Nhặt nhạnh những bài viết trên mạng về Đà Lạt

Nhặt nhạnh những bài viết trên mạng về Đà Lạt

Với tôi, thật khó xác định Đà Lạt là phố thị hay nông thôn, quê hương hay chốn trọ, chỉ biết rằng cái thời sống và yêu đương sôi nổi, man dại nhất của tôi đã gửi lại nơi này. Thời chúng tôi là sinh viên văn khoa Đà Lạt, cha mẹ đều nghèo giữa thời bao cấp, tiền nhà gửi từ miền quê lên cứ như khói sương của cái tuổi ăn tiêu, học đời, làm lụng, ái ân,? bạt mạng.

​

Đà Lạt, những rặng thông, vạt hoa, áo vàng con gái thấp thoáng, vun vút, rưng rức cửa nhà, cửa lòng tuổi trẻ. Đà Lạt, sương ơi là sương, nhiệt thành ơi là nhiệt thành, buồn ơi là buồn của cái thời vô định, vô minh trước cuộc đời bộn bề nhựa sống mà chẳng biết trút vào đâu cho thỏa! Thiếu tiền cơm, tiền đóng học phí, tiền dẫn bạn gái uống cà phê,? chúng tôi lao đi tìm việc và làm hùng hục như điên; bình quân chỉ năm nghìn đồng mỗi ngày công. Việc làm chủ yếu là nỉa đất, thu hoạch rau củ cho những nhà vườn. Lũ chúng tôi, phần lớn con dân gốc rạ miền Trung, lao động chân tay chỉ là chuyện vặt. Thế nhưng chẳng có đứa nào quen được với cảm giác luôn bị giày vò vì cái bụng kiến bò cùng cái giá rét rộn rực của thời khí Đà Lạt khi đó. Nỉa đất, cuốc vườn, bên ngoài lành lạnh, bên trong áo khoác là mồ hôi, cơ hàn và trái tim luôn luôn cao sang quyền quý.

Giáo sư Hồ Tấn Trai, tóc như mơ màng, đi dạo cùng con chó nhỏ. Ngang qua chỗ đám sinh viên đang làm đất, thầy cất giọng hiền từ: "Cà rốt kỳ này trúng mùa không, các bác?". Cả lũ chúng tôi thấy thầy đằng xa đã vội xoay lưng áo tơi, kéo nón che mặt quay đi nhưng lại không thể chối từ câu hỏi của người thầy tôn kính. Thế là cả bọn cùng cất tiếng: "Chào thầy ạ?!". Bỗng dưng giọng thầy thút thít nước mắt: "Trời ơi, học trò của tôi, các em khổ thế này sao?? Biết thương các em để đâu cho vừa? Thôi, về nhà thầy ăn cơm, hỉ??". Chúng tôi vui vẻ phân bua với thầy khá nhiều, rồi thầy cũng gật gật đầu: "À, do chúng em thích thế này nên sẽ chẳng thấy vất vả. À, thế này thì còn quá vui là đằng khác, các em nhỉ ? Ừ, tuổi trẻ mà, có gì đâu mà phàn nàn. Hôm nào dắt người yêu đến nhà thầy, đọc thơ cho thầy nghe, nhá?!?". Rồi như chưa hề thấy gì, thầy lò dò cây ba toong, lẩm nhẩm câu thơ Lamartine theo sương chiều Đà Lạt đã phủ trắng núi đồi.

Sao cái ngày đó, chúng tôi đói ăn và đói yêu khủng khiếp thế? Bao nhiêu cũng không vừa, bấy nhiêu cũng chẳng no, chẳng đủ! Đôi lúc có tiền, chúng tôi vào quán cơm tháng, ăn hết suất, lại xin thêm cơm hẩm và nước mắm loãng để ních như tằm ăn rỗi; thế mà bước chân ra khỏi quán, vuốt vuốt bụng, chợt thấy như? chưa từng được hạt cơm nào! Nhiều hôm hết tiền, đi làm về, chúng tôi xin mấy túm khoai tây, khoai lang, cà rốt, su su, củ cải,? đem về ký túc xá, mua mấy đồng gạo mắm, dầu mỡ, bột ngọt, rồi gái trai xúm xít nấu nướng, xì xụp ăn như chưa bao giờ ngon đến thế! Căng bụng phởn chí thì hát ca, đọc sách, làm thơ bất kể sớm khuya. Thế nhưng quá mười hai giờ đêm là dạ cồn cào, đành mặc chồng mấy lớp áo để lao đi trong gió sương khuya lọ mọ đào củ, hái rau? trộm của mấy nhà vườn. Rồi lại về bẻ cành thông lụi hụi nấu nướng. Có nhiều nồi khoai tây ứ hự vừa luộc xong, chúng tôi ăn nhanh đến nỗi khi không còn củ nào mà đáy nồi vẫn còn bốc khói nóng. Cũng vì chuyện này mà có đứa đã bị nhà vườn bắt gặp, điệu lên cuốc cỏ tại sân công an phường 7, người yêu phải hằng ngày mang cơm? tiếp tế.

Tôi có quen anh bạn lang bạt từ Huế vào. Anh vừa tốt nghiệp đại học văn khoa đất cố đô. Bí việc làm, anh mở quán cơm bán cho sinh viên cạnh ký túc xá ở phường 7, đường Phù Đổng Thiên Vương, Đà Lạt. Địa điểm quán cơm phải thuê từng tháng, chủ quán thì đi mua nợ từng cân gạo, bọc khoai, lít mắm, tép hành,? còn thực khách chúng tôi thì chuyên cần đến ăn? ký sổ. Anh đã phải còng lưng cầm cự bằng cả tấm lòng hào hiệp của người trong cuộc, đâu chừng hơn ba tháng thì anh cùng nhóm khách hàng mở một hội nghị bên chén rượu trắng để tuyên bố? phá sản. Con nợ khóc, chủ nợ khóc, nước mắt hay rượu tuôn cũng cứ nuốt thẳng vào lòng; nức nở, tu tu, hức hức to nhất là mấy cô sinh viên năm nhất, năm nhì. Giờ anh đã thành danh rồi, chúng tôi cũng bình an vô sự, con cháu đề huề, biết trả nghĩa cho nhau như thế nào đây?

Với tôi, Đà Lạt chỉ có vậy! Cái thế đất chập chùng giai nhân và lãng tử đã thành máu mủ, cốt tủy trong tôi từ lâu rồi. Ừ, thì dù đang yên ấm vẹn toàn nơi chôn rau cắt rốn, giá chót mỗi năm cũng phải làm một chuyến hành hương về nơi đó. Và tôi gọi ấy là hạnh ngộ, là may mắn lớn nhất trong đời khi biết mình có Đà Lạt, Đà Lạt biết có mình?

Tuy Hòa 2003
Đào Đức Tuấn

Đà Lạt, những đoạn ghi rời
Mùa hè Đà Lạt thường mưa buổi chiều, mưa liên tiếp ba buổi rồi tạnh. Mưa núi buồn hơn mưa thành phố. Có thể ngửa bàn tay hứng những hạt mưa đá li ti rồi tan ngay. Mây xám thấp, sà xuống sát núi. Chỉ chừa lại một loé sáng . Một màu mây nếu vẽ lên tranh sẽ thấy thật dữ dội. Những cây thông già mờ đi trong từng đám mây băng qua. Và gió se lạnh. Phải kéo cao cổ áo. Đến một thành phố khác, tìm mua một tờ báo từ Sài Gòn lên như gặp được người quen, và người quen thường đến chậm. Đọc báo ở địa phương cũng gặp những nét riêng, biết được những sinh hoạt sinh động mà âm thầm ...
Đã lâu lắm rồi không qua lại đèo Ngoạn Mục. Từ Trại Hầm, Trạm Mát đến Trạm Bò, Cầu Đất để về Xóm Rẫy ... Chuyến xe đò lại vòng xuống Đức Trọng để rẽ qua con đường về Nha Trang . Trên đoạn đường qua Đơn Dương, tôi như lặng đi với bao nhiêu xúc cảm của một thời trai trẻ, đã sống những ngày tháng nồng nàn , với những bức tranh đầy sinh lực, thơ mộng .
Những đêm trăng trên cánh rừng dương xĩ , tiếng vượn hú giữa khuya , và bước chân của người bạn nhạc sĩ đến thăm lâng lâng sương khói lúc chiều tà :
Nhớ không Sơn rượu chiều Đơn Dương
bạn cùng ta uống cạn ...
Ban mai kéo nhau ra soi mặt bên giòng suối trong ... Lạc Lâm I , Lạc Lâm II , KaĐô, Đơn Dương . Mà sao cứ nhớ mãi .
"... Mặt đất này chen chúc muôn loài hoa , mỗi loài hoa có riêng một ngôn ngữ nói với riêng tôi là đoá dã qùy bao nhiêu năm rồi ở Đơn Dương, ở Đa Thọ mặt đất này có bao nhiêu miền lạ mỗi một miền có riêng một linh hồn mà linh hồn tôi mãi ở Đơn Dương ..." (Nguyễn Đạt)
Nhìn một rừng hoa qùy vàng dại bên đường, thật xúc động, khi bên cạnh là đứa con trai, hình ảnh tôi thời mới lớn, mà nay cũng đã biết thắp lên khoảng không những lời mịt mùng :
"Tôi cầm lửa đi qua chiều
thắp lên khoảng không mầu nhiệm
trí nhớ thả đều những tiếng rơi khô
mặt trời đỏ trên vai núi ..."
(Đinh Trường Chinh)
Xe qua đèo Eo Gió ***g lộng ... Nhìn xuống lũng sâu, những đoạn đường ngoằn ngoèo dưới đó . Qua hết đèo là Sông Pha , một dãi đồng bằng . Trên con đường hun hút , bỗng gặp hai hàng phượng đỏ rực. Chưa thấy hàng phượng nào đẹp như phượng Tháp Chàm. Thân cây thấp, tiếp nối theo nhau một đoạn đường dài, đều đặn ...
Và biển đã hiện ra phía bên phải. Một đoạn biển Cà Ná cũng đủ dựng lên một cảnh trí. Nói chi đến những đồng muối trắng, rồi những vườn xoài bạt ngàn ở Cam Hòa. Muối được vun lên thành núi , và xoài cũng vun lên thành núi. Đẹp quá một đoạn đường đầu hạ đi qua. Lên rừng xuống biển. Mới thở sương mai Đà Lạt, chiều đã ngâm mình dưới biển Nha Trang. Màu nước xanh huyền diệu. Một bờ cát chạy dài bên con đường ven biển lộng gió . Đêm ra phố, lại tìm mua vài tờ báo. Đọc được mấy bài thơ ngắn của Nguyễn Đình Thi , mà nay anh vừa mới mất. Có bài "Hoa Không Quên" mà anh đã chép tặng tôi trong cuốn sổ tay năm 1987, hôm anh ghé Sài Gòn :
"Tím hồng trên vách đá
một đóa hoa
bé nhỏ cười với núi mây lộng gió
Đóa hoa không tên
từ rất xa
từ rất lâu
một ngày bỗng nở
Đoá hoa không quên
từ rất lâu
từ rất xa ..."
Phải, đoá hoa không quên, từ rất lâu , từ rất xa ... của tôi là đoá hoa phong lữ thảo trên những bồn hoa bên cửa sổ những ngôi nhà Đà Lạt , ngày nào.
Căn phòng thuê ở đường Roses, suốt mùa là những cánh hoa mong manh ấy, đủ màu, chen dưới những đốm lá xanh tròn. Căn phòng có cánh cửa không khóa , có ngọn đèn cháy cả đêm. Cả đêm, tôi say sưa vẽ, và Đỗ Long Vân say sưa dí mắt cận vào sách. Từng đống vỏ Bastos xanh. Từng khuôn mặt bè bạn : Thiệp, Sơn, Mai, Christian, Tường, Sâm , ... Căn nhà nay là một công sở lớn. Màu ngói màu sơn chói chan. Gió ở đâu lùa về qua hai hàng thông cao còn đó, làm tôi rùng mình ...
"Níu vai phố rộng xin về
Với cây gió trút với hè nắng rung "
(Bùi Giáng)
Có ai ngờ, một ngày, Bùi Giáng đã được mời lên Đà Lạt để quay một cảnh trong phim ...
Buổi chiều, như ngày xưa, thường ngồi ở Shanghai với Phạm Công Thiện, thời Thiện ở dưới căn phòng đường Yagut, say sưa viết về Saroyan, Henri Miller, ... Nay tôi lẳng lặng ngồi một mình một góc trên chiếc băng ghế da dài ở café Tùng. Oâng Tùng mất đã hai năm nay. Còn bà Tùng và con trai cả tiếp tục trông coi quán . Café Tùng cũng như café Lâm ở Hà Nội, lâu năm nhất, một góc thân thuộc như linh hồn của phố, và của cả nghệ thuật ...
Vách bên trái vẫn còn treo bức Thiếu Nữ Xanh của tôi, đã 40 năm, từ hôm ông mua ở phòng triễn lãm tại Alliance Francaise Đalat, 1965 . Vách bên phải là bức Người Chơi Đàn Guitar, đầu cúi xuống, khổ lớn, màu nâu ấm, của Vị Ý . Phòng trong vẫn còn bức chân dung thiếu nữ với chiếc bandeau màu hồng nhạt của Cù Nguyễn.
Nhìn lại tranh xưa , qua thời gian tàn phai, qua hoàn cảnh đổi thay ?" ông phải dấu đi một thời gian dài mới đem ra treo lại ?" lần gặp tôi về thăm đầu tiên, ông nói vậy. Không biết bộ báo Bách Khoa đóng bìa da mà ông sưu tập đầy đủ, có còn không ...
Và nhà thờ Con Gà Đà Lạt, in dấu vào bao nhiêu tranh thiếu nữ của tôi đến ngày nay. Có lẽ ám ảnh từ thời "Les Dimanches de Ville d?TAvray", phim đen trắng và cô bé Cybelle làm tôi cảm động ... "Chuyện phim kể về anh chàng đánh giặc về hơi khật khùng, thường đến đón một cô gái nhỏ bị bỏ rơi ở trường học ngày cuối tuần. Cô gái tên Cybelle (Si belle ?) . Một đêm lễ anh khật khùng leo lên đỉnh tháp chuông, gỡ con gà bằng đồng trên đó về cho cô gái để làm quà tặng. Người trong làng nghi ngờ anh ta bắt cóc cô gái và có tà ý . Anh ta bị bắn từ trên tháp chuông rớt xuống đất chết tốt , không kịp trối trăn ... " (Kiệt Tấn ?" Nụ Cười Tre Trúc ?" nxb Văn Nghệ, trang 140).
Khi qua Paris, tôi đã tìm đến thăm ngôi nhà thờ Con Gà ở thành phố nhỏ Avray, kề cận Paris, cũng vì để tìm lại bóng dáng nhà thờ Con Gà Đà Lạt một thời sương khói. Sương khói như trong "Một Chủ Nhật Khác" của Thanh Tâm Tuyền. Tập truyện được viết trong không khí của mùa hè nóng bỏng chiến tranh, trên thành phố cao rực rỡ rét mướt, một truyện tình lãng mạn, chứa chất những đam mê vô vọng.
Có đoạn làm nhớ khung cảnh L?Teau Vive, quán ăn ấm cúng dưới một con dốc của các dì xơ, những muỗng, nĩa bạc, khăn bàn trắng, nến lung linh, bình hoa hồng sẫm...
Và Một Chủ Nhật Khác đã in xong đúng tháng 4, 1975 , thất tán. May Ngọc Dũng năm 75 trong hành lý xách tay mang theo, lại chỉ có quyển truyện này. Sau đưa cho cơ sở xuất bản Văn của Mai Thảo in lại bên này ...
Đà Lạt và đêm. Những đêm sương toả ngát trời, đứng bên đồi Lữ Quán Thanh Niên nhìn qua Domaine de Marie, ánh đèn lấp loá dưới xa như những ngọn hải đăng. Những đêm hoang vu nhất như người đi hái hoa phù dung ... mà trong bức tranh cũ : "Người Hái Hoa Đầu Địa Đàng" tôi đã ghi dấu. Đó là một đồi thông, ngựa và thiếu nữ, khăn voile bay, vầng trăng bạc ...
May là Đà Lạt vẫn còn thông ... "Thông với thơ là một. Trong núi thơ có đồi thông. Trong đồi thông có núi thơ. Núi thơ là đồi thông. Đồi thông là núi thơ ... " (Nguyễn Đức Sơn).
Tôi còn tìm được cho riêng mình cái mùi hăng hắc của nhựa thông, khi đêm lạnh về bên ánh lửa tàn, trước sân căn nhà nhỏ dưới con dốc sâu đường Trần Hưng Đạo của Thân Trọng Minh. Bạn đã đón tôi về, với ngụm trà thơm ngát ban mai, nhìn ra những bụi mimosa vàng.
Tôi còn giữ mãi hình ảnh Đà Lạt với màu mây dữ dội.
Đinh Cường
Được ISA sửa chữa / chuyển vào 15:57 ngày 03/04/2004

ĐÀ LẠT , THÀNH ĐÔ HUYỀN THOẠI.
Cũng chẳng biết phải bắt đầu thế nào, nhưng khi lòng muốn viết, thì câu chữ tìm về. Ở đâu đó trong tiềm thức, hình ảnh cuộc đời như những nét đan thanh, trên bức bích họa đầysắc màu huyền ảo, bay lượn trong vùng trí tưởng. Để hồn người vấn vương từng hoài niệm cũ. Để hồn người cần có phút nghỉ ngừng, cho hôm qua
tràn khói hương xưa, đầy thân ái cũ, được trở về giữa giòng sống hôm nay.
Đã rất xa xôi, xa xôi đến nỗi không thể đi về trên con đường rợp mát bóng thông của thành phố cao nguyên. Hình ảnh Đa Lạt hừng đông, Đa Lạt chiều tà, Đa Lạt trăng mờ bên suối, Đa Lạt sương ***g khói tỏa chỉ còn là kỷ niệm. Trong nẻo về của ý, ẩn hiện phố núi cao cao, phố núi mờ sương. Với những vòng xe đạp rất tròn của tuổi lên mười lên tám, mặc nhiên để mộng mơ bay lượn theo từng con dốc đổ dài, như giòng chảy trầm hùng của thác suối, không cần biết đến những điều thăng trầm, được mất của cuộc đời chung quanh.
Theo màu vàng nhạt của Mimosa, - một loại hoa đặc biệt, nở khắp các nẻo đường Đa Lạt -, những vòng xe đạp rất tròn của tuổi thơ, đã đưa tôi đi suốt chiều dài núi đồi, phủ đầy màu xanh vĩnh hằng của cỏ. Từ đó, từng góc cạnh thân thương của thành phố, đã trở thành kỳ tích, ghi đậm dấu ấn tuyệt vời trong tâm hồn đơn sơ, bé nhỏ của tôi. Tôi nhắm mắt vào, lại mở ra ngay. Vì không thể bỏ qua bầu trời trong xanh, đầy mây trắng, đang lững lờ trôi, giữa tiếng sáo diều vi vút, trên đỉnh đồi Cù. Tầng mây theo tôi, thả bóng dịu dàng dưới đáy hồ Xuân Hương, tạo ảo giác một bầy tiên nữ trên cõi cao sang, đồng loạt xuống trần, nhởn nhơ vẫy vùng trong đường kính vô biên của sóng nước.
Mặt hồ trong mơ, vẫn lung linh mây trời. Con dốc xuôi dài, thơm hương ngàn hoa về tối. Ráng chiều nhuộm tím không gian, ánh lên sắc phượng cả khối màu thơì gian tím ngát. Phượng tím như màu thời gian. Đa Lạt, nhờ cây phượng tím ấy, càng trở nên nổi tiếng. Tìm khắp nước non nhà, chỉ ở Đa Lạt, người ta mới có thể nhìn thấy sắc hoa phượng tím. Tháng Tư nắng hạ, phượng tím ra hoa. Dọc theo đường Đinh Tiên Hoàng, cửa ngõ dẫn ra hồ Xuân Hương, ngập tràn áo trắng. Học trò đến bên bờ hồ, vin cành phượng tím, thấy lòng xao xuyến, như khi nhìn phượng đỏ lá xanh , giữa sân trường vắng lặng.
Bên cạnh muôn hồng nghìn tiá, rừng thông, cây dã qùy, hàng phượng tím, là nét đặc trưng rất riêng của Đa Lạt. Những nét đặc trưng ấy, như ấn phẩm vi diệu của thiên nhiên, tặng riêng cho tuổi thơ. Tôi lớn lên trong vùng đất đẹp như thế giới kỳ vĩ, vô song của cổ tích. Lòng rất thân quen với khúc tâm ca của thành đô huyền thoại. Lòng rất thanh an, như ngày xưa còn bé, nghe mẹ vỗ về: À ơi, con ngủ cho ngoan. Để mẹ còn phải quạt than cho hồng .
Tạm biệt mùa xuân ấu thơ. Tạm biệt đồng tiền mừng tuổi lên hai, lên ba, lên bốn. Tôi lớn khôn, cưu mang trong lòng công cha nghĩa mẹ, cưu mang trong lòng những điều thiện hảo, những điều thủy chung, những điều nhân hậu, được thắp sáng bằng cây thần đăng tình yêu, thoát thai từ lời ru bên bếp lửa hồng của mẹ. Thật vẫn không thể nào quên đô thành ĐaLạt. Mắt nhắm vào, lại mở ra ngay. Vì còn đó bầu trời trong xanh, đầy mây trắng, đang lững lờ trôi. Tầng mây thả bóng dịu dàng dưới đáy hồ, tạo ảo giác một bầy tiên nữ, từ cõi cao sang, đồng loạt xuống trần, nhởn nhơ vẫy vùng trong đường kính vô biên của sóng nước.
Đã rất xa xôi, xa xôi đến nỗi không thể đi về trên con đường rợp mát bóng thông của thành phố cao nguyên. Nhưng nét đặc trưng rất riêng của Đa Lạt: Rừng thông, cây dã quỳ, hàng phượng tím, vẫn như cây thần đăng tình yêu, thoát thai từ lời ru bên bếp lửa hồng của mẹ, ngời sáng trong tim tôi. Mùa xuân này, tôi thấy tôi đi tìm
ĐaLạt, - thành đô huyền thoại - bằng những vòng xe đạp rất tròn của tuổi thơ.
HẢI-VÂN

TOÀN CẢNH ĐÀ LẠT QUA MỘT SỐ MĂM ​

Toàn cảnh Đà Lạt năm 1955
Toàn cảnh Đà Lạt năm 1966
<P><FONT face="Times New Roman" color=turquoise size=5>Khi bên ta chỉ còn là hoang vắng!!!</FONT></P>
Được chieu_thu sửa chữa / chuyển vào 00:58 ngày 10/04/2004

Toàn cảnh Đà Lạt năm 1997

Khi bên ta chỉ còn là hoang vắng!!!

Chợ đêm Đà Lạt

Khi bên ta chỉ còn là hoang vắng!!!

hi Chieu Thu
wow, hi`nh dalat xua nay la lan dau tien heo moi thay do nhe
ko biet Chieu Thu co the giup do minh chut chuyen duoc ko
ban co the SCAN hi`nh nay ra to de tha^''y ro~ hon , xong roi SEND wa email cua heo duoc ko....heo vo cung cam on Chieu Thu do...
email heo: heo_con_boy5@yahoo.com
cho hun 1 cai

Hi heo_con_boy@ đây là những tấm hình mình sưu tầm từ trên mạng về và đã có định dạng sẵn của nó nên khôngthể Scan lên với kích thước to hơn mong bạn thông cảm nha!
Khi bên ta chỉ còn là hoang vắng!!!