Ngôn ngữ Internet

Viết ''Email'' TiếngViệt: Tháiđộ "Liệucơm Gắpmắm''
Bài của Trịnh Nhật
Vì cần có thôngtin nhanhchóng và nhờ có tiệnnghi mới đây cuả mạnglưới ''internet'', nhiều người trong chúngta đã thườngxuyên sửdụng máy điệntoán (computer) để viết điệnthư (email) chonhau. Đốivới những người thôngthạo tiếngAnh thì viết bằng tiếngAnh cho người thôngthạo tiếngAnh, tấtnhiên sẽ khôngcógì đángnói, bởivì chữ dùng cho loại ngônngữ này là loạichữ tiêuchuẩn được chếra chung cho các ngônngữ dùng mẫutự Latinh.
Đốivới những người tiếngAnh còn khiêmtốn, họ sẽ không thoảimái khi viết tiếngAnh vì phải nghĩ lâuhơn, chưa đủ tựtin khi viết, chỉ sợ bị ngườita cười, khôngthể muágậyvườnhoang. Những người này khi quyếtđịnh chọn tiếngViệt để viết điệnthư thì theo tôi là lốilựachọn haynhất. Cóđiều có cáitrởngại trong việc viết điệnthư bằng tiếngViệt là mặcdù tiếngViệt ta cũng dùng mẫutự Latinh, nhưng lại dùng quánhiều dấu (diacritic marks) để phânbiệt nguyênâm (vowels), thanhđiệu (tones) và phụâm đ duynhất (khác với d). Mà chínhvì dùng quánhiều dấu ''nhìnhằng'' này mà tiếngViệt ta đivào mạnglưới thôngtin điệntử khôngđược ''bìnhanvôsự''.
Thựctế, là ta vẫn cóthể dùng một loại nhuliệu (software) như VNI, VPS hay VNKey có kiểu chữViệt (Vietnamese fonts) để đánhmáy chữViệt và inra chữViệt như mình mongmuốn. Song, ta khôngthể gửi điệnthư điqua mạnglưới dưới hìnhthức chữViệt ấy được vì chữnghiã khi nhậnđược sẽ bị rốimù, lộntùngphèo, đọc khônghiểu. Nếumuốn, phải gửi góighém trong phần đínhkèm (attachment). Khi đó điệnthư và phần đínhkèm là hai món riêngbiệt. Điệnthư khi viết bằng tiếngViệt là loại chữViệt khôngbỏdấu, còn phần đínhkèm thì được bỏdấu đầyđủ.
Vấnđề đặtra là khi viết điệnthư tiếngViệt không bỏdấu thì viết cáchnào tiệnlợi và hữuhiệu nhất. Tiệnlợi và hữuhiệu, tôi muốn nói ởđây, là đỡ tốn thờigiờ và không bị hiểunhầm. Nhắmvào hai tiêuchuẩn vừa nêu, tôi đã lợidụng đặctính dưthừa (redundancy) cuả ngônngữ, mà ngườita cũng đã ápdụng trong truyềntin, để đềnghị mộtvài mẹovặt khi viết ''email'' bằng tiếngViệt. Tínhchất dưthừa này cóthể giúpta đoánbiết được câunói, dòng chữviết -- nghe tiếng trước, đọc chữ trước mà đoánđược tiếng sau, đoánđược chữ sau. Kinhnghiệm cho chúngta biết là giữa tiếng mưarơi gióhú, giữa tiếng chợbuá ồnào, tiếng còixe inhỏi ngườita vẫn cóthể tiếptục nóichuyện với nhau, thônghiểu được ý cuảnhau mà khôngcần phải nghe hết, đọc hết từng lời, từng chữ. Điểnhình hơnnữa là thời điệntín còn thịnh, khi đánh giâythép cho nhau, ta đâu có cần bỏdấu, đâu có cần viết dàidòngvăntự, mà chỉ tậptrung vào việc cắtbỏ những chữ dưthừa sao cho càngnhiềucàngtốt. Bỏ bớt được chữ nào, khỏi phải trảtiền chữ đó. Đồngtiền nốiliền khúcruột mà!
Với chiềuhướng nêutrên, tôi xin đềnghị một vài mẹovặt nhưsau:
1. Không bỏdấu cho phụ âm đ, nguyên âm và thanh điệu.
Thí dụ: Toi da guithu cho anh roi./ Yeu em tu thuo me ve voi cha.
2. Viết dínhliền những chữ nào là từghép (compound word), tênngười hay điạdanh.
Thídụ: sinhvien, bacsi, canhsat, thongtin, binhdang, duhoc, nghiencuu, thongdichvien, TranDinhPhuoc, Vietnam, Thailan, Hanoi, Saigon.
3. Viết dínhliền những nhómchữ, đoảnngữ (phrase) nào có nghiãđơn, nghiãghép.
Thídụ: homqua, thangtruoc, tuanroi, dedang, chupmu, lelang, mayman, lido, beobot, xelua, xedien, otobuyt, vanthisi.
4. Dùng gạchnối với từghép hay nhómchữ nào có thể gây hiểulầm vì ta khó phânđịnh được danhgiới âmtiết khi chúng đem viết dínhliền nhau.
Thídụ: cam-on [cám ơn/cá mơn], de-nghi [đề nghị/đến ghi].
5. Dùng tiếngAnh để ''chua'' vào sau từ nào cóthể gây hiểulầm, hoặc khó đoán.
Thídụ: co-dau (bride/geisha)[cô dâu/cô đầu], dedat (submit/reserved)[đệ-đạt/dè-dặt], giadinh (family/servant) [gia-đình/gia-đinh], nhatho (church/brothel) [nhà thờ/nhà thổ], loithoi (old-fashioned/troublesome) [lỗi thời/lôi thôi], cat-dut (sever) [cắt đứt], mo-thuc (pattern) [mô thức], co dieugi chibao (comment), lam ngayduc ngaycai (on and off).
6. Tùy theo mình viết cho ai, dùng ngay một chữ, một đoảnngữ hoặc một câu (sentence) tiếngAnh viết xenkẽ trong bảnvăn tiếngViệt.
Thídụ: Sorry da cho anh sai so dienthoai./ Toi chac viec gui attachment cho anh qua email address cua co Thu bi tructrac./ Da nopdon xin viec. Nay thi chico viec wait and see./ Many thanks for the latest information. Chac baxa toi can tintuc nay lam./
Viết tiếngViệt thoảimái, khôngbỏdấu và đánhmáy chữ dínhliền là đã tiếtkiệm được phần nào thờìgiờ và tiềnbạc. Đólà một điểmlợi. Viết tiếngAnh, nếu chưa rành, biết một mà không biết mười, chữ tác đánh chữ tộ, gây hiểulầm cóthể là một mốihại. Còn nếu bảorằng muốn tậpviết tiếngAnh thì đólạilà chuyện khác.
Thôngthường thì ''trâu chậm uống nước đục''. Và trong trườnghợp cuả tôi, là người mới ''chânướt chânráo'' vào chơi ''internet'' và ''email'' chưa đầy bốn tháng và tựmình mòmẫm, cùng là hỏihan concháu khi gặp chỗbí. Chỉ có mới đây thôi, tôi đã đượcxem, đượcđọc những điệnthư viết bằng mãhiệu (code) cuả VPS, thì thấy mình quả là dịứng với cái ''anh chàng họ Mã'' này. Tôi nghenói là người muốn đọc điệnthư nhưvầy thì chỉviệc dùng nhuliệu cósẵn đem chuyểnlại là đọcđược. Và, nếumuốn, cóthể inra bản tiếngViệt có dấu đànghoàng. Inra thì cũng tốtthôi, nhưng có mấyai cần viết điệnthư dài ''trànggiang đạihải'' và bảnin thiệt đẹp làmgì? Muốn dài, muốn đẹp thì cứviệc dùng phần đínhkèm (attachment).
Tôi có nghe ''lỏm'' được là ông cựu Chủtịch Cộngđồng NgườiViệt Tựdo Liênbang Úcchâu kiêm Tiểubang NSW đã tỏý bựcdọc mỗikhi phải đọc điệnthư dùng mãhiệu cuả VPS. Vị chủtịch họ Võ đã cólần xuatay nói ''Thôi! thôi! cứ viết cho tôi loại chữ bìnhthường kia [không bỏdấu] là tôi đọcđược, đọcchữ kiểu này nhứcmắt lắm!'' Trong chỗ riêngtư, bà Đươngkim Tổngthưkí Cộngđồng NgườiViệt Tựdo Tiểubang NSW cũng không giấuđược những lời cằnnhằn. Vị nữ Tổngbíthư họ Trần đã có lần bảo: ''Viết kiểu này trôngthấy là tôi không muốn đọc, mà có đọc cũng chẳng hiểu Ầtgiáp gì!'' Hiểnnhiên là hai vị này khôngcó, hoặc họ cứngđầu không muốn mua ''phầnmềm'' cầnthiết cho ''phầncứng'' cuả họ. Tấtnhiên cũng phải kể là họ thiếu kiênnhẫn tìmhiểu. Nhưng vìđâu nênnỗi? Thựctế là nhưvậy. Tôi cũng khôngcó ''phầnmềm'' cầnthiết. Nhưng cứ giảsử là có đi, thì thửhỏi viết một cái ''email'' bỏ dấu ''nhằngnhịt'', mà cókhi dưthừa, nhưthế có bõcông không? Cóngười bảo đểí một chút, thì rồi ''trướclạsauquen''!
Sau một hồi suyđitínhlại, tôi bèn bụng bảo dạ: ''Thôithì thà uống nước đục.''
Trịnh Nhật
Sydney 16-12-1999
Tin giờchót : Saukhi viết xong bài này, tôi đượcbiết là ta cóthể viết ''email'' bằng tiếngViệt bỏdấu bìnhthường, nếu ta có chươngtrình tiếngViệt dùng dạng HTML cósẵn trong chương trình ''Internet Explorer'', ''Netscape'' hay ''Outlook''. Người nhận ''email'' có thể đọcđược bảnvăn viết bằng tiếngViệt dễdàng và khôngcầncó chươngtrình tiếngViệt trong máy. Chính tôi đã dùngthử dạng HTML, đã đánh ''email'' tiếngViệt từ một máy trongnhà sang một máy khác cũng trongnhà và đã đọcđược bảnvăn ngonlành ở ''đầunhận'' đầyđủ dấu inhệt như ở ''đầugửi''. Thôngtin này được gửiđến quývị để lưuí quývị ''liệucơm mà gắpmắm''.

9399
Welcome to Box Quảng Trị.. Click here,please!