Người Vợ Bắc Kỳ

Hà nội, ngày 11/3/2004
Kính gửi: Anh Ngô Tự Lập.
(Về dự án dịch thuật 500 cuốn sách)
Tôi xin chân thành chia sẻ với anh lòng mong ước những tác phẩm có giá trị của thế giới sẽ được dịch ra cho người Việt nam, như anh trình bày trên báo Lao Động ngày 7/3/2004.
Không thể liệt kê hết những ý nghĩa to lớn mà dự án dịch thuật này mang lại cho người Việt nam, cho các trí thức Việt nam, cho ngôn ngữ tiếng Việt, và thậm chí có thể nói đó còn là nền tảng cho việc đổi mới, mở rộng và hiện đại hoá tư duy của dân tộc Việt. Vì thế, tôi hoàn toàn thống nhất với ý định của anh và muốn khẳng định sẽ đóng góp hết công sức và khả năng của mình cho dự án này.
Nhưng một chương trình lớn lao như vậy sẽ không dễ dàng thực hiện. Nên với bức thư này, từ kinh nghiệm thực tiễn của mình, tôi muốn trao đổi về những khó khăn mà dự án này sẽ gặp phải và đề xuất một số biện pháp cần tiến hành để đạt được mục đích đó.
Chương trình này sẽ gặp phải rất nhiều những trở ngại mà có thể nói là khó khăn toàn diện:
1. Nguồn vốn
, 500 cuốn x 500 trang/cuốn x 50.000đ/trang ~ 12.5 tỷ (Khoảng 25 triệu/cuốn).
, Số tiền này chỉ ước tính, thậm chí còn lớn hơn nên không dễ dàng có được. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của nền kinh tế, tôi tin là đây cũng không phải số tiền quá khó để đạt được.
2. Nhân lực
, 50 cuốn/năm x 2-3 người/cuốn ~ 100-150 dịch giả.
, Tìm đâu ra các dịch giả với số lượng đông đảo và chất lượng cao như vậy?
, Số lượng các nhà nghiên cứu đủ kiến thức thẩm định, đánh giá, hiệu đính...cũng hạn chế
3. Nguồn sách
, Khó khăn khi tìm kiếm và xác định danh mục các cuốn sách cần dịch...Vì mỗi cá nhân, mỗi lĩnh vực lại có những mối quan tâm riêng, và dường như xem thường ý kiến, quan điểm và nhu cầu của người khác, lĩnh vực khác.
, Một số chuyên ngành thiếu từ điển phù hợp và có chất lượng phục vụ cho việc dịch thuật.
, Sách tham khảo cho việc dịch thuật, tra cứu cũng hạn chế...
4. Độc giả
, Số lượng bản sách hiện nay chỉ khoảng 1000 bản/đầu sách và nếu tính cả việc in nối bản hoặc in lậu thì có lẽ cũng khó lòng vượt quá con số 2-3.000 bản/đầu sách. Đối với các sách triết học, nghiên cứu chuyên sâu thì có lẽ số lượng độc giả còn ít hơn nữa.
, Mặc dù hiện nay đã có khá đông các trí thức, nhà nghiên cứu và giới trẻ quan tâm đến việc đọc sách nhưng đa phần vẫn chưa có nhu cầu đối với việc này...
, Thông thường, sinh viên không cần thiết phải đọc các tác phẩm này vì chương trình học của họ không yêu cầu, và ngay cả giáo viên của họ cũng chưa chắc đã đọc.
, Sinh viên và các nhà nghiên cứu đều nghèo, không phải ai cũng sẵn lòng mua sách. Nhưng trong tương lai, khi thu nhập của người dân tâng, sẽ có nhiều người mua hơn.
, Hơn nữa, chương trình này sẽ có những ảnh hưởng sâu rộng khác. Khi thầy giáo, nhà nghiên cứu có kiến thức tốt hơn, thì các đề tài của họ, và cả các sinh viên do họ đào tạo cũng có chất lượng tốt hơn.
Để giải quyết những khó khăn đó, tôi đề xuất một số hướng giải quyết:
A. NGUỒN VỐN (dường như là vấn đề then chốt nhất)
Chúng ta có thể huy động tài chính từ các nguồn các nguồn sau:
1. Các trường học và các Viện nghiên cứu. Thông thường, các trường và các viện đều có nguồn quỹ dành cho việc dịch thuật và nghiên cứu khoa học, nhưng thiếu nhân lực, nguồn sách cũng như định hướng và người đứng ra triển khai. Vì vậy, cần giảm bớt đầu tư tiền vào các công trình nghiên cứu vô ích, hời hợt, để giành cho việc dịch thuật thì đây sẽ là nguồn tài chính tốt.
2. Các cá nhân, công ty, doanh nghiệp:
a) Trước mắt, không thể trông chờ nhà nước mà cần phải tiến hành vận động các cá nhân, các doanh nghiệp?
b) Hiện nay, nhiều công ty thường chi các khoản tiền lớn để làm việc rất vô ích là in lịch cuối năm, lịch biếu...Nếu thay vì việc in này, chúng ta in các sách hữu ích, và sẵn sàng in tên công ty tài trợ cho từng cuốn sách, thì tôi tin là có thể thuyết phục được nhiều người...
c) Cần tham gia và trao đổi, vận động trong Diễn đàn Doanh nghiệp và Câu Lạc Bộ Doanh nghiệp...về ý nghĩa và tác động của chương trình này.
3. Các tổ chức phi chính phủ, các đại sứ quán, các quĩ quốc tế...
, Các tổ chức quốc tế này đều có một số nguồn tài chính hỗ trợ cho việc dịch và xuất bản sách phù hợp với tiêu chí của họ, về những nhà văn hoá hoặc các tác phẩm lớn của đất nước họ.
, Nếu có được một thuyết trình hợp lý và đúng đắn, chúng ta có thể hy vọng nhận được một phần tiền nào đó từ các tổ chức này. Nhưng có lẽ nguồn tài trợ này chỉ trong ngắn hạn và có giới hạn. Về lâu dài, không nên trông đợi vào nguồn vốn này.
4. Từ ngân sách của nhà nước
, Đây phải là nguồn chính yếu nhất cho chương trình này, vì không chỉ cần dịch 500 cuốn mà còn phải nhiều hơn thế, và có số lượng sách dịch đều đặn hàng năm.
, Nhà nước đã chi 30 tỷ cho việc biên soạn và xuất bản Từ điển Bách khoa, nên tôi cũng tin rằng nếu có được một chương trình hợp lý, với sự giúp đỡ và ủng hộ của nhiều nhà khoa học, chúng ta có thể vận động nhà nước đầu tư cho dự án này?
5. Từ chính việc kinh doanh sách:
a. Trong những năm tới, tỷ lệ nhuận bút và số lượng bản in sách có thể sẽ tăng lên. Vì thế, nguồn thu trực tiếp từ tiền nhuận bút cũng sẽ cao hơn?
b. Nguồn thu từ việc tái bản sách?
c. Có thể đầu tư và coi đó là một dự án kinh doanh, mặc dù lãi suất không cao.
B. CÁC CÔNG VIỆC CẦN TRIỂN KHAI
1. Xây dựng một dự án chi tiết cho chương trình này (như kiểu một dự án khả thi kêu gọi đầu tư...)
2. Thành lập một Ban Dự Án để thống nhất hoạt động, với sự có mặt của những nhà khoa học có uy tín, với những cá nhân có khả năng tổ chức vì nếu hoạt động riêng rẽ sẽ gặp khó khăn, đôi khi chồng chéo, thiếu hiệu quả...
3. Xây dựng một diễn đàn và website cho chương trình này, nhằm chia sẻ thông tin, tài liệu, thuật ngữ. Thông qua diễn đàn, chúng ta sẽ trao đổi, thảo luận và tìm ra hướng hợp tác, tìm ra nguồn nhân lực, nguồn tài chính và nguồn sách...
4. Trước mắt, xây dựng 1 dự án nhỏ sơ bộ chọn lọc dịch khoảng 20 cuốn tiêu biểu, hữu ích và có tính thực tiễn nhất trong giai đoạn 2 năm 2005-2006.
5. Phát triển nguồn nhân lực. Nguồn nhân lực có thể tìm từ:
a. Các giảng viên đại học: đây là những người có chuyên môn tốt nhất và có thời gian phù hợp cho việc dịch. Trước đây, các giảng viên đều yếu ngoại ngữ, nhưng dần dần, việc này sẽ được cải thiện.
b. Các nhà nghiên cứu (thông qua các Viện, các trung tâm...)
c. Các sinh viên, trí thức trẻ học từ nước ngoài về: số lượng này sẽ dần dần tăng lên, và tìm kiếm thông qua các forum, diẽn đàn của sinh viên Việt nam ở nước ngoài?
d. Đào tạo, phát triển dần đội ngũ dịch thuật trẻ từ các trường ngoại ngữ, ngoại thương, kinh tế?
6. Lập hội đồng khoa học gồm các nhà nghiên cứu, khoa học trong từng lĩnh vực nhằm thẩm định đánh giá và đề xuất danh mục sách cần dịch.
7. Xây dựng mối quan hệ chặt chẽ (network) giữa các NXB ?" Nhà sách ?" Công ty phát hành ?" các báo chí (báo giấy và báo điện tử)...
8. Phân chia thành các lĩnh vực học thuật để xác định danh sách sách cần dịch và tìm người hợp tác?Trong mỗi lĩnh vực, lại thiết lập các nhóm dự án nhỏ từ 3-5 người triển khai thử nghiệm, với 1 team leader.
9. Tiến tới chương trình Vận động thành lập Quĩ Dịch thuật Quốc gia và Uỷ ban Dịch thuật Quốc gia.
Đây là một công việc cao cả và đầy ý nghĩa, là sự kế tục và tiếp nối con đường của các dịch giả như Trương Vĩnh Ký, Nguyễn Văn Vĩnh, Nguyễn Hiến Lê, Phan Ngọc...Tôi tin là chúng ta sẽ không đơn độc, sẽ có rất nhiều người mong muốn tham gia và đóng góp tiền bạc, công sức và cả niềm tin cho chương trình này.
Mong nhận được trao đổi và hợp tác với anh.
Nguyễn Cảnh Bình

Chào anh Ba Tri,
Tôi rất ít lên mạng trừ khi cần tìm thông tin gì nhưng do một người bạn giới thiệu, tôi vào đọc truyện của anh chỉ vài ngày gần đây thôi. Truyện mộc mạc, êm đềm nhưng lôi cuốn người đọc vì nó đánh thức niềm vui, tình yêu đối với con người, cuộc sống. Điều mà mỗi người đều có trong tim nhưng ít nhiều mất đi do những lo toan trong đời sống thường nhật? Đọc truyện của anh làm tôi nhớ đến ?oLittle House on the Prairie? của Laura Ingalls Wilder? (Truyện này đã được dịch trọn bộ và cũng chiếu phim hơn 200 tập ở Việt Nam).
Anh sống ở Mỹ nhưng đọc truyện của anh không hề thấy bóng dáng quay cuồng của đời sống công nghiệp, áp lực công việc, tiền bạc lên con người nơi đô thị ngày nay. (Chắc là có những bạn hiện sống ở Sài Gòn như tôi cũng cảm nhận được điều này?)
Con người nơi đô thị ngày nay thiếu thời gian sống quá. Áp lực công việc, lo chi phí cho những nhu cầu cơ bản đã lấy đi gần hết thời gian sống của bạn (ở Sài Gòn, giá nhà đắt kinh khủng chưa kể những chi phí khác?dù cho lương bạn kha khá như USD700/tháng chẳng hạn). Tôi không hiểu nền văn minh hiện đại sẽ đưa con người đi về đâu nữa khi người ta có ít đi thời gian sống cho nhau. Vòng quay của công việc, lợi nhuận làm cho con người mất dần nhân tính đi, niềm vui sống & tình yêu đối với con người, cuộc sống dần bớt đi ?
Không biết bao giờ đa số người ở Việt Nam sẽ được hưởng một cuộc sống tốt hơn hiện nay?
Topic của anh được hơn 250,000 lượt đọc, tính ra bằng số dân của một thành phố trung bình đấy. Rất nhiều người yêu quí anh, anh có thấy không ?
Anh có được điều mà ai cũng muốn có, một trái tim nhân hậu, tràn đầy niềm vui và tình yêu đối với con người, cuộc sống. Tôi rất mến anh, xem anh như một người bạn lớn dù chưa bao giờ gặp mặt (giống như những người bạn khác của tôi vậy: Lin Yu Tang, Trang Tử, Ikkyu Sojun?).
Có những điều thật giản dị & căn bản của đời sống mà chúng ta hay quên. May mà có những người như anh nhắc nhở chúng ta điều đó: Cuộc đời là một ngày hội... Bạn còn chần chờ gì nữa mà không thưởng thức nó đi ?
Được ghita sửa chữa / chuyển vào 08:14 ngày 10/09/2004
u?c Milou s?a vo 23:44 ngy 17/09/2004

Chào anh Ba Tri,
Tôi rất ít lên mạng trừ khi cần tìm thông tin gì nhưng do một người bạn giới thiệu, tôi vào đọc truyện của anh chỉ vài ngày gần đây thôi. Truyện mộc mạc, êm đềm nhưng lôi cuốn người đọc vì nó đánh thức niềm vui, tình yêu đối với con người, cuộc sống. Điều mà mỗi người đều có trong tim nhưng ít nhiều mất đi do những lo toan trong đời sống thường nhật? Đọc truyện của anh làm tôi nhớ đến ?oLittle House on the Prairie? của Laura Ingalls Wilder? (Truyện này đã được dịch trọn bộ và cũng chiếu phim hơn 200 tập ở Việt Nam).
Anh sống ở Mỹ nhưng đọc truyện của anh không hề thấy bóng dáng quay cuồng của đời sống công nghiệp, áp lực công việc, tiền bạc lên con người nơi đô thị ngày nay. (Chắc là có những bạn hiện sống ở Sài Gòn như tôi cũng cảm nhận được điều này?)
Con người nơi đô thị ngày nay thiếu thời gian sống quá. Áp lực công việc, lo chi phí cho những nhu cầu cơ bản đã lấy đi gần hết thời gian sống của bạn (ở Sài Gòn, giá nhà đắt kinh khủng chưa kể những chi phí khác?dù cho lương bạn kha khá như USD700/tháng chẳng hạn). Tôi không hiểu nền văn minh hiện đại sẽ đưa con người đi về đâu nữa khi người ta có ít đi thời gian sống cho nhau. Vòng quay của công việc, lợi nhuận làm cho con người mất dần nhân tính đi, niềm vui sống & tình yêu đối với con người, cuộc sống dần bớt đi ?
Không biết bao giờ đa số người ở Việt Nam sẽ được hưởng một cuộc sống tốt hơn hiện nay?
Topic của anh được hơn 250,000 lượt đọc, tính ra bằng số dân của một thành phố trung bình đấy. Rất nhiều người yêu quí anh, anh có thấy không ?
Anh có được điều mà ai cũng muốn có, một trái tim nhân hậu, tràn đầy niềm vui và tình yêu đối với con người, cuộc sống. Tôi rất mến anh, xem anh như một người bạn lớn dù chưa bao giờ gặp mặt (giống như những người bạn khác của tôi vậy: Lin Yu Tang, Trang Tử, Ikkyu Sojun?).
Có những điều thật giản dị & căn bản của đời sống mà chúng ta hay quên. May mà có những người như anh nhắc nhở chúng ta điều đó: Cuộc đời là một ngày hội... Bạn còn chần chờ gì nữa mà không thưởng thức nó đi ?
Được ghita sửa chữa / chuyển vào 08:14 ngày 10/09/2004
u?c Milou s?a vo 23:44 ngy 17/09/2004

Chào bạn Steven Soma và các bạn
Đọc qua những bài Người vợ Bắc Kỳ của bạn StevenSoma có nhiều điều lý thú , dí dỏm . Bạn có lối viết duyên dáng độc đáo . Mong bạn viết tiếp . Tiện đây tôi xin mạn phép vào góp vui với các bạn hữu xa gần .
Đi học
Trên đất Mỹ này có nhiều điều dở khóc dở cười . Hôm qua , đứa gái út lên 5 tuổi , đang học lớp mẫu giáo gần nhà, đi học về quăng ngay cái cặp lên ghế sa lông. Cháu hỏi tôi :
- Bố ơi ! Thầy giáo tiếng Mỹ là gì?
Nghe qua , gì chớ cái đó thi` dễ ợt
- Là teacher
- Thế cô giáo là gì hả bố?
- Thì cũng là teacher.
- Không phải đâu .
Vừa nghe qua , a cô bé này dám chê bố. Mới đi học được mấy tháng , mà dám nói mình sai . Tức mình tôi gọi đứa con gái kế tên Thy , đang học lớp 9 :
- Thy à ! Thầy giáo , cô giáo tiếng Mỹ là gì ?
- Là teacher.
Tôi quay lại bảo với cô gái út , giọng khoái chí :
- Thấy chưa , chị Thy nói đúng như bố.
Tôi thấy mắt con bé nhíu lại :
- Không phải vậy đâu .
À ! Vậy là có vấn đề rồi . Tôi nghiêm nét mặt lại :
- Bây giờ gái út nói cho bố nghe , tại sao lại không phảỉ ?
- Trong trường cô giáo con nói thầy giáo là el professor.

Khi nghe được tiếng EL , biết ngay mà , EL trong tiếng Spanish hay LE trong tiếng Pháp là mạo tự được đứng trước giống đực. Mà con bé mới 5 tuổi , cắt nghĩa cái này khá lôi thôi . Để yên đó. Đêm nằm ngủ mà lòng cứ tưng tức làm sao . Mai đi làm vào trong hãng sở , tôi cứ ngó đồng hồ xem đến 9 giờ sáng chưa .
- Hê lô ! hê lô !
- Trường Springdale đâỵ (Tôi dịch tạm ra tiếng Việt)
- Tôi có một đứa con gái tên Linh đang học lớp mẫu giáo . Hôm qua về nhà cháu có hỏi tôi là thầy giáo , cô giáo tiếng English là gì , tôi nói là TEACHER , cháu nói là không phải , mà là TEACHER phải có EL hay LA phía trước. Xin hỏi trường quí ông dạy tiếng English hay tiếng Spanish vậy ?
Ở đầu dây bên kia sau khi nghe tôi nói một tràng , và đáp lại :
- What did you say ?
Trong lòng hơi nhói rồi nghe , tiếng Anh tiếng U mình nói vậy mà còn What what !!! Thôi đành phải nói chầm chậm lại ...
- So what ''s the problem, sir? ( Chuyện gì thế ông?)
- Never mind ! sir. ( Đừng để ý nữa , thưa ông )

Thôi để đó , định bụng khi nào rãnh , hay nghỉ 1 ngày vacation , để lý luận với mấy bà Mỹ hay Mễ dạy học cho con nít gì mà về nhà cứ u-nô, tu tô, kén tồ ...
HoangHac

Chào bạn Steven Soma và các bạn
Đọc qua những bài Người vợ Bắc Kỳ của bạn StevenSoma có nhiều điều lý thú , dí dỏm . Bạn có lối viết duyên dáng độc đáo . Mong bạn viết tiếp . Tiện đây tôi xin mạn phép vào góp vui với các bạn hữu xa gần .
Đi học
Trên đất Mỹ này có nhiều điều dở khóc dở cười . Hôm qua , đứa gái út lên 5 tuổi , đang học lớp mẫu giáo gần nhà, đi học về quăng ngay cái cặp lên ghế sa lông. Cháu hỏi tôi :
- Bố ơi ! Thầy giáo tiếng Mỹ là gì?
Nghe qua , gì chớ cái đó thi` dễ ợt
- Là teacher
- Thế cô giáo là gì hả bố?
- Thì cũng là teacher.
- Không phải đâu .
Vừa nghe qua , a cô bé này dám chê bố. Mới đi học được mấy tháng , mà dám nói mình sai . Tức mình tôi gọi đứa con gái kế tên Thy , đang học lớp 9 :
- Thy à ! Thầy giáo , cô giáo tiếng Mỹ là gì ?
- Là teacher.
Tôi quay lại bảo với cô gái út , giọng khoái chí :
- Thấy chưa , chị Thy nói đúng như bố.
Tôi thấy mắt con bé nhíu lại :
- Không phải vậy đâu .
À ! Vậy là có vấn đề rồi . Tôi nghiêm nét mặt lại :
- Bây giờ gái út nói cho bố nghe , tại sao lại không phảỉ ?
- Trong trường cô giáo con nói thầy giáo là el professor.

Khi nghe được tiếng EL , biết ngay mà , EL trong tiếng Spanish hay LE trong tiếng Pháp là mạo tự được đứng trước giống đực. Mà con bé mới 5 tuổi , cắt nghĩa cái này khá lôi thôi . Để yên đó. Đêm nằm ngủ mà lòng cứ tưng tức làm sao . Mai đi làm vào trong hãng sở , tôi cứ ngó đồng hồ xem đến 9 giờ sáng chưa .
- Hê lô ! hê lô !
- Trường Springdale đâỵ (Tôi dịch tạm ra tiếng Việt)
- Tôi có một đứa con gái tên Linh đang học lớp mẫu giáo . Hôm qua về nhà cháu có hỏi tôi là thầy giáo , cô giáo tiếng English là gì , tôi nói là TEACHER , cháu nói là không phải , mà là TEACHER phải có EL hay LA phía trước. Xin hỏi trường quí ông dạy tiếng English hay tiếng Spanish vậy ?
Ở đầu dây bên kia sau khi nghe tôi nói một tràng , và đáp lại :
- What did you say ?
Trong lòng hơi nhói rồi nghe , tiếng Anh tiếng U mình nói vậy mà còn What what !!! Thôi đành phải nói chầm chậm lại ...
- So what ''s the problem, sir? ( Chuyện gì thế ông?)
- Never mind ! sir. ( Đừng để ý nữa , thưa ông )

Thôi để đó , định bụng khi nào rãnh , hay nghỉ 1 ngày vacation , để lý luận với mấy bà Mỹ hay Mễ dạy học cho con nít gì mà về nhà cứ u-nô, tu tô, kén tồ ...
HoangHac

Bác Ba Tri ơi!!!
Hôm qua rõ ràng tôi nhìn thấy tên bác ở đây, tưởng là bác viết thêm cho mọi người đọc nữa mà chờ hoài không thấy
Hy vọng mọi chuyện đều tốt đẹp với gia đình bác và mong bác sớm viết thêm bài cho mọi người thưởng thức!
HNBB

Bác Ba Tri ơi!!!
Hôm qua rõ ràng tôi nhìn thấy tên bác ở đây, tưởng là bác viết thêm cho mọi người đọc nữa mà chờ hoài không thấy
Hy vọng mọi chuyện đều tốt đẹp với gia đình bác và mong bác sớm viết thêm bài cho mọi người thưởng thức!
HNBB

Batri vẫn ở đây mà.

Batri vẫn ở đây mà.

nhưng chẳng chịu kể chuyện gì tiếp hết...