Lượm lặt từ điển Anh-Việt.

...

Multiplicity photographs





...

...

Hình ảnh minh họa 2 khái niệm trái ngược:



...

Gilles Deleuze và Félix Guattari.


Ảnh Đa Cách.


(các ảnh đều từ nét).

Phan Biên dịch từ một bài viết của Dan Clinton, ĐH Chicago:
http://csmt.uchicago.edu/annotations/deleuzerhizome.htm

​

Deleuze, Gilles và Felix Guattari, "Thân Rễ", trong Một Nghìn Cao Nguyên, chú giải của Dan Clinton (Các Lí Thuyết về Truyền Thông, mùa đông 2003).

Được bố trí như lời giới thiệu phần thứ hai của cuốn Chủ Nghĩa Tư Bản và Bệnh Tâm Thần Phân Liệt, Thân Rể chủ yếu xây dựng một mô hình (một bản đồ mới) nhằm hiểu rõ kết cấu và tiếp thu về một cuốn sách. Như Deleuze viết, “sách không phải là hình ảnh thế giới. Nó thiết lập một thân rễ với thế giới, có một cuộc tiến hóa song song giữa sách và thế giới” (11). Mô hình này, được dựng lên một cách ẩn dụ xung quanh thế luận (rhizomorphism), nó cũng tự mở rộng trong phạm vi văn bản để nghiên cứu về ngôn ngữ học và chính trị.

Thế thì thân rễ là gì? Trong ngôn ngữ văn bản thì: “Thân rễ là một cuống thực vật ngầm, tuyệt đối khác với rễ và mầm rễ. Củ và thân củ đều là thân rễ” (7). Như khoai tây, hoặc bất cứ cấu trúc nào mà trong đó mỗi điểm được kết nối một cách tất yếu với những điểm khác, không có vị trí nào có thể trở thành điểm đầu hay điểm cuối, mặc dù toàn bộ cấu trúc là đa dạng, khác thể, không đồng nhất. Deleuze gán cho thân rễ tính “đa cách”, hơn là “đa nhánh”, nó giành lấy tính chất này từ bất cứ mối liên hệ nào với “Chính Thể” (8). Thân rễ cũng như thế, nó chống lại các cấu trúc thống trị, như ý niệm về “tiếng mẹ đẻ” trong ngôn ngữ học, mặc dù nó thừa nhận chu trình đang diễn ra về những gì Deleuze xem là những khoảnh khắc “tháo dỡ”(deterritorializing) và “tái lập”(reterritorializing).

Khi khoai tây là người hùng của câu chuyện này thì thân cây trở thành kẻ côn đồ. “Hình thân cây” là một từ tục. “Chúng ta chán ngán những thân cây”, Deleuze viết, “chúng ta nên chấm dứt tin tưởng vào những thân cây, rễ, và mầm rễ. Chúng làm chúng ta khổ sở quá nhiều” (15). Các thân cây là phả hệ, khi mà bằng sự tương phản “thân rễ lại chống lại phả hệ” (21). Thân cây tiến đến biểu tượng hóa sự khác biệt giữa chủ thể và khách thể, giữa kí hiệu và được kí hiệu, hoàn thiện toàn bộ logic nhị nguyên qua việc phân nhánh những nguyên mẫu, qua những định nghĩa về tập hợp lối mòn giữa rễ và nhánh.

Theo đúng nghĩa, “Thân Rễ” nhanh chóng tìm cách làm lu mờ mọi dấu tích sau cùng của chủ nghĩa Hegel, đặc biệt là đối tượng của sách: “Không còn là là sự phân ba giữa phạm vi hiện thực (thế giới), phạm vi biểu đạt (sách) và phạm vi chủ quan (tác giả). Đúng hơn, một tập hợp thiết lập các mối kiên kết giữa đa cách nhất định được rút ra từ mỗi loại này, vì thế, sách không có hồi kế cũng như thế giới không là đối tượng của nó, và một hay nhiều tác giả cũng không là chủ thể của nó”. Tương tự, tiểu luận này khước từ tư tưởng bản thể, thừa nhận tình trạng trung gian, logic về kết hợp, mà chúng có thể lí giải xu hướng trong văn xuôi đang nhắm tới việc dùng phép lặp liên từ.

Vì văn bản nhan đề là Thân Rễ không có nghĩa là lời tuyên bố của chủ đề (vì tiểu luận này từ chối đối tượng và cái-được-kí-hiệu), đúng hơn, đó là lời tuyên bố về tính đồng nhất.

Văn xuôi dày đặc và có tính phân liệt. Tiểu luận này không đặt nặng lí luận, mà ở công phu đầy đam mê về một ẩn dụ, một mạng lưới những khái niệm nối liền nhau, sự phát triển vốn từ vựng mới mà không có điểm dừng để giải thích hay quá nhiều là một định nghĩa đơn giản. Ẩn dụ Deleuze thậm chí áp dụng vào chính văn bản và tồn tại trong đó. Văn bản phớt lờ hành động mô tả tĩnh: một đạo luật sắp ban hành. Hoặc, bằng nét khác biệt riêng của tiểu luận này, Thân Rễ là một sự sắp đặt hơn là một đồ hình. Deleuze viết, “điều phân biệt bản đồ với đồ hình là nó hoàn toàn hướng đến một cuộc thử nghiệm tiếp xúc với điều thực. Bản đồ không tái tạo vô thức tiếp cận với chính nó; nó xây dựng vô thức” (12).


Ảnh minh họa từ nét.

Hôm qua mạng mẽo thế nào mà mình post toàn ra bài của người khác...

Phan Biên dịch từ:
http://ensemble.va.com.au/enslogic/text/smn_lct08.htm

Deleuze và Guattari – Khái Niệm Thân Rễ.

Khái niệm thân rễ được Deleuze va Guattari phát triển trong cuốn Một Nghìn Cao Nguyên hết sức thích hợp với một thảo luận về việc thay đổi hình thể của các yếu tố truyền thông; một sự đúc kết các hệ thống ngôn ngữ học. Các tác giả thuật lại định nghĩa này:

Chúng ta hãy tóm tắt các đặc tính chính của một thân rễ: không giống như các thân cây hay rễ của chúng, thân rễ kết nối bất cứ điểm này với bất cứ điểm kia, và những đặc điểm của nó không nhất thiết phải kết nối với những đặc điểm của cùng một bản chất; nó phát huy chính những chế độ khác nhau của các dấu hiệu, thậm chí các tình trạng phi dấu hiệu. Thân rễ không thể rút gọn về Đơn hay Đa. Nó không phải là Một trở thành Hai hoặc trực tiếp thành ba, tư, năm v.v. Nó không phải là Đa xuất phát từ Đơn, hoặc thêm vào từ đơn (n+1). Nó không bao gồm các đơn vị, mà là các chiều kích, hay đúng hơn là các hướng vận động. Nó không có khởi đầu và kết thúc mà luôn ở giữa, từ điểm giữa này nó phát triển và tràn ra khỏi điểm đó. Nó kiến tạo những đa cách tuyến với n chiều kích và không có chủ thể lẫn khách thể, có thể trải rộng trên một mặt phẳng nhất quán, và từ đó Đơn luôn bị trừ (n-1). Khi một đa cách loại này thay đổi chiều kích, nó tất yếu thay đổi về bản chất, và có thể trải qua sự biến dạng. Không giống như những cấu trúc được xác định bởi tập hợp các điểm và vị trí, thân rễ chỉ được tạo bằng những tuyến. Những tuyến phân khúc và phân tầng là những chiều kích của nó, thăng tuyến hoặc sự tháo dỡ là chiều kích cực đại mà sau nó tính đa cách trải qua sự biến dạng, thay đổi về bản chất. Không nên nhầm lẫn những tuyến hay dây chằng này với cây gia phả mà đơn thuần chỉ là dòng giống được định vị giữa các điểm và vị trí…Không giống như nghệ thuật đồ họa, vẽ hoặc nhiếp ảnh, không giống như đồ hình, thân rễ phù hợp với một tấm bản đồ mà nó phải được trình bày, xây dựng, một bản đồ luôn có thể tháo, nối, đảo ngược, sữa chữa, có nhiều lối vào ra cùng những thăng tuyến riêng (xem Deleuze va Guattari 1987, tr.21).

Thi Pháp Tái Tổ Hợp cố gắng thám sát ý niệm về thân rễ qua ràng buộc mang tính hoat động kĩ thuật với những yếu tố truyền thông, cũng như qua văn bản (như trang này). Cơ giới học kĩ-thi ca (techno-poetic mechanism) thể hiện nhiều tiêu chuẩn mà Deleuze và Guattari đã mô tả ở trên. Cơ giới học kĩ-thi ca cho phép kết nối “bất cứ điểm nào với bất cứ điểm khác” qua quá trình lèo lái và xây dựng. Nó cố gắng thám sát các “tình trạng của nghĩa” khi “nó phát huy chính những thể chế khác nhau của các dấu hiệu, thậm chí tính trạng phi dấu hiệu” qua môi trường hoạt động này. Bản chất không khép kín của hệ thống có nghĩa là nó không thể rút gọn thành “Đơn hay Đa”. Tầm quan trọng của nó không nằm trong các đơn vị riêng, mà đúng hơn, ở “những hướng vận động” và hình thể mà nó tạo nên những chuỗi lí giải nổi bật. Nó cố hữu trong một không gian nổi trội nhằm “thay đổi bản chất”. Nó là một cỗ máy với mục đích hợp nhất việc “tháo dỡ” thành quá trình trải nghiệm. Nó là “một bản đồ có thể tách, nối, đảo ngược, sữa chữa, có nhiều lối ra vào cùng những thăng tuyến riêng”. Đúng như Baudrillard tuyên bố trong cuốn Mô Phỏng và Giả Tạo, nó là “dự án điên của người lập bản đồ về một tỉ lệ lí tưởng tương đương giữa bản đồ và vùng lãnh thổ”, (Baudrillard, 1994, p.2) cùng mọi chú ý của tôi với tư cách một “người lập bản đồ” xuyên ngành (transdisciplinary).

Ở đây chúng ta phải hỏi làm thế nào một trạng thái như thế lại khác với Thân Rễ của Deleuze và Guattari. Nếu chúng ta nói rằng một trạng thái như thế là một sự biểu thị - thì về bản chất, chúng ta đang tuyên bố rằng mọi trạng thái sinh ra qua việc kết hợp hình ảnh, âm thanh và văn bản đều là sự biểu thị, và đây không phải là trường hợp đang đề cập. Người sử dụng một hệ thống như thế vừa rút ra những nghĩa riêng dựa trên những kếp hợp thoáng qua, cũng như nghĩa tích lũy theo thời gian có liên quan đến những yếu tố cận kề ngẫu nhiên. Tôi gọi điều này là “các trạng thái nghĩa” vì những thời điểm mà những yếu tố truyền thông có thể đảm nhận việc kết hợp để tạo nghĩa, cho dù sự trừu tượng gợi ý về một ý nghĩa được cảm nhận (xem Gendlin về Ý Nghĩa Được Cảm Nhận). Vì thế, lưu thông qua lại từ biểu thị đến biểu thị, đến những tích lũy tạo tác của trí nhớ được lượm lặt trong suốt quá trình tham gia khắp phạm vi này. Điều gì không minh bạch nhất thời, có thể tạo ý nghĩa hoàn hảo sau đó – hoặc điều tầm phào hoàn hảo, ở nơi mà nó cũng được hiểu là thích đáng với việc xây dựng văn cảnh khi được thám sát theo một kiểu cách sắc sảo.

...

Tớ đang dịch một bài khá dài...

Tôi có đưa ra một số ý tưởng trước khi tôi đọc về Deleuze và Guattari về Thân Rễ, sau đó là Thế Học của Dave Cormier và Cơ Cấu Môi Trường của Dave Snowden. Những ý tưởng của tôi khá gần với những ý tưởng của các ông trên, có thể nói là ngẫu nhiên vì tôi cũng đang tìm hiểu về Hậu Cấu Trúc và Hậu Hiện Đại (và cả Hậu ...Nho Giáo nữa[]). Đó là:

- Đa xu hướng - Phát triển là sự thống nhất ngẫu nhiên trong một xã hội đa xu hướng.

- Giáo dục cần đào tạo con người thành những "đơn vị tích hợp tri thức" và các "giá trị xã hội".

- Tiên đề về tri thức: Tri thức không mấy khác biệt và bất khả dụng, nó phụ thuộc vào khả năng tích hợp của người sử dụng.

Tôi tìm được một khái niệm khá thú vị, khái niệm Transdisciplinary: xuyên ngành. Khái niệm này hẳn cũng thuộc về Văn Học Số.

Mai chủ nhật cũng phải đi cày, tạm lượm lặt vài tri thức cho dòng topic được liên tục:

The Norns: Ba Nữ Thần Định Mệnh của người Bắc Âu.


The Fates: Ba Nữ Thần Định Mệnh của người Hy Lạp.


Xem thiên tài Glenn Gould đang làm một bản nhạc "sinh sôi nảy nở".
[YOUTUBE]qB76jxBq_gQ[/YOUTUBE]


...

Tớ vấp phải một từ, cũng như "rhizome", từ này dẫn đến một lĩnh vực cũng khá rộng:

signifying

Tác phẩm liên quan là:

The Signifying Monkey: A Theory of African-American Literary Criticism của Henry Louis Gates Jr, xuất bản lần đầu năm 1988. Tớ chưa đọc tác phẩm này, nhưng qua một số nguồn tham khảo, tớ sẽ chọn từ : Trò Khỉ Gió cho từ "signifying monkey":

Trò Khỉ Gió: Một Lí Thuyết Phê Bình Văn Học Phi-Mỹ.

Nhóm Mở Miệng sử dụng phương thức giễu nhại (parody) và cắt-ghép (cut-up) cũng rất gần với Trò Khỉ Gió [].

Và:

asignifying

Với "a" đóng vai trò tiền tố, nghĩa là không: Vô Nghĩa, Bâng Quơ, Nhảm

...