Liệu có còn một số người đam mê sáng tạo cải lương không?

Với sự lên ngôi của những chương trình hài và gameshow thì cải lương Việt Nam đang bước vào giai đoạn thoái trào. Vậy liệu ngành cai luong xua truoc 1975 còn có những người tâm huyết viết kịch bản hay không?

Cứ mỗi vở tuồng xưa nức tiếng được tái dựng là sân khấu cải lương lại được khán kém chất lượng quan tâm, dù mỗi kịch bản được tái dựng nhiều lần, với hàng ngàn suất diễn nhưng vẫn được công chúng ưng ý. Ngược lại, các kịch bản sáng tác mới thường thành lập có tuổi thọ không cao, điều này khiến các nhà chuyên môn ngoài công chúng suy tư, lo lắng. Không còn ai sáng tác kịch bản cho cải lương chăng? Đó là câu hỏi to vẫn chưa có lời giải.

​

Trong nhiều năm qua, việc sàn diễn cải lương co cụm lại vì thế không tìm được kịch bản cải lương mới để dàn dựng. Khi nguồn kịch bản khan hiếm, các đơn vị nghệ thuật xã hội hóa ngoài đề cập cả quốc doanh đều chọn phương pháp tái dựng kịch bản cũ. Ba đơn vị trực thuộc Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang là đoàn 1, 2 bên cạnh 3 đều tái dựng các vở cũ như: Tình mẫu tử, Máu nhuộm sân chùa, Đêm lạnh chùa hoang, Lan và Điệp, Duyên kiếp… các đơn vị xã hội hóa tuồng cổ thì tái diễn những vở: Lương Sơn Bá - Chúc Anh Đài, Giang sơn mỹ nhân, Xử án Phi Giao, Xử án Bàng Quý Phi… Điều nghịch lý là những kịch bản cũ vẫn bán được vé nhưng sau một vài suất diễn, đành tạm ngưng vì thế lượng khán nhái thưa dần. Toàn bộ khán giả đến xem tuồng xưa vì yêu mến lớp nghệ sĩ xưa, muốn họ diễn lại tuồng xưa. Còn lớp nghệ sĩ trẻ hiện tại khó lòng thay thế được vị trí của những nghệ sĩ xưa đã in sâu trong lòng khán giả mộ điệu.

==>Xem thêm về nghệ sĩ Ngọc Giàu : NSND Ngọc Giàu không bao giờ dứt với sân khấu

Cảnh trong vở Cõi thiêng của tác nhái Vương Huyền Cơ, chuyển thể Hoàng Song Việt, Đăng Minh

Trên thực tế, từ lúc sàn diễn cải lương lâm vào cảnh khó, nguồn kịch bản mới được viết theo đơn đặt hàng của những đơn vị nghệ thuật chủ yếu là để dựng dự thi những hội diễn, liên hoan cần cứ tạo thành vòng luẩn quẩn. Cuộc thi sân khấu cải lương giỏi vừa rồi tại Bạc Liêu, có 2/3 vở diễn là kịch bản của 2 soạn giả Hoàng Song Việt, Đăng Minh, ấy là lời cảnh báo không còn mấy ai mặn mà với công việc sáng tác cho dòng hình nghệ thuật ế ẩm này.

Sau thế hệ soạn giả “vàng”, có người đã qua đời, có người tuổi già sức yếu đã buông bút như: Hà Triều, Hoa Phượng, Mộc Linh, Viễn Châu, Nhị Kiều, Điêu Huyền, Hoàng Khâm, Trần Hà, Đào Việt Anh… lớp kế cận, sau thế hệ Hoàng Song Việt, Đăng Minh, Hà Nam Quang, Viễn Hùng, Hùng Dũng, Lam Tuyền… có Tô Thiên Kiều, Lâm Viên, Võ Tử Uyên, Lâm Hữu Tặng… nhưng tác phẩm của họ được viết cũng chỉ ngừng ở những cuộc thi, liên hoan.

Có thể kể, nhiều năm nay, các chương trình truyền hình nhộn nhịp về nghệ thuật cải lương góp phần khiến cho khán nhái phần nào nhớ đến nghệ thuật cải lương. Nhìn lại một số tiết mục truyền hình trong những chương trình “Chuông vàng vọng cổ”, “Hạt ngọc mùa vàng”... Sẽ xuất hiện rõ sự bế tắc, luẩn quẩn trong khâu tìm kiếm trích đoạn vở diễn dự thi. Những vở cũ đã được hầu hết thí sinh thi đi thi lại, nội dung nhàm chán, chỉ làm cho nghèo nàn thêm bộ môn này trong mắt khán thính nhái.

==>Xem thêm về nghệ sĩ Minh Vương: Ông hoàng đa tình làng cải lương

Sàn diễn cải lương TP HCM năm qua chỉ có 3 vở mới: Cõi thiêng, Chiến binh, Trung thần. Năm 2016, chưa có vở mới nào thành lập. Đầy đủ các vở mới này chỉ diễn được vài suất sau cuộc thi sân khấu cải lương chuyên nghiệp toàn quốc tại Bạc Liêu rồi chứa kho. &Ldquo;Chính sự thờ ơ, quên mất đội ngũ sáng tác sân khấu cải lương dẫn đến hệ lụy như ngày nay” - soạn nhái Đăng Minh lý giải.

NSND - nhạc sĩ Thanh Hải cho rằng tác giả buộc phải ngấm được dòng âm nhạc cải lương vào máu. &Ldquo;Chính vì như thế hiểu biết hời hợt cần không ít người sáng tác kịch bản cải lương xem nhẹ tính đặc biệt của nó, biến tướng “lai căng” gây ảnh hưởng xấu đến chất lượng vở diễn” - NSND - nhạc sĩ Thanh Hải kể.

Theo NSƯT Kim Tử Long: “Tác giả viết cải lương nên có năng khiếu, có vốn văn học bên cạnh am hiểu về dòng cổ nhạc. Hiện nay nhiều kịch bản cải lương bị lai kiểu “kịch đề cập đâm bài ca” không thể hay được”.

Theo soạn nhái Hoàng Song Việt, âm nhạc trong kịch bản cải lương là khía cạnh hấp dẫn nhất, “Môi trường sáng tạo đấy ví như được soạn giả chú trọng sẽ giúp người nghệ sĩ thi thố tài năng ca, diễn của mình còn khán kém chất lượng được dịp thưởng thức các lớp ca diễn độc đáo, vì vậy tác giả cải lương phải viết bài ca, mua bài bản sao cho yêu thích với câu chuyện, thuần chất” - soạn kém chất lượng Hoàng Song Việt phân tích.

Thực tế đã có một khoảng cách siêu xa giữa các tác kém chất lượng trẻ với lớp tác kém chất lượng sáng tác cải lương đi trước. Chiến lược đào tạo phải tính khả thi chứ không thể hô hào chung chung như lâu nay. Nhiều ý kiến cho rằng thay vì thế dồn ngân sách cho những cuộc thi chỉ đến để tranh giành huy chương, nhà nước buộc phải tổ chức những lớp đào tạo đội ngũ trong ấy có sáng tác kịch bản cho bộ môn này. Đây thực sự là điều mà các thế hệ nghệ sĩ cải lương hiện tại mong muốn.