Ngày này - Năm xưa

19/05
Ngày 19/05/1971, Liên Xô đã phóng thành công Mars 2, tàu thám hiểm Sao Hỏa [1]

Ảnh: Mars 2​

Tàu thám hiểm Mars 2 bao gồm hai phần: Orbiter và Lander. Tổng khối lượng Mars 2 là 4650 kg (Orbiter: 3440 kg, Lander 1210 kg), chiều cao 4.1 m, đường kính khoảng 2m. Mars 2 hoạt động bằng năng lượng Mặt Trời. Trên module Lander có chở theo một chiếc xe tự hành (rover) nhỏ (nặng khoảng 4.5 kg). Ngày 27/11/1971, Mars 2 đã phóng module Lander vào Sao Hỏa với vận tốc khoảng 6 km/s. Tuy nhiên, lỗi đã xảy ra trong quá trình hạ cánh, module Lander không bung được dù và đã bị phá hủy khi đâm thẳng xuống Sao Hỏa. Mặc dù không thành công, module Lander của Mars 2 đã trở thành vật thể đầu tiên của con người được đưa đến bề mặt Sao Hỏa. [2]
Module Orbiter sử dụng tên lửa hãm để chuyển động quanh Sao Hỏa. Trong thời gian từ tháng 12/1971 đến tháng 3/1972, Mars 2 Orbiter đã truyền về Trái Đất một lượng dữ liệu rất lớn, bao gồm khoảng 60 bức ảnh, các số liệu về nhiệt độ và áp suất bề mặt (từ -110 độ C đến +13 độ C, từ 5.6 đến 6.0 mbar), các phân tích thành phần của lớp ngoài cũng tầng khí quyển Sao Hỏa, ... Mars 2 đã phát hiện ra lượng hơi nước trong khí quyển sao hỏa nhỏ hơn 5000 lần so với khí quyển Trái Đất.
Tín hiệu cuối cùng của Mars 2 Orbiter truyền về Trái Đất vào ngày 22/08/1972. Tính đến thời điểm đó, tổng cộng Mars 2 Orbiter đã chuyển động được 362 vòng quanh Sao Hỏa. [2]
Tài liệu tham khảo:
[1] European Space Agency, 2000 - 2007. Today in space history ?" 19 May, http://www.esa.int/esaSC/SEM7EXGHZTD_index_0.html
[2]Wikipedia, 4/2007. Mars 2, http://en.wikipedia.org/wiki/Mars_2

20/05
Ngày 20/05/1990, kính thiên văn vũ trụ Hubble đã chụp tấm ảnh đầu tiên [1]
Bức ảnh đầu tiên chụp vùng trời xung quanh ngôi sao HD96755 trong cụm sao NGC 3532 thuộc chòm sao Carina. Bức ảnh này mang tính chất kiểm thử (test) các đặc tính kỹ thuật của kính. Dưới đây là một phần bức ảnh đầu tiên của Hubble (bên phải), so sánh với bức ảnh do kính thiên văn phản xạ 100 inch của đài thiên văn Las Campanas, Chile (bên trái). Đây chỉ là một phần của bức ảnh đầu tiên, không chứa sao HD96755. Kết quả chụp của kính Hubble cho kết quả sắc nét hơn (mặc dù lúc này, gương chính của kính Hubble có một lỗi), và có thể nhận ra ở góc bên trên là một hệ sao đôi [2]

Ảnh: Một phần bức ảnh đầu tiên của kính Hubble​

Tài liệu tham khảo:
[1] European Space Agency, 2000 - 2007. Today in space history ?" 20 May, http://www.esa.int/esaSC/SEM4M0HHZTD_index_0.html
[2]Hubblesite, News Center, 20/05/1990. HST WC/PC First Light Image, http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/1990/04/image/a

21/05
Ngày sinh nhà thiên văn Thụy Điển Nils Christofer Dunér (21/05/1839 ?" 10/11/1914) [1]

Ảnh: Nils Christofer Dunér (21/05/1839 ?" 10/11/1914)​

Lĩnh vực nghiên cứu của Dunér bao gồm cả thiên văn học cổ điển và vật lý thiên văn. Luận văn tiến sĩ của ông nghiên cứu quỹ đạo tiểu hành tinh Panopea về mặt lý thuyết. Trong giai đoạn từ năm 1867 đến năm 1875, Dunér đã tiến hành quan sát khoảng 445 hệ sao. Sau khi xuất bản danh mục các hệ sao năm 1876, Dunér dành nhiều thời gian cho quang phổ học. Ông đã tiến hành đo đạc hiệu ứng Doppler gây ra bởi chuyển động quay của Mặt Trời [1]
Tên ông được dùng để đặt cho một crater trên Mặt Trăng.
Tài liệu tham khảo:
[1] European Space Agency, 2000 - 2007. Today in space history ?" 21 May, http://www.esa.int/esaSC/SEM3A1HHZTD_index_0.html

22/05
Ngày sinh nhà vật lý thiên văn người Áo Thomas Gold (22/05/1920 ?" 22/06/2004) [1] Không chỉ nghiên cứu vật lý thiên văn, Gold còn làm việc trong mục số lĩnh vực khác như: vật lý sinh học, hàng không vũ trụ và địa lý.[2]

Ảnh: Thomas Gold (22/05/1920 ?" 22/06/2004)​

Năm 1948, cùng với Hermann Bondi và Fred Hoyle, Gold đã đưa ra học thiết về sự phát triển đều của vũ trụ (Steady State). Nội dung chủ yếu của học thuyết này là vũ trụ liên tục liên tục sinh ra vật chất mới. Trong giai đoạn những năm 1950, 1960, học thuyết này được nhiều người ủng hộ. Nhưng từ cuối những năm 1960, học thuyết này đã gần như bị bác bỏ do sự phát hiện bức xạ nền của vũ trụ [2]
Năm 1959, trường đại học Cornell mời Gold đảm nhận vai trò trưởng bộ môn Vật lý Thiên văn và tham gia các nghiên cứu vũ trụ. Gold đã đảm nhận chức vụ giáo sư đại học Cornell từ đó cho đến khi ông mất [2]. Ông đã tiến hành các nghiên cứu về vũ trụ học và từ trường. Ông là người đã đưa ra thuật ngữ ''từ quyển'' (magnetosphere) để mô tả từ trường của Trái Đất. Sau khi pulsar đầu tiên được phát hiện ra vào năm 1968, Gold và Hoyle đã giải thích bản chất của các pulsar là các ngôi sao neutrons quay rất nhanh và có từ trường rất mạnh [2]
Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 - 2007. May 22 - Births, Deaths, Events, http://www.todayinsci.com/5/5_22.htm
[2]Wikipedia, 22/2007. Thomas Gold, http://en.wikipedia.org/wiki/Thomas_Gold

23/05
Tôi chưa tìm được các sự kiện thiên văn liên quan đến ngày 23/05. Cứ post tạm bài này cho liền mạch, nếu có thể tôi sẽ bổ xung sau.
Rất mong nhận được sự hỗ trợ từ các bạn.

24/05
Ngày 24/05/1962, Hoa Kỳ đã phóng thành công tàu vũ trụ Aurora 7. Đây là tàu vũ trụ thứ 4 thuộc dự án Mercury, dự án đầu tiên đưa người ra ngoài không gian của Hoa Kỳ. Phi công vũ trụ Malcom Scott Carpenter đã bay 3 vòng quanh Trái Đất [1]
Sau chuyến bay thành công của Gagarin trên tầu Vostok 1 ngày 12/04/1961, Hoa Kỳ cũng gấp rút phóng những phi thuyền có người điều khiển trong dự án Mercury. Ngày 05/05/1961, Alan Shepard bay lên không gian bằng phi thuyền Freedom 7, ngày 21/07/1961: Gus Grissom với phi thuyền Liberty Bell 7. Tuy nhiên, cả Freedom 7 và Liberty Bell 7 đều bay trong khoảng thời gian rất ngắn, không thể so sánh với thành công của Gagarin và Vostok 1 (bay được trọn vẹn một vòng quanh Trái Đất). Phải chờ đến ngày 20/02/1962, John Glenn và phi thuyền Friend Ship đã bay tổng cộng 3 vòng quanh Trái Đất. Scott Carpenter và Aurora 7 cũng bay 3 vòng quanh Trái Đất trong 4 giờ 56 phút 15 giây, tổng thời gian chịu trạng thái không trọng lượng là 4 giờ 39 phút 32 giây [2]

Ảnh: Phi thuyền Aurora 7 trên bệ phóng​

====
Ngày mất Nicolaus Copernicus (Mikolaj Kopernik) (19/02/1473 ?" 24/05/1543)

Ảnh: Tượng Copernicus tại Vác-xa-va​

Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 - 2007. May 24 - Births, Deaths, Events, http://www.todayinsci.com/5/5_24.htm
[2]Wikipedia, 22/2007. Mercury-Atlas 7, http://en.wikipedia.org/wiki/Mercury_7

25/05
Ngày mất nhà thiên văn người Anh Sir Frank Waston Dyson (08/01/1868 ?" 25/05/1939) [1]

Ảnh: Sir Frank Waston Dyson (08/01/1868 ?" 25/05/1939)​

Sau khi tốt nghiệp trường đại học Cambridge, Dyson làm việc tại đài thiên văn Edinburgh từ năm 1905 đến năm 1910. Từ đó cho đến cuối đời, Dyson làm việc tại đài thiên văn Hoàng gia Greenwich. Từ năm 1910 đến năm 1933, ông giữ cương vị nhà thiên văn hoàng gia. Dyson đã chỉ đạo các công việc đo đạc từ trường trái đất, kinh độ, vĩ độ và thời gian. Ông là người đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển các đài truyền thanh bằng sóng radio. [2]
Dyson giành nhiều thời gian để nghiên cứu chuyển động riêng của các ngôi sao, tham gia vào dự án quốc tế Carte du Ciel xây dựng bản đồ bầu trời bằng công nghệ chụp ảnh. Năm 1919, cùng với Eddington, Dyson đã chỉ đạo một đoàn quan sát hiện tượng nhật thực tại Brazil, kiểm chứng việc tia sáng bị bẻ cong bởi trường hấp dẫn của Mặt Trời. Các kết quả thu được của đoàn quan sát đã chứng minh sự đúng đắn của thuyết Tương Đối Rộng của Einstein [2]
Tên ông được dùng để đặt cho một crater trên Mặt Trăng, một tiểu hành tinh (Asteroid 1241 Dysona) [2]
====
Ngày 25/05/1961, trước quốc hội, tổng thống Hoa Kỳ John F. Kennedy đã khẳng định quyết tâm đưa con người lên Mặt Trăng : "I believe that this nation should commit itself to achieving the goal, before this decade is out, of landing a man on the Moon and returning him safely to the Earth. No single space program in this period will be more impressive to mankind, or more important in the long-range exploration of space; and none will be so difficult or expensive to accomplish." [1]
Tạm dịch: "Tôi tin rằng đất nước chúng ta sẽ làm tất cả để hoàn thành việc đưa con người lên Mặt Trăng và trở về Trái Đất an toàn trước khi thập kỷ này kết thúc. Trong thời điểm hiện tại, sẽ không có một chương trình không gian nào sánh kịp chương trình này về sự ảnh hưởng đến nhân loại, về khoảng cách được chinh phục, về độ khó cũng như về các nguồn tài chính cần huy động"

Ảnh: Huy hiệu chương trình Apollo​

Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 - 2007. May 25 - Births, Deaths, Events, http://www.todayinsci.com/5/5_25.htm
[2]JST, 2006-02-25. The Bruce Medalists, Frank Waston Dyson, http://www.phys-astro.sonoma.edu/BruceMedalists/Dyson/index.html

26/05
Ngày sinh Richard Christopher Carrington (26/05/1826 ?" 27/11/1875), nhà thiên văn nghiệp dư người Anh [1]
Carrington là nhà thiên văn đầu tiên tiến hành việc lập bản đồ theo dõi chuyển động của các vết đen Mặt Trời. Ông đã phát hiện ra Mặt Trời quay nhanh hơn ở vùng xích đạo và chậm hơn ở các cực (sự gia tốc xích đạo). Carrington cũng phát hiện ra các vết đen Mặt Trời không phải là những vật thể rắn và chúng chuyển động hướng về phía xích đạo. Năm 1859, Carrington, độc lập với một nhà thiên văn nghiệp dư khác là Richard Hodgson, đã tiến hành những quan sát đầu tiên đối với các tai lửa Mặt Trời (solar flare)[2]

Ảnh: Ghi chép của Carrington về vết đen Mặt Trời​

====
Ngày sinh Sally Ride (26/05/1951), phi công vũ trụ Hoa Kỳ [1]. Ride là người phụ nữ châu Mỹ đầu tiên bay lên vũ trụ (Ride là người phụ nữ thứ 3 bay lên vũ trụ, sau Valentina Tereshkova và Svetlana Savitskaya của Liên Xô cũ) [1]

Ảnh: Sally Ride​

Sally Ride tốt nghiệp cử nhân vật lý tại học viện Stanford, sau đó, bà tiếp tục học và đạt được các học vị thạc sĩ, tiến sĩ vật lý. Năm 1978, Ride nộp đơn dự tuyển vào chương trình không gian của Hoa Kỳ. Có tổng cộng hơn 8000 ứng viên và NASA đã chọn được 35 người, trong đó có 6 nữ. Ngày 18/06/1983, Ride đã bay lên không gian trong phi thuyền Challenger. Năm 1984, Ride tiếp tục thực hiện chuyến bay thứ 2 của mình, cũng trên phi thuyền Challenger. Tổng cộng, Sally Ride đã ở ngoài không gian 343 giờ. Năm 1986, Ride đang trong quá trình tập luyện cho chuyến bay thứ 3 thì xảy ra vụ nổ tàu Challenger. Ride được phân công là chủ tịch ủy ban điều tra nguyên nhân thảm họa Challenger. [2]
Năm 1987, Ride nghỉ việc ở NASA và trở thành giáo sư vật lý đại học Standford, sau đó chuyển sang học viện công nghệ California. Hiện nay, bà là chủ tịch của công ty Sally Ride Science, chuyên thiết kế các chương trình khoa học giải trí cho học sinh phổ thông và trung học[2]
Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 - 2007. May 26 - Births, Deaths, Events, http://www.todayinsci.com/5/5_26.htm
[2]Wikipedia, 05/2007. Sally Ride, http://en.wikipedia.org/wiki/Sally_Ride

26/05
Ngày sinh Richard Christopher Carrington (26/05/1826 ?" 27/11/1875), nhà thiên văn nghiệp dư người Anh [1]
Carrington là nhà thiên văn đầu tiên tiến hành việc lập bản đồ theo dõi chuyển động của các vết đen Mặt Trời. Ông đã phát hiện ra Mặt Trời quay nhanh hơn ở vùng xích đạo và chậm hơn ở các cực (sự gia tốc xích đạo). Carrington cũng phát hiện ra các vết đen Mặt Trời không phải là những vật thể rắn và chúng chuyển động hướng về phía xích đạo. Năm 1859, Carrington, độc lập với một nhà thiên văn nghiệp dư khác là Richard Hodgson, đã tiến hành những quan sát đầu tiên đối với các tai lửa Mặt Trời (solar flare)[2]

Ảnh: Ghi chép của Carrington về vết đen Mặt Trời​

====
Ngày sinh Sally Ride (26/05/1951), phi công vũ trụ Hoa Kỳ [1]. Ride là người phụ nữ châu Mỹ đầu tiên bay lên vũ trụ (Ride là người phụ nữ thứ 3 bay lên vũ trụ, sau Valentina Tereshkova và Svetlana Savitskaya của Liên Xô cũ) [1]

Ảnh: Sally Ride​

Sally Ride tốt nghiệp cử nhân vật lý tại học viện Stanford, sau đó, bà tiếp tục học và đạt được các học vị thạc sĩ, tiến sĩ vật lý. Năm 1978, Ride nộp đơn dự tuyển vào chương trình không gian của Hoa Kỳ. Có tổng cộng hơn 8000 ứng viên và NASA đã chọn được 35 người, trong đó có 6 nữ. Ngày 18/06/1983, Ride đã bay lên không gian trong phi thuyền Challenger. Năm 1984, Ride tiếp tục thực hiện chuyến bay thứ 2 của mình, cũng trên phi thuyền Challenger. Tổng cộng, Sally Ride đã ở ngoài không gian 343 giờ. Năm 1986, Ride đang trong quá trình tập luyện cho chuyến bay thứ 3 thì xảy ra vụ nổ tàu Challenger. Ride được phân công là chủ tịch ủy ban điều tra nguyên nhân thảm họa Challenger. [2]
Năm 1987, Ride nghỉ việc ở NASA và trở thành giáo sư vật lý đại học Standford, sau đó chuyển sang học viện công nghệ California. Hiện nay, bà là chủ tịch của công ty Sally Ride Science, chuyên thiết kế các chương trình khoa học giải trí cho học sinh phổ thông và trung học[2]
Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 - 2007. May 26 - Births, Deaths, Events, http://www.todayinsci.com/5/5_26.htm
[2]Wikipedia, 05/2007. Sally Ride, http://en.wikipedia.org/wiki/Sally_Ride

27/05
Tôi chưa tìm được các sự kiện thiên văn liên quan đến ngày 23/05. Cứ post tạm bài này cho liền mạch, nếu có thể tôi sẽ bổ sung sau.
Rất mong nhận được sự hỗ trợ từ các bạn.