Nhân gian nghiêng một đóa tình (Viết nhân mùa nhớ Trịnh)

Là chút hồng phai
Chẳng có gì đâu em ở lại
Một chút cỏ hoa giữa tâm hồn
Tâm hồn một chút hồn cỏ lá
Cỏ lá tâm hồn một chiếc hôn
Chiếc hôn xưa ấy là hôn cũ
Đã phai mờ trên những lối đi
Đường về là gió, là mưa, là bão lũ
Nhưng gót chân em vẫn ấm áp một lời thề
Cứ ấm áp cho gót chân hồng mãi
Hồng như chiếc hôn cũ đã tàn phai
Em ơi em ạ hồng mất dấu
Sẽ mất dấu hoài giữa hư không
Hư không là gì hư không nhỉ
Là chút hồng phai chút hoài nghi
Hoài nghi là chiếc hôn có lẽ
Đã tàn phai quá giữa đường về
Trịnh Công Sơn

Sóng Nhạc Trên Vách Núi
- tưởng nhớ về NS Trịnh Công Sơn
cơn mưa chiều như ray rứt đổ
những nỉ non mãi tiếc một ngày
gió bay xa, tìm an giấc ngủ
đường hắt hiu, vết mộng chân dài
chiếc xe đen như màu chuyện kể
cát bụi về, không vạn dặm xa
nợ trả người đã mờ nhân thế
chợt thầm buồn, chốn cũ hoang ca
cõi xa xưa, mây buồn trôi vãng
lần nằm mơ đã thấy qua đời
tỉnh đêm ngàn, hoang vu nhạc bản
khúc quỳnh hương, tình vẫn ra khơi
vườn trăng vỡ, hoa tàn như khẽ
chim lạc đàn, vách núi thở than
lá ngỡ ngàng, mưa trời quạnh quẽ
gió vô tình, tiếng hát mênh mang
hư vô - một nhánh hoa vàng
quê hương dĩ vãng... nhạc vang màu trờị..
Trường Ðinh

Sóng Nhạc Trên Vách Núi
- tưởng nhớ về NS Trịnh Công Sơn
cơn mưa chiều như ray rứt đổ
những nỉ non mãi tiếc một ngày
gió bay xa, tìm an giấc ngủ
đường hắt hiu, vết mộng chân dài
chiếc xe đen như màu chuyện kể
cát bụi về, không vạn dặm xa
nợ trả người đã mờ nhân thế
chợt thầm buồn, chốn cũ hoang ca
cõi xa xưa, mây buồn trôi vãng
lần nằm mơ đã thấy qua đời
tỉnh đêm ngàn, hoang vu nhạc bản
khúc quỳnh hương, tình vẫn ra khơi
vườn trăng vỡ, hoa tàn như khẽ
chim lạc đàn, vách núi thở than
lá ngỡ ngàng, mưa trời quạnh quẽ
gió vô tình, tiếng hát mênh mang
hư vô - một nhánh hoa vàng
quê hương dĩ vãng... nhạc vang màu trờị..
Trường Ðinh

Những Bài Thơ Không Tựa
Đường xa mỏng mộng vô thường
Trái tim chợt tỉnh tôi nhường nhịn tôi
Montreal 1992
Đưa em một nửa lên đường
Nửa kia còn lại nỗi buồn quẩn quanh
Mùa Xuân phố bội bạc tình
Bước chân phiền não một mình ta hay
Montreal 21 Avril,1992
Em đi tuyết đổ
Bàng hoàng tuyết rơi
Mùa xuân tuyết khổ
Lá cỏ ngậm ngùi
Em đi nho nhỏ
Giữa mùa tuyết bay
Ta đi vô độ
Giữa mùa tuyết say
Tim ta vò võ
Tuyết trở mặt rồi
Mùa xuân năm ấy
Mùa xuân năm này
Hồn ta bỏ ngỏ
Ai nào ai hay
Montreal 11.4.1992
Chỗ em ngồi ngày xưa còn ấm lắm
Anh gối lên và ngủ một giấc dài
Em có hiểu đời cho em là mộng
Để anh về cứ tưởng một là hai
Montreal 1992
Ở đây nếu ở trăm năm
Xa em tôi có hằng trăm nỗi buồn
Ở đây nếu ở đây luôn
Xa em tôi sẽ hồn nhiên ngậm ngùi
Chiều 22 Avril 1992 ở Montreal với bạn
Nắng trở, mưa trở, trời trở tuyết
Ngày ấy xa rồi em đi đâu
Đi đâu về đâu em hời hỡi
Ơi hởi em là giọt tuyết đau
Giọt tuyết đau ơi hỡi em là mộng
Là mộng bây giờ cho mãi sau
Giọt tuyết mai sau em là khói
Là khói nhưng là là mãi mãi
Em là khói ấy mà chưa phải
Một đốm nhang đèn thức đêm sâu
Montreal 11 Avril 1999
Mặc đời ô trược vừa qua
Tấm thân nhỏ nhặt người la mắng người
Buồn phiền vỡ mộng đường dài
Ta xin một góc ta ngồi với ta
Montreal 1992
Trịnh Công Sơn

Những Bài Thơ Không Tựa
Đường xa mỏng mộng vô thường
Trái tim chợt tỉnh tôi nhường nhịn tôi
Montreal 1992
Đưa em một nửa lên đường
Nửa kia còn lại nỗi buồn quẩn quanh
Mùa Xuân phố bội bạc tình
Bước chân phiền não một mình ta hay
Montreal 21 Avril,1992
Em đi tuyết đổ
Bàng hoàng tuyết rơi
Mùa xuân tuyết khổ
Lá cỏ ngậm ngùi
Em đi nho nhỏ
Giữa mùa tuyết bay
Ta đi vô độ
Giữa mùa tuyết say
Tim ta vò võ
Tuyết trở mặt rồi
Mùa xuân năm ấy
Mùa xuân năm này
Hồn ta bỏ ngỏ
Ai nào ai hay
Montreal 11.4.1992
Chỗ em ngồi ngày xưa còn ấm lắm
Anh gối lên và ngủ một giấc dài
Em có hiểu đời cho em là mộng
Để anh về cứ tưởng một là hai
Montreal 1992
Ở đây nếu ở trăm năm
Xa em tôi có hằng trăm nỗi buồn
Ở đây nếu ở đây luôn
Xa em tôi sẽ hồn nhiên ngậm ngùi
Chiều 22 Avril 1992 ở Montreal với bạn
Nắng trở, mưa trở, trời trở tuyết
Ngày ấy xa rồi em đi đâu
Đi đâu về đâu em hời hỡi
Ơi hởi em là giọt tuyết đau
Giọt tuyết đau ơi hỡi em là mộng
Là mộng bây giờ cho mãi sau
Giọt tuyết mai sau em là khói
Là khói nhưng là là mãi mãi
Em là khói ấy mà chưa phải
Một đốm nhang đèn thức đêm sâu
Montreal 11 Avril 1999
Mặc đời ô trược vừa qua
Tấm thân nhỏ nhặt người la mắng người
Buồn phiền vỡ mộng đường dài
Ta xin một góc ta ngồi với ta
Montreal 1992
Trịnh Công Sơn

Lệ Mai
Từ trời mưa đổ oan khiên
Bờ vai bạc mệnh một miền cưu mang
Trần gian nặng nợ muôn vàn
Mai sau giọt lệ một hàng chẻ đôi
Trịnh Công Sơn
[Lời bàn của người chép: không biết bài thơ trên của Trịnh Công Sơn
là nguyên do hay là bài đáp của bài thơ Khánh Ly viết và đăng trong
Thời Báo số 73, ngày 06-12-1992.]
Bài thơ của Khánh Ly như sau:
Từ trời mưa đổ oan khiên
Bờ vai bạc mệnh một miền cưu mang
Xót thân lệ chẩy hai hàng
Tà dương kia cũng bàng hoàng phút giây
Thương sao phận mỏng như mây
Phận hèn như cỏ, phận gầy như lau
Phận buồn như hạt mưa mau
Gọi thêm tóc trắng nỗi sầu trăm năm
Ngủ đi thôi. Một giấc đằm
Thiên thu rồi sẽ về nằm cùng ta
Nhớ nhau một giọt lệ sa
Có thương thì cũng đã là... là thôi

Lệ Mai
Từ trời mưa đổ oan khiên
Bờ vai bạc mệnh một miền cưu mang
Trần gian nặng nợ muôn vàn
Mai sau giọt lệ một hàng chẻ đôi
Trịnh Công Sơn
[Lời bàn của người chép: không biết bài thơ trên của Trịnh Công Sơn
là nguyên do hay là bài đáp của bài thơ Khánh Ly viết và đăng trong
Thời Báo số 73, ngày 06-12-1992.]
Bài thơ của Khánh Ly như sau:
Từ trời mưa đổ oan khiên
Bờ vai bạc mệnh một miền cưu mang
Xót thân lệ chẩy hai hàng
Tà dương kia cũng bàng hoàng phút giây
Thương sao phận mỏng như mây
Phận hèn như cỏ, phận gầy như lau
Phận buồn như hạt mưa mau
Gọi thêm tóc trắng nỗi sầu trăm năm
Ngủ đi thôi. Một giấc đằm
Thiên thu rồi sẽ về nằm cùng ta
Nhớ nhau một giọt lệ sa
Có thương thì cũng đã là... là thôi

Hôm qua tự dưng vớ được bài này.Tối ngồi nhẩm đọc 1 mình,chợt khóc.Công nhận dạo này hơi khùng
Viết cho người ra đi
Trần Hạnh Uyên

Ngày anh ra đi rừng núi cúi gục đầu
Giọt nắng thuỷ tinh vỡ thành ngàn mảnh nhỏ
Biển ngậm ngùi biển nhớ
Không có cơn mưa hồng để mà ướt mi
Và thế là rồi anh cũng ra đi
"Đường chạy vòng quanh một bờ tiều tụy
Một bờ cỏ non, một bờ mộng mị"
Tôi hát cho mình và cho anh...
Đá cuội vẫn theo gót hài mà lăn
Anh có nghe không bạn bè tôi hát?
Từ nay cuộc đời chỉ còn âm nhạc
Của một người từng đi qua trần gian
Đêm tiễn anh mọi người hát vang
Hạt bụi nào hoá thân mà vội thế
Mới hôm nào nghe người ta kể
Mỗi ngày anh chọn một niềm vui
Anh ra đi, đất Việt ngậm ngùi
Bây giờ tình ca nhiều người viết lắm
Nhưng để tình ca đọng vào sâu thẳm
Biết được mấy người như anh?
Có một suối nhạc ngọt ngào
Chảy trong tôi từ ngày tấm bé
Có một người bất chợt ra đi
Con suối khóc nơi này lặng lẽ....
Được lyhap sửa chữa / chuyển vào 03:22 ngày 08/05/2005

Hôm qua tự dưng vớ được bài này.Tối ngồi nhẩm đọc 1 mình,chợt khóc.Công nhận dạo này hơi khùng
Viết cho người ra đi
Trần Hạnh Uyên

Ngày anh ra đi rừng núi cúi gục đầu
Giọt nắng thuỷ tinh vỡ thành ngàn mảnh nhỏ
Biển ngậm ngùi biển nhớ
Không có cơn mưa hồng để mà ướt mi
Và thế là rồi anh cũng ra đi
"Đường chạy vòng quanh một bờ tiều tụy
Một bờ cỏ non, một bờ mộng mị"
Tôi hát cho mình và cho anh...
Đá cuội vẫn theo gót hài mà lăn
Anh có nghe không bạn bè tôi hát?
Từ nay cuộc đời chỉ còn âm nhạc
Của một người từng đi qua trần gian
Đêm tiễn anh mọi người hát vang
Hạt bụi nào hoá thân mà vội thế
Mới hôm nào nghe người ta kể
Mỗi ngày anh chọn một niềm vui
Anh ra đi, đất Việt ngậm ngùi
Bây giờ tình ca nhiều người viết lắm
Nhưng để tình ca đọng vào sâu thẳm
Biết được mấy người như anh?
Có một suối nhạc ngọt ngào
Chảy trong tôi từ ngày tấm bé
Có một người bất chợt ra đi
Con suối khóc nơi này lặng lẽ....
Được lyhap sửa chữa / chuyển vào 03:22 ngày 08/05/2005

MỘT NHÀ THƠ LỚN

VŨ THƯ HIÊN
Thế là trên bầu trời nghệ thuật Việt Nam một vì sao sáng đã tắt. Khoảng trống này không có gì lấp được.
Tôi ra tù năm 1976, nhưng còn bị quản thúc bằng lệnh miệng của nhà cầm quyền mãi cho tới mùa thu năm 1980 mới được phép vào Nam. Ở Sài Gòn người đầu tiên tôi tới thăm là Trịnh Công Sơn. Nhà thơ Dương Tường vào trước đã kể về tôi cho Sơn nghe, Sơn đã biết tôi là thế nào nên anh đón tôi không chút e dè. Chúng tôi nói chuyện với nhau cả một buổi sáng. Bên bàn trà, như một cuộc hàn huyên giữa hai người bạn sau thời gian dài xa cách, chúng tôi nói với nhau đủ thứ chuyện, nhiều nhất là về sáng tác, về thiên chức của nghệ sĩ, chỗ đứng của anh ta trong lòng dân tộc... Giữa câu chuyện tôi hỏi Sơn tại sao anh không đi ra nước ngoài, mà ở lại để sống trong kìm kẹp? Sơn trầm ngâm:
- Mình có nghĩ tới chuyện đó chứ. Nhưng mình không thể đi. Người nghệ sĩ không thể sống xa quê hương. Xa nó, anh ta sẽ cạn nguồn cảm hứng, mà cái đó thì chẳng khác gì cái chết.
Sơn nghĩ đúng. Mặc dầu ở lại Sơn phải sống trong một thế giới xa lạ, ở đó không còn cách nào khác là hoặc tự nguyện nhập vào nó, hoặc tự tạo ra một thế giới tự do cho mình. Mà tạo ra cái thế giới đó, ai cũng biết, chẳng dễ gì. Cần phải có cái tâm của đạo sĩ mới có thể thiền giữa chợ.
Cũng trong lần gặp ấy, Sơn đọc cho tôi nghe một số bài thơ anh mới viết, mở băng cho tôi nghe một số ca khúc mới làm xong. Nhiều bài tôi được nghe hôm ấy, có bài rất hay, có bài không đặc sắc cho lắm, về sau tôi không thấy Sơn cho chúng ra đời. Ở Văn Cao cũng vậy. Số lượng những gì mà các nghệ sĩ mà chúng ta yêu mến đã sáng tác thường lớn hơn rất nhiều so với những gì mà chúng ta được biết. Có trời biết số phận chúng ra sao? Rất có thể chúng đã làm mồi cho lửa trong một cơn buồn cô quạnh, khi nghệ sĩ lấy rượu để dập tắt nó, và chán chường tất cả, không trừ chính mình. Người ta dễ biết con số người bị giết hơn là số những sáng tác bị bách hại, bị bức tử. Ở đâu tội ác vẫn cứ là tội ác.
Cũng hôm đó Sơn nói với tôi:
- Mình nhiều lúc ngã lòng, nhất là khi mình thấy người ta chẳng hiểu gì về mình, chửi bới mình, hành hạ mình. Ðến nỗi muốn thoả hiệp cho xong. Nhưng nghĩ lại thấy không được. Nghệ sĩ không thể thoả hiệp với cái Xấu, cái Ác. Có thể tạm lui bước, nhưng thoả hiệp thì không bao giờ.
Và Sơn đã không thoả hiệp. Anh sáng tác ít hơn. Những ca khúc mất dần tính triết lý. Sơn sợ những hiểu lầm. Rồi anh quay sang vẽ tranh. Những bức tranh siêu thực, tặng nhiều hơn bán. Và vùi nỗi buồn trong rượu. Bè bạn khuyên can, Sơn bỏ rượu, nhưng không ngừng uống bia. Rồi quay lại rượu lúc nào không biết.
Tôi yêu Trịnh Công Sơn - con người có dễ nhiều hơn Trịnh Công Sơn - nhạc sĩ. Nhưng là nói thế thôi, chứ ở anh ranh giới này gần như không có. Trường hợp tương tự không nhiều, khi con người nhân thế và con người nghệ sĩ nhập làm một.
Cha tôi cũng rất yêu Sơn. Một lần ra Hà Nội, nghe tin cha tôi lâm bệnh, Sơn đã vác đàn đến bên giường hát cho ông nghe. Cha tôi nói rằng ông cảm thấy hạnh phúc khi được nghe Sơn hát. Những ca khúc của Sơn hoá ra còn có tác dụng chữa bệnh. Bởi vì chúng là những lời chân thành của con người nói với con người, những lời tâm tình, những lời an ủi, những lời chia sẻ...
Có một sự nhất trí hình như không được đúng lắm, rằng nhạc Trịnh Công Sơn chỉ là nhạc phản chiến. Tôi nghĩ nhạc của anh là một cái gì hơn thế. Nó là lời chia sẻ những suy ngẫm về ý nghĩa nhân sinh, về tình thương yêu giữa con người và con người. Anh nói với mọi người những lời này vào mọi lúc, mọi nơi, chứ không phải chỉ trong chiến tranh để trở thành phản chiến.
Xét cho cùng, Trịnh Công Sơn là một nhà thơ. Một nhà thơ lớn. Nhạc là cái xe tải anh lắp lấy để chở thơ anh đến với chúng ta.
Khi tôi viết những dòng này thì Sơn đã an nhiên trở về với cát bụi, như anh đã nói trước. Mộ anh phủ đầy hoa của những người hiểu anh và yêu mến anh. Khi anh qua đời, có những kẻ đã coi thường anh, đã hành hạ anh khi anh còn sống, đến nghiêng mình trước linh cữu anh, và có cả những kẻ vẫn hát lời anh viết, bây giờ nhai nhải chửi anh là nhạc tặc, là tên phản quốc trên những bài báo không ai muốn đọc. Nhưng nếu Sơn còn biết những chuyện đó, anh cũng sẽ an nhiên mỉm cười. Và không nói gì hết.

Warszawa 4.2001