Mạn đàm về lý lịch của cái lý lịch

Mạn đàm về lý lịch của cái lý lịch

Trong tuần qua có một sự kiện là Mọt Sách già tôi cảm thấy rất buồn. Không phải là chuyện tôi bị các mods treo giò vô lý sau khi mới cởi trói, mà là câu chuyện về một giảng viên trẻ chỉ vì lý lịch ''không trong sạch'' (bố có ý định vượt biên không thành - lúc đó giảng viên này còn là một cậu bé) mà nhà chức trách địa phương không chứng nhận cho dẫn đến lỡ chuyến đi du học và biết đâu sẽ lỡ cả cơ hội tiến thân trong đời:

http://www.ttvnol.com/ThaoLuan/362044.ttvn

Sự việc diễn ra là một sự kiện đơn lẻ. Tất nhiên ai mà trả tiếc cho giảng viên trẻ này. Khi đọc tin này cho những người bạn của Mọt, họ thường có câu trả lời thế này:"Cậu nói đùa à, thời này ai để ý đến lý lịch!!!", "Cái bọn chính quyền xã quan liêu!!", "Sao không đấm mõm chúng nó???",...."Cậu này không may " (???).
Ôi vẫn biết là đó là một chuyện thường ngày, vẫn biết là một ngày trên cái đất nước 80 triệu dân của tôi làm sao mà không có chuyện. Nhưng mà ở đây đối với tôi, nó như nhắc tôi rằng:"Các ''tàn dư'' của xã hội cũ chưa hết!!!". Nó giống như cái Topic mà Mọt tôi đã post trước đây về việc người ta cấm bài hát vì "chưa rõ ý thức chính trị của tác giả!!!". Vâng nghe cứ như là chuyện đùa, nhưng đó là sự thật!!! Mặc dù quyết định ra từ năm 1991 và đến nay mọi người đã quên hết (và vi phạm thường xuyên), nhưng đã có ai nói là bỏ đâu??? và vì vậy nó vẫn là những ''quả mìn'' còn sót lại của thời trước mà anh nào không may vướng phải thì....
Vâng ở đây tôi muốn nói đến một quả mìn như vậy, chế độ lý lịch??? nó là cái gì??? từ đâu ra??? và sẽ ra sao sau này???

Lý lịch theo tôi hiểu là một văn bản tròn hay méo để ghi lại thành phần xuất thân (cả ba đời nhà anh hoặc hơn thế nữa), quá trình công tác của một con người. Ở trên đời anh có thể chọn, có thể quyết định nhiều thứ như chọn cái xe, quyết định mua cái nhà, chọn cô vợ (hay người yêu), nhưng nào ai chọn được bố mẹ, anh, em??? và vì vậy nào có ai chọn hay quyết định được lý lịch của mình??? (trừ cái bọn làm giả lý lịch, "Cai đồn điền khét tiếng, mà lại đi khai là thành phần công nhân!!!").
Lý lịch có từ bao giờ??? - Vâng có lẽ nó có từ thời xã hội VN ta có phân chia giai cấp. Chẳng phải xưa các cụ đã phân ra rõ dưới Vua là có "Sỹ, Nông, Công, Thương". Chẳng phải các cụ cũng dựa vào lý lịch để quyết nhiều chuyện đó sao??? ví dụ:"Con vua thì lại làm vua...", "Môn dăng hộ đối","Lấy vợ kén tông, lấy chồng kén giống!!!". Nếu họ nhà nào chẳng may có kẻ phản loạn chống vua, chẳng phải cả tam họ hay cửu họ nhà anh ta bị chém (thế chẳng phải là chết oan vì lý lịch hay sao???). Nhưng cũng phải nói đó là trong thời bình, còn trong thời loạn thì "anh hùng bất kể xuất thân" ???(tức là không dựa vào lý lịch). Như anh nông dân ngồi đan thúng Phạm Ngũ Lão do tài năng mà bỗng chốc thành tướng, thành con rể yêu của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn!!!.
Đến thế kỹ 20 này, việc phân chia giai cấp trong xã hội còn được mang thêm một ý nghĩa nữa. Đó là để xác định đối tượng cho cuộc đấu tranh giai cấp. Vâng chẳng phải vĩ nhân nào đó đã nói:"Đấu tranh giai cấp là động lực cho sự phát triển XH" hay sao????.
Từ những năm 1930 đã là:"Trí, phú, địa, hào đào tận gốc trốc tận rễ!!!" (nếu có chẳng may trong lý lịch bản thân mà lại ghi là Tôi là cái rễ nhỏ của một trong những thành phần trên thì...."). CM tháng 8 thành công, Hồ chủ tich chủ trương dùng người không phụ thuộc vào lý lịch. Trả thế mà ngay cả những trí thức ăn cơm ''đế quốc'' (như nhà bác học Trần Đại Nghĩa) cứ kìn kìn về nước giúp chính phủ ********* đấu tranh giành độc lập cho dân tộc!!! quả là quyết địng anh minh của HCT và cũng bớt được cái khoản khai lý lịch cho bao nhiêu người (không biết các bạn thế nào chứ Mọt tôi thì vô cùng ngại khai lý lịch 3 đời - Lý lịch của tôi thì đẹp tuyệt vời (thật đấy) nhưng đơn giản là..ngại!!!).
Cuộc kháng chiến thành công thì sau đó là cuộc cải cách ruộng đất. Về mặt vật lý nó là một cuộc phân chia lại đất đai cho công bằng hơn. Nhưng về mặt chính trị nó là cuộc đấu tranh giai cấp, đấu tranh vì cái ...lý lịch. Cứ đọc mấy tác phẩm như "Sắp cưới" (của Vũ Bão), "Những Thiên Đường Mù" (của Dương Thu Hương), hay như bài thơ "Em bé lên sáu" (của Hoàng Cầm)... thì mới hiểu tại sao nhiều người lúc đó họ phải đấu tranh quyết liệt để bét ra cũng phải giành cho được hai chữ "Trung Nông" trong quyển lý lịch của con cháu mình.
Quả là những người nhìn xa trông rộng, bởi ngay sau đó trên miền bắc XHCN, người ta đưa ra chính sách ''xét lý lịch để vào đại học''. Nghĩa là vào đại học không phải qua thi cử mà chỉ qua xét lý lịch. Mục đích??? - Đào tạo một tầng lớp trí thức mới tầng lớp ''trí thức Công-Nông'' với lý lịch xuất thân từ các giai cấp cơ bản của CM. Nếu mà trong lý lịch của anh có dính gì đến địa chủ thì ...đừng có hòng nhé (hoặc chí ít thì đừng có mơ vào "Nhất Y, Nhì Dược, tạm được Bách Khoa,..."). Đối với những người có lý lịch tốt, nhưng kiến thức có kém một chút thì cũng không sao bởi cái này sửa chữa dễ: ví dụ như cho học bổ túc công nông, dự bị đại học,... MỘT năm BA lớp, còn nếu cái lý lịch của anh mà đã hỏng rồi thì chữa thế nào đây??? (chắc phải chờ có cái may thời gian để quay lại để đầu thai vào nhà khác???). Thậm chí nhiều trường hợp ''trí thức công nông tương lai'' ra nước ngoài học chỉ với cái bằng tốt nghiệp bổ túc lớp ..7!!!!. Về ích lợi của tầng lớp ''trí thức công nông'' đi học bằng lý lịch này thì có lẽ đến nay chúng ta vẫn còn được cảm nhận hàng ngày!!!.
Nhưng cũng thật may sau một thời gian, GS Tạ Quang Bửu một người trí thức ngoài Đ được đưa lên làm bộ trưởng bộ Đại học và TH chuyên nghiệp (Mọt tôi xin nghiên mình trước vong linh của GS, người trí thức mẫu mực mà Mọt tôi vô cùng kính trọng!!!!). Việc làm đầu tiên của GS Bửu là khôi phục lại chế độ thi vào đại học, bất kể là con quan hay con dân, bất kể lý lịch đen hay đỏ, cứ có tài, điểm cao là đi Tây là vào đại học. Cho dù lúc đó ông gặp phải muôn ngàn ngăn trở vì họ nói ông "khôi phục lại kiểu thi cử thời phong kiến" rồi thì "Đâm một nhát dao vào lưng giai cấp công nông(???)". Nhưng ông vẫn quyết tâm làm. Mọt tôi còn nhớ một câu chuyện cảm động thế này: khi GS Bửu mất, trên một chuyến tàu tình cờ tôi hỏi một bác Thanh hoá ngồi cùng khoang trên đường ra Hà Nội:"Bác ra Hà Nội làm gì?" - "Tôi ra Hà Nội viếng tang ông Bửu cậu ạ". Tôi lại hỏi:"Bác là ngưòi nhà của GS Bửu à???" - "Không chẳng thân, chẳng quen gì, nhưng nếu không có việc khôi phục lại chuyện thi cử của ông Bửu thì thằng con tôi với cái lý lịch đen xì như thế (mà nó chẳng có lỗi gì hay có thể thay đổi được) làm sao có thể đi tây??? Làm sao mà nhà nước ta có một ông Tiến Sỹ toán ngày hôm nay là nó!!!". Ôi thế mới biết chẳng trách đâu đó người ta nói "Giáo dục ĐH của ta bắt đầu xuống dốc kể từ khi GS Bửu thôi chức bộ trưởng!!!".
Vâng đó là giông dài cái chuyện đời xưa các bác ạ. Đời này thì...động tý lại phải lý lịch, nào thì cứ ba đời mà khai:"Trước CM làm gì, Trong Kháng chiến làm gì, thời Chống Mỹ làm gì, thòi bao cấp làm gì....." . Đi xin việc (cơ quan nhà nước) -lý lịch; cưới xin -lý lịch; vào đảng - lý lịch; đi học ở nước ngoài - lý lịch... Vậy đến bao giờ mới hết cái chế độ lý lịch?????
Có thể bạn sẽ bảo tôi: "Ối dào ơi, bây giờ ai ngưòi ta để ý..." Vâng đấy là nếu ngưòi ta không để ý, còn nếu người ta ĐỂ Ý thì sao??? như trưòng hợp trên của cậu Giảng viên trẻ ở TPHCM. Nó nhắc cho chúng ta nhớ, vẫn còn đó những cái lệ trên luật, vẫn còn đó những quả mìn chưa phát nổ mà nếu anh không may dẫm vào ....(hoặc bị bố trí cho dẫm vào....).
Còn tương lai của nó ra sao??? các bạn thử hình dung giúp Mọt tôi. Tôi định dừng ở đây thì chợt nhớ ra câu tâm sự của một bạn trên diễn đàn này:"Bây giờ bao ông vô sản giàu có thành tư bản ''đỏ'' thế rồi thì con cháu các ông ấy sau này sẽ khai lý lịch ra sao???", Ừ nhỉ , không lẽ lại viết:"Cụ bần cố nông, Ông giữ ngân khố, Bố tư bản đỏ"; "bản thân thì là 5C".
Ôi cái chuyện dài lý lịch......