Nam Phu'o'ng Hoa`ng hau

NAM PHUONG HONG H?U: B HONG H?U CU?I CNG C?A TRI?U NGUY?N
Trong g?n sỏu muoi nam qua, k? t? khi Tri?u Nguy?n ch?m d?t vo nam 1945 d?n nay, cú r?t nhi?u ngu?i vi?t v? c?u Hong B?o é?i, v? vua cu?i cựng c?a nh Nguy?n. Nhung r?t ớt ngu?i nh?c d?n b Hong h?u cu?i cựng, t?c Nam Phuong hong h?u. Cú chang thỡ cung ch? nh?c d?n m?t vi chi ti?t vi?t chung trong ti li?u núi v? vua B?o é?i. Ho?c núi cho dỳng thỡ chua cú ai vi?t m?t ti li?u riờng v? Hong h?u Nam Phuong. Do dú nờn cung r?t ớt ngu?i bi?t d?n m?t b Hong h?u m trong th?i gian gi? ngụi v? m?u nghi thiờn h? dó cú nhi?u dúng gúp cho Hong t?c Nguy?n Phu?c v cho xó h?i lỳc b?y gi?.

é? tu?ng nh? d?n m?t ngu?i dn b ti s?c, d?c h?nh v m?u m?c, dó t?ng l d? nh?t phu nhõn c?a nu?c Vi?t Nam su?t mu?i m?t nam, tụi xin ghi l?i dụi di?u v? Nam Phuong hong h?u m tụi dó tham kh?o theo ti li?u c?a ngu?i bớ thu c?a b, ụng Nguy?n Ti?n Lóng, con r? c?a c? h?c gi? Ph?m Qu?nh v m?t s? ti li?u khỏc thu th?p trong cu?n h?i ký c?a c?u hong B?o é?i v c?a hai s? gia Phỏp l Jean Renaud v Daniel Grandclộment nhu du?i dõy:


Nam Phuong Hong H?u, khuờ danh Nguy?n H?u Th? Lan hay l Marie Thộrốse, sinh nam 1914 t?i Gũ Cụng Nam ph?n, con c?a d?i di?n ch? Nguy?n H?u Ho v l chỏu ngo?i c?a ụng Lờ Phỏt é?t, t?c huy?n S?, m?t trong nh?ng ngu?i giu cú nh?t mi?n Nam, cú th? sỏnh ngang hng v?i gia dỡnh B?ch cụng t? ? B?c Liờu. ễng huy?n S? l ngu?i dó b? ti?n ra xõy c?t ngụi thỏnh du?ng nguy nga ? cu?i du?ng Vừ Tỏnh Si Gũn thu?ng du?c g?i l nh th? huy?n S? m d?n nay v?n cũn t?n t?i.

Nam 1926, Nguy?n H?u Th? Lan, 12 tu?i, du?c gia dỡnh cho sang Phỏp tũng h?c t?i tru?ng Couvent des Oiseaux, m?t tru?ng n? danh ti?ng thu?c lo?i nh giu ? Paris do cỏc n? tu di?u hnh. Sau khi thi d?u Tỳ ti vo nam 1932, cụ gỏi mi?n Nam theo chuy?n tu c?a hóng Messagerie Maritime tr? v? nu?c. Tỡnh c? trờn chi?c tu n?y cú ụng vua Vi?t Nam h?i loan sau khi hon t?t vi?c h?c, dú l vua B?o é?i m h?i dú gi?i sinh viờn ? Phỏp thu?ng g?i m?t cỏch thõn m?t l Prince Vinh Th?y.

Tuy cựng trờn m?t chi?c tu b?ng b?nh gi?a d?i duong m?t th?i gian khỏ lõu nhung Nguy?n H?u Th? Lan chua cú co h?i lm quen v?i v? Vua tr? tu?i. Mói cho d?n g?n m?t nam sau, nhõn d?p vua B?o é?i ngh? mỏt t?i é L?t v do s? s?p d?t c?a Ton quy?n éụng Duong, viờn é?c Lý (t?c Th? Tru?ng sau n?y) thnh ph? é L?t t? ch?c m?t bu?i d? ti?c t?i khỏch s?n Palace (sau g?i lkhỏch s?n Langbian) d? tỡm cỏch cho hai ngu?i g?p nhau. T?i hụm dú, trong chi?c ỏo l?a mu thiờn thanh, Nguy?n H?u Th? Lan dó xu?t hi?n tru?c Hong d? B?o é?i d? r?i chi?m g?n trỏi tim c?a m?t ngu?i cú d?a v? cao nh?t nu?c.

Tu?ng cung nờn núi thờm l tru?c dõy cú nhi?u ngu?n tin núi r?ng vua B?o é?i dó g?p Marie Thộrốse trờn chuy?n tu th?y t? Phỏp v? Vi?t Nam, nhung can c? vo h?i ký c?a vua B?o é?i v ti?t l? c?a Hong h?u Nam Phuong du?c chỳng tụi trớch d?n du?i dõy thỡ hai ngu?i dó g?p nhau trong m?t hon c?nh khỏc.

Nh? tũng h?c ? m?t tru?ng thu?c nh Dũng, du?c cỏc n? tu ch? d?y cỏc l? nghi Tõy phuong d?i v?i Vua Chỳa nờn t?i hụm dú, lỳc v?a di?n ki?n vua B?o é?i, Nguy?n H?u Th? Lan dó qu? m?t g?i v cỳi d?u sỏt m?t d?t d? t? lũng tụn kớnh nh Vua. L? t?t nhiờn, m?t v? vua tr? tu?i v ho hoa nhu vua B?o é?i thỡ lm sao ụng cú th? khụng xiờu lũng tru?c s?c d?p m? mi?u c?a Nguy?n H?u Th? Lan. V chuy?n s? d?n dó d?n: dỏm cu?i c?a v? thi?u quõn ho hoa v?i m?t n? luu trn tr? huong s?c mi?n Nam dó di?n ra t?i Hu? ngy 20-3-1934. Ngay ngy hụm dú Nguy?n H?u Th? Lan du?c t?n phong lm Hong h?u v?i danh hi?u Nam Phuong. S? ki?n Nguy?n H?u Th? Lan du?c t?n phong Hong h?u ngay sau khi cu?i l m?t bi?t l? d?i v?i cỏc b v? Vua thu?c tri?u Nguy?n. Vỡ mu?i hai d?i vua Nguy?n tru?c kia, cỏc b v? Vua ch? du?c phong tu?c Vuong phi, d?n khi ch?t m?i du?c truy phong Hong h?u.

Nh?c d?n cu?c nhõn duyờn v?i Hong h?u Nam Phuong, c?u hong B?o é?i dó ghi l?i trong cu?n CON R?NG VI?T NAM :

"Sau l?n h?i ng? d?u tiờn ?y, th?nh tho?ng chỳng tụi l?i g?p nhau d? trao d?i tõm tỡnh. Marie Thộrốse thu?ng nh?c d?n nh?ng k? ni?m ? tru?ng Couvent des Oiseaux m?t cỏch thớch thỳ. Cung nhu tụi, Marie Thộrốse r?t thớch th? thao v õm nh?c. Cụ ta cú v? d?p d?u dng c?a ngu?i mi?n Nam pha m?t chỳt Tõy phuong. Do v?y m tụi dó ch?n t? kộp Nam Phuong d? d?t danh hi?u cho nng. Cỏc v? Tiờn é? c?a tụi cung thu?ng hu?ng v? ngu?i dn b mi?n Nam. N?u tụi nh? khụng sai thỡ tru?c Hong h?u Nam Phuong, cú d?n b?y ph? n? mi?n Nam dó t?ng l ch? nhõn c?a Hong thnh Hu?. Khi ch?n ph? n? mi?n Nam lm v?, hỡnh nhu 㦣225c Tiờn é? v tụi d?u nghi r?ng tru?c kia d?c Th? T? Cao Hong (t?c vua Gia Long) dó du?c nhõn dõn mi?n Nam y?m tr? trong vi?c khụi ph?c giang son. Chớnh dú l s? rng bu?c tỡnh c?m gi?a Hong tri?u Hu? v?i ngu?i dõn mi?n Nam".

V? ph?n Hong h?u Nam Phuong, b dó nh?c l?i "cỏi thu? ban d?u luu luy?n ?y" nhu sau:

"Hụm dú ụng Darle, é?c Lý thnh ph? é L?t g?i gi?y m?i c?u Lờ Phỏt An tụi (Lờ Phỏt An l anh ru?t b Nguy?n H?u Ho) v tụi d?n? d? ti?c ? Hotel Palace. Tụi khụng mu?n di nhung c?u An tụi nan n? v h?a v?i tụi l ch? d?n tham d? m?t chỳt v vỏi cho nh Vua xong l v? nờn tụi ph?i di m?t cỏch mi?n cu?ng v tụi cung ch? trang di?m so si thụi. Chỳng tụi d?n tr? nờn bu?i ti?c dó b?t d?u t? lõu. C?u tụi kộo gh? d?nh ng?i⠮goi hiờn thỡ ụng Darle trụng th?y, ụng ta ch?y d?n cho chỳng tụi r?i n?m tay c?u tụi kộo chỳng tụi vụ nh. V?a di ụng v?a núi: "ễng v cụ ph?i d?n bỏi y?t Hong thu?ng m?i du?c". Khi cỏnh c?a phũng khỏch v?a m?, tụi th?y vua B?o é?i ng?i trờn chi?c gh? bnh chớnh gi?a nh. ễng Darle bu?c t?i bờn c?nh Vua r?i nghiờng mỡnh cỳi cho v kớnh c?n núi:

-Votre Majestộ, Monsieur Lờ Phỏt An et sa niốce, Mademoiselle Marie Thộrốse. (Tõu Hong thu?ng, dõy l ụng Lờ Phỏt An v ngu?i chỏu gỏi, cụ Marie Thộrốse)

Nh? cỏc n? tu ? tru?ng Couvent des Oiseaux t?ng ch? d?y nờn tụi bi?t ph?i lm gỡ d? t? lũng tụn kớnh d?i v?i b?c Quõn Vuong, vỡ v?y tụi dó khụng ng?n ng?i d?n tru?c m?t Hong é?, qựy m?t g?i v cỳi d?u sỏt n?n nh cho d?n khi th?y bn tay c?u tụi kộo tụi d?y tụi m?i d?ng lờn. Vua g?t d?u cho tụi dỳng lỳc ti?ng nh?c v?a tr?i theo nh?p di?u Tango, Ngi ng? l?i m?i v dỡu tụi ra sn nh?y r?i chỳng tụi b?t d?u núi chuy?n.

V? sau, khi dó tr? thnh v? ch?ng, Ngi m?i cho tụi bi?t hụm dú Ngi r?t chỳ ý cỏch ph?c s?c don so c?a tụi. Tụi nghi r?ng tụi du?c nh Vua luu ý m?t ph?n do trong su?t bu?i d? ti?c ch? cú tụi l ngu?i dn b Vi?t Nam duy nh?t núi ti?ng Phỏp v theo dỳng cung cỏch l? nghi u tõy d?i v?i Ngi".



Sau l? cu?i, vua B?o é?i cựng hong h?u Nam Phuong d?n v? ? t?i di?n Ki?n Trung thu?c khu v?c c?m thnh. éi?n n?y xõy c?t t? th?i vua Kh?i é?nh nhung du?c s?a ch?a v tõn trang cỏc ti?n nghi Tõy phuong vo d?u tri?u vua B?o é?i.

T?i di?n Ki?n Trung, Hong h?u Nam Phuong dó l?n lu?t h? sanh 5 ngu?i con g?m cú:

-Thỏi t? B?o Long, sinh ngy 4-1-1936

-Cụng chỳa Phuong Mai, sinh ngy 1-8-1937

-Cụng chỳa Phuong Liờn, sinh ngy 3-11-1938

-Cụng chỳa Phuong Dung, sinh ngy 5-2-1942

-Hong t? B?o Th?ng, sinh ngy 9-12-1943

Thu?ng ngy, ngoi vi?c cham súc d?y d? con cỏi, th?nh tho?ng hong h?u Nam Phuong ph?i cựng cỏc quan ? B? L? bn th?o cỏc l? l?c trong cung dỡnh, lo vi?c cỳng gi? cỏc Tiờn d? v di v?n an s?c kh?e cỏc b Tiờn cung v Hong thỏi h?u T? Cung, t?c m? vua B?o é?i. Túm l?i, b r?t chu ton b?n ph?n lm dõu.

Ngoi vi?c qu?n tr? n?i cung nhu dó núi trờn dõy, hong h?u Nam Phuong cũn tham gia cỏc vi?c xó h?i v t? thi?n. Nhu di tham tru?ng n? Trung h?c é?ng Khỏnh ? du?ng Jules Ferry (t?c Lờ L?i sau n?y), b thu?ng ti?p xỳc v?i cỏc Giỏo su, nh?c nh? h? c? g?ng lm trũn thiờn ch?c c?a m?t nh mụ ph?m; di tham N? Cụng H?c H?i ? du?ng Kh?i é?nh (t?c du?ng Nguy?n Hu? ngy nay). Theo l?i n? si é?m Phuong sau n?y k? l?i thỡ cú l?n Hong h?u Nam Phuong b?o b lm don xin phộp B? Giỏo D?c dem mụn n? cụng gia chỏnh vo h?c du?ng. Hng nam b d?u tham d? cỏc bu?i phỏt gi?i thu?ng cho cỏc h?c sinh gi?i t? ch?c t?i trung tõm Accueil g?n nh dũng C?u Th?.

Ngy nay, khụng ai cũn l? lựng khi trụng th?y quý v? d? nh?t phu nhõn xu?t hi?n noi cụng c?ng d? giỳp ch?ng trong vi?c ngo?i giao, nhung cỏch dõy sỏu muoi nam, Hong h?u Nam Phuong giỳp vua B?o é?i trong vi?c ti?p ki?n cỏc nh ngo?i giao l m?t di?u quý hi?m. Vo th?i dú, nhi?u ngu?i ? kinh dụ Hu? d?u bi?t trong nh?ng l?n vua B?o é?i ti?p dún cỏc qu?c khỏch nhu Th?ng Ch? Tu?ng Gi?i Th?ch c?a éi Loan, Qu?c Vuong Soupha Vangvong Lo qu?c ho?c Qu?c vuong Sihanouk c?a Cao Mờn v.v%85d?u cú s? hi?n di?n c?a hong h?u Nam Phuong. L?n vua B?o é?i t? mỡnh lỏi xe hoi di tham Nam Vang cung cú m?t Hong h?u thỏp tựng.

Chi ti?t dỏng k? nh?t l vi?c Hong h?u Nam Phuong dó dem l?i hũa khớ gi?a cỏc ch?c s?c d?o Thiờn Chỳa ? Vi?t Nam v?i Hong t?c nh Nguy?n. Vỡ nhu chỳng ta dó bi?t, d?o Thiờn Chỳa v?i cỏc v? vua tri?u Nguy?n v?n cú nh?ng cang th?ng l?ch s? thỡ Nam Phuong hong h?u, nhu m?t ln giú mỏt, dó thoa d?u s? cang th?ng l?ch s? tu?ng ch?ng nhu khụng bao gi? thay d?i.

Nhõn dõy, tu?ng cung nờn nh?c l?i m?t hnh d?ng ch?ng t? lũng thi?t tha v?i quờ huong d?t nu?c c?a Hong h?u Nam Phuong m chỳng tụi m?i tỡm th?y trong ti li?u c?a s? gia Phỏp Jean Renaud do nh xu?t b?n Guy Boussac ?n hnh nam 1949:

S? l sau khi quõn Phỏp d?a vo th? l?c c?a quõn Anh qu?c d? gõy h?n ? mi?n Nam v?i ý d? tỏi chi?m thu?c d?a Vi?t Nam. (Xin luu ý b?n d?c lỳc cu?c chi?n kh?i d?u t?i Nam ph?n l thu?n tỳy gi?a th?c dõn Phỏp m?t bờn v m?t bờn l ngu?i Vi?t Nam ch?ng l?i s? dụ h? c?a ngu?i Phỏp, khụng gi?ng th?c ch?t cu?c chi?n Qu?c C?ng sau n?y). Lỳc dú vua B?o é?i dó t? ch?c, b Nam Phuong dang ? t?i An é?nh cung bờn b? sụng An C?u. éau lũng tru?c th?m c?nh m d?ng bo mi?n Nam, quờ huong c?a b dang tr?c ti?p gỏnh ch?u, c?u Hong h?u Nam Phuong dó g?i m?t Thụng di?p (Message) cho b?n bố ? Aⵠchõu yờu c?u h? lờn ti?ng t? cỏo hnh d?ng xõm lang c?a th?c dõn Phỏp v?i l?i l? nhu sau:


"K? t? thỏng 3 nam 1945, nu?c Vi?t Nam dó thoỏt kh?i s? dụ h? c?a ngu?i Phỏp nhung vỡ lũng tham c?a m?t thi?u s? th?c dõn Phỏp v?i s? ti?p tay c?a quõn d?i Hong gia Anh nờn hi?n nay mỏu c?a nhõn dõn Vi?t Nam l?i ti?p t?c ch?y trờn mónh d?t v?n dó cú quỏ nhi?u dau kh?. Hnh d?ng n?y c?a th?c dõn Phỏp l trỏi v?i ch? truong c?a é?ng Minh m nu?c Phỏp l?i l m?t thnh viờn. V?y tụi tha thi?t yờu c?u nh?ng ai dó t?ng dau kh? vỡ chi?n tranh hóy by t? thỏi d? v hnh d?ng d? giỳp chỳng tụi ch?m d?t chi?n tranh dang ngy dờm tn phỏ d?t nu?c tụi.

Thay m?t cho hng ch?c tri?u ph? n? Vi?t Nam, tụi th?nh c?u t?t c? b?n bố c?a tụi v b?n bố c?a nu?c Vi?t Nam hóy bờnh v?c cho t? do. Xin cỏc chớnh ph? c?a kh?i t? do s?m can thi?p d? ki?n t?o m?t n?n hũa bỡnh cụng minh v chõn chớnh v xin quý v? nh?n noi dõy lũng bi?t on sõu xa c?a t?t c? d?ng bo c?a chỳng tụi".

Ký tờn:

B Vinh Th?y

(t?c Hong h?u Nam Phuong.)


Trong m?t d?p ti?p xỳc riờng tu, m?t ngu?i Vi?t Nam trong ngnh ngo?i giao tru?c nam 1975 hi?n ? Phỏp núi v?i chỳng tụi r?ng b?c thụng di?p trờn dõy dó du?c b Phuong g?i d?n T?ng Th?ng Truman c?a Hi?p Ch?ng Qu?c vo d?u nam 1946 d? nh? can thi?p. Tuy nhiờn, d?i v?i m?t tin t?c cú tớnh cỏch l?ch s? nhung vỡ khụng du?c t?n m?t nhỡn th?y trờn gi?y tr?ng m?c den nờn tụi xin ghi l?i417i dõy v?i t?t c? s? dố d?t thu?ng l?.

B Hong h?u cu?i cựng c?a tri?u Nguy?n dó trỳt hoi th? cu?i cựng t?i lng Chabrignac, m?t vựng quờ thu?c mi?n B?c nu?c Phỏp theo nhu l?i thu?t l?i sau dõy:

Ngy 14 thỏng 9 nam 1963, vo kho?ng 5 gi? chi?u, c?u hong h?u Nam Phuong c?m th?y m?t bốn cho ngu?i nh di m?i Bỏc s? d?n tham m?ch. Sau khi ch?n khỏm, Bỏc si cho bi?t b b? viờm h?ng nh?, ch? u?ng thu?c vi hụm l kh?i. Nhung khụng dố, Bỏc si v?a r?i kh?i nh ch?ng vi ti?ng d?ng h? thỡ b c?m th?y khú th?. Nguoi#224 bốn nh? m?t ngu?i Phỏp hng xúm di m?i m?t Bỏc si khỏc, nhung ngu?i Bỏc si th? hai chua d?n k?p thỡ c?u Hong h?u Nam Phuong dó ờm ỏi lỡa d?i ngay trong dờm dú khi v?a trũn 49 tu?i. Ngoi hai ngu?i giỳp vi?c trong nh, khụng cú m?t ngu?i ru?t th?t no cú m?t bờn c?nh b trong gi? phỳt lõm chung, vỡ cỏc con b d?u ? t?n Paris d? lm vi?c v di h?c.

éỏm tang c?a b Hong h?u Viờt Nam luu vong du?c t? ch?c m?t cỏch so si l?ng l? nhu nh?ng nam thỏng cu?i d?i c?a b. Hụm dua dỏm, ngoi hai Hong t? v ba Cụng chỳa di bờn c?nh quan ti c?a m? khụng cú m?t ngu?i b con no khỏc. V? phớa quan ch?c Phỏp thỡ ch? cú ụng quan d?u T?nh Brive la Gaillarde v ụng Xó Tru?ng Chabrignac.

Trong su?t th?i gian tang l? c?u Hong B?o é?i cung khụng cú m?t m sau n?y, k? vi?t bi n?y trong th?i gian ? Phỏp du?c nghe k? l?i thỡ khi hay tin m? ch?t, cụng chỳa Phuong Liờn t?c t?c dỏnh di?n tớn bỏo tin cho c?u Hong nhung g?p lỳc c?u Hong v?ng nh vỡ b?n di choi xa v?i b M?ng éi?p, vỡ v?y m c?u Hong B?o é?i khụng hay bi?t gỡ nờn dó v?ng m?t trong ngy dỏm tang c?a m?t ngu?i m cú th?i dó cựng ụng d?u ?p tay g?i. S? ki?n dú dó gõy s? hi?u l?m khi?n v? sau cỏc Hong t? v Cụng chỳa dó ụm lũng oỏn h?n ngu?i cha m h? nghi l m?t ngu?i ch?ng khụng tr?n nghia th?y chung!

Trong l?n tr? l?i Phỏp vo thỏng 4 nam 1999, do d? ngh? c?a m?t ngu?i b?n thu?ng giao thi?p v?i Hong t? B?o Long, t? Paris tụi theo ngu?i b?n di v? lng Chabrignac, cỏch t?nh Brive la Gaillarde ba muoi cõy s? d? vi?ng m? Hong H?u Nam Phuong.

Giú chi?u nghia trang l?ng l?ng th?i, tru?c m?t tụi l m?t ngụi m? don so v?i t?m bia dỏ hai m?t ghi hai hng ch? b?ng hai th? ti?ng khỏc nhau, m?t tru?c vi?t ch? Hỏn, m?t sau vi?t ch? Phỏp nhu du?i dõy:

Bia ch? Hỏn: é?I NAM NAM PHUONG HONG H?U CHI M?, cú nghia l:

"M? ph?n c?a b Hong h?u nu?c é?i Nam l Nam Phuong".

Bia ch? Phỏp: ICI REPOSE L'IMPẫRATRICE D'ANNAM NẫE MARIE THẫRẩSE NGUYEN HUU THI LAN, cú nghia l : "éõy l noi an ngh? c?a b Hong h?u Vi?t Nam tờn l Marie Thộrốse Nguy?n H?u Th? Lan".
[/font=VNI-Times]

éu?c s?a ch?a b?i - Angelique on 01/06/2001 05:09:37