có kết cục là không chế biến được.
Ví dụ như Việt Nam thắng Mỹ thì không thể bịa ngược lại được. Nhưng những cái gì diễn biến trong đó thì nói sao cũng được.

IN METAL WE TRUST

Được sửa chữa bởi - abaddon vào 25/04/2002 20:11

Tôi nghĩ, Lịch Sử muốn chế biến cũng không phải quá khó. Chỉ cần dạy một thế hệ lịch Sử nhà mình là như thế này. Người trước sẽ dạy người sau giống như vậy.
Chắc chỉ có kết cục là không chế biến được.
Ví dụ như Việt Nam thắng Mỹ thì không thể bịa ngược lại được. Nhưng những cái gì diễn biến trong đó thì nói sao cũng được.

IN METAL WE TRUST

Được sửa chữa bởi - abaddon vào 25/04/2002 20:11

MÌNH NGHĨ Rằng lịch sử cần thiết cho mỗi chúng ta ,con người có cả quá khứ lẫn tương lai, có cội nguồn ,mình quan tâm hiểu biết về nó là điều nên làm. Các cậu nghĩ thế nào khi bây giờ người Việt lại rành lịch sử Trung Quốc hơn lịch sử của chính cuốc gia mình. Mình nghĩ rằng việc cho trẻ em học lịch sử từ khi còn nhỏ chẳng có gì là không hay cả nhưng mình nghĩ rằng nên có nhiều cách dậy cho trẻ lịch sử chứ không phải chỉ là những bài dầy đặc chữ ở trên lớp, như vậy rất dễ gây nhàm chán và chóng quên. Thực tế là kiến thức lịch sử của học sinh phổ thông sau khi thi xong một cái là "về mo" luôn , chằng còn lưu lại một chút nào cả Như tớ là một ví dụ đầy sức thuyết phục.

MÌNH NGHĨ Rằng lịch sử cần thiết cho mỗi chúng ta ,con người có cả quá khứ lẫn tương lai, có cội nguồn ,mình quan tâm hiểu biết về nó là điều nên làm. Các cậu nghĩ thế nào khi bây giờ người Việt lại rành lịch sử Trung Quốc hơn lịch sử của chính cuốc gia mình. Mình nghĩ rằng việc cho trẻ em học lịch sử từ khi còn nhỏ chẳng có gì là không hay cả nhưng mình nghĩ rằng nên có nhiều cách dậy cho trẻ lịch sử chứ không phải chỉ là những bài dầy đặc chữ ở trên lớp, như vậy rất dễ gây nhàm chán và chóng quên. Thực tế là kiến thức lịch sử của học sinh phổ thông sau khi thi xong một cái là "về mo" luôn , chằng còn lưu lại một chút nào cả Như tớ là một ví dụ đầy sức thuyết phục.