"Mà em người đời thường/ Biết là anh có ở"

"Mà em người đời thường/ Biết là anh có ở"

Mình rất thích bài "Anh" của Xuân Quỳnh. Đây là một bài rất hay - chắc mọi người đều đồng ý về điều này. Nhưng riêng có câu cuối thì mình rất thắc mắc, vì sao lại nói "Biết là anh có ở"?
Cũng hiểu đại ý của tác giả, rằng "anh" không chỉ có xa cách, lo lắng với những điều cao xa, rằng "anh" vẫn dành cho em một vị trí riêng nào đó v.v...
Nhưng dù sao, mình vẫn thắc mắc, thật sự thắc mắc cái từ "có ở" ấy nghĩa là gì. Vì vậy mình xin nêu thắc mắc ra đây, mong được chia sẻ và hết sức hi vọng sẽ tìm được lời giải đáp từ sự giúp đỡ của các bạn .

- Anh -

Xuân Quy?nh

Cây bút gẫy trong tay
Cặn mực khô đáy lọ?
ánh điện tắt trong phòng
Anh về từ đường phố
Anh về từ trận gió
Anh về từ cơn mưa
Từ những ngày đã qua
Từ những ngày chưa tới
Từ lòng em nhức nhối...

Thôi đừng buồn nữa anh
Tấm rèm cửa màu xanh
Trang thơ còn viết dở
Tách nước nóng trên bàn
Và lòng em thương nhớ...

ở ngoài kia trời gió
ở ngoài kia trời mưa
Cây bàng đêm ngẩn ngơ
Nước qua đường chảy xiết
Tóc anh thì ướt đẫm
Lòng anh thì cô đơn
Anh cần chi nơi em
Sao mà anh chẳng nói

Anh, con đường xa ngái
Anh, bức vẽ không màu
Anh, nghìn nỗi lo âu
Anh, dòng thơ nổi gió...
Mà em người đời thường
Biết là anh có ở !

Ý là có ở trong "ở lại" "dừng lại" ví như muốn là bến đỗ của "anh" kia.

nói rất hay ! cho 1 điểm đậu thẳng

Bạn phân tích đúng là rất hay! Mình xin vote * cho bài này của bạn.
Nhưng mình vẫn băn khoăn là: tại sao XQ ko dùng từ khác, hoặc cách thể hiện khác? Đâu phải vì thi sĩ kém tài đâu. Nếu muốn thể hiện ý thơ như bạn cảm nhận, sao thi sĩ ko nói luôn "mà em người đời thường...", rồi dùng một hình ảnh nào đó, ví mình như bến đậu của "anh" trước câu "có ở" đấy? (điều đó, theo mình ko hề khó đối với một nhà thơ bình thường chứ ko nói là người tài năng như XQ).
Cũng không thể lý giải là XQ muốn nói tắt. Đối với mình, điều đó ko thoả đáng.
Căn cứ vào phong cách thơ của XQ, mình có thể khẳng định nữ thi sĩ hầu như không bao giờ dùng những cách diễn đạt khó hiểu, ít khi dùng cách thể hiện vắn tắt, tối nghĩa. Ngay cả các hình ảnh ví von - tuy đầy ẩn ý - nhưng bao giờ cũng thể hiện rất tự nhiên, khiến người ta có thể cảm nhận được tương đối sâu sắc và ko có sự gượng ép.
Mình không định chê XQ, nhưng giả sử, làm một phép so sánh, nếu như một nhà thơ chưa có tên tuổi, hoặc như bạn, như tôi chẳng hạn, viết một bài thơ và có câu kết như thế, liệu lời bình dành cho chúng ta sẽ là gì nhỉ? Và cái từ "có ở" đó liệu có dễ dàng được chấp nhận ko, kể cả nếu chúng ta giải thích rằng: "ý tôi là như thế" (như bạn phidieulan nói ấy)?
Đấy là một số suy nghĩ bên lề thôi. Chứ còn mình thấy cách giải thích của bạn rất hay và khó có cách nào hợp lys hơn (trừ viêc lý giải rằng thi sĩ bí từ hoặc mạch làm thơ bị hết mất vào đúng lúc đó - mình xin được nói nhỏ thôi kẻo bị ném đá ).
Tks bạn rất nhiều, đã giúp mình hiểu bài thơ hơn, vì mình thực lòng yêu bài thơ ấy!

Mà em người đời thường
Biết là anh có ở
Thơ 5 chữ là như vậy,thỉnh thoảng có chỗ hơi ẩn ý một chút.Hai câu này theo mình có nghĩa là "Em là người phụ nữ bình thường,không biết trong lòng anh có em không" hay nói cách khác là "Anh có thương và muốn ở bên em không"
Một nữ thi sĩ thì cũng có những cảm xúc tình cảm giống như những phụ nữ khác thôi,điều khác là cô ấy biết cách biểu hiện những cảm xúc đó qua thơ

Tiếp bài thơ Xuân Quỳnh bởi Tâm Bão nhé!
"Biết là anh có ở"
Em hỏi thế làm gì
Anh cũng một con người
em nói anh âu lo
nói thơ anh nổi gió
thì đã là gì to
mà em hỏi câu ấy
anh cứ đi mình vậy
không phải bởi chê em
mà chỉ bởi chê mình
ừ anh giầu âu lo
và gió toàn vu vơ
em hoang sơ trong trắng
em thơ ngây tâm hồn
em hãy giữ nụ hôn
để trao cho người khác
anh chê mình phận bạc
dưới cả mức bình thường
em liệu có mãi yêu!
thương phút giây nông nổi
anh chỉ vì em thôi!
Tác giả Phan Đức Dũng
Bút danh Tâm Bão!

Xuân Quỳnh là một người phụ nữ giản dị, bình dân. Thơ XQ cũng nhẹ nhàng bình dân như nếp sống của cô ấy. Từ này là từ rất dễ hiểu. Không biết nhà nào đã nghe bài dân ca có câu: NGười ơi, người ở đừng về chưa nhỉ?
Tôi cho rằng từ ngữ bình dân thì ko phải tranh cãi vì nó vốn xác thực và rất đẹp.

Bạn thân mến. Tôi ko bàn đến chuyện XQ là một người thế nào vội. Tôi cũng ko phản đối chuyện thơ XQ "nhẹ nhàng bình dân" hay ko vội.
Tôi cũng ko phản đối rằng "từ này là từ rất dễ hiểu".
Phải thừa nhận rằng câu "Người ơi, người ở đừng về" rất hay, rất dễ hiểu. Ai cũng hiểu rằng đây là lời mời, lời níu giữ hết sức tha thiết, chan chứa tình cảm, mà đầy tinh tế của liền chị đối với liền anh Quan họ. Người ta hiểu rõ được từ "ở" và bối cảnh ở đây vì nó có từ "đừng về" ở sau và cả một bài hát phía sau câu này làm nổi rõ ý cho nó. Trong khi từ "có ở" trong bài Anh xuất hiện ở cuối bài và ko có một từ ngữ, hay một "cảnh nền" nào để "bổ trợ", làm rõ ý cho từ "có ở" đó.
Thơ ca mà dễ hiểu quá thì ko mang chất thơ. Thơ có nhiều phong cách, nhiều thể loại. Trong sáng, bay bổng, bình dân, giản dị...
Nói về bình dân, giản dị thì Nguyễn Bính là nhà thơ điển hình. Tôi cũng rất thích những phong cách thơ như thế. Ông được nâng lên thành hàng những nhà thơ lớn, bởi vì thơ ông không chỉ bình dân, mang cái hồn quê, tình quê, mà còn vì những cái rất dung dị, đời thường. Hồn quê, tình quê ấy của ông được thể hiện bằng ngôn ngữ "bình dân" nhưng lại vô cùng tài tình, tinh tế. Ngôn ngữ giản dị, tường minh, nhưng lại đa nghĩa, nhiều tầng lớp, sắc thái ẩn dụ. Đó mới là cái giỏi.
Còn nếu như dùng từ ngữ bình dân nhưng lại chưa đạt, thoát ý thì cũng không ai phê bình gì. Có điều ko nên ca ngợi nó quá, nếu như bản thân nó chưa được như vậy.
Có thể Tâm Bão hiểu được XQ, bạn hiểu được XQ, một số người hiểu được XQ. Nhưng tôi thì chỉ hiểu mang máng XQ ở cái từ ấy. Mà "bình dân", theo thiển ý của tôi và một số nhà ngôn ngữ thì là "giản dị, gần gũi với quần chúng". Ít ra nghĩa của nó phải dễ hiểu, trong sáng, có tính phổ biến (đang nói về ngôn từ đấy nhé, chưa bàn đến ý thơ).
Tôi cho rằng, trong đời thường, "quần chúng" nếu nói "Mà em người đời thường/ Biết là anh có ở" thì sẽ khá là khó hiểu, cũng phải giải thích một lúc để người ta hiểu ý mình, chưa nói là câu này chắc cũng hiếm khi được sử dụng.
Tóm lại, ý tôi là: XQ có thể dùng từ "có ở". Các bạn có thể nói từ ấy "bình dân" theo cách hiểu của bạn - tôi ko phản đối. Nhưng tôi chỉ cho rằng: cách dùng từ này chưa đạt, hơi khó hiểu, chứ ko phải "rất dễ hiểu" như các bạn nói, dù tôi rất yêu thơ XQ, ngưỡng mộ XQ...

Tôi ko ca ngợi, mà chỉ thấy từ "ở" hợp lý và giản dị. Bạn lắm lời quá.

Hì hì!
Còn tôi thì cứ sợ bạn nghĩ tôi chê Xuân Quỳnh.
Tôi chỉ cố chứng minh là tôi đã không thật hiểu từ ấy thôi.