Mùa xuân vãn cảnh Chùa Hương

Mùa xuân vãn cảnh Chùa Hương

Các bài thơ trong chủ đề này là các bài đã được in trong tập thơ ''Chùa Hương'' do Ty Thông tin văn hoá Hà Tây xuất bản. Bản tôi có là bản in lần thứ 3 được in và nộp lưu chiếu vào tháng 12 năm 1973.
Nhân dịp Xuân về, sắp tới họi Chùa Hương, tôi xin gửi một số bài thơ trong tập thơ này để chúng ta cùng trẩy hội Chùa Hương.

Trịnh Sâm
CHƠI ĐỘNG HƯƠNG TÍCH
Trời vừa hé sáng bước lên thuyền
Khoan mái chèo lan, ghé bến tiên
Phong nguyệt thờ ơ bầu ngọc đúc
Giang sơn bỡ ngỡ bức tranh in
Kìa kìa quy phượng ngong kinh bối
Nọ Nọ lân long lắng giáo thiền
Cảnh lạ thú mầu không xiết kể
Thanh kỳ đệ nhất chốn Nam thiên
(Tâm thanh tồn dụy thi tập)

Trịnh Sâm

VỊNH NÚI HINH BỒNG​

- Phiên âm chữ Hán
Loan cước sanh khai nhất kính xuyên
Hoá công tuỳ tạc kỷ đa niên
Thanh toàn kiên đắng nghi vô địa
Bính dẫn hàn lưu nhất hữu thiên
Mạt thạch đan hà thiên cẩm xuyết
Trám ba chung nhũ vạn châu huyền
Cá trung tự thích phi tiềm lạc
Diệu xứ nan tương hoạ bút truyền
- Dịch:
Chân núi đường xuyên một nẻo dài
Hoá công mài chuốt đã bao đời
Non xanh, nhường thấy non không đất
Suối biếc, nhìn qua suối gặp trời
Đá nhuốm nắng chiều - nền gấm điểm
Sóng rung dải nhũ - hạt châu rơi
Chim trời cá nước vui chung cảnh
Ngọn bút khôn đem tả hết lời​

Trịnh Sâm
VỊNH NÚI TUYẾT SƠN
- Phiên âm chữ Hán

Thuý bình điệp điệp trĩ Nam duy
Động tạc sơn yêu tạo thiết kỳ
Triện xuất thần tung kim trảo giáp
Ngưng thành sươn thụ ngọc chi ky
Phong truyền linh lãi phân tùng ưởng
Vân hồ tình song chiếu nguyệt quy
Nhất lạp khả năng tàng thế giới
Đăng lâm liểu ngụ hoạ trong thi​

- Dịch:
Phương Nam chất ngất núi bao la
Động gác sườn non vẻ nuột nà
Nét tạc dấu thần vàng chuốt móng
Sương ngưng gốc thụ ngọc in da
Sáo reo" gió thổi ngàn thông quyện
Song vắng: mây buông bóng nguyệt qua
Một hạt cỏn con gồm thế giới
Thơ ***g trong cảnh rộng lòng ta
(2 bài Vịnh trên do Quách Vinh dịch)

THĂM ĐỘNG TIÊN SƠN
Chợt khỏi Thiên Trù thoạt rẽ lên
Che che cửa động một đường len
Chở mây quanh quất ***g hương Phật
Gõ đá vang lừng khúc nhạc Tiên
Bảo cái đùn đùn trên Bảo toạ
Kim quan chăm chắm trước Kim Liên
Thanh sa dấu cũ còn ghi để
Quyết được xe loan biết mấy phen.​

Hồ Xuân Hương

CHƠI CHÙA HƯƠNG
Bày đặt kìa ai khéo khéo phòm
Nứt ra một lỗ hỏm hòm hom
Người quen cõi Phật chen chân xọc
Kẻ lạ bầu Tiên mỏi mắt dòm
Giọt nước hữu tình rơi thánh thót
Con thuyền vô trạo cúi lom khom
Lâm tuyền quyến cả phồn hoa lị
Rõ khéo trời già đến dở dom!​

Cao Bá Quát
MƯỜI KHÚC VỊNH HƯƠNG SƠN
(Bản dịch của Tú tài Đào Văn Bình)
I
Một khúc đồng bằng suối rẽ đôi
Tiều phu về sớm tự chân đồi
Trở về trỏ nẻo người chơi núi
Hai lá thuyền con đủng đỉnh trôi
II
Hai khúc chon von 1 nóc đình
Trơ trơ bia đá mặc rêu xanh
Bên cầu ngoảnh lại đường xa tít
Nghìn xóm um tùm nước uốn quanh
III
Ba khúc quay chèo dọc trở ngang
Hang Trâu thuyền đã vượt qua hàng
Cầu Luồn nước chảy nơi người vắng
Hoa cỏ đìu hiu gợi mối thương
IV
Bốn khúc nây tròn đỉnh núi Kho
Màu non xuân sắc ngắm mà no
Tiếng hò văng vẳng đâu khe núi
Khách vắng, bô chài cũng nhãng lo
V
Năm khúc núi mòn nước chảy thâu
Gió êm ru khóm cỏ bồ sâu
Võ - lăng người vắng xa tin tức
Hoa lạnh bên khe vẫn đượm màu
VI
Sáu khúc thuyền quay bến đá kề
Áo tơi giày cỏ bước nhiêu khê
Gió đôg xào xạc chiều hôm lạnh
Một ả tiều thanh mếch củi về
VII
Bảy khúc chùa trơ dựa bóng chiều
Chạnh niềm ngoái vỡ, bức tường xiêu
Đầy non hoa rụng người đâu vắng
Mấy tiếng chuông chùa giọt lệ theo
VIII
Tám khúc xuân già rộn tiếng oanh
Rừng mơ hoa kết quả đầy cành
Giấc mơ, mơ tưởng mình tiên thực
Giãi tấm lòng băng với mắt xanh
IX
Chính khúc lên cao gặp suối trong
Chùa Tào khê vắng, khói bao phong
Thôi đừng hỏi chuyện chìm hay nổi
Hãy thử cùng sư rủa tấc lòng
X
Mười khúc nhà trong động khói mây
Xuân xa, cầu Bạch vắng chân giầy
Sương theo tiếng vượn gieo đêm lạnh
Cây xế vành trăng cuốn gió tây

Nguyễn Khuyến
CHỢ TRỜI HƯƠNG TÍCH
Ai đi Hương Tích chợ Trời đi
Chợ họp quanh năm cả bốn thì
Đổi chác người tiên cùng cảnh bụt
Bán buôn gió chị lại trăng dì
Yến oanh chào khách nhà mây toả
Hoa quả bầy hàng điếm cỏ che
Giá áo, lợn, tằm, tiền, gạo đủ
Bán mua mặc ý muốn chi chi

Bùi Dị

VỊNH HƯƠNG SƠN
(Phiên âm)
Hỗn luân tạc ảo ảnh
Phiếu diểu khai thanh mâu
Lô nhập Đào-nguyên động
Nhân hữu Yến-vĩ chu
Lưỡng hàng liên tiễu bích
Nhất phái hoạch bình trù
Ngạn khúc, phong như triết
Khê hồi, thủy bất lưu
Thương yên lập cô vụ
Tế lãng hí quần âu
Tiêu sái trúc căn sấu
Thuyền quyên đài phát tu
Ngâm nhai huề đoản trượng
Thập cấp độ sầm lâu
Kinh chích phi hoa vũ
Lâm thâm cổ mộc cù
Vạn sơn tranh phó đỗng
Cửu hạ nhược vi thu
Phù khủng địa duy lậu
Tọa quan thiên bảo trù
Vũ tình cạnh tham thác
Nhật nguyệt trường câu lưu
Dư nhũ tẫn kham quái
Nhã ca tùy sở đầu
Tật minh kim ưởng chấn
Từ phụ cách âm nhu
Quảng nhạc khởi thường hữu
Bồng lai như khả cầu
Bách linh tuân tác kịch
Chúng mỹ cánh nan thu
Ẩn ẩn tự sào yến
Tiên tiên thành vũ cầu
Ngọc thằng hàm phượng chủy
Ngân hán trích long thu
Giao thất bích châu lệ
Tàm tùng hòang vụ sầu
Sinh ngô đương trú thóan
Sà hủy tứ nhân cừu
Hiểm địa tuy vân hãi
Kỳ thanh dục biến sưu
Phiên nhiên hóan phàm cốt
Tòng thử thức tiên khâu
Trường khiếu nhập liêu quách
Khoáng hoài tiêu khổ ưu
Bán sinh nhiêu nhỡn phúc
Kỷ độ khế thần mưu
Quy điểu tà dương một
Đề viên cách thụ u
Bất văn thúy hoa xuất
Đãn kiến bạch vân phù
Đề mặc nhân hà tại
Thờ tuần tích phả do
Cổ kim tằng nhất thuấn
Tinh vật trọng hồi đàu
Đoản cú hiền nan trạng
Suy niên lạc vị hưu
Do lai chân bí tích
Ngẫu nhĩ toại ngao du
Củng thủy tạ sơn thủy
Càn khôn không liểu duBùi Dị
VỊNH HƯƠNG SƠN
(Phiên âm)
Hỗn luân tạc ảo ảnh
Phiếu diểu khai thanh mâu
Lô nhập Đào-nguyên động
Nhân hữu Yến-vĩ chu
Lưỡng hàng liên tiễu bích
Nhất phái hoạch bình trù
Ngạn khúc, phong như triết
Khê hồi, thủy bất lưu
Thương yên lập cô vụ
Tế lãng hí quần âu
Tiêu sái trúc căn sấu
Thuyền quyên đài phát tu
Ngâm nhai huề đoản trượng
Thập cấp độ sầm lâu
Kinh chích phi hoa vũ
Lâm thâm cổ mộc cù
Vạn sơn tranh phó đỗng
Cửu hạ nhược vi thu
Phù khủng địa duy lậu
Tọa quan thiên bảo trù
Vũ tình cạnh tham thác
Nhật nguyệt trường câu lưu
Dư nhũ tẫn kham quái
Nhã ca tùy sở đầu
Tật minh kim ưởng chấn
Từ phụ cách âm nhu
Quảng nhạc khởi thường hữu
Bồng lai như khả cầu
Bách linh tuân tác kịch
Chúng mỹ cánh nan thu
Ẩn ẩn tự sào yến
Tiên tiên thành vũ cầu
Ngọc thằng hàm phượng chủy
Ngân hán trích long thu
Giao thất bích châu lệ
Tàm tùng hòang vụ sầu
Sinh ngô đương trú thóan
Sà hủy tứ nhân cừu
Hiểm địa tuy vân hãi
Kỳ thanh dục biến sưu
Phiên nhiên hóan phàm cốt
Tòng thử thức tiên khâu
Trường khiếu nhập liêu quách
Khoáng hoài tiêu khổ ưu
Bán sinh nhiêu nhỡn phúc
Kỷ độ khế thần mưu
Quy điểu tà dương một
Đề viên cách thụ u
Bất văn thúy hoa xuất
Đãn kiến bạch vân phù
Đề mặc nhân hà tại
Thờ tuần tích phả do
Cổ kim tằng nhất thuấn
Tinh vật trọng hồi đàu
Đoản cú hiền nan trạng
Suy niên lạc vị hưu
Do lai chân bí tích
Ngẫu nhĩ toại ngao du
Củng thủy tạ sơn thủy
Càn khôn không liểu du​

I am a poor lonesome cowboy I have a long long way from home And this poor lonesome cowboy Has got a long long way to home

Dịch:

Trời tạc cảnh thanh u
Tầm mắt trông tuyệt mù
Động Đào, đường khuất nẻo
Đò Yến, khách chèo đua
Đá dựng hai hàng ngất
Đồng chia một giải sâu
Gió thổi bờ khúc khủyu
Khe quanh nước lững lờ
Chiếc cò giữa khói đứng
Đàn âu trong sóng đùa
Tươi mềm tóc rêu mọc
Cỗi cằn khóm trúc thưa
Gậy chống thơ ngâm thích
Lầu cao bước nhịp mau
Hoa bay nơi lối hẻm
Cây uốn chốn rừng sâu
Núi xô về cửa động
Hè mát như hôi thu
Cúi trông đất ghê sợ
Ngồi xem trời nhiệm mầu
Mưa đấy, tạnh ngay đấy
Ngày lâu, tháng cũng lâu.
Nhũ đá đều lạ vẻ
Vần thơ lựa mấy câu
Inh ỏi hồi chuông nện
Dịu dàng tiếng mõ khua
Nhạc tiên đâu thường có
Bồng lai đây thấy chưa
Trăm vẻ người khôn xếp
Muôn hình mắt khó thu
Tờ mờ như tổ yến
Múa lượn tựa giống ''cầu'' *
Dáng phượng ngậm dây ngọc
Hình rồng tắm vũng sâu
Tơ tằm chiều nổi ráng
Hang giao sớm rỏ châu
Giữa ngày, cầy cáo nấp
Thấy người, trăn rắn nhô
Đất biển tuy ghê sợ
Lòng ưa giục bước mau
Cảnh tiên, vừa đến đó
Cốt tục biến đi đâu
Tràn ngâm nơi khuất nẻo
Sạch giũ nỗi lo âu
Đời người coi ngắn ngủi
Cảnh Phật mới dài lâu
Bóng tà, chim nháo nhác
Cây um, vượn líu lo
Nào nghe bông thúy nở
Chỉ thấy đám mây mờ
Xưa ai đề vịnh đó
Nay còn nét mực trơ
Chớp mắt đời kim cổ
Sao trời cuộc bể dâu
Khúc ngắn hiềm khôn tả
Ngày vui quên bạc đầu
Xưa đây nơi bí tích
Nay chợt bước ngao du
Chắp tay tạ non nước
Trời đất hẳn dài lâu.
Tú tài Đào Văn Bình dịch - Sơn Nam hiệu đính
Cầu: giống rồng có sừng (theo truyền thuyết)​