MBA và? cuĂ?̣c chiĂ?́n ViĂ?̣t Nam

MBA và? cuẶc chiẮn ViẶt Nam

MBA và? cuẶc chiẮn ViẶt Nam

Mỳf 'àf phà?i rùt 500.000 lình khò?i ViẶt Nam trong nhưfng nfm 1969-1973 sau khi bì sa lĂ?y trong cuẶc chiẮn hò khĂng thĂ? thf́ng

ChuyĂn gia hà?ng 'Ă?u trong lìfnh vực quà?n lỳ Henry Mintzberg nhẶn 'ình rf?ng mẶt trong nhưfng lỳ do dĂfn tới sự thua cuẶc cù?a Hoa Kỳ? ơ? ViẶt Nam là? do càch 'à?o tào cù?a nhưfng chương trì?nh quà?n trì kinh doanh, vĂfn 'ược gòi là? MBA.
Trong cuẮn sàch ''''Managers Not MBAs'''' (''''Thàc sỳf Quà?n trì Kinh doanh khĂng phà?i là? Nhà? quà?n lỳ''''), Ăng Mintzberg 'ưa ra vì dù 'iĂ?n hì?nh 'Ă? minh chứng cho nhẶn 'ình cù?a Ăng - 'ò là? nhà? hoàch 'ình chình sàch quĂn sự cù?a Hoa Kỳ? Robert Strange McNamara.
Ă"ng McNamara là? BẶ trươ?ng QuẮc phò?ng Hoa Kỳ? tư? trong nhưfng nfm 1961-1968 và? 'Ăy là? thơ?i gian sẮ binh lình Mỳf tham chiẮn ơ? ViẶt Nam lĂn tới 500.000 quĂn nhĂn.
Theo Mintzberg, McNamara nhẶn bf?ng MBA cù?a Harvard Business School tư? nfm 1939 và? là? sinh viĂn 'Ă?u tiĂn 'ược nhẶn bf?ng khen dà?nh cho cựu sinh viĂn 'oàt thà?nh tìch xuẮt sf́c.
Tuy nhiĂn, càch 'à?o tào qùa thiĂn vĂ? phĂn tìch sẮ liẶu, qùa chù tròng tới lợi ìch cù?a thiĂ?u sẮ mà? khĂng quan tĂm tới nhưfng 'iĂ?u khĂng thĂ? lượng hòa 'ược 'àf là?m cho Ăng McNamara thẮt bài trong hoàch 'ình chình sàch liĂn quan tới ViẶt Nam.
Henry Mintzberg nòi rf?ng trong cuẶc chiẮn ViẶt Nam, nhưfng 'iĂ?u khĂng thĂ? quy thà?nh càc con sẮ, như nèt mf̣t cù?a ngươ?i nĂng dĂn miĂ?n Bf́c hay ỳ chì chiẮn 'Ắu cù?a binh lình ViẶt Nam DĂn chù? CẶng hò?a cò ỳ nghìfa hơn rẮt nhiĂ?u so với nhưfng thứ cò thĂ? 'o 'Ắm 'ược như sẮ thương vong hay sẮ bom cĂ?n cò 'Ă? là?m rùng là nhưfng cành rư?ng.
ChuyĂn gia phĂn tìch
Giào sư Mintzberg 'àf dù?ng nhiĂ?u trang trong sàch cù?a Ăng 'Ă? nòi vĂ? xu hướng xuẮt phàt tư? càch 'à?o tào cù?a nhưfng chương trì?nh MBA hiẶn nay - 'ò là? chù tròng qùa nhiĂ?u tới càc con sẮ, mà? thĂng thươ?ng nhưfng con sẮ 'ò khĂng lẶt tà? 'ược hẮt tì?nh hì?nh thực tẮ.
Ă"ng trìch tơ? New York Times Magazine viẮt rf?ng: ''''Trong chiẮn tranh McNamara 'àf qùa Ắn tượng với lĂ gìch cù?a thẮng kĂ tới mức Ăng toan tình toàn xem cĂ?n bao nhiĂu xàc chẮt 'Ă? cò thĂ? buẶc miĂ?n Bf́c ViẶt Nam ngĂ?i và?o bà?n 'à?m phàn.''''
Khi càc cẮ vẮn dĂn sự nòi rf?ng chình phù? Ăng DiẶm 'ang mẮt uy tìn với nhưfng ngươ?i nĂng dĂn... McNamara hò?i, vẶy thì?, nhưfng tỳ? lẶ phĂ?n trfm nà?o 'ang già?m, tỳ? lẶ phĂ?n trfm nà?o chình phù? 'ang cò và? tỳ? lẶ phĂ?n trfm nà?o hò 'ang bì mẮt?
Theo nhẶn 'ình cù?a Henry Mintzberg, càch nhì?n nhẶn chiẮn lược cù?a Ăng McNamara 'ược bĂ nguyĂn vfn tư? giào trì?nh cù?a Harvard: ''''Chùng ta phà?i xàc 'ình chình sàch ngoài giao cù?a chùng ta là? gì?, hoàch 'ình mẶt chiẮn lược quĂn sự 'Ă? thực hiẶn chình sàch 'ò và? xĂy dựng quĂn 'Ặi 'Ă? thực hiẶn thà?nh cĂng chiẮn lược nà?y.''''
MẶt dĂfn chứng nưfa mà? Ăng Mintzberg 'ưa qua vĂ? sự lẶ thuẶc và?o ''''dưf liẶu cứng'''' thay vì? nhưfng ''''dưf liẶu mĂ?m'''' cù?a Ăng McNamara và? nhòm nhưfng ngươ?i 'ược gòi là? ''''The Best and the Brightest'''' (''''Nhưfng Ngươ?i xuẮt sf́c và? sf́c sà?o nhẮt'''').
ĐĂy cùfng chình là? tĂn cuẮn sàch cù?a David Halberstam và? Mintzberg 'àf trìch 'oàn sau 'Ăy 'Ă? minh chứng cho sự lẶ thuẶc qùa nhiĂ?u và?o phĂn tìch cù?a Robert McNamara: ''''Khi càc cẮ vẮn dĂn sự nòi rf?ng chình phù? Ăng DiẶm 'ang mẮt uy tìn với nhưfng ngươ?i nĂng dĂn... McNamara hò?i, vẶy thì?, nhưfng tỳ? lẶ phĂ?n trfm nà?o 'ang già?m, tỳ? lẶ phĂ?n trfm nà?o chình phù? 'ang cò và? tỳ? lẶ phĂ?n trfm nà?o hò 'ang bì mẮt?''''
''''Ă"ng 'Ă? nghì cò càc dưf liẶu, cò càc thẮng kĂ mà? Ăng cò thĂ? cho mày tình chày 'Ă? phĂn tìch chứ khĂng phà?i là? nhưfng lơ?i lèf mà? hò nòi.''''
Đi tì?m sự nhẮt quàn
Với tư càch là? BẶ trươ?ng QuẮc phò?ng, Ăng McNamara cùfng luĂn cẮ tì?m sự nhẮt quàn trong cuẶc chiẮn ViẶt Nam, theo lơ?i giào sư Mintzberg.
Tuy nhiĂn, chuẶc chiẮn ViẶt Nam lài rẮt thiẮu cài mà? Ăng McNamara luĂn tin tươ?ng và? quen thuẶc - sự nhẮt quàn.
Ă"ng cùfng luĂn chuĂ?n bì sffn càc kẮ hoàch tươ?ng tẶn và? phò mf̣c toà?n bẶ viẶc thực hiẶn cho nhưfng ngươ?i dưới quyĂ?n và? binh lình ngoà?i mf̣t trẶn.
Giào sư Mintzberg trìch càc sư? liẶu nòi rf?ng nhưfng kẮ hoàch cù?a Ăng McNamara 'àf biẮn càc sìf quan quĂn 'Ặi thà?nh nhưfng quan chức thĂng thươ?ng và? biẮn ''''sự cẮng hiẮn'''' thà?nh ''''sự vù lợi''''.
Robert Strange McNamara 'ược coi là? khĂng thà?nh cĂng trong cà? chức BẶ trươ?ng QuẮc phò?ng và? sau là? Chù? tìch NgĂn hà?ng ThẮ giới
Ă"ng Mintzberg cùfng dĂfn lơ?i tàc già? Harold Wilensky viẮt vĂ? Ăng McNamara trong cuẮn ''''Organizational Intelligence'''': ''''Sự phĂn tìch càc dưf liẶu dĂf lượng 'ình như thương vong cù?a ViẶt CẶng và? miĂ?n Nam ViẶt Nam 'àf khiẮn cho ngươ?i ta sao nhàfng càc dưf liẶu khò lượng 'ình và? cài già lĂu dà?i cù?a cuẶc chiẮn như uy tìn cù?a chình phù? miĂ?n Nam ViẶt Nam, à?nh hươ?ng cù?a cuẶc chiẮn tới liĂn minh TĂy Ă,u và? phà?n ứng cù?a ngươ?i dĂn Mỳf cùfng như à?nh hươ?ng cù?a viẶc nèm bom 'Ắi với ỳ chì chẮng trà?...''''
''''Càc tỳ? lẶ thương vong và? nhưfng con sẮ thẮng kĂ tương tự là? mẶt sự chf́c chf́n già? tào trong mẶt thẮ giới hoà?n toà?n bẮt Ă?n.''''
Theo Ăng Mintzberg, McNamara và? càc cẶng sự luĂn muẮn tò? ra là? khàch quan.
Nhưng Mintzberg nòi ''''To be objective is to treat people like objects.'''', tàm dìch là? ''''khàch quan cùfng 'Ă?ng nghìfa với viẶc coi con ngươ?i như 'Ă? vẶt.''''
Ă"ng cùfng nòi khàch quan cò?n cò nghìfa là? con coi ngươ?i như 'Ă? vẶt theo mẶt càch khĂng cò trì tươ?ng tượng vì? trì tươ?ng tượng bao giơ? cùfng là? chù? quan.
Giào sư Mintzberg 'àf coi Ăng McNamara như là? vì dù 'iĂ?n hì?nh cù?a sự sào mò?n và? cùf kỳf cùfng như khĂng hiẶu qù?a cù?a viẶc 'à?o tào MBA.
Và? nẮu qùy vì thình già? nà?o cù?a 'à?i BBC 'ang cò ỳ 'ình theo hòc Quà?n trì Kinh doanh, cuẮn sàch ''''Managers Not MBAs'''' - a hard look at the soft practice of managing and management sèf gợi mơ? cho qùy vì nhiĂ?u 'iĂ?u hẮp dĂfn.
--------------------------------------------------------------------------
NguyĂfn Nam, TP. HCM
Khi J.F. Kennedy lĂn lĂm t.ng th'ng Hoa Kỳ vĂo nfm 1960. Kennedy mời Ăng Macnamara ra lĂm bT trưYng qu'c phĂng; lĂc 'Ă Ăng Macnamara 'ang dạy Y trường Đại học. Ă"ng Macnamara lấy c> thoĂi thoĂt chức vụ nĂy, cho lĂ Ăng ta chưa trải qua trường quĂn sự.
T.ng th'ng Kennedy an ủi Ăng ta rằng; "KhĂng cĂ trường 'Ăo tạo bT trửơng qu'c phĂng cũng như khĂng cĂ trường 'ạo tạo t.ng th'ng." VĂ như thế, Ăng Macnamara lĂm bT trưYng qu'c phĂng vĂ trY thĂnh kiến trĂc sư cuTc chiến tranh VN.
LĂ do Ăng ta thất bại Y VN khĂng phải Ăng lĂ BMA hay t't nghi?p trường lục quĂn mĂ lĂ Ăng 'Ă tham gia mTt cuTc chiến tranh khĂng thf thắng. Ă"ng West Moreland lĂ tư>ng t't nghi?p Y trường lục quĂn nhưng Ăng ta vẫn chạy dĂi khi 'ến VN. VN lĂ mTt mảnh 'ất kỳ lạ mĂ khĂng mTt nhĂ chĂnh trng lĩnh l-i lạc nĂo cĂ thf thắng n.i.
Minh, London, Anh
MBA hay bất kỳ lĂ thuyết thời bĂnh nĂo cũng khĂng thf Ăp dụng cho thời chiến. Trong chiến tranh, người ta cần sự hy sinh, cần lĂ tưYng, cần chĂnh nghĩa. Trong thời bĂnh, người ta cần lợi nhuận, cần 'Tng cơ cĂ nhĂn 'f phấn 'ấu. CĂc lĂ thuyết ch? 'Ăng khi cĂc giả thuyết 'f Ăp dụng cho cĂc lĂ thuyết 'Ă 'Ăng. Ăp dụng lĂ thuyết thời bĂnh cho thời chiến cũng sai, mĂ Ăp dụng tinh thần chi mĂ trong binh phĂp của TĂy phương khĂng hề quan tĂm 'ến, 'Ă lĂ yếu t' người dĂn , mĂ CSVN 'Ă Ăp dụng rất thĂnh cĂng trong cuTc chiến vừa qua.
RiĂng về vấn 'ề nĂy cĂ vẻ như Ăng McNamara 'Ă quĂn hoặc khĂng thf cĂ 'ược s' li?u chĂnh xĂc 'f lượng 'i mĂ trong binh phĂp của TĂy phương khĂng hề quan tĂm 'ến, 'Ă lĂ yếu t' người dĂn , mĂ CSVN 'Ă Ăp dụng rất thĂnh cĂng trong cuTc chiến vừa qua. Họ 'Ă sử dụng nhĂn dĂn như lĂ lực lượng h- trợ về hậu cần , về tĂnh bĂo, lĂ ngu"n nhĂn lực b. sung cho lực lượng quĂn 'Ti vĂ '"ng thời cĂn lĂ lực lượng chiến 'Ắu khi cĂ cơ hTi.... ChĂnh vi?c sử dụng lực lượng nhĂn dĂn trong chiến tranh du kĂch 'Ă lĂm cho quĂn 'Ti của Nam VN vĂ '"ng minh phải dĂn trà?i trĂn 'c . KhĂng biết Ăng McNamara cĂ tĂnh 'ến cĂc yếu t' nĂu trĂn khĂng khi 'ề ra cĂc chiến lược quĂn sự? HĂnh như sau cuTc chiến VN dến nay, cĂc nhĂ quĂn sự Hoa kỳ mặc dĂ 'Ă học hỏi 'ược rất nhiều , 'Ă cải tiến 'ựoc rất nhiều về sức mạnh vĂ hi?u quả của vũ khĂ cũng như về cĂch dĂng quĂn nhưng riĂng về cĂch ''i phĂ v>i chiến tranh du kĂch ( CSVN gọi lĂ chiẮn tranh nhĂn dĂn ) họ vẫn chưa học hỏi 'ược nhiều trong lĂnh vực nĂy.
NhĂn vĂo cuTc chiến tại Iraq cĂ thf thấy họ 'ang lĂng tĂng trong cuTc chiến khĂng phĂn bi?t 'ược gi>i tuyến, khĂng phĂn bi?t 'ược kẻ thĂ, sức mạnh của vũ khĂ hi?n 'ại trY nĂn vĂ dụng, người lĂnh Mỹ hĂng ngĂy phải phơi mĂnh dư>i những những họng sĂng vĂ hĂnh luĂn sẵn sĂng nhả 'ạn khi cĂ cơ hTi. V>i mức thương vong , thi?t hại m-i ngĂy, cĂ lẽ phương phĂp 'o 'ếm '<nh lượng thi?t hại của McNamara tỏ ra thĂch hợp cho chĂnh phủ của Ăng Bush 'f quyết '<nh xem nĂn tiếp tục hay chấm dứt cuTc chiến tại Iraq trong những nfm cĂn lại của nhi?m kỳ t.ng th'ng của Ăng . Nếu khĂng giải 'ược bĂi tĂan chiến tranh du kĂch hoặc cuTc chiến khủng b' tài Iraq , vi.n cảnh kết cục của mTt cuTc chiến VN nữa 'ang thấp thĂang 'Ăng sau lưng chĂnh phủ Ăng Bush.