Nghệ Thuật Xem Ảnh :Cũ Với Người Biết,Mới Với Người Chưa Biết.

Nghệ Thuật Xem Ảnh :Cũ Với Người Biết,Mới Với Người Chưa Biết.

Nghệ thuật nhiếp ảnh đã có mặt và đi vào đời sống,tâm hồn của những nhười yêu nghệ thuật trên toàn thế giới cũng như trên đất nước Việt Nam từ rất lâu.
Tuy vậy,ngày nay vẫn còn rất nhiều người chưa thật hiểu thấu đáo về nghệ thuật nhiếp ảnh.
Ngoài những kĩ thuật với máy móc,những sáng tạo xuất phát từ tâm hồn nghệ sĩ và con mắt nhậy cảm với cái đẹp của những nghệ sĩ nhiếp ảnh còn phải kể đến nghệ thuật xem ảnh,nó cũng là một "GU" thưởng thức nghệ thuật mà mỗi người mỗi khác nhau,nhưng có những nguyên tắc chung mà ai cũng phải tuân theo.

Chắc bạn sẽ nghĩ rằng xem ảnh thì có gì mà không biết cách : cầm ảnh vào tay rồi đánh mắt nhìn chứ gì?
Nhưng thật ra không chỉ đơn giản thế đâu :ảnh cũng giống như những vật ta luôn va chạm hàng ngày (nhìn đâu chẳng thấy ảnh:báo chí,sách vở,trên máy tính,....); tuy tiếp xúc nhiều nhưng chúng ta vẫn chưa biết sử dụng chính xác.
Kể cả những nhà nhiếp ảnh chuyên nghiệp hay những nhà phê bình nghệ thuật (chứ chưa nói đến những người nghiệp dư) đều xem ảnh chưa đúng phương pháp.

**Nghệ thuật xem ảnh:

Về cấu tạo thì máy ảnh là một con mắt lớn : kích thước của ảnh in trên kính mờ phụ thuộc vào khoảng cách giữa vật kính và vặt cần chụp.Máy ảnh thu được hình phối cảnh của đồ vật lên tấm phim giống như hình ảnh mà "một con mắt" của chúng ta đặt ở vật kính nhìn thấy.
Do đó,khi ta muốn nhìn tấm ảnh với những ấn tượng về thị giác hoàn toàn giống với nguyên vật thì chúng ta phải tuân theo một số nguyên tắc sau đây:

1. Nhìn ảnh chỉ bằng "một con mắt":

Khi chúng ta nhìn ảnh bằng cả hai con mắt thì những tia sáng phát ra từ vật sẽ đi tới thuỷ tinh thể của cả hai mắt và cho một loạt tia ló tới điểm vàng nằm trên võng mạc.Những tia ló này được xuất phát từ những điểm cách xa nhau (khoảng cách giữa hai mắt) nên cho ta một bức tranh hoàn toàn phẳng,chứ không còn là hình ảnh có chiều sâu như bản chất của nó nữa.
Ở đây mình sẽ không đi sâu giải thích kĩ hơn vì khái niệm này liên quan tới nhiều vấn đề phức tạp của quang học và về đặc điểm sinh lí đặc biệt của đôi mắt.

2. Phải đặt mắt trước ảnh một khoảng thích hợp.


Khi người nghệ sỹ ngắm chừng và bầm máy,trước mắt anh ta là phối cảnh chính xác của bức ảnh thực hoàn toàn.Nhưng khi chúng ta khi xem ảnh ở một khoảng cách không chính xác thì toàn bộ phối cảnh (Gồm cả những hiệu ứng đặc biệt mà người nghệ sĩ muốn thể hiện) sẽ bị thay đổi hoàn toàn.
**Vậy cần xem ảnh với khoảng cách chính xác là bao nhiêu?
Muốn có được một ấn tượng về phối cảnh hoàn toàn giống với những gì người nghệ sỹ nhiếp ảnh đã ngắm chừng khi bấm máy,để thưởng thức những sáng tạo về bố cục và phối cảnh mà người nghệ sỹ muốn thể hiện thì ta phải nhìn ảnh dười một góc trông bằng đúng góc trông mà vật kính của máy ảnh đã "nhìn" hình trên kính mờ của buồng tối (Hay chính là góc trông mà vật kính "nhìn" vật được chụp).
Như vậy hình của vật nhỏ hơn kích thứớc tự nhiên bao nhiêu lần thì phải đặt tấm ảnh cách mắt một khoảng nhỏ hơn khoảng cách từ vật đến vật kính của máy ảnh bấy nhiêu lần (Sử dụng định lý về tam giác đồng dạng ấy mà).Hay nói cách khác,cần phải đặt ảnh cách mắt một khoảng xấp xỉ bằng tiêu cự của vật kính (hai giá trị này càng gần nhau càng tốt).

Trên đây là một số nguyên tắc đơn giản nhất của nghệ thuật xem ảnh,bài viết của mình có tham khảo cuốn "Fun Physics" của tác giả người Nga IA.I.Perenman.

"Kể cả những nhà nhiếp ảnh chuyên nghiệp hay những nhà phê bình nghệ thuật (chứ chưa nói đến những người nghiệp dư) đều xem ảnh chưa đúng phương pháp."
THẾ AI MỚI BIẾT XEM ẢNH HẢ BÁC. CÓ SAI LỖI CHÍNH TẢ KHÔNG Ạ !!!!!

Sở dĩ mình nói :"Kể cả những nhà nhiếp ảnh chuyên nghiệp hay những nhà phê bình nghệ thuật (chứ chưa nói đến những người nghiệp dư) đều xem ảnh chưa đúng phương pháp."
là vì các nhà nhiếp ảnh chuyên nghiệp hay những nhà phê bình nghệ thuật họ cũng chưa hiểu nhiều về quang học ,ảnh ảo 3 chiều và đặc điểm chức năng của mắt.
Từ trước đến nay mọi người chỉ xem ảnh và đánh giá dựa trên một hình khối hoàn toàn phẳng của bức ảnh mà không hề nghĩ tới không gian và chiều sâu của bức ảnh.
Vần đề này rất phức tạp,mình cũng không hiểu rõ lắm,chỉ nói cho mọi người biết để thưởng thức nghệ thuật nhiếp ảnh được trọn vẹn hơn.
Mong các bạn góp ý,bổ sung để bài viết được chính xác và hoàn hảo hơn.
Cảm ơn các bạn.

Bác Nguyên nên tập trung vào nội dung bài viết xem đúng sai ở chỗ nào thì hơn là bắt bẻ câu chữ râu ria như vậy. Dở.

Người ta nói có sách, mách có chứng thì lại bị bác chụp mũ. Dở.

Các bác lại í ới với nhau rồi ...rõ khổ.
Theo tôi thì tôi rất hoan nghênh bạn Hoangvietphu11, bởi không phài ai viết hay trích bài post lên đây là để bị bắc bẻ hay.........
Cái chính là thiện chí tham gia để cùng xây dựng chủ để thêm phong phú ,giao lưu anh em học hỏi. Và chính cái thiện chí, và đam mê đã mang chúng ta, kẻ ở trong nam, người ngoài bắc, kẻ bên tây, người bên đông đã hội tụ về đây online và gỏ ít chữ sang sẻ bớt cái biết cái hiểu của mình cho bằng hữu xa gần, Có người chỉ online và đọc không sót chủ đề nào, nhưng chưa đủ để họ tham gia với diễn đàn do nhiều nguyên do khác nhau, nên tôi nghĩ, thật là đáng quí biết bao cái thiện chí của anh em, tuy rằng mội người mỗi trình độ, mỗi nhận thức, và mỗi hoàn cảnh, nhưng tụ chung cái chung là sự đam mê, cái này thì không phân biệt được cao thấp. Bản thân tôi, với cái máy Digital cà tàng ( so với nhiều bác ở đây ) , mớ kiến thức đang cần bổ khuyết, nhưng không vì thế mà tôi phải tự phân biệt mình hay tự ti , bởi hơn ai hết tôi tự hào có đủ cái mà các bạn ở đây cần đó là thiện ý tham gia, cho dù còn lâu mới được như ý mình muốn.
Tôi viết ra đây dài dòng để mong các bạn đả thông được tiêu chí của cuộc chơi chung, mà take easy ! .
Bài viết của ban Hongvietphu11, có thể được cho là ngớ ngẩn với cách nhìn nhận nào đó, nhưng thật là đáng quí bởi với mớ kiến thức vặt vảnh này nếu như không có dịp tổng hợp lại thì không dể gì chúng ta có cơ hội tiếp nhận được.Rất cám ơn bạn. Với thiện chì Box này sẽ lớn mạnh.

Bạn gì đó người Liên Xô đặt vấn đề rất chuẩn, nhưng....

Tại sao lại cần phải có ấn tượng về thị giác hoàn toàn giống với nguyên vật hả bạn ?. Tớ tưởng nhiếp ảnh chỉ có phải đơn thuần là máy photocopy của cuộc sống đâu.

Cái này thì ông Liên Xô nói đúng rồi.

Chào bạn Hoàng Việt Phú,
Trước tiên hoan nghênh bạn là thành viên mới của box Nghệ thuật Nhiếp ảnh, đã có bài viết gửi đến mọi người. Nội dung bài viết trên cơ bản có thể xem là nêu ra một nội dung mà những người yêu nhiếp ảnh cần biết để tạo hiệu quả tốt cho các bức ảnh của mình hay chỉ đơn thuần là "nên" nhìn ảnh như thế nào như tiêu đề của bạn đã nêu. Tuy vậy, xin góp ý với bạn như sau:
Nội dung bạn nêu ra mới chỉ là quá sơ sài về khái niệm, nguyên tắc Mà khái niệm hoặc nguyên tắc khi phổ biến nội dung ra cộng đồng qua phải cần có kiểm chứng hoặc lý giải đầy đủ của chính tác giả một cách chi tiết minh chứng cho học thuật đưa ra, nếu không thì bài viết sơ sài không chỉ vô giá trị mà còn gây hại, lệch lạc với các bạn người đọc, newbie, amateur...
Các điểm bài viết của bạn có thể nêu ra ở đây :
"1. Nhìn ảnh bằng một con mắt :"
Cả nội dung phần số 1 của bạn hoàn toàn không nói lên được tại sao "Nhìn ảnh bằng một con mắt" lại phải là nguyên tắc của xem ảnh , chưa kể là xem ảnh theo một cách "nghệ thuật xem".
"2. Phải đặt mắt trước ảnh một khoảng thích hợp."
Toàn nội dung trong phần 2 của bạn chỉ là một phần rất nhỏ của cả một nghiên cứu lớn về mắt cũng như yếu tố thị giác, hiệu ứng thị giác, sự tác động qua lại của chúng vv và vv, ... nếu đặt phần 2 của bạn trong cả 1 tài liệu "rất nhiều trang văn bản, hình ảnh" thì có thể xem là toàn bộ tài liệu có giá trị nhưng nếu tách một đoạn, tóm lược ngắn gọn như bạn viết thì quả là gây sự ngộ nhận, hiểu sai hoàn toàn về "nghệ thuật xem ảnh" cho người đọc, nhất là đa số chúng tôi không chuyên ngành nhiếp ảnh, không là "người theo nghiệp nghiếp ảnh".
Đơn cử nếu tôi chỉ đọc phần 2 của bạn và áp dụng nguyên tắc này để xem ảnh triển lãm thì làm thế nào tôi biết người chụp dùng kính gì, tiêu cự bao nhiêu, tỉ lệ ảnh ảo và thực để chọn vị trí đứng xem tấm ảnh đó "đúng nguyên tắc nghệ thuật xem ảnh". Ví dụ : Một tấm ảnh rất to 50x70cm có ghi ra là chụp một số con tinh trùng đang xâm nhập vào trứng với ống kính tiêu cự nnnn, khoảng cách mmmm thì làm sao tôi có thể đặt mắt mình vào đúng cái khoảng cách mmmm mới có thể thực hiện xem ảnh đúng nguyên tắc "Nghệ thuật xem ảnh" được ?
Bài viết rất ngắn của bạn như trên đã nói, nếu được đọc toàn bộ lý thuyết , các bài viết dài và sâu hoặc hoặc được học về lý thuyết visual art, thì tạm chấp nhận nếu bài viết còn các phần "dịch" tiếp theo một tài liệu lớn, chuyên sâu. Còn nếu chỉ là nêu khái quát , và kiểu tóm lược như bạn thực hiện thì tôi nghĩ tốt nhất bạn đừng thực hiện và bạn vẫn có thể xoá nội dung này ngay. Tại sao vậy ? Vì chính nó đang gây sai lệch rất lớn về hiểu biết cơ bản cho cho người đọc về "Nghệ thuật xem ảnh", và gây tổn hại đến thiện chí đóng góp của bạn cho diễn đàn chúng ta.
Vài góp ý để bạn tham khảo và tự quyết định.
Trân trọng,
NhatLQ.
Được nhatlq sửa chữa / chuyển vào 23:13 ngày 10/06/2004

Kính thưa các bác,
Cái "lý thuyết" về chuyện "ngắm ảnh" này ra đời cũng từ lâu rồi, chẳng phải mới xuất hiện đâu. Nếu xét theo hướng đi này thì nó hoàn toàn mang tính chất khoa học và đúng là một nghiên cứu rất lớn và phức tạp như bác Nhật nói. Nhưng nếu đòi hỏi khi đưa và trích dẫn vào đây mà cần phải đầy đủ và theo kiểu một báo cáo khoa học thì e rằng đọc xong thì vỡ cái đầu mất. Cho nên mới cần người có khả năng truyền đạt làm sao để người đọc vẫn hiểu được mà về nhà k0 phải đắp chăn. Em ví dụ:
1. Độ mở càng lớn DOF càng nông, độ mở càng nhỏ ảnh càng nét sâu. Chấm hết. Bạn cứ thuộc cái đó, thực hành nhiều rồi sẽ chụp được ảnh ưng ý.
2. Bây giờ lại muốn biết nguyên nhân tại sao à. Mời sang gặp bác Asahi để được lĩnh hội những hyperfocal, vòng mờ, và hàng loạt các công thức khác...
Đấy, muốn chụp được ảnh đẹp, ai cũng phải nắm được mục 1. Còn mục 2. thì k0 phải ai cũng cần, phỏng ạ. 100% chú chụp ảnh dạo, và 50% các bác trong Hội NSNA có được mấy ai hiểu hết tận cùng những gì thuộc mục 2. ?
Còn, nếu người trích dẫn có thiếu sót, sai lệch thì mới cần các bác vào bổ sung, góp ý. Thế mới là diễn đàn chứ k0 phải nơi cho một ai lên lớp.
Em thấy nhiều bác bị ảnh hưởng bởi suy nghĩ, cái gì đưa lên là phải đúng, chính xác. Cách học và làm việc của phương tây nó khác người V mình cũng là ở chỗ này. Đó là team work, discussion, ai có ý kiến gì thì phát biểu, đúng sai thì qua tranh luận sẽ rõ.
Cho nên, em k0 đồng ý với việc bác Nhật đề nghị tác giả tự hạ bài viết của mình xuống vì bác cho rằng nó "sai" . Bởi vì:
Thứ nhất, mới chỉ có mình bác bảo nó sai, trong khi đó vẫn có những người khác đồng ý (trong đó có em, em sẽ trình bày quan điểm sau).
Thứ hai, nếu nó sai, sẽ có người khác vào chỉ ra những chỗ sai và sửa lại. Như vậy sẽ có tranh luận, có trao đổi để đi đến "chân lý". Amateur hay Newbie biết thế thì cứ việc lẳng lặng mà theo dõi rồi tự rút ra bài học cho mình, nếu cần cũng có thể tham gia hỏi han, ý kiến. Em nhắc lại, diễn đàn mà. K0 phải lớp học! Còn chú nào mà mới đọc một vài bài đầu tiên rồi răm rắp áp dụng, ngộ nhỡ sai thật thì ráng chịu hậu quả. Bởi lười k0 chịu theo dõi toàn bộ tranh luận để học hỏi, phỏng ạ.
Rồi, còn bây giờ là ý kiến của em về vấn đề này.
1. Xem ảnh bẳng "một mắt", em cho là điều hợp lý (em k0 dám dùng từ "chính xác"). Bởi máy ảnh (lens + film) thực chất là 1 con mắt. Cho nên xem hai mắt thì sẽ khác với xem bằng 1 mắt, đúng về mặt khoa học. Nhưng k0 vì thế mà ai vào triển lãm ảnh cũng phải bịt một mắt lại để thưởng thức cả. Trời sinh ta có hai mắt mà. Và cũng k0 vì thế mà bố cục hay nội dung bức ảnh bị nhìn sai, hiểu sai. Riêng cái này thì nên nhìn dưới hai góc độ thật rạch ròi: Khoa học, và cảm nhận của người xem. Nếu nói "xem ảnh phải xem bằng một mắt mới đúng" thì hãy hiểu rằng "đúng" về mặt khoa học thuần tuý nhé. Còn về góc độ thứ hai, em k0 bàn vì nó quá rộng và sẽ k0 có ý kiến thống nhất. Bản thân em cũng k0 nhất trí là các nhà phê bình hay NSNA nên xem ảnh bằng một mắt cho nó "khác" người thường!
2. Về khoảng cách xem ảnh, cái này thì đúng bác Nhật ạ. Bác đọc k0 kỹ, và em cũng k0 ngờ bác suy luận thiên lệch như vậy. Cái tỷ lệ (áp dụng định lý Ta-lét trong bài viết của tác giả) giữa vật và hình, đó là tỷ lệ giữa kích thước thật của vật, và hình của nó trên phim. Cho nên nếu giữ đúng tỷ lệ tam giác đồng dạng đó khi xem thì sẽ giữ được đúng phối cảnh. Còn bác suy luận ra cái ảnh trứng với tinh trùng size 50 x 70 cm thì so với phim, ảnh này đã được phóng to bao nhiêu lần thì mời bác cũng tăng khoảng cách xem ảnh lên ngần ấy lần bác ạ. Mà suy cho cùng thì đây cũng chỉ là thuần tuý khoa học thôi, em cũng chẳng dại gì mà ghi nhớ khi đi xem ảnh cả. Mà các bác khác cũng nên thế, nhé.