Mùa thu ăn đặc sản trám

Đây là một số công dụng làm thuốc của quả trám. Mời bà con tham khảo.
Quả trám hình thoi, hạt cứng, nhẵn, hai đầu nhọn. Mùa hoa ở Bắc Việt Nam tháng 6 - 7, mùa quả tháng 8 - 10. Mọc hoang và được trồng từ vùng xích đạo lên tới 29o vĩ Bắc. Chịu nóng và chịu rét khá, chịu đất chua, bạc màu. Phân bố ở nhiều vùng trung du Việt Nam và ở Trung Quốc từ Quảng Đông đến Tứ Xuyên.
Quả chín, hái về phơi khô, làm ô mai trám. Nhựa lấy từ thân cây và rễ cây làm hương, cất tinh dầu, chế colophan trám, được tiêu thụ trên thị trường quốc tế với tên elemi. Trong Đông y, quả trám được dùng làm thuốc, chữa ngộ độc do ăn cá, giải say rượu.
Màu tím thẫm và nhỏ bé nhưng lại là thứ quả chế được nhiều món ăn ngon, bổ, dân dã; đặc biệt là vị thuốc chữa nhiều bệnh thường gặp mùa rét như khô miệng, viêm họng, ho, sốt, kiết lị nẻ da... Quả trám, nếu biết sử dụng đúng sẽ là trợ thủ đắc lực cho sức khoẻ suốt mùa đông.
Trám là tên gọi ở miền Bắc, Mác cơm (miền Trung), Cà na (miền Nam). Tên chữ Hán trong các sách thuốc: Sơn lãm, cảm lãm, gián quả, thanh quả... Cùi trám có thành phần gồm đạm, béo, đường, một số vitamin (đáng chú ý là vitamin C), các chất khoáng như calci, phốt pho, kali, magne, sắt, kẽm... Trám có 2 loại, phân biệt qua màu vỏ của 2 cây khác nhau:
- Trám trắng (Canarium album Raeusch) có vỏ màu xanh lục.
- Trám đen (Canarium nigrum Engl), còn gọi cây bùi vì quả ăn rất bùi, màu tím thẫm.
Vị thuốc thông dụng mùa đông
Khi chế thuốc, người ta thường dùng trám trắng. Quả trám vị chua, ngọt bùi, béo, tính ấm vào 2 kinh phế và vị (có sách viết vào phế và thận). Có tác dụng sinh tân dịch, giải khát, thanh giọng, giải độc cá, giải say rượu mê man, nôn mửa, nhức đầu.
- Khô cổ và ho ban đêm, gây mất giấc: Dùng ngày 20-30 quả trám trắng (bỏ hột) đập dập nấu nước uống. Có thể thêm gừng, đường hay mật để uống.
- Viêm họng cấp hay mãn, viêm amiđan, khô cổ, mất tiếng: Dùng trám muối để ngậm hay pha nước uống. Có thể dùng trám tươi để hãm uống.
- Sốt cao, khô môi miệng, khát nước: Giã quả trám lấy nước uống hàng ngày.
- Ho khản cổ: Trám tươi 4 quả bỏ hột, giã nát với huyền sâm 10g thái lát. Cho vào nồi đất đổ ngập nước, nấu uống. Có tác dụng tư âm, giáng hỏa, lợi yết hầu, thanh nhiệt giải độc, tiêu thũng.
- Kiết lị ra máu: Trám và ô mai lượng bằng nhau đốt thành tro. Ngày dùng 9g uống với nước cơm.
- Ngộ độc cua cá (có sách ghi ngộ độc cá nóc): Trám trắng 30g sắc nước uống. Cách này cũng dùng cho trẻ em lên sởi và chữa bệnh hoại huyết.
- Sâu răng: Quả trám đốt, tán nhỏ, trộn một ít xạ hương bôi vào chỗ đau (Nam dược thần hiệu). Người có thai tránh ngửi mùi xạ hương.
- Viêm tắc mạch máu: Quả trám trắng luộc ăn cái, uống nước hàng ngày, mỗi ngày 200g. Liệu trình 1-2 tháng.
- Nẻ da do lạnh (cước), khô nứt môi chảy máu: Trám đốt thành tro, trộn mỡ lợn hoặc dầu thực vật bôi (Nam dược thần hiệu).
- Làm nước uống sinh tân dịch, chữa ho, thanh nhiệt giải thử, thích hợp cho người luôn cảm thấy miệng khô, hay khạc nước miếng, ôn bệnh nhiệt thịnh, phổi ráo: Trám tươi 5 quả bỏ hột, kim thạch hộc 5g, thái nhỏ, rễ lau 5g thái nhỏ. Mã thầy 5g gọt vỏ, lê gọt vỏ 2 quả, mạch đông 10g. Ngó sen 10 miếng. Tất cả nấu với 2 lít nước bằng lửa nhỏ 1 giờ. Ðể nguội lọc lấy nước uống hàng ngày.
- Nước thanh nhiệt: Trám tươi 20g bỏ hạt, rễ lau tươi 4 chùm thái nhỏ. Nấu với 0,5 lít nước trong 1/2 giờ, lọc nước uống. Trám tươi có tác dụng thanh phế, lợi hầu, khử hỏa, hóa đàm. Rễ lau thanh can nhiệt, vị nhiệt, sinh tân dịch, khỏi ho. Nên uống nóng.
- Món ngũ vị: Cam 10g, trám tươi 10g (bỏ hột), ngó sen tươi 120g, mã thầy 150g, gừng tươi 6g. Tất cả đều bỏ vỏ, bỏ hạt, giã nát cho vào vải sạch vắt lấy nước (hoặc ép). Ðây là món uống bảo kiện rất tốt; Tác dụng thanh tân, chỉ khát, giải nhiệt, thanh phế, lợi hậu, trị chứng hay nhổ nước bọt có khi có sợi máu, khó nuốt thức ăn, sưng họng, ho, buồn nôn. Ðây là phương thuốc gia giảm cổ phương "Ngũ tráp ẩm" của ngự y Triệu Văn Khôi dâng lên vua Quang Tự và đã được theo dõi kết quả sau 33 năm.
- Canh thanh long bạch hổ: Bài thuốc của y gia Vương Mạnh Anh đời Thanh, Trung Quốc. Quả trám tươi (bỏ hột) 15g đập dập, củ cải sống 250g thái nhỏ. Dùng nồi đất ninh. Lấy nước uống thay trà (có thể ăn cái). Phòng chữa bệnh đường hô hấp trên như khi bị cảm cúm.
- Trà trám: Trám 3 quả, bạng đại hải (đười ươi) 3 hạt, trà xanh 5g, mật ong 20g. Trám đập dập (không hạt) cho vào nồi đất đun 15 phút rồi rót vào cốc đã để sẵn bạng, trà, mật ong. Hãm 10-15 phút chờ nguội bớt. Uống thay trà, dùng điều trị viêm họng khô rát, khản cổ, ho khan.
- Cao trám: Quả trám trắng bỏ hột, đập dập, đun nhỏ lửa 30 phút, cho đường phèn đun thành cao. Dùng chữa động kinh, pha uống ngày 2 lần, mỗi lần 1 thìa con.
Các tài liệu dân gian còn dùng trám giã vắt lấy nước hoặc sắc uống liều không hạn chế để chữa hóc xương cá. Tuy nhiên cần thận trọng và nên có ý kiến của thầy thuốc chuyên khoa để tránh biến cố đáng tiếc (Có tài liệu chỉ ghi hóc xương cá chứ không dùng cho trường hợp hóc xương khác).
Lưu ý: Trong một cuốn sách đang lưu hành có ghi: Quả trám còn gọi là ô liu... Ðây là sự nhầm lẫn vì cây và quả ô liu hoàn toàn khác với cây và quả trám. Khi ăn cùi trám nên tách bỏ hạt (nhất là đối với trẻ em) để tránh hạt tuột vào họng.

người ta chỉ muối trám đen, trám trắng thường để kho.
làm như tieuyeutinh thì hơi mệt nhở, lấy đâu ra nhiệt kế mà đo bây giờ.
anh vẫn thường làm thế này. trám đen lấy lá tre lá trúc xát vỏ rửa sạch để ráo. hoà muối vào nước lã (vừa mặn thui đừng như muối dưa), rùi bắc lên bếp đun. Đun tới khi nào thấy tăm bắt đầu sủi lên thì tắt bếp và đổ trám vào. muối trong bao lâu thì không rõ, anh thường làm buổi sáng thì trưa có cái ăn cơm .
chấm với cái gì thì tuỳ khẩu vị, anh thường chấm tương Bần (vì chấm muối vừng không ngon bằng)
trám đen có đặc điểm đun quá lửa thì nát, thiếu lửa thì rắn, sượng (hoặc là ngược lại )

trời ơi nghe mà thèm qúa, thế có ai biết mua trám này chợ nào có ko nhỉ? hay là chỉ tình cờ tháy hàng rong đi qua mới mua dc ?

Đây là món đặc sản gần giống trám:

Xôi cọ là món đặc trưng riêng có ở một số vùng thuộc tỉnh Phú Thọ, nổi tiếng nhất là vùng đất Cầm Khê.
Bất kỳ người con xa quê nào, cứ đến tháng 9 tháng 10 lại nhớ nao lòng món xôi cọ ngọt ngào, thơm phức từ bàn tay hồn hậu, ấm nồng tình thương yêu của bà, của mẹ. Tạo hóa cũng thật hài hòa khi dành cho xứ sở trung du những thực phẩm bình di mà ắp đầy hương say này. Xôi cọ là một món ăn cần một bàn tay công phu và khéo léo.
Đến mùa cọ, người ta lên đồi trảy những buồng cọ sai trĩu quả và chín xuống để om, để xôi. Cọ dùng để xôi là những trái cọ bầu tròn căng, nâu bóng được phủ một lớp mỡ thiên nhiên, nhìn đã thấy thích mắt. Những trái cọ bứt ra, rửa qua nước cho sạch. Dùng một dúm nứa vụn rắc nhẹ và đều tay lên rá cọ (chỉ dùng phần cật nứa). Sau đó xóc đều rá cọ nhẹ tay như người đãi gạo hồi lâu tìm sạn.
Lớp vỏ lụa đen nâu, mỏng tang bao bọc trái cọ đã bị cật nứa sắc lẹm cứa gọn ngọt, thay vào đó là những viên kẹo hồng hồng. Đây là một công đoạn khá quan trọng bởi lẽ chất chát đắng của quả cọ nằm ở lớp vỏ lụa này. Dùng nước nóng (70-80 độ C) để om cọ. Khoảng mươi mười lăm phút sau hương cọ tỏa ra ngào ngạt cả góc bếp. Cọ chín, dùng ngón tay tách nhẹ nhàng từng phần thịt trái cọ này, vàng óng. Thịt cọ ấy đem trộn đều với gạo nếp hương (nếp cái hoa vàng) xóc chút muối rồi cho vào chõ xôi, đun nhỏ lửa, đồ chín. Khi xôi chín, ta trộn thêm hành mỡ đã phi thơm vào khiến cho món xôi cọ càng hấp dẫn.
Xôi cọ chấm với muối vừng, đưa nhẹ vào lưỡi cũng đủ thấy mê ly.
Source: Văn hóa nghệ thuật ăn uống

Thấy các bạn bàn nhiều đến Trám và Cọ . Nhưng chắc ít ai biết là để ăn được nó người ta cần ỏm chứ không phải là om đâu nhé !!! Gọi là ỏm trám và ỏm cọ .
Cọ ỏm .
Miền trung du tỉnh Yên Bái và Phú Thọ có rất nhiều cọ. Cọ là loại cây mọc thẳng, sống chủ yếu trên đất đồi bạc màu và đá sỏi, sức sống của cây cọ rất phi thường, dẻo dai và mạnh mẽ.
Cây cọ đã trở thành thân quen với người dân ở đây, lá cọ được dùng lợp mái nhà, rất bền và mát về mùa hè, ấm về mùa đông, nhiều nơi còn dùng lá cọ cắt tỉa thành những quạt tay rất xinh và nhẹ, mùa nào cũng vậy cây cọ luôn xanh tốt, người dân ở đây còn tận dụng dưới bóng cọ trồng xen chè hoặc sắn.
Song, có điều mà nhiều nơi mọi người còn chưa biết tới đó là thức quà từ quả cọ ỏm.
Vào tháng 11, 12, khi khắp sườn đồi gió heo may về là lúc quả cọ chín già. Bọn trẻ chăn trâu thường mang những cù lèo đi hái quả, thứ quả mang vị bùi, chát được lắng đọng qua mưa, nắng gió trung du. Quả cọ được hái về rửa sạch bụi đất, đem xóc lẫn với những mảnh cật nứa già cho bong vỏ xanh sau đó được mang đi ỏm.
Nước ỏm quả cọ phải được đun bằng nước giếng khơi hay nước nguồn, khi nước nóng già nổi bọt lăn tăn, bám đầy xoong là lúc cho quả cọ vào.
Cọ được ỏm trong thời gian từ 15 đến 20 phút tùy thuộc vào số lượng. Khi nắn quả cọ thấy mềm là lúc cọ đã được ỏm chín. Quả cọ khi chưa ỏm có vị chát, không mùi vậy mà đem ỏm rồi lại có vị bùi, ngọt, béo ngậy và thơm đặc trưng. Nếu ăn quả trám xong thấy vị ngọt vẫn còn đọng ở chót lưỡi thì quả cọ còn đọng lại trong người ăn vị béo ngậy, bùi, thơm nức.
Người ăn cọ sành là người biết chọn cho mình những quả cọ tròn, cùi dầy có màu vàng như mật ong, khi nhấm nháp còn thấy dẻo, dính ở răng thì đó chính là loài cọ nếp quý. Bạn ở xa đến vùng này có thể lúc đầu ăn một vài quả chưa cảm nhận được vì mùi là lạ, nhưng chỉ sau quả thứ ba là thích ngay. Chả thế mà khi những nam thanh, nữ tú đi học xa về đứa nào cũng mang theo mình một chút về Hà Nội và được dịp thể hiện với bạn bè khắp nơi về tài ỏm cọ và giới thiệu sức thu hút kỳ lạ của trái cọ.
Quả cọ trước kia là món ăn dân dã của người ở quê nhưng theo thời gian với hương vị đặc biệt quả cọ bây giờ đã được dân thành phố mến chuộng. Vào những dịp cuối năm, cọ chín nhiều, khắp các chợ quê, đến thành thị chỗ nào cũng có một dãy giành riêng cho hàng cọ ỏm. Cọ ỏm còn được người thành thị chấm với nước mắm, bột canh, hoặc có nơi chấm tương ớt tùy theo khẩu vị.
Dù ai đi đâu, đã là người được sinh ra ở vùng này không thể nào quên được tiếng mưa trên đồi cọ, những chiều đi học về trú mưa ở đây, nhớ màu xanh lá cọ, nhớ cái mát của quạt cọ từ tay bà, tay mẹ, nhớ quả cọ đầu mùa ngậy thơm quá đi thôi.
Thanh Thủy

Phải nói là gần giống vị trám đen, nhưng bì thế nào được với trám, mà ai không biết "ỏm" thì vút đi, rắn như đá luôn.

Quả trám ăn cực ngon !! Ko bít tả thế nào nữa .. Nhất là trám đen. Kho cá hoặc kho thịt ăn thôi rồi Lượm ơi
Ôliu thấy hương vị quả trám rất lạ, bùi bùi béo béo, ăn thèm với thịt.. Vị ngọt của thịt kết hợp với mỡ hơi beo béo, ăn kèm trám đen thì.... Huhuhuhu, hết mùa Trám rùi hay sao í
Cách làm cũng đơn giản: Nhà mình toàn làm thế này. Trám đen rửa sạch để ráo nước đun qua nước ấm, cho vào nồi cá hoặc thịt, kho cùng.. Thế thôi... Mình lười ăn cơm lắm n có trám là vèo vèo vèo 3 bát cơm hết liền
(Chết thật, ướt xừ bàn phím roài )
Chưa ăn quả CỌ bao giờ.. Ô, nhiều món ăn lạ hay nhỉ mọi người nhỉ ? Đợt này phải chăm vào Box Ẩm thực để tăng cân vậy

Trám thì có 2 loại cơ: trám trắng và trám đen.
Ngày bé mẹ về quê hay mang trám đen ra luộc lên và chấm vừng ( như bạn gì nói ấy ) nhưng mình chẳng thích vỏ trám lắm, chỉ thích lấy cái hạt ra đập chan chát và ăn cái nhân trắng trắng, bùi bùi bên trong thôi, cảm giác ngon lắm, đến tận bi giờ vẫn nhớ ...
Ngoài ra mẹ mình còn nấu trám trắng với sườn, canh có vị chan chát, chua chua của trám, ngọt ngọt của sương, lâu lâu mới được ăn thấy lạ lạ, cũng ngon lắm.
Bà ngoại mình lại có cách làm khác đơn giản và dân dã hơn là món trám trắng dầm tương ăn với cơm ( mỗi lần nhớ đến món này lại thấy thương bà vô cùng ).
Mùa này ở quê chắc trám bán đầy chợ rùi, ở chợ gần nhà mình thì không thấy bán nhưng ra chợ Mơ thì cũng có đấy.
Đọc chủ đề này lại thấy nhớ da diết vị chua chua, chan chát , ngòn ngọt của trám và nụ cười hồn hậu của bà ngoại nơi xa.
---------------------
đúng là có trám trắng và đen nhưng trong đó còn có cả trám nếp và tẻ nữa, trám nếp thì hết ý roài còn trám tẻ ăn cũng tạm được, kho với thịt ba chỉ ăn vẫn okie. Ở nhà mẹ tớ văn kho trám với thịt cho tớ ăn. ngon hết xảy luôn nhất là khi kho lại lần thứ 2 hoặc 3 ý, nước thịt béo ngậy ngấm vào quả trám cộng với vị chua chua chát chát của trám. Ngon hết biết luôn

Thế là hết mùa trám rồi đấy các bạn ạ. Mình đã phải muối một ít trám trắng để dành ăn dần cho đỡ thèm. Định post lên đây cách làm một số món trám cho các bạn chưa biết tham khảo mà vừa rồi bận quá, quay đi quay lại đã hết mùa trám. Thôi, có lẽ mùa trám sang năm lại mở lại topic đặc sản trám vậy. Lúc ấy sẽ trao đổi "bí kíp" với các bạn (mình có khoảng hơn chục món ăn từ trám)
***********************