Mùa xuân đi mua... chữ

Mùa xuân đi mua... chữ

"Chợ chữ" ở đường Trương Định,
quận 3, TP Hồ Chí Minh.
Mỗi dịp xuân về, ai cũng náo nức nhộn nhịp mua sắm, trang hoàng nhà cửa và việc mua những "bức tranh chữ" về treo đón xuân như đã trở thành thông lệ của mọi nhà. Đó cũng là mùa "ăn nên, làm ra" của các nhà thư họa...


Mấy năm gần đây, dễ nhận thấy và náo nhiệt nhất chính là chợ... thư pháp ở góc đường Trương Định - Điện Biên Phủ (TP Hồ Chí Minh). Dưới bóng mát tán cây ven đường, hàng chục chiếu vẽ chữ của các "anh đồ" bày san sát cạnh nhau, bị quây kín bởi những người mua chữ. Trên bờ tường rào, những bức thư pháp thành phẩm treo phất phới như làm tươi mới lại một nét văn hóa đậm tính dân tộc trên đường phố Sài Gòn.


Người đóng chốt "cựu trào" ở đây là Bùi Hiến với 7 mùa vẽ chữ. Anh cũng chính là người đầu tiên bắt chước người xưa đem chiếu thư pháp ra bày ở lề đường, theo đúng tinh thần của Vũ Đình Liên: "Mỗi năm hoa đào nở. Lại thấy ông đồ già. Bày mực tàu, giấy đỏ. Bên phố người lại qua...". Mấy năm đầu, "một mình, một chiếu" nên Bùi Hiến viết không kịp... thở, khách mua chữ tấp nập. Có năm "mát tay", anh thu nhập được hơn 20 triệu đồng! Những năm sau, các sinh viên mỹ thuật cũng ôm chiếu ra trải bên cạnh Bùi Hiến, hình thành một cái "chợ thư pháp". Tuy phải san sẻ lượng khách mua chữ nhưng Bùi Hiến rất vui được thế hệ đàn em tôn là "trưởng tràng" của cái chợ độc đáo này.



Mỗi dịp xuân về thì các hội hoa xuân, hội chợ triển lãm mở ra khắp nơi và chỗ nào cũng có một góc thư pháp để đáp ứng nhu cầu rất văn hóa này của du khách thưởng xuân. Nhộn nhịp nhất vẫn là khu Công viên 30-4 (trước Hội trường Thống Nhất), hầu như các tay viết chữ gạo cội đều tập trung về đây: Trụ Vũ, Thanh Sơn, Song Nguyên... Mấy năm trước, ở Hội hoa xuân trong Công viên Tao Đàn, nhà nữ thư pháp Lãng Nhân đã dựng một căn gác bằng tre, gỗ rất thanh nhã để ngồi vẽ chữ. Nhóm Bút Việt của Giang Phong thì "giăng chữ" ở nhiều chỗ: Trung tâm Văn hóa (TTVH) quận 3 rồi rạp Nam Quang và năm nay sẽ ở Hội Mỹ thuật. Đầu xuân lễ chùa cũng sẽ gặp những phòng triển lãm thư pháp ở Thiền viện Vạn Hạnh, chùa Vĩnh Nghiêm với những Huỳnh Diệu, Tuấn Hải, Tế Thế, Gia Cẩn, Thiện Niệm... Ở khu vực Gò Vấp có CLB Thư pháp Lạc Hồng (Nguyễn Tạc, Thiện Dũng, Hùng Quý, Kim Anh, Công Tấn); còn nhóm Văn Hải, Trần Bá Linh, Kim Long, Đăng Thu, Trần Duyên... thì đóng đô ở Thư quán Mỹ thuật quận 8. Văn Hải sở trường về môn thư họa chữ Việt (viết chữ và điểm xuyết tranh thủy mặc) cho biết anh thường được đặt vẽ những câu chúc thọ (như Phúc như Đông Hải trường lưu thủy. Thọ tỷ Nam Sơn bất lão tùng), chúc xuân (như Trúc báo bình an tài lợi tiến. Mai khai phú quý lộc quyên lai), vẽ con thú cầm tinh năm đó (năm nay là con heo, Đinh Hợi) hoặc vẽ hoa mẫu đơn (tượng trưng cho phú quý), bộ tứ quý (mai, lan, cúc, trúc), hoa đào... Cũng có nhiều người chỉ nhận viết ở nhà, tuy "ai biết thì đến" nhưng vẫn viết không ngơi tay như: Triều Nguyên, Phương Mai, Đăng Lan...


"Thư pháp chữ Việt" thực chất chỉ là viết các mẫu tự Latin bằng lối viết bay ****, lả lướt (fantasy) cho nên có nhiều ý kiến cho rằng chỉ có loại chữ tượng hình như chữ Hán mới có lối viết thư pháp. Thế nên chúng ta không thể bỏ sót các hoạt động thư pháp của cộng đồng người gốc Hoa ở TP Hồ Chí Minh với các tên tuổi lớn như : Trương Hán Minh, Trương Lộ, Huỳnh Tuần Bá, Lý Khắc Nhu, Lý Tùng Niên, Quan Tồn Chí, Trần Xuyên, Huỳnh Phong, Ô Dân Phát, Triệu Minh, Trịnh Huy, Văn Tích Túc, Lý Trung Lương... Và nơi hoạt động tích cực nhất chính là TTVH quận 5. Ngày 8-1 vừa rồi, TTVH quận 5 đã mở cuộc thi Thư pháp chữ Hán mừng Xuân Đinh Hợi dành cho các em học sinh thuộc các trường dạy tiếng Hoa (tiểu học và trung học) trên địa bàn thành phố (có đến gần 120 em của 9 trường tham gia dự thi). Đây là năm thứ hai TTVH quận 5 mở cuộc thi Thư pháp chữ Hán mừng Xuân. Tuy nhiên, hoành tráng nhất vẫn là cuộc Triển lãm Mỹ thuật truyền thống (với hơn 20 lần tổ chức) có sự tham gia của hầu hết các họa sĩ gốc Hoa ở TP Hồ Chí Minh mà nòng cốt là các nhà thư họa kể trên. Triển lãm khai mạc trước Tết Nguyên đán và sẽ kéo dài cho đến Tết Nguyên tiêu (rằm tháng Giêng).








Chữ Mẹ hình núi và hình rồng.


Cùng mang truyền thống đạo lý Á Đông, và cả tinh thần xem trọng chữ nghĩa thánh hiền, khi mùa xuân về các nhà thư họa cả Việt lẫn Hoa đang "trổ thần lực" phát ra đầu ngọn bút những lời cầu chúc tốt đẹp: phúc lộc, an khang, trường thọ, may mắn... đến mọi nhà!