Mặt trời nhà Scorta - Laurent Gaudé (Prix Goncourt 2004)

?oMày để những tấm mề đay ở đâu? Anh hỏi.
_ Dưới gối của cháu?, Elia trả lời giữa hai tiếng nấc.
Giuseppe vào phòng thằng bé, luồn tay dưới gối, lấy chiếc túi trong đó nó giấu cái kho báu vừa đánh cắp, và đau đớn, đầu cúi gằm, cái nhìn tắt ngấm, đi thẳng đến nhà thờ. ?oChí ít cũng phải để cho hội Thánh Elia diễn ra, anh tự nhủ. Cho dù người ta có tàn sát chúng ta vì tội đã sinh hạ một đứa vô đạo như thế, nhưng hội lễ vẫn cứ phải diễn ra.?
Giuseppe không giấu giếm gì hết. Anh đánh thức don Salvatore dậy và, không đợi cha tỉnh hẳn, chìa mớ mề đay cho cha mà rằng:
?oDon Salvatore, con mang những chiếc mề đay của đức Thánh lại cho cha. Con sẽ không giấu cha ai là kẻ phạm tội, Chúa đã biết rồi. Đó là thằng cháu trai của con, Elia. Nếu nó sống sót sau trận đòn con vừa giáng cho nó, thì nó chỉ còn có việc an bài với Thượng đế trước khi dân làng Montepuccio trút giận lên đầu nó. Con không xin cha gì hết. Không ân huệ. Không khoan dung. Con chỉ mang trả lại cho cha bộ mề đay. Để ngày mai, lễ hội diễn ra như tất cả mọi ngày 20 tháng giêng ở Montrpuccio kể từ khai thiên lập địa tới nay.?
Rồi, không đợi vị cha xứ trả lời ?" ông này còn đang sững sờ, nửa mừng rỡ, nhẹ nhõm như trút gánh nặng, nửa giận dữ - anh quay gót trở về nhà.
Giuseppe đã có lí khi nghĩ rằng mạng sống của cháu trai mình bị đe dọa. Không biết bằng cách nào, ngay đêm đó, tin đồn đã truyền đi rằng Elia Manuzio là kẻ ăn trộm vô đạo. Nhiều nhóm người đã tập hợp, thề sẽ cho tên vô đạo sàm sỡ một trận nhớ đời. Người ta tìm nó khắp nơi.
Khi thấy em gái đến, nước mắt đầm đìa, điều đầu tiên Domenico làm là đi tìm khẩu súng ngắn. Anh quyết tâm sẽ dùng đến nó nếu bị chặn đường. Anh đến thẳng nhà Carmela, tại đó, anh tìm thấy thằng cháu sống dở chết dở. Anh xốc nó dậy và thậm chí không lau qua mặt mũi cho nó, chất luôn nó lên lưng một con la, đưa đến một căn lều đá ở giữa những cánh đồng ô liu của anh. Anh ném nó xuống một nệm rơm. Cho nó uống chút nước. Và nhốt nó qua đêm ở đó.
Ngày hôm sau, lễ hội Thánh Elia diễn ra một cách bình thường. Không một dấu vết của những bi kịch hôm trước biểu lộ trên các gương mặt. Domenico tham gia lễ hội như thường lệ. Anh mang tượng Thánh Michele trong đám rước và nói với bất kì ai để tai nghe rằng thằng cháu mất giống của mình là một thằng khốn kiếp và nếu rằng không sợ làm đổ máu của chính gia tộc mình, thì anh hẳn đã tay không giết nó. Chẳng ai nghi ngờ một giây rằng anh là người duy nhất biết Elia trốn ở đâu.
Hôm sau, những nhóm người lại tiếp tục tìm kẻ phạm tội. Buổi lễ chầu và đám rước đã có thể tiến hành, điều thiết yếu đã được cứu chữa, nhưng bây giờ vẫn còn phải trừng trị tên kẻ trộm, và trừng trị ra trò để sau này, không bao giờ xảy ra chuyện như thế nữa. Trong mười hôm liền, người ta truy lùng Elia. Tìm kiếm khắp mọi nơi trong làng. Domenico nửa đêm ra khỏi nhà, lén đi tiếp tế cho nó. Anh không nói gì. Hoặc rất ít. Cho nó ăn, uống. Rồi đi. Bao giờ cũng thận trọng khóa cửa lại sau lưng. Qua mười ngày, các cuộc chấm dứt tìm kiếm chấm dứt và làng dịu đi. Nhưng không thể nghĩ đến chuyện cho nó trở lại Montepuccio. Domenico kiếm được cho nó một chỗ ở nhà một người bạn cũ bên Giocondo, cha của bốn người con trai làm công việc đồng án rất vất vả. Họ thỏa thuận rằng nó sẽ ở đó một năm trước khi trở về Montepuccio.
Khi mấy bộ quần áo được chất lên lưng lừa, Elia quay lại phía bác nó và nói: ?oCảm ơn, zio?, với đôi mắt đầy ăn năn. Bác nó, thoạt đầu, chẳng trả lời gì. Mặt trời đã lên trên những trái đồi. Một vầng sang đẹp phơn phớt hồng mơn man đình đồi. Bấy giờ anh mới quay lại nói với cháu trai những lời này mà Elia mãi mãi không bao giờ quên. Trong ánh sang tươi đẹp của một ngày vừa ló rạng, anh thổ lộ cho nó biết những gì mà anh, Domenico này, coi là sự mình tiết của cá nhân mình:
?oElia, con chẳng là cái gì cả. Cả bác nữa cũng vậy. Chỉ có gia tộc là đáng kể. Không có gia tộc, con ắt chết và trái đất vẫn tiếp tục quay mà thậm chí chẳng nhận thấy là con đã biến mất. Chúng ta sinh ra. Chúng ta chết đi. Và trong khoảng giữa, chỉ có một điều là đáng kể. Con và bác, tách riêng ra, chúng ta chả là gì hết. Nhưng những người mang họ Scorta, dòng họ Scorta, đó là một cái gì. Chính vì thế mà bác giúp con. Chứ chẳng vì cái gì khác cả. Từ nay trở đi, con mang một món nợ. Một món nợ với những người trong dòng họ. Một ngày kia, có thể là hai mươi năm nữa, con sẽ trả món nợ này. Bằng cách giúp một ai đó thuộc dòng họ chúng ta. Chính vì thế mà bác đã cứu con, Elia ạ. Bởi vì chúng ta sẽ cần đến con khi con trở thành người tốt hơn ?" cũng như chúng ta cần đến mỗi một đứa con trai của chúng ta. Đừng có quên điều đó. Con chẳng là cái gì hết. Thông qua con, là cái tên của dòng họ chúng ta, Scorta. Có thế thôi. Bây giờ thì đi đi. Và cầu cho Đức chúa trời, mẹ con và hàng xóm tha thứ cho con.?

Việc anh trai phải đi biệt xứ khiến Donato đắm vào một nỗi buồn của sói con. Nó thôi không nói, không chơi đùa nữa. Đứng như trời trồng hàng tiếng đồng hồ giữa corso, không động đậy, và mỗi khi Carmela hỏi nó đang làm gì, nó đều trả lời trước sau như một: ?oCon chờ Elia?.
Sự cô đơn đột ngột ấy, chụp lên nó trong những trò chơi con trẻ, làm chao đảo thế giới của nó. Nếu Elia không có mặt, thế giới trở nên xấu và buồn tẻ.

Một buổi sáng, ngồi trước tách sữa, Donato nhìn mẹ bằng cặp mắt to nghiêm trang và hỏi:
?oMẹ?
_ Gì con? mẹ nó đáp.
_ Nếu con ăn trộm bộ mề đay của Thánh Michele, con sẽ có thể đến với anh Elia chứ??
Câu hỏi làm Carmela thất kinh. Nàng há hốc miệng. Và vội vã đến nhà Giuseppe, kể cho anh trai nghe.
?oPeppe, nàng nói thêm, anh phải để tâm đến Donato kẻo nó sẽ phạm tội mất. Hoặc giả nó sẽ chết dần chết mòn. Nó chẳng thiết tha ăn uống gì nữa. Mở miệng ra, nó chỉ nhắc đến anh trai. Hãy đem nó theo anh, làm sao cho nó biết mỉm miệng cười. Ai đời ở tuổi nó mà đôi mắt đã tắt ngấm vậy. Thằng bé đã uống cả nỗi buồn của thế gian.?
Giuseppe làm theo yêu cầu của em gái. Ngay chiều hôm ấy, anh đến tìm thằng cháu, đem nó ra cảng, đưa lên thuyền của mình. Khi Donato hỏi đi đâu, Peppe trả lời rằng đã đến lúc nó cần hiểu một số điều.
Anh em nhà Scorta buôn lậu. Từ lâu rồi. Họ đã bắt đầu trong thời kì chiến tranh. Những phiếu cung cấp là một cản trở nghiêm trọng cho việc buôn bán. Việc cho bán thuốc lá với số lượng hạn chế theo đầu người là một kẻ hở đối với Carmela. Nàng bắt đầu với đám lính Anh sẵn sàng đổi vài tút thuốc lấy giăm-bông. Chỉ việc tìm ra những gã lính không nghiện hút. Thế rồi Giuseppe lo chuyện bán sang Albanie. Những con thuyền cập bến vào ban đêm, chất đầy thuốc lá ăn cắp từ các kho của Nhà nước hoặc từ những đại lí trong vùng. Những thùng thuốc bán chui giá rẻ hơn và cho phép duy trì một ngân quỹ thoát khỏi vòng kiểm soát của ngành thuế.

Giuseppe quyết định cho Donato làm cuộc hành trình buôn lậu đầu tiên của nó. Hai bác cháu lên đường theo nhịp mái chèo chậm rãi, hướng về vùng Zaiana. Từ đó, một chiếc thuyền nhỏ chạy bằng động cơ đang chờ họ. Giuseppe chào một người đàn ông nói tiếng Ý chưa thạo và họ chất lên thuyền mười thùng thuốc lá. Rồi trong màn đêm yên tĩnh buông xuống mặt biển, họ trở về Montepuccio. Không trao đổi với nhau một lời.
Khi về tới cảng, một điều bất ngờ xảy ra. Thằng bé Donato không muốn xuống bến, nó cứ ở lại dưới đáy thuyền, và vẻ quả quyết, hai tay khoanh lại.
?oCó chuyện gì thế, Donato?? bác nó hỏi, vẻ tò mò thích thú.
Thằng bé nhìn anh hồi lâu rồi hỏi bằng một đĩnh đạc:
?oBác vẫn thường làm cái này hả, zio?
_ Ừ, Giuseppe đáp.
_ Và bao giờ cũng vào ban đêm?
_ Ừ, bao giờ cũng vào ban đêm, ông bác trả lời.
_ Vậy bác kiếm tiền bằng cách ấy à? thằng bé hỏi.
_ Phải.?
Thằng bé lại im lặng một lúc. Rồi bằng một giọng bất chấp mọi bình luận, nó tuyên bố:
?oCháu cũng vậy, cháu muốn làm cái ấy.?
Cuộc du hành đêm này khiến nó ngất ngây sung sướng. Tiếng sóng, bóng tối, tĩnh lặng, những thứ đó chứa đựng một cái gì huyền bí và thiêng liêng làm nó xốn xang. Những chuyến đi theo dòng nước. Bao giờ cũng làm vào ban đêm. Lấy hành xử bí mật làm nghề nghiệp. Nó thấy điều đó thật phi thường, đầy tự do và táo bạo.
Trên đường về nhà, xúc động vì niềm say mê của thằng cháu, Giuseppe nắm lấy hai vai nó mà rằng:
?oPhải xoay xở, Donato ạ. Hãy nhớ lấy điều đó. Xoay xở. Đừng có để ai bảo con rằng cái này là phi pháp, cái kia bị cấm hoặc nguy hiểm. Chân lí, đó là nhiệm vụ phải nuôi sống gia đình mình, thế thôi.?
Thằng bé bâng khuâng. Đây là lần đầu tiên bác nó với nó như thế, bằng cái giọng nghiêm túc ấy. Nó đã lắng nghe và, không biết đáp lại với cái định luật vừa được nêu ấy ra sao, nó im lặng, hãnh diện thấy ông bác coi nó như một người lớn có thể trò chuyện được.

Khi Carmela trông thấy con trai tới cùng với Domenico, nàng làm dấu thánh giá, tạ ơn trời. Elia đây rồi. Sau hơn một năm vắng bóng. Nó đi trên corso với bước chân quả quyết và không ai chặn đường nó. Không một tiếng rì rầm. Không một ánh nhìn dữ dằn. Không một toán đàn ông nào tập hợp sau lưng nó. Làng Montrpuccio đã tha thứ.
Donato là người đầu tiên lao vào vòng tay của Elia với những tiếng reo mừng. Anh trai nó đã trở về. Nó nóng lòng muốn kể cho anh nghe những gì nó đã học được trong thời gian anh vắng nhà: những cuộc hành trình ban đêm trên biển, công việc buôn lậu, những chỗ cất giấu những thùng thuốc lá bất hợp pháp. Nó muốn giải thích tất cả với Elia, nhưng lúc này nó đành chỉ lặng lẽ ôm ghì lấy anh trai.
Cuộc sống tiếp diễn ở Montepuccio. Elia làm việc với mẹ ở cửa hàng thuốc lá. Ngày nào Donato cũng xin Giuseppe cho đi cùng, đến nỗi cuối cùng, ông bác tốt bụng đâm có thói quen đem nó đi theo mỗi lần ra biển ban đêm.
Elia, hễ lúc nào có thể, đều đến với Domenico trên đất đai của ông. Người trưởng tộc họ Scorta già đi từ từ theo dòng những mùa hè. Con người thô rắn và kín đáo đã biền thành một người hiền dịu có đôi mắt xanh lơ, không thiếu một vẻ cao quý. Ông đã say mê công việc trồng ô liu và đã thực hiện được ước mơ của mình: trở thành chủ nhân của nhiều hecta đất. Ông thích hơn tất thảy ngắm những cây cổ thụ ấy khi nhiệt độ dịu xuống và gió biển làm những chiếc lá run rẩy. Giờ ông chỉ bận bịu với những cây ô liu của mình. Ông luôn luôn nói rằng dầu ô liu là sự cứu rỗi của miền Nam. Nhìn cái chất lỏng ấy chảy chầm chậm từ những miệng chai, ông không nén nổi một tiếng thở dài thoải mái.
Khi Elia đến thăm ông, bao giờ ông cũng mời nó lên ngồi trên sân thượng. Ông gọi người mang đến mấy lát bánh mỳ trắng và một cút dầu ô liu tự tay ông chế và hai bác cháu trầm ngâm thưởng thức thứ mật cây tuyệt với đó.
?oĐó là vàng đấy, ông bác nói. Những kẻ bảo chúng ta nghèo là chưa bao giờ nếm một mẩu bánh mỳ chấm dầu ô liu quê ta. Thật cứ như ngoạm cả vùng đồi ở đây vào mồm. Có mùi đá và mùi nắng. Nó lấp lánh. Đẹp, sánh và đặc. Dầu ô liu là máu của đất quê ta. Và những kẻ coi chúng ta là đồ nhà quê lấm đít hãy thử nhìn dòng máu đó chảy trong chúng ta. Nó dịu êm và đại lượng. Bởi vì chúng ta vốn là thế: những người nhà quê mang dòng máu thuần khiết. Những gã khốn khổ mặt hằn sâu nắng gió, bàn tay chai sạn nhưng cái nhìn thẳng thắn ngay thật. Cháu hãy nhìn sự khô hạn của mảnh đất quanh chúng ta đây và thưởng thức sự giàu có của chất dầu này. Giữa hai cái đó, có lao động của con người. Và nó, dầu của chúng ta, có cái mùi ấy. Mùi mồ hôi của nhân dân chúng ta. Những bàn tay phụ nữ hái quả đến chai sần. Phải. Và điều đó thật cao quý. Chính vì thế mà dầu của chúng ta tốt thế. Có thể chúng ta là những kẻ nghèo khó, dốt nát, nhưng nhờ làm ra dầu từ đá, làm ra rất nhiều bằng chút xíu, chúng ta đã được cứu. Chúa biết công nhận sự nổ lực. Và dầu ô liu của chúng ta sẽ biện hộ cho chúng ta.?
Elia không trả lời gì. Nhưng cái sân thượng ngự giữa khu đồi này, cái sân thượng mà bác nó thích lên ngồi chơi là nơi duy nhất ở đó nó cảm thấy được sống. Nơi đây, nó hít thở thoải mái.

Domenico ngày càng ít xuống làng. Ông thích ngồi trên một chiếc ghế tựa giữa đám cây của mình và cứ ngồi thế dưới bóng ô liu ngắm bầu trời thay đổi màu sắc. Nhưng có một cuộc hẹn mà ông không muốn bỏ lỡ vì bất cứ lí do gì. Tất cả những chiều hè, vào bảy giờ, ông đến gặp hai em trai, Raffaele và Giuseppe, trên corso. Họ ngồi ở hàng hiên một tiệm cafe, bao giờ cũng vẫn tiệm ấy, Da Pizzone, nơi chiếc bàn dành riêng luôn chờ họ. Peppino, chủ tiệm cafe, đến ngồi cùng và họ bắt đầu chơi bài. Từ bảy giờ đến chín giờ. Những ván bài ấy là cuộc hẹn hò thiêng liêng của họ. Họ nhấm nháp một li San Bitter hoặc một loại rượu ác-ti-sô và vừa xuống bài vừa vỗ mặt bàn gỗ trong tiếng reo cười. Họ gầm rú. Gọi nhau bằng đủ mọi thứ tên. Nguyền rủa trời mỗi khi thua hoặc chúc phúc Thánh Elia và Đức Mẹ khi đang vận đỏ. Họ khích nhau nhẹ nhàng, trêu chọc người kém may mắn, vỗ vào lưng nhau bồm bộp. Họ thả hết mình vào niềm hạnh phúc của họ. Phải, trong khoảng khắc đó, họ chẳng thiếu gì hết. Peppino mang đồ uống lại mỗi khi các li cạn hết. Thông báo một vài tin tức trong làng. Giuseppe hô bọn nhóc trong khu phố, tất cả bọn chúng đều gọi ông bằng zio vì bao giờ gặp, ông cũng cho chúng một đồng tiền lẻ để chúng mua hạt anh đào nướng. Họ chơi bài và thời gian không còn tồn tại. Họ ngồi đó, trên hàng hiên này, trong êm dịu tuyệt vời của những chiều hè, nơi quê nhà. Và mọi cái khác đều không đáng kể.
Một ngày tháng sáu, không thấy Domenico đến Da Pizzone vào lúc bảy giờ. Người ta chở một lúc. Vô công. Raffaele và Giuseppe cảm thấy có một chuyện gì nghiêm trọng vừa xảy ra. Họ vội vã đến cửa hàng thuốc lá hỏi xem Elia có thấy bác nó đâu không. Không hề. Họ bèn chạy tới trang trại, đinh ninh trong huyết mạch rằng chẳng mấy chốc họ sẽ phải đối mặt với điều xấu nhất. Họ tìm thấy ông anh ngồi trên chiếc ghế tựa của mình giữa đám cây ô liu, hai tay buông thõng, đầu gục xuống ngực, mũ rớt xuống đất. Chết rồi. Một cách bình yên. Một làn gió ấm hất nhẹ nhàng những món tóc của ông. Những cây ô liu xung quanh che nắng cho ông và bao bọc ông trong tiếng lá rì rào.
?oTừ khi Mimi mất, mình không ngừng nghĩ về một điều.?
Giuseppe nói khẽ, không ngước mắt lên. Raffaele nhìn ông ta, chờ xem câu sau có đến không, rồi nhận thấy Giuseppe không nói tiếp, ông nhẹ nhàng hỏi:
?oVề điều gì??
Giuseppe vẫn lưỡng lự, nhưng rồi cuối cùng, cũng trút vợi nỗi niềm:
?oCó khi nào chúng ta đã từng hạnh phúc??
Raffaele nhìn người anh em với một vẻ thương cảm. Cái chết của Domenico đã lay chuyển Giuseppe một cách bất ngờ. Từ sau đám tang, ông đã già đi đột ngột, mất hẳn cái vẻ bầu bĩnh vốn có, khiến ông luôn có phong thái thanh niên, ngay cả khi đã đứng tuổi. Cái chết của Domenico đã báo hiệu sự ra đi và Giuseppe từ nay đã sẵn sàng, linh cảm thấy rằng người tiếp theo sẽ là mình. Raífaele hỏi vặn lại:
?oThế thì sao? Cậu trả lời câu hỏi ấy thế nào??
Giuseppe im lặng như thể ông có một tội ác cần thú nhận. Ông có vẻ lưỡng lự.
?oThế đấy, chính thế, ông rụt rè nói. Mình đã suy nghĩ. Mình đã thử thống kê những khoảng khắc hạnh phúc mà mình đã từng nếm trải.
_ Có nhiều không?
_ Ờ, nhiều. Rút cuộc, mình nghĩ thế. Cũng đủ. Ngày hôm mua được cửa hàng thuốc lá. Ngày Vittoria ra đời. Đám cưới của mình. Các cháu trai, cháu gái của mình. Phải. Có đấy.
_ Vậy cớ sao cậu lại có vẻ buồn?
_ Bởi vì khi mình thử chỉ lưu lại một khoảng khắc, cái kỉ niệm sung sướng nhất trong tất cả, cậu có biết sự việc nào luôn trở lại trong tâm trí mình không?
_ Không.
_ Cái ngày cậu mời tất cả bọn mình đến trabucco lần đầu ấy. Chính cái kỉ niệm ấy choáng ngợp mình. Cái bữa tiệc ấy. Chúng mình đã ăn uống như những người tuyệt vời hạnh phúc.
_ Pancia piena (no căng bụng)? Raffaele cười hỏi.
_ Ừ, pancia piena, Giuseppe nhắc lại, nước mắt lưng tròng.
_ Chuyện ấy thì có gì mà buồn?
_ Cậu sẽ nói gì, Giuseppe đáp, về một gã đàn ông sắp xuống lỗ tuyên bố rằng ngày hạnh phúc nhất đời mình được đánh dầu bằng một bữa ăn? Phải chăng không có những niềm vui lớn trong một đời người? Đó chẳng phải là dấu hiệu của một cuộc đời khốn khổ sao? Liệu mình có nên lấy thế làm xấu hổ không? Và tại sao ?" mình cam doan với cậu thế - hễ mình suy nghĩ về điều này là cái kỉ niệm đó lại ập đến không cưỡng được. Mình nhớ từng chi tiết. Có món cơm hải sản Ý tan ra trong miệng. Giuseppina của cậu mặc chiếc áo màu xanh da trời. Chị ấy đẹp như thiên thần và tất cả chạy lui chạy tới từ bếp đến bàn ăn, không ngừng. Mình nhớ cậu đứng ở bếp lò, mồ hôi đầm đìa như gã thợ mỏ dưới hầm lò. Và tiếng cá xèo xèo trên vỉ nướng. Cậu thấy đấy. Sau cả một đời, đó là kỉ niệm đẹp nhất trong tất cả. Đủ thấy mình là kẻ khốn khổ nhất trên đời, chẳng phải thế sao??
Raffaele dịu dàng lắng nghe. Giọng của Giuseppe làm ông sống lại bữa ăn đó. Ông cũng thấy lại cuộc quần hội của gia đình Scorta. Những món ăn truyền từ tay này qua tay khác. Niềm hạnh phúc được cùng nhau ăn uống.
?oKhông, Peppe, ông nói với người anh em kết nghĩa. Cậu có lí. Ai có thể khoe là đã từng biết một hạnh phúc như thế? Không nhiều lắm đâu. Và cớ sao lại phải coi rẻ nó? Vì chúng ta ăn nhậu ư? Vì có mùi thịt rán và vì áo sơ mi của chúng ta lấm tấm vết sốt cà chua ư? Sung sướng thay những ai từng biết những bữa ăn như vậy. Chúng mình đã quần tụ bên nhau. Chúng mình đã ăn uống, bàn cãi, la, cười như những con người. Cánh sát cánh. Đó là những khoảng khắc quý giá, Peppe ạ. Cậu có lí. Và mình sẵn sàng đổi với giá đắt để lại được hưởng cái mùi vị ấy một lần nữa. Lại được nghe những nhịp cười mạnh mẽ của các cậu trong mùi lá nguyệt quế nướng...?

Domenico là người đầu tiên ra đi, nhưng Giuseppe cũng không sống lâu hơn ông mấy. Năm sau, ông ngã một cú trời giáng trên những bậc thang ở khu làng cũ và bất tỉnh nhân sự. Bệnh viện duy nhất của vùng Gargano ở San Giovanni Rotondo, cách Montepuccio hai giờ đi đường. Giuseppe được đưa lên một chiếc xe cấp cứu và xe rú còi lao đi trên những đường đồi núi. Những giây phút trôi chậm như những lưỡi dao lướt trên da thịt. Giuseppe yếu dần. Sau bốn mươi phút trên đường, chiếc xe cứu thương vẫn chỉ như một chấm nhỏ giữa mênh mông biển đá. Bấy giờ, Giuseppe bỗng có một khoảng khắc hồi phục và tỉnh táo. Ông quay về phía người ya tá và nói với sự cương quyết của những kẻ hấp hối:
?oTrong vòng nửa tiếng nữa, tôi sẽ chết. Chú biết đấy, Nửa tiếng. Tôi sẽ không trụ được lâu hơn. Chúng ta không đủ thời gian đến bệnh viện đâu. Vậy thì hãy quay lui và phóng hết tốc lực. Chú hãy còn đủ thì giờ để trả tôi về làng tôi. Tôi muốn chết tại đó.?
Hai người y tá xem đó là ý nguyện cuối cùng của ông và làm theo. Trông mênh mông khô cằn của núi đồi, chiếc xe quay đầu và lại phóng như điên về phía Montepuccio, còi rú liên hồi. Đến đích vừa kịp. Giuseppe có niềm thỏa mãn được chết ở quảng trường chính, giữa những người thân sửng sốt thấy xe cấp cứu quay trở lại, thúc thủ trước cái chết.
Carmela để tang một cách dứt khoát. Điều mà bà chưa làm đối với chồng thì bà làm đối với các anh trai. Raffele đau buồn không cách gì an ủi nổi. Như bị chặt đứt những ngón tay. Ông tha thẩn trong làng, chẳng biết làm gì với bản thân mình. Ông chỉ nghĩ đến những người anh em kết nghĩa của mình. Hôm nào ông cũng trở lại tiệm cafe Da Pizzone và nói với ông bạn chủ tiệm:
?oTa phải mau mau tìm gặp lại họ, Peppino ạ. Cả hai cậu ấy đang ở đó, cả hai chúng ta đang ở đây, thành thử chẳng ai chơi bài được.?
Ngày nào ông cũng đến nghĩa trang, ở đó ông nói chuyện hàng giờ với những cái bóng. Một hôm, ông đưa cháu mình, Elia đến, và trước mộ của hai ông bác, ông quyết định nói. Từ lâu, ông đã trì hoãn cái giây phút phải làm điều này vì ông cảm thấy mình vốn không hề đi đây đi đó nên chẳng có gì để dạy bảo ai cả. Nhưng ông đã hứa. Thời gian qua đi và ông không muốn chết mà không giữ lời. Vậy nên trước mộ của hai ông bác kia, ông đặt tay lên gáy Elia và nói với anh:
?oChúng ta xưa nay không tốt hơn mà cũng chẳng xấu hơn những người khác, Elia ạ. Chúng ta đã cố gắng. Có thế thôi. Bằng tất cả sức lực của mình, chúng ta đã cố gắng. Mỗi một thế hệ đều cố gắng. Xây dựng một cái gì đó. Củng cố những gì vốn có. Hoặc làm cho nó lớn hơn. Chăm lo cho người thân. Mỗi người đều cố gắng làm tốt nhất. Không thể làm gì khác ngoài cố gắng. Nhưng không nên chờ đợi gì ở nơi cuối đường. Cháu có biết cái gì ở nơi cuối đường không? Tuổi già. Không có gì khác. Vậy nên, nghe đây Elia, hãy lắng nghe ông bác già Faelucc?T thất học và mít đặc của cháu nhé. Phải biết tận hưởng mồ hôi. Bác nói thế đấy. Bởi vì đó là những khoảng khắc đẹp nhất trong đời. Khi anh chiến đấu vì một cái gì, khi anh làm việc ngày đêm như một tội đồ và không có cả thì giờ để gặp vợ gặp con, khi anh đổ mồ hôi để xây dựng những gì anh ao ước, là anh đang sống những khoảng khắc đẹp nhất của đời anh. Hãy tin bác. Đối với mẹ cháu, các bác của cháu và bản thân bác đây, không có gì quý giá bằng những năm tháng bọn ta không có gì hết, không xu dính túi, khi bọn ta chiến đấu để có được cửa hàng thuốc lá. Đó là những năm tháng gian khổ. Nhưng đối với mỗi người trong bọn ta, đó là những khoảng khắc đẹp nhất trong đời. Xây dựng tất cả từ đầu với cơn đói thèm của sư tử. Phải tânh hưởng mồ hôi, Elia ạ. Hãy nhớ lấy điều đó. Rồi sau, mọi sự sẽ kết thúc rất chóng vánh, hãy tin lời bác.?
Raffaele rơm rớm nước mắt. Nói về hai người anh em và về những năm tháng ngời ngời khi họ sống trong sự chia sẻ tất thảy, khiến ông xốn xang như một đứa trẻ.
?oBác khóc à? Elia hỏi, rất cảm kích khi thấy ông bác trong trạng thái xúc động như vậy.
_ Ừ, amore di zio (cháu yêu của bác), Raffaele đáp, nhưng vậy là tốt. Hãy tin lời bác. Vậy là tốt.?

Don Salvatore, con đã thưa với cha, con có một món nợ đối với các anh trai con.Một món nợ khổng lồ. Con biết phải mất nhiều năm mới trả xong. Có lẽ cả đời con cũng nên. Con chả cần. Đó như là một bổn phận. Nhưng điều con không ngờ là một ngày nào đó, con có thể không muốn trả nữa. Con đã thề với mình là sẽ cho họ tất cả. Làm việc suốt đời và tặng họ những gì con tích lũy được. Con nợ họ điều đó. Con đã thề sẽ làm một người em gái. Chỉ là một người em gái thôi. Và con đã làm thế, don Salvatore. Con đã là một người em gái. Suốt một đời con. Cuộc hôn nhân của con cũng khong mảy may thay đổi điều đó. Bằng chứng là khi nghe tin con chết, mọi người sẽ không nói: ?oBà góa Manuzio đã từ trần.? Không ai biết bà góa Manuzio là ai. Họ sẽ nói: ?oEm gái nhà Scorta đã chết.? Tất cả mọi người sẽ hiểu đó là con, Carmela. Con lấy thế làm sung sướng. Con là thế đấy. Xưa nay vốn là thế. Một đứa em gái của các anh con. Antonio Manuzio đã cho con cái họ của anh ấy nhưng con không muốn nhận. Nói vậy có đáng xấu hổ không nhỉ? Con không bao giờ thôi là một người của dòng họ Scorta. Antonio chỉ đi qua đời con thôi.
Con chỉ biết đến hạnh phúc khi có các anh trai con xung quanh. Cả ba anh. Khi ở bên nhau, bọn con có thể ăn cả thế gian. Con những tưởng điều đó sẽ tiếp tục đến cùng. Con đã tự dối mình. Cuộc sống tiếp diễn và thời gian đã làm thay đổi mọi sự, từ lúc nào không ai hay. Nó đã biến con thành một người mẹ.
Tất cả bọn con đều đã có con cái. Tộc đoàn đã phát triển. Con đã không thấy rằng điều đó làm thay đổi tất cả. Các con trai con đã ra đời. Con đã làm mẹ. Và từ ngày ấy, con trở thành một con sói cái. Như tất cả những người mẹ. Những gì con xây dựng đều vì chúng. Những gì con tích lũy đều để cho Elia và Donato. Một con sói cái, don Salvatore. Chỉ nghĩ đến con mình và hễ ai đến gần là cắn. Con có một món nợ còn nguyên chưa trả. Nếu muốn trả cho các anh, con ắt phải lấy đi phần của các con trai con. Ai đành lòng làm thế? Con đã làm như tất cả các bà mẹ. Con đã quên món nợ của mình và con đã chiến đấu vì bầy con của mình. Nhìn mắt cha, con thấy là cha hồ như thể tất cho con. Thực tế, đó là điều các bà mẹ đều làm, cha tự nhủ, và dành tất cả cho con cái là lẽ thường. Con đã làm hại các anh con. Don Salvatore, chính con đã ngăn trở họ đạt tới cuộc sống mà họ mơ ước. Chính con đã khiến họ đạt tới cuộc sống mà họ mơ ước. Chính con đã khiến họ buộc phải rời nước Mỹ, nơi lẽ ra họ đã có thể làm giàu. Chính con đã lôi kéo họ trở lại mảnh đất miền Nam cằn cỗi này.Món nợ ấy, con không có quyền quên. Kể cả vì các con con.
Domenico, Giuseppe và Raffaele, con đã yêu những con người ấy. Con là em gái họ, don Salvatore. Nhưng là một đứa em gái chỉ phô với các anh trai mình bộ mặt xấu của vận đen.

Được liebe215 sửa chữa / chuyển vào 23:14 ngày 17/05/2009

VII
Điệu Tarentelle

​

Carmela dần dà bỏ cửa hàng thuốc lá. Thoạt đầu, bà thưa đến hơn rồi thôi hẳn. Elia thay bà. Mở cửa. Đóng cửa. Tính toán sổ sách. Suốt ngày đứng sau quầy, nơi mẹ gã đã mài mòn đời mình trước gã. Gã buồn chán như con chó buồn chán những ngày nóng thiêu, nhưng liệu gã có thể làm gì khác được? Donato dứt khoát từ chối không chịu qua dù chỉ một ngày ở cửa hàng. Nó chỉ chấp nhận làm việc cho cửa hàng thuốc lá với một điều kiện không thể thương lượng được: cho nó tiếp tục đi, về theo những chuyến thuyền buôn lậu. Ngón buôn bán này từng bao lâu là tâm điểm của gia đình, giờ đây nó là bỏng tay những người chèo lái. Không ai muốn làm chuyện đó. Elia cương quyết giữ vị trí sau quầy, nhưng đó là vì gã chẳng biết làm gì khác. Sáng nào, gã cũng tự rủa mình vô tích sự, chỉ còn đắc dụng trong công việc đó.
Sau một thời gian sống theo cách ấy, Elia trở nên khác lạ. Gã lơ đãng, dễ cáu bẳn, và thường dõi nhìn chân trời bằng con mắt u ám. Suốt ngày, gã dường như bán thuốc lá với trong trạng thái vô thức. Một hôm, Donato lợi dụng một lúc chỉ có hai người để hỏi anh trai: ?oCó chuyện gì vậy, fra?? Elia ngạc nhiên nhìn cậu em, gã nhún vai và bĩu môi đáp: ?oChẳng có gì cả.?
Elia hoàn toàn tin chắc rằng không có gì trong ứng xử của mình để lộ sự hoang mang trong lòng, đến nỗi câu hỏi của cậu em đã làm gã ngớ ra. Gã đã nói gì, làm gì để khiến Donato nghĩ là ?ocó chuyện gì?? Không. Tuyệt đối không. Gã chẳng nói gì. Gã chẳng làm gì khác với thường lệ. Bán những điếu thuốc lá thỏ tả này. Suốt ngày đứng sau cái quầy chết tiệt. Để phục vụ những khách hàng chết tiệt. Cái cuộc sống này làm gã khiếp hãi. Gã cảm thấy như đang ở vào hôm trước một cuộc đảo lộn long trời lở đất. Như tên sát thủ trước ngày phạm tội ác. Nhưng gã đã chôn thật sâu nỗi giận dữ ấy và nỗi thèm cắn ấy tận đáy lòng, giấu kín nó không để ai thấy, như một kẻ âm mưu, và khi cậu em nhìn thẳng vào mắt gã hỏi toẹt một câu: ?oCó chuyện gì vậy, fra?? gã có cảm giác như bị lột mặt nạ và bóc trần ra. Và điều đó càng làm cơn giận của gã tăng lên.
Sự thật là Elia đang phải lòng Maria Carminelle. Cô là con gái một gia đình giàu có, chủ của khách sạn lớn Tramontane, đẹp nhất Montepuccio. Cha cô, ông Carminella, là thấy thuốc. Ông chia thời gian của mình nửa dành cho các cuộc khám bệnh, nửa cho việc điều hành khách sạn. Elia thấy máu mình quay cuồng mỗi khi bước qua mặt tiền cao vút của cái khách sạn bốn sao. Gã nguyền rủa cái bể bơi mênh mông, những lá cờ bay phần phật trước gió, cái nhà hàng lớn nhìn ra biển và cái khu đất nhượng trên bãi biển lác đác mấy con tàu xuyên đại dương sơn màu đỏ và vàng óng. Gã nguyền rủa sự xa hoa đó vì gã biết nó chính là một rào chắn không cách nào vượt nổi giữa gã và Maria. Gã chỉ là một thằng nhà quê và ai nấy đều biết điều đó. Cho dù gã có một cửa hàng thuốc lá, điều đó cũng chẳng thay đổi được gì. Người ta không nói đến tiền, mà nói đến gia sản. Gã có gì để đề xuất với cô con gái ông thầy thuốc? Đề nghị cô đến đổ mồ hôi cùng gã những chiều hè, khi cửa hàng thuốc lá không lúc nào vãn khách? Cái đó thật lốc bịch và cầm chắc thất bại. Hàng ngàn lần, trong những đêm mất ngủ, gã đã biện luận như thế để tự thuyết phục mình. Hàng ngàn lần, gã đã đi đến một kết luận chung: tốt nhất là quên Maria đi, còn hơn chuốc lấy một sự nhục nhã có thể thấy trước. Vậy mà bất chấp những biện luận dó, bất chấp những lí lẽ không thể bác bỏ đó, gã vẫn không sao quên được cô con gái ông thầy thuốc.
Cuối cùng, một hôm, gã quyết định thu hết can đảm, đến gặp ông già Gaetano Carminella. Gã đã hỏi trước liệu gã có thể qua vào cuối buổi sáng được không và ông thầy thuốc đã nhã nhặn trả lời bằng cái giọng đĩnh đạc của mình rằng ông vui lòng tiếp và ông sẽ đợi ở sân thượng khách sạn. Vào giờ ấy, các khách du lịch đều đã đi ra bãi biển. Chỉ có mình ông già Gaetano và Elia, cả hai cùng mặc sơ mi trắng. Ông thầy thuốc đã bảo người mang đến hai li Campari nhưng Elia, quá mải chú tâm vào những điều mình phải nói, không hề đụng đến. Sau khi đã trao đổi những câu xã giao thường lệ, và khi ông già Gaetano bắt đầu tự hỏi cái gã này muốn gì mà chẳng chịu nói ra ?" dù sao gã cũng không đi suốt từ nhà đến đây chỉ để hỏi thăm sức khỏe của gia đình ông ?" cuối cùng, Elia mới đánh liều mở miệng. Gã đã nhẩm đi nhẩm lại bài đít-cua ấy hàng nghìn lần, cân nhắc từng chữ. Suy đi xét lại từng cách đảo câu, nhưng những lời gã thốt ra lại chẳng liên quan gì đến những gì gã đã ôn tập. Mắt gã long lanh. Gã có cái vẻ của một tên sát nhân đang thú nhận tội ác của mình và càng nói càng cảm thấy dâng lên trong lòng chất men say sịu dàng của sự xưng tội.
?oDon Gaetano, gã nói, cháu sẽ không nói dối bác và cháu muốn đi thẳng vào mục đích. Cháu chẳng có gì. Cháu chỉ sở hữu cái cửa hàng thuốc lá chết tiệt, nó là cây thập ác của cháu thì đúng hơn là cái phao cứu sinh. Cháu nghèo. Và cái việc buôn bán tồi tệ này càng làm cho cháu nghèo thêm. Rất ít người có thể hiểu được điều đó. Nhưng bác thì hiểu, don Gaetano, cháu biết. Vì bác là một người tinh tường. Cửa hàng thuốc lá là nỗi khổ cùng cực của cháu. Và cháu chỉ có chừng nấy. Khi cháu tới đây và cháu nhìn cái khách sạn này, khi cháu đi qua trước ngôi nhà của bác trong khu làng cổ, cháu tự nhủ bác chịu nghe cháu trình bày cũng là đã đầy nhã ý rồi. Vậy mà, don Gaetano, vậy mà cháu còn muốn con gái bác. Cái đó ăn vào máu cháu rồi. Cháu đã cố, xin bác hãy tin thế, cháu đã cố tự giảng giải mọi lý lẽ cho mình. Tất cả những lí lẽ mà bác có thể đưa ra chống lại yêu cầu của cháu, cháu đều biết hết. Tất cả đều chính đáng. Cháu đã nhắc đi nhắc lại chúng nhiều lần với chính mình. Chẳng ăn thua gì, don Gaetano ạ. Con gái bác đã nhiễm vào máu cháu rồi. Và nếu bác không cho cháu cô ấy, thì từ chuyện này sẽ đẻ ra một điều tệ hại có thể quét sạch chúng ta, những người thuộc gia đình Carminella cũng như gia đình Scorta. Bởi vì cháu điên, don Gaetano ạ. Bác hiểu không? Cháu điên.?
Được liebe215 sửa chữa / chuyển vào 23:59 ngày 17/05/2009

Ông thầy thuốc già là một người khôn ngoan. Ông hiểu những lời cuối của Elia không phải là một sự đe dọa, mà rành là một khẳng định. Elia điên thật. Đàn bà có thể gây nên thế. Và tốt nhất là đừng có khiêu khích gã. Ông già có bộ râu bạc tỉa xén gọn gàng và đôi mắt nhỏ xanh lơ thủng thỉnh không vội trả lời. Ông muốn bằng cách đó chứng tỏ rằng mình đang suy nghĩ và coi trọng những lí lẽ của gã. Rồi, với cái giọng đĩnh đạc của người công chứng viên, ông nói về lòng kính trọng của ông đối với gia đình Scorta, một gia đình can đảm đã tự lập bằng sức mạnh của lao động. Nhưng ông nói thêm rằng với tư cách là cha, ông có bổn phận chỉ nghĩ tới lợi ích của người thân. Đó là lưu tâm duy nhất của ông. Chăm lo cho hạnh phúc của con gái và những người thân. Ông sẽ suy nghĩ và sẽ trả lời Elia trong một thời gian sớm nhất có thể.
Trên đường về, Elia quay lại cửa hàng thuốc lá. Đầu gã trống trơn. Lời thú nhận đã chẳng mang lại cho gã chút vợi nhẹ nào. Gã chỉ thấy kiệt sức. Điều mà gã không biết là trong khi gã bước đi, đầu cúi gằm, mày nhíu lại, thì một sự náo động chưa từng thấy bao trùm khách sạn Tramontane. Ngay sau khi cuộc hội kiến kết thúc, cánh phụ nữ trong nhà, đánh hơi thấy một âm mưu tình ái nào đó, đã hối thúc ông già Gaetano cho biết lí do tại sao Elia đến và ông già, bị bủa vây tứ phía, đã nhượng bộ. Ông đã kể lại tất cả. Thế là một cơn bão những tiếng la, cười ầm ĩ dấy lên khắp ngôi nhà. Mẹ và các em gái của Maria bình luận những phẩm chất và khuyết tật của gã ứng cử viên kì dị này. Người ta bắt ông già nhắc lại từng câu từng chữ trong bài đít-cua của Elia. ?oCháu điên?, gã thực sự đã nói: ?oCháu điên? ư? Phải, ông Gaetano xác nhận. Thậm chí gã còn nhắc đi nhắc lại nữa. Đây là lần đầu tiên gia đình Carminella nhận được một lời cầu hôn. Maria là con gái cả và không ai nghĩ là vấn đề được đặt ra nhanh đến thế. Trong khi gia đình đang đòi nghe kể lại cuộc hội kiến không biết đến lần thứ bao nhiều, thì Maria lặn mất tăm. Cô không cười. Má cô đỏ ửng như bị ai tát. Cô ra khỏi khách sạn và đuổi theo Elia. Cô bắt kịp gã đúng lúc gã sắp bước vào cửa hàng thuốc lá. Gã quá ngạc nhiên thấy cô một mình đuổi theo gã, đến nỗi gã cứ há hốc mồm. Quên cả chào cô. Khi còn cách gã vài bước, cô nói:
?oVậy là anh đến nhà chúng tôi và gặp cha tôi cầu hôn tôi như thế đấy,? cô có vẻ như bị một cơn cuồng nộ thú vật xâm chiếm. ?oĐó là cung cách hành xử của cái gia đình lạc hậu nhà các anh đấy hẳn. Anh chẳng thèm hỏi han gì tôi cả, hỏi tôi đây này. Tôi chắc anh thậm chí cũng không hề nghĩ đến điều đó nữa. Anh nói sẽ có một tai họa nếu tôi không thuộc về anh. Anh định cho tôi cái gì? Anh khóc lóc trước mặt cha tôi vì nỗi không được giàu có. Anh nói đến khách sạn, đến nhà cửa. Anh định cho tôi những thứ ấy nếu anh có khả năng, phải không? Hử? Một ngôi nhà? Một chiếc xe hơi? Hãy trả lời xem, đồ con lá, có đúng thế không??
Elia ngớ ra. Gã không hiểu. Cô gái la một lúc mỗi dữ hơn. Gã bèn ấp úng:
?o Phải, đúng thế.
_ Vậy thì, anh hãy yên trí, cô đáp với một nụ cười khinh bỉ trên môi, khiến cô càng đẹp, đẹp và kiêu hãnh hơn tất cả các con gái nhà Carminella, anh hãy yên trí là ngay cả nếu anh có cả cái lâu đài Cortuno, anh cũng sẽ không được gì hết. Tôi đắt giá hơn thế nhiều. Một cái khách sạn, một ngôi nhà, một chiếc xe hơi, tất cả những thứ đó tôi gạt phứt bằng một cái phủi tay. Anh nghe rõ không? Tôi đắt giá hơn thế. Anh có thể hiểu được điều đó không, đồ nhà quê khốn kiếp? Đắt hơn thế nhiều. Tôi muốn tất cả. Tôi vơ tất.?
Nói chưa dứt lời, cô đã quay gót và biến mất, để mặc Elia bàng hoàng. Từ phút này, gã biết Maria Carminella sẽ trở thành một ám ảnh thực sự đối với gã.
Lễ chầu vừa dứt và các con chiên của xứ đạo đi ra thành từng tốp lớn nhỉ không đều. Elia đứng đợi ở sân trước nhà thờ, mắt buồn rười rượi, tay buông thõng. Khi nhìn thấy gã, cha xứ hỏi mọi sự có ổn không và thấy Elai không trả lời gì cả, cha bèn mời gã vào uống một li. Khi chủ, khách đã an tọa, don Salvatore hỏi bằng một giọng buộc Elai phải có câu trả lời:
?oCó chuyện gì thế?
_ Con chịu hết nổi rồi, don Salvatore, Elia đáp, con hóa điên mất. Con muốn... Con chẳng rõ nữa. Làm một điều gì khác. Bắt đầu một cuộc đời khác. Rời khỏi làng. Bỏ quách cái cửa hàng thuốc lá chết tiệt ấy.
_ Điều gì ngăn trở con làm thế? Vị cha xứ hỏi
_ Tự do, thưa cha. Phải thật giàu mới có được tự do, Elia đáp, ngạc nhiên thấy don Salvatore không hiểu điều đó.
_ Thôi đừng có rền rĩ nữa, Elia. Nếu con muốn rời bỏ Montepuccio hoặc lao vào một công chuyện gì đó cha không biết, thì chỉ việc bán cửa hàng thuốc lá đi. Con thừa biết là nó có giá lắm.
_ Như thế khác nào giết mẹ con.
_ Đừng có nhắc đến mẹ con, để cho bà ấy yên. Nếu con muốn ra đi, thì bán đi. Nếu con không muốn bán, thì đừng có phàn nàn nữa.?
Cha xứ đã nói điều mình nghĩ bằng cái giọng điệu mà người dân ở đây rất khoái. Thẳng thắn, trực tiếp, thô rắn và không nương nhẹ bất kì ai.
Elia cảm thấy không thể tiếp tục tranh cãi mà không nói đến vấn đề đích thực, đến cái lí do khiến gã nguyền đất rủa trời: Maria Carminella. Nhưng gã lại không muốn nói gì đến chuyện ấy. Nhất là với don Salvatore. Vị cha xứ ngắt đứt dòng suy nghĩ của gã:
?oChỉ có đến ngày cuối cùng của đời mình, người ta mới có thể nói là mình hạnh phúc hay không, ông nói. Trước lúc đó, phải cố chèo lái con thuyền của mình với khả năng tốt nhất có thể. Hãy đi theo con đường của mình, Elia. Thế thôi.
_ Nó chẳng dẫn con đến đâu cả, Elia thầm thì, gã đang nghĩ rất riết đến Maria.
_ Cái đó lại là chuyện khác. Đó là chuyện khác và nếu con không chỉnh sửa lại là con phạm tội.
_ Phạm tội gì ạ? Bị nguyền rủa thì có!
_ Phạm tội, don Salvatore nói tiếp, phạm tội đã không đưa cuộc đời mình đến điểm cao nhất mà nó có thể đạt tới. Tội đã bỏ quên cơ may. Quên số phận. Và hãy cưỡng bức mình, Elia. Hãy cưỡng bức mình. Đến cùng. Bởi vì cho đến giờ con chưa làm gì hết.?
Ông già để mặc Elia với những suy nghĩ của gã và biến mất, không quên vỗ nhẹ vai gã bằng bàn tay nông dân nhăn nheo của ông. Elia ngẫm ngợi lại tất cả những điều đó. Ông cha xứ nói đúng. Gã chưa làm gì cả. Chưa làm gì hết. Hành động đàn ông đầu tiên của gã là đến gặp Gaetano để cầu hôn Maria và ngay cả trong việc đó, gã cũng cúi đầu mà đến, chưa xuất chiêu đã thua. Ông có lí. Elia chưa làm gì cả. Và đã đến lúc phải tự cưỡng mình. Gã ngồi một mình ở hàng hiên tiệm Da Pizzone. Gã ngoáy tròn chiếc thìa trong cốc cà-phê, động tác như cái máy, và cứ mỗi vòng, lại lẩm nhẩm như người bị thôi miên: ?oMaria, Maria, Maria...?

Từ sau buổi trò chuyện với don Salvatore, Elia quyết tâm thử vận may của mình một lần nữa. Gã không ngủ nữa. Gã không nói nữa. Theo cái đà này, thì không khéo chưa đầy một tháng nữa gã sẽ hóa điên hoàn toàn và sẽ nhảy từ trên chốc những vách đá Montepuccio xuống biển cả, vốn không có thói quen trả lại xác. Gã không biết làm cách nào để được một mình với Maria. Gã không sao tiếp cận cô được, cả ngoài bãi tắm lẫn trong tiệm cafe. Bao giờ cũng có người vây quanh cô. Gã bèn làm cái điều mà bọn xác nhận hoặc những kẻ tuyệt vọng thường làm: một hôm, gã bám theo cô lúc cô đi mua sắm trở về và khi cô đi vào một ngõ nhỏ trong khu làng cổ, nơi chỉ có mấy con mèo ngái ngủ, lão lao tới như một cái bóng, túm lấy cánh tay cô và nói, đôi mắt long sòng sọc như đang lên cơn sốt:
?oMaria...
_ Anh muốn gì?? cô cắt ngang ngay tức thì, thậm chí không hề giật mình, như thể cô đã cảm thấy gã ở đằng sau lưng.
Cái giọng khô khốc của cô làm gã rối trí. Gã nhìn xuống đất rồi ngước mắt lên nhìn cô. Cô đẹp đến độ khiến ta sẵn sàng sa địa ngục. Gã cảm thấy mình đỏ mặt và điều đó làm gã điên tiết. Cô đang ở kề bên. Gã có thể đụng vào cô. Ôm ghì lấy cô. Nhưng cái nhìn của cô khép tội gã phải đỏ mặt và ấp úng. Phải liều thôi, gã tự nhủ. Hãy tự cưỡng bức mình. Phải nói ra hết. Và dù nàng có giễu mày và cười với lũ mèo, cũng bất cần.
?oMaria, hôm nay, anh nói với chính em chứ không phải với cha em. Em có lí. Anh là một thằng ngu. Em đã bảo anh là em muốn tất cả. Em còn nhớ không? Tôi vơ tất. Đó là điều em đã nói. Vậy thì đây, anh đến để nói với em rằng tất cả thuộc về em. Anh cho em tất cả. Đến đồng xu cuối cùng. Và như thế sẽ còn là quá ít. Những kẻ khác sẽ có thể tặng em nhiều hơn, bởi vì anh không phải là kẻ giàu nhất, nhưng không ai sẵn sàng cho tất cả những gì họ sở hữu, như anh. Anh không giữ lại gì hết. Em có thể lấy tất cả.?
Gã càng nói càng bốc và lúc này, mắt gã cười một cái bệnh hoạn làm mặt gã xấu hẳn đi. Maria đứng rất thẳng. Nét mặt bất động. Cô nhìn Elia và cái nhìn ấy như lột trần con người gã.
?oAnh quả đúng là thuộc một gia đình buôn bán, cô nói với một nụ cười khinh bỉ. Tiền. Đó là tất cả những gì anh biết nêu ra. Tôi có vẻ giống một bao thuốc lá để khiến anh mặc cả như thế? Anh muốn mua vợ. Chỉ có những con điếm và đám gái Milano mới là thứ mà người ta mang vàng và đồ trang sức ra để mua. Nhưng anh chỉ biết có thế. Mua. Đi đi, để cho tôi qua nào. Đi mà tìm một con đàn bà ở chợ súc vật và trả giá nào hợp ý anh, còn tôi, dù sao tôi vẫn quá đắt đối với anh.?
Vừa nói, cô vừa tiếp tục đi về nhà. Bằng một động tác đột ngột theo phản xạ, Elia túm lấy cánh tay cô. Mặt gã tái nhợt. Môi gã run lên. Tại sao gã lại làm thế, chính gã cũng không biết. Những gã giữ chặt lấy cô. Hai ý nghĩ xô đẩy nhau trong đầu gã. Một bảo gã phải buông cô ra ngay lập tức. Rằng làm thế thật lố bịch. Buông cô ra và xin lỗi. Nhưng một xung năng khác ngấm ngầm hơn nhắc gã giữ chắc cánh tay co một cách hằn học. ?oMình có thể hiếp nàng, gã tự nhủ. Tại đây. Trong cái ngõ này. Ngay bây giờ. Hiếp nàng. Bất cần điều gì xảy ra sau đó. Nàng ở gần kề. Cánh tay nàng. Nó giãy giụa nhưng không đủ mạnh. Mình có thể chiếm đoạt nàng. Chí ít đó cũng là một cách để có được nàng bởi chứng nàng sẽ chẳng bao giờ muốn lấy ta.
_ Buông tôi ra!?
Cái lệnh ấy quất vào tai gã. Gã buông ra ngay lập tức. Và trước khi gã kịp hoàn hồn, trước khi gã kịp mỉm cười hoặc xin lỗi, cô đã biến mất. Giọng cô rắn rỏi và hách dịch đến nỗi gã đã tuân theo ngay, thậm chí không hề suy xét. Mắt họ giao nhau lần cuối. Mắt Elia trống trơn như mắt một gã ngấm ma túy hoặc một người mất ngủ. Nếu gã hoàn toàn tỉnh táo thì gã đã có thể đọc ra trong cái nhìn của Maria một cái gì giống như một nụ cười, nó cải chính sự lạnh lùng trong giọng nói của cô, như thể, hơn cả mọi lời nói, bàn tay gã chạm vào cánh tay cô đã làm cô cảm động. Nhưng Elia chẳng thấy gì cả. Gã đứng trơ lại trong ngõ, lử lả. Kiệt lực bởi cuộc trò chuyện bao lâu mơ tưởng đã diễn ra theo cách ấy.