Ngày này - Năm xưa

20/03
Ngày 20/03/1916, bài báo đầu tiên trình bày Thuyết Tương Đối Rộng của Albert Einstein đã được đăng trên tạp trí «Annalen der Physik», số 49, trang 769. Bài báo có nhan đề : «"Die Grundlagen der allgemeinen Relativitästheorie."[1] Thuyết tương đối của Einstein đã giải thích được những nhiễu động trong quỹ đạo biểu kiến của Sao Thủy mà cơ học Newton không giải thích được. Thuyết Tương Đối của Einstein đã được chứng minh bằng cách đo đạc vị trí các ngôi sao trong một lần nhật thực năm 1919.

Ảnh: Bài báo «"Die Grundlagen der allgemeinen Relativitästheorie."​

====
Ngày mất của Sir Isaac Newton (25/12/1642 ?" 20/03/1727) [1]

Ảnh: Mộ Sir Isaac Newton (tu viện Westminster)​

Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 - 2007. March 20 - Births, Deaths, Events, http://www.todayinsci.com/3/3_20.htm
Được Hero_Zeratul sửa chữa / chuyển vào 23:04 ngày 26/03/2007

21/03
Ngày sinh nhà thiên văn học Hoa Kỳ Halton Christan Arp (21/03/1927) [1]

Ảnh: Halton Christan Arp​

Halton Arp tốt nghiệp cử nhân đại học Harvard, bảo vệ thành công luận án tiến sĩ tại Học viện Công Nghệ California (Caltech). Các nghiên cứu của ông tập trung vào các thiên hà có hình dạng đặc biệt (peculiar galaxies) và giải thích nguồn gốc của vũ trụ
Vào những năm 1960, Arp nhận thấy rằng, thiên văn học hiện đại vẫn còn chưa đi sâu vào việc tìm hiểu quá trình hình thành và cấu tạo của các thiên hà. Ông đã nghiên cứu các thiên hà có hình dạng đặc biệt và lập lên danh mục «Atlas of Peculiar Galaxies». Danh mục này bao gồm 338 thiên hà, được xuất bản lần đầu năm 1966. Đến giai đoạn cuối thế kỷ 20, sự phát triển của khoa học công nghệ, đặc biệt là các kính thiên văn hoạt động ngoài vũ trụ đã cho thấy, đa số các «thiên hà» có hình dạng đặc biệt trong danh mục của Arp là các cặp thiên hà đang hòa nhập vào nhau.[2]

Ảnh: Cặp thiên hà Antennae Arp (244, NGC 4038/4039), kết quả của sự hòa nhập của 2 thiên hà xoắn ốc ​

Arp cũng đưa ra giả thiết rằng để giải thích nguồn gốc của các quasar. Ống cho rằng, quasar là vật thể được sinh ra từ nhân của những thiên hà hoạt động mạnh, và sự dịch chuyển về phía đỏ rất lớn của các quasar xuất phát từ chính những đặc điểm nội tại của quasar chứ không phải là do hiệu ứng Doppler. Xuất phát từ quan điểm trên, ông cho rằng thuyết Bigbang là sai [2]. Mặc dù các nghiên cứu, quan sát hiện nay vẫn đang khẳng định ưu thế nghiêng về thuyết Bigbang trong nỗ lực giải thích nguồn gốc vũ trụ, tuy nhiên, Arp vẫn bảo vệ những quan điểm của mình, qua những bài báo khoa học và cả những tác phẩm văn học.[2]
Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 - 2007. March 21 - Births, Deaths, Events, http://www.todayinsci.com/3/3_21.htm
[2]Wikipedia, 3/2007. Halton Arp, http://en.wikipedia.org/wiki/Halton_Arp

22/03
Ngày sinh nhà thiên văn học Đức Friedrich Wilhelm August Argelander (22/03/1799 ?" 17/02/1875) [1].

Ảnh: Friedrich Wilhelm August Argelander (22/03/1799 ?" 17/02/1875)​

Argelander là học trò và là người kế tục của Friedrich Wilhelm Bessel. Năm 1837, Argelander xuất bản danh mục chi tiết khảo sát chuyển động của Mặt Trời. Năm 1844, ông bắt đầu tiến hành các nghiên cứu về sao biến quang. Ông là đồng tác giả biên soạn một danh mục bao gồm vị trí và độ trưng của 324188 ngôi sao (có độ trưng nhỏ hơn cấp 9) trên bầu trời phương bắc. [1]
Tên của ông được đặt cho một crater trên Mặt Trăng và một tiểu hành tinh (asteroid 1551 Agrelander) [2]
Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 - 2007. March 22 - Births, Deaths, Events, http://www.todayinsci.com/3/3_22.htm
[2]Wikipedia, 3/2007. Friedrich Wilhelm Argelander , http://en.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Wilhelm_August_Argelander
Được Hero_Zeratul sửa chữa / chuyển vào 17:29 ngày 23/03/2007

23/03
Ngày sinh tiến sĩ Wernher Magnus Maximilian von Braun (23/03/1912 ?" 16/06/1977) [1], một trong những chuyên gia hàng đầu về tên lửa.

Ảnh: Wernher Magnus Maximilian von Braun (23/03/1912 ?" 16/06/1977)​

Trong Thế chiến thứ 2, Wernher von Braun là một trong những thành viên chủ chốt phát triển tên lửa đạn đạo V-2. Trong giai đoạn cuối chiến tranh, Braun tị nạn tại Hoa Kỳ (kế hoạch Paperclip của cơ quan tình báo và quân đội Hoa Kỳ nhằm thu phục các nhà khoa học Đức Quốc Xã). Braun tham gia vào chương trình phát triển tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM) và sau đó chuyển sang làm việc cho NASA. Ông là giám đốc Trung tâm Không gian Marshall, là tổng công trình sư của dự án chế tạo tên lửa Sarturn V (tên lửa đã đưa con người lên Mặt Trăng) [2]
Wernher von Braun còn tham gia vào rất nhiều chương trình không gian khác của NASA: dự án phóng vệ tinh Explorer, phát triển các dòng tên lửa Jupiter, Pershing, Redstone và xây dựng các trạm không gian Skylab [1]
Tên của ông được đặt cho một crater trên Mặt Trăng [2]
Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 - 2007. March 23 - Births, Deaths, Events, http://www.todayinsci.com/3/3_22.htm
[2]Wikipedia, 3/2007. Wernher von Braun, http://en.wikipedia.org/wiki/Wernher_von_Braun

24/03
Ngày sinh nhà vật lý thiên văn Hoa Kỳ gốc Đức Wilhelm Heinrich Walter Baade (24/03/1893 ?" 25/06/1960) [1].

Ảnh: Wilhelm Heinrich Walter Baade (24/03/1893 ?" 25/06/1960)​

Sinh ra tại Đức, Walter Baade tốt nghiệp đại học Göttingen, làm việc tại đài thiên văn Hamburg từ năm 1919 đến năm 1931, tại đài thiên văn Mt.Wilson từ năm 1931 đến năm 1958. Năm 1934, ông cùng Fritz Zwicky đã giải thích về mặt lý thuyết nguyên nhân và quá trình hình thành supernova cũng như sự hình thành sao neutron, giải phóng các tia vũ trụ từ các vụ nổ sao. Trong giai đoạn thế chiến thứ 2, với kính thiên văn 100 inch Hooker, lần đầu tiên Baade đã phân giải được các ngôi sao thuộc vùng trung tâm của thiên hà Andromeda và phát hiện ra hai loại biến tinh Cephie mới. Cùng với Rudolph Minkowski, Baade đã ghi được quang phổ tại bước sóng khả kiến của nhiều nguồn phát sóng radio rất mạnh trong vũ trụ (Cygnus A, Cassiopeia A, ...) [2]
Baade đã phát hiện ra 2 tiểu hành tinh Hidalgo và Icarus [2]
Tên ông được đặt cho một tiểu hành tinh (asteroid 1501 Baade), một crater và một thung lũng trên Mặt Trăng, một vùng không gian tại trung tâm Ngân Hà (Baade?Ts Window), một trong 2 chiếc kính thiên văn quang học đường kính 6.5 m tại đài thiên văn Las Campanas, Chile [3]
Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 - 2007. March 24 - Births, Deaths, Events, http://www.todayinsci.com/3/3_24.htm
[2]JST, 2006-02-25. The Bruce Medalists, Wilhelm Heinrich Walter Baade, http://www.phys-astro.sonoma.edu/BruceMedalists/Baade/index.html
[3]Wikipedia, 3/2007. Walter Baade, http://en.wikipedia.org/wiki/Walter_Baade

25/03
Ngày 25/03/1655, nhà thiên văn Hà Lan Christiaan Huygens đã phát hiện ra vệ tinh Titan (Saturn VI) của Sao Thổ [1]

Ảnh: Vệ tinh Titan (tàu thăm dò Cassini chụp)​

Titan là vệ tinh lớn nhất của Sao Thổ, là vệ tinh lớn thứ 2 trong số các vệ tinh mà con người đã phát hiện ra trong hệ Mặt Trời (sau vệ tinh Ganymede của Sao Mộc). Đường kính của Titan = 0.4 lần đường kính của Trái Đất, lớn hơn đường kính của Sao Thủy. Quanh Titan có một bầu khí quyển bao bọc, nhiệt độ bề mặt khoảng -179 độ C, áp suất bề mặt khoảng 1.6 bar (gấp 1.6 lần Trái Đất). [2]
Chu kỳ quay quanh Sao Thổ của Titan là 15.94 ngày. Chu kỳ tự quay của Titan trùng với chu kỳ quay quanh Sao Thổ (tương tự như trường hợp Mặt Trăng ?" Trái Đất) [2]
Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 - 2007. March 25 - Births, Deaths, Events, http://www.todayinsci.com/3/3_25.htm
[2]. Calvin J. Hamilton, 1997-2001. Titan, Saturn IVI, http://www.solarviews.com/eng/titan.htm

26/03
Ngày 26/03/1859, nhà thiên văn học nghiệp dư người Pháp Edmond Lescarbault đã quan sát được một ?ohành tinh mới? có quỹ đạo gần Mặt Trời hơn Sao Thủy. Ông đã quan sát được một đốm tròn chuyển động qua đĩa Mặt Trời trong 4h30 phút. Lescarbault đã gửi các quan sát và tính toán của mình đến Le Verrier (lúc đó đang đảm đương nhiệm vụ giám đốc đài thiên văn Paris). Le Verrier đã tính toán lại quỹ đạo và xác nhận, ?ođó chính là hành tinh gây ra các nhiễu động trong chuyển động biểu kiến của Sao Thủy mà các nhà thiên văn học đang tìm kiếm? [1]
Năm 1846, dựa trên những nhiễu động của Sao Thiên Vương, Le Verrier và John Couche Adams đã tính toán và đưa ra những dự đoán giúp cho việc xác định Sao Hải Vương. Qua các quan sát, các nhà thiên văn cũng thấy rằng, quỹ đạo biểu kiến của Sao Thủy cũng có những nhiễu động và dự đoán rằng có một hành tinh nằm gần Mặt Trời hơn Sao Thủy. Le Verrier chấp nhận những quan sát của Lescarbault và cho rằng, Lescarbault đã quan sát được hành tinh cần tìm. Lescarbault đề nghị đặt tên ?ohành tinh mới? này là Vulcan, tên Thần Lửa trong thần thoại La Mã
Tuy nhiên, các nhà thiên văn không thể quan sát được ?ohành tinh này? thêm 1 lần nào nữa. Người ta đã cho rằng, Lescarbault đã quan sát được một ?otiểu hành tinh đi lạc?, tiểu hành tinh này chỉ chuyển động qua Mặt Trời một lần duy nhất vào ngày 26/03/1859. Năm 1916, Einstein đã dùng Thuyết Tương Đối Rộng để giải thích hiện tượng nhiễu động trong quỹ đạo biểu kiến của Sao Thủy.

Ảnh: Một số tiểu hành tinh có một phần quỹ đạo gần Mặt Trời​

Tài liệu tham khảo:
[1] European Space Agency, 22/02/2005. Today in space history ?" 26 March, http://www.esa.int/esaSC/SEMSJAYEM4E_index_0.html
Được Hero_Zeratul sửa chữa / chuyển vào 23:05 ngày 26/03/2007

27/03

Ảnh: Báo " Vechernyaya Moskva", thông tin về lễ tang Gagarin và Seregin​

Ngày 27/03/1968, đại tá, phi công vũ trụ Liên Xô Yuri Gagarin đã hi sinh trong một chuyến bay tập cùng với đại tá Vladimir Seregin. Chiếc máy bay huấn luyện Mig-15 UTI đã gặp nạn tại ngoại ô thành phố Kirzhach, phía tây Liên bang Xô Viết.

Ảnh: Máy bay huấn luyện Mig-15 UTI «Midget»​

28/03
Ngày 28/03/1807, nhà thiên văn học người Đức Heinrich Wilhelm Olbers đã phát hiện ra tiểu hành tinh Vesta [1]. Trong thần thoại La Mã, Vesta là nữ thần Gia Đình.

Ảnh: Mô hình tiểu hành tinh dựng trên máy tính dựa trên những kết quả quan sát của kính thiên văn Hubble​

Vesta là tiểu hành tinh thứ 4 được con người phát hiện ra (sau các tiểu hành tinh Ceres, Pallas, Juno). Vesta có đường kính khoảng 525 km, khối lượng 2.7x10^20 kg. Vesta nằm trong vành đai tiểu hành tinh giữa Trái Đất và Sao Hỏa, tự quay quanh trục trong vòng 5.34 giờ, chu kỳ chuyển động trên quỹ đạo là 3.63 năm Trái Đất. Đây là tiểu hành tinh sáng nhất trong số các tiểu hành tinh con người đã tìm ra, thậm chí có thể nhìn thấy Vesta bằng mắt thường.
Những kết quả quan sát của kính Hubble năm 1995 cho thấy Vesta có bề mặt rất phức tạp, tương tự như Trái Đất và Sao Hỏa, với các dấu vết của những dòng chảy, những hố thiên thạch, ...
Tài liệu tham khảo:
[1] European Space Agency, 22/02/2005. Today in space history ?" 28 March, http://www.esa.int/esaSC/SEMQEAYEM4E_index_0.html

29/03
Ngày 29/03/1974, Mariner10 đã bay qua bề mặt Sao Thủy với khoảng cách 756 km, trở thành tàu thám hiểm đầu tiên tiếp cận hành tinh này [1]. Các kết quả quan sát của Mariner10 cho thấy bề mặt Sao Thủy có rất nhiều crater và Sao Thủy có một bầu khí quyển rất mỏng với thành phần chủ yếu là heli [2]

Ảnh: Mariner10 và quỹ đạo bay qua 2 hành tinh​

Mariner10 cũng là tàu thám hiểm đầu tiên của nhân loại qua hai hành tinh: Sao Kim và Sao Thủy. Được phóng vào ngày 3/11/1973, Mariner10 bay qua Sao Kim ngày 5/2/1974, gia tốc nhờ lực hấp dẫn của Sao Kim để tiến đến Sao Thủy. Mariner10 đã bay qua Sao Thủy tổng cộng 3 lần: 29/3/1974, 21/9/1974 và 16/3/1975.[2]
Tài liệu tham khảo:
[1] European Space Agency, 22/02/2005. Today in space history ?" 28 March, http://www.esa.int/esaSC/SEMRBAYEM4E_index_0.html
[2]Mark Wade, 1997 ?" 2007, Mariner 10, http://www.astronautix.com/craft/marner10.htm