Nhờ các bác lãnh đạo cái ( từ trang 5 mới có cái để đọc nhưng đọc được từ trang 1 mới gọi là giỏi ).

Chào các bác các bạn các em. Tối mai tại hạ sang Budapest - Hungary rùi, đi đến thứ 7 tuần sau mới về nên chắc còn lâu nữa mới vào đây tiếp chuyện mọi người được.
Khi nào quay về tớ xin cố gắng phác hoạ vài nét mảnh đất đấy.
To Gorillaz : em còn ít tuổi thế mà kiến thức về nghệ thuật khá thật đấy, anh không biết nên chưa nói chuyện với em bao rờ, phí thật. Tuần sau anh về có rì tham gia với em sau nhé.

Anh đã bắt đầu yêu em rùi đấy.

Hì, nhớ có một lần đến nhà cậu bạn thân, cả hắn và phụ huynh của hắn đều thích nghe nhạc Trịnh. Lần đó tranh luận xem Hồng Nhung và Trịnh Vĩnh Trinh ai hát hay hơn, 2 thằng trẻ thì ủng hộ Trịnh Vĩnh Trinh, bác kia thì bảo vệ Hồng Nhung. Đồng ý với VNHL là Hồng Nhung hát hơi cường điệu, mất tự nhiên; nhưng bảo không có hồn thì không đúng, còn Trịnh Vĩnh Trinh có ưu điểm ở chất giọng Huế nên nghe vừa trong trẻo, vừa hợp với nhạc Trịnh nhưng quả thực là tớ thấy không có hồn, cứ nghe nhiều cho đến khi qua được cái vẻ hào nhoáng bên ngoài thì sẽ cảm thấy được điều này. Hìhì, mà thôi nhỉ, cái này thuộc về cảm quan của mỗi người, chẳng thể ép buộc được, ý kiến tí chút cho vui thui mờ.
Văn Cao thì Ánh Tuyết hát hay nhỉ, nhưng thỉnh thoảng có những bài riêng lẻ thì vẫn có người khác hát truyền cảm hơn. Còn Lê Dung thì không hiểu sao tớ không thích giọng hát của bà, ngay cả khi Lê Dung hát bài Người Hà Nội. Chắc mình không đủ trình độ thưởng thức đây.
À, mọi người nghĩ thế nào khi nghe TCS hát? Có một lần nói với ai rằng nghe TCS hát cảm tưởng như gặp một người vừa trải qua nhiều kiếp, như vừa lột xác từ những đau đớn, mâu thuẫn, trải nghiệm của đời người trở về với thời trẻ thơ, trong trẻo lạ lùng, ngơ ngác và tinh tế. Như là khi người ta mới hồi phục từ một lần bệnh nặng - vừa được thay máu nhưng thể trạng vẫn yếu ớt, ánh mắt nhìn thế giới bên ngoài thật lạ lẫm, mới mẻ, tâm hồn thì tinh tế nhưng hiền lành và khoan dung.
Hì, cứ tán phét mãi thế này, giá mà tất cả rủ nhau ra quán rùi nghe nhạc Trịnh thì có phải hay hơn không? Khi đó chả cần nói nữa nhỉ. Hic hic, sao mình không được ở nhà nhỉ?
Với bao nhiêu điều đã trôi qua
Có riêng em cuộc đời sẽ nhớ ...

Ấy ấy không chịu là không chịu đâu, sao lại bảo Hồng Nhung hát cường điệu và vô hồn nhỉ. Em chưa thấy ai có cái hồn trong trẻo và chân thành như Hồng Nhung Nhìn chung ca sĩ VN hiện nay em chỉ thích mỗi Hồng Nhung . Cứ nghe Hoạ mi hót trong mưa, Tình yêu ở lại thì càng thấy cảm đưọc cái hồn trẻ trung khao khát mà chân thành ấy .
Nều tinh ý có thể thấy các sáng tác về cuối đời của Trịnh chủ yếu là dành cho Hồng Nhung, một phần nào đó Hồng Nhung thổi vào nhạc Trịnh một làn gió mát "thanh lọc hoá" Ngay như bài Đoá hoa vô thuờng nghe HN hát có cái rất riêng và hay hơn cả Khánh Ly . Còn nghe Hồng Nhung hát bài Mưa Hồng (gần đây) thì thật là không hay ho rì sất . Cái cách cuờng điệu hoá của HN trong bài này vô hình chung đã giết chết ý niệm của nó. Mưa hồng thoạt tuởng là bài vui nhưng nó là cái chết ngưng đọng và bất ngờ trong tâm trí con người rồi lại bừng lên khao khát giao hoà sống với đời. Hát đuợc Mưa hồng thật khó, không thể quá chậm hay quá nhanh lại càng không thể quá xa hay quá gần..nó tựa như một giấc mộng vậy, giấc mộng ở nơi con người , hợp tan sống chết , được mất cùng thông, buồn vui đều cần ca hết khúc để quên đi cả nỗi lòng mình . Sự vật vì thế trưóc mắt mà đều là giấc mơ , là Mưa hồng . Hihihi cái này bịa hoàn toàn chả có tham khảo ai gì sất nên các bác chớ mắng mỏ em nhá ( Em đang nghe nó bên tai mà thấy khó quá..khó hát đưọc quá )
"Người ngồi xuống mây ngang đầu, trên hai tay cơn đau dài. Người nằm xuống nghe tiếng ru, cuộc đời đó có bao lâu mà hững hờ "
Trịnh Vĩnh Trinh ngoài một bài duy nhất " Có một giòng sông đã qua đời" ra là đạt còn các bài khác thì rất tàm tạm .
Sở dĩ vậy vì Trịnh Vĩnh Trinh thiếu một sự từng trải của tâm hồn nghệ sĩ, cứ nghe Khánh Ly thì biết là "chị" này hơi bị biết yêu,ngay cả sự đổ vỡ và mất mát cũng vẫn biết ngậm ngùi mà yêu Có một giòng sông đã qua đời hát đuợc vì nó là một tâm sự mà tất tần tật bất cứ ai trên cõi đời này cũng đều phải có. Một chút yêu yêu nhưng không gọi là một cuộc tình vì ở cái độ " lòng như khăn mới thêu " tình yêu thuờng chỉ dừng lại ở "đứng bên bờ giậu" nhìn vào mà thui hihihi ( quấy tí nhỉ ) Chút tình ...dù lòng "như nắng qua đèo" rồi mà trong một khoảnh khắc gặp lại nào đó vẫn "lao xao " , thế mới hay sự rung rinh đầu tiên trong tâm hồn con người hay ho thật
Quang đến với Nhạc Trịnh từ một kỉ niệm rất hay . Ngày ấy mới lớp 6 hay 7 gì đó bám càng chị gái đên trưòng SPNN "ngó" buổi ông Sơn nào đó giao lưu với SV. Quang thì bé tẹo mà xung quanh các anh các chị SV to uỳnh cứ nhày hết chỗ này chỗ khác chỉ làm sao để nhìn cho rõ mặt cái ông nhạc sĩ kia . Lúc ngó nghé đứng lên đuợc cái bàn cũng là lúc Trịnh cất tiếng hát " Đừng tuyệt vọng , tôi ơi đừng tuyệt vọng" ...tự nhiên thấy mình đứng sững lại , giọng của TCS như đi thẳng vào tâm sự vậy . Không thể diễn tả nổi cái cảm giác chia sẻ gần gụi ấy .
trở về nhà sau sự ngạc nhiên về ông nhạc sĩ nho nhỏ mà có sức hút kì quái ấy Quang mở cái băng Sơn ca 7nghe đi nghe lại ...thời gian ấy nhạc Trịnh và Beatles đã nâng đỡ rất nhiều. Nghe càng kĩ càng thấy nhạc Trịnh thực ra không não nề chán chường tẹo nào. Lúc buồn nghe nhạc Nhạc mới đúng là đuợc sẻ chia. Vì từng câu từng lời của Trịnh buồn nhưng nội dung và ý nghĩa của cả bài là cả một sự gợi mở. Nó giống như con người ta thất bại nhưng biết mình cần phải đứng dậy mà không nằm lại sau khi ngã, buồn đấy, đau đấy nhưng không tuyệt vọng mà vẫn loé lên những khe sáng để bưóc theo. ..
"Gió cuốn đi cho mây qua dòng sông, ngày vừa lên hay đêm xuống mênh mông, ôi trái tim đang bay theo thời gian, làm chiếc bóng đi rao lời dối gian . Hãy yêu ngày tới dù quá mệt kiếp người ..."
Nhạc Trinh không đơn điệu và trùng lặp anh VNHL ạ . Cho dù sống đến hết cuộc đời người ta vẫn nghĩ và cảm được cái mới mẻ của nó. Chắc chắn tháng trưóc em hát nhạc Trịnh banana kiểu khác và tháng này em còn hát banana tệ hơn vì nhạc Trinh có một "con mắt vô thường " vô cùng giản dị giữa tâm hồn và tinh thần của người nghệ sỹ với sự vật .
"cái gì khuyết thì sẽ đưọc vẹn toàn lại, cái gì cong thì sẽ đuợc kéo ngay ra, cái gì vơi thiếu thì sẽ đuợc bù đắp cho đầy lại,cái gì quá cũ thì sẽ đổi mới lại ngay " Một điều duy nhất trọn vẹn trong nhạc Trịnh " Tình yêu cuộc sống ! "
Trời còn làm mưa mưa trôi thênh thang, sợ tóc em bồng trôi nhanh trôi nhanh như dòng nưóc hiền chiều chủ buồn còn ai còn ai, đoá hoa hồng vùi quên trong tay em gầy ngón dài lời ru miệt mài, ngàn năm ngàn năm, ru em giận hờn, ru em giận hờn .....

Nếu em là chim non
Em bay lên bầu trời
Thì em sẽ chỉ hót
Cho I-a-xơ nghe...

Hì hì, tớ cũng giống cháu Quang, à quên mất, em Quang ở cái lúc đồng thời mê mệt với Trịnh Công Sơn và Beatles, cũng lần đầu nghe Khánh Ly và Trịnh Công Sơn ở Sơn ca 7, nhớ hồi đó là vừa mới thi Đại học xong, đang sống trong một tâm trạng cảm thấy mình như là người lớn, háo hức và hy vọng, chờ đợi một cái gì đó từ cuộc đời.
Ngày đó nghe Sơn ca 7 sao thấy hay thế, những Tình nhớ, Tình sầu, Diễm xưa, Biển nhớ, Như cánh hạc bay...Sau này đến khi nghe lại trên đĩa Compact thì không còn gặp lại được những cảm giác như ngày xưa. Nói cho đúng hơn là đôi khi thoáng gặp nhưng nó chỉ hiện ra bất chợt rồi lại tan biến, như một người bạn cũ tình cờ gặp lại rồi lại chia tay. Lại thấy buồn, có lẽ mình đã không còn niềm tin và sự say mê đối với cuộc sống như ngày xưa nữa rồi.
Trịnh Công Sơn và Beatles vẫn là hai người bạn. Nhưng tớ thấy gần gũi với Beatles hơn Trịnh. Tớ có thể nghe Beatles lúc vui, lúc buồn, cả khi thất vọng và khi hy vọng. Nhạc Trịnh tớ chỉ nghe được khi nào cảm thấy buồn, cô đơn, khi đang yêu và lúc thất tình thôi (hì hì, nhưng giờ khi nào cảm thấy cô đơn tớ lại khoái nghe Pink Floyd hơn).
Tớ cực kỳ ghét Hồng Nhung, cái chất điệu đà ấy mà hát nhạc Trịnh thì chỉ làm hỏng nhạc Trịnh thôi. Tớ thích Trịnh Vĩnh Trinh hơn Hồng Nhung nhiều, nghe Vĩnh Trinh cảm thấy sự mới mẻ nhưng vẫn giữ được cái hồn của nhạc Trịnh chứ không cải cách theo hướng hiện đại hoá, nhạc trẻ hoá như cô nàng Hồng Nhung.
Bài Hoạ my hót trong mưa tớ thích nghe Lê Dung hát hơn Hồng Nhung.
Mà cháu Gor ơi, nghe nhạc Trịnh tốt nhất không nên tìm hiểu ý nghĩa lời hát, tớ thấy nhạc Trịnh như hơi thở dài. Hơi đâu mà mất công tìm hiểu xem người ta thở dài vì cái gì, hở cháu. Nghe và cảm, thế là đủ.
Tớ nghe cả Đường chiều lá rụng và Nửa hồn thương đau do Thái Thanh hát rồi. Thái Thanh hát bài Kỷ vật cho em cũng tuyệt vời luôn.

Đêm nhạt dần. Ngày sắp hửng lên.
Chúng ta sẽ nhìn vào mắt nhau
Rồi lại tiếp tục đi trên những con đường khác biệt

Được sửa chữa bởi - vnhl vào 29/03/2002 02:41

Mùa thu không trở lại

Nhạc sĩ: Phạm Trọng Cầu
Ca sỹ: Thái Thanh
Em ra đi mùa thu
mùa thu không trở lại
em ra đi mùa thu
sương mờ giăng âm u
em ra đi mùa thu
mùa thu không còn nữa
đếm lá úa mùa thu
đo sầu ngập tim tôi
Ngày em đi
nghe chơi vơi não nề
qua vườn Luxembourg
sương rơi che phố mờ
buồn này ai có mua?
từ chia ly
nghe rơi bao lá vàng
ngập giòng nước sông Seine
mưa rơi trên phím đàn
chừng nào cho tôi quên
Hôm em ra đi mùa thu
mùa thu không trở lại
lá úa khóc người đi
sương mờ dâng lên mi
em ra đi mùa thu
mùa lá rơi ngập ngừng
đếm lá úa sầu lên
bao giờ cho tôi quên


Đêm nhạt dần. Ngày sắp hửng lên.
Chúng ta sẽ nhìn vào mắt nhau
Rồi lại tiếp tục đi trên những con đường khác biệt

Được sửa chữa bởi - vnhl vào 29/03/2002 00:35
Được sửa chữa bởi - vnhl vào 29/03/2002 02:46

Kỷ Vật Cho Em


nhạc sĩ: Phạm Duy
thơ/lời: Linh Phương
Em hỏi anh, em hỏi anh bao giờ trở lại
Xin trả lời, xin trả lời mai mốt anh về.
Anh trở lại có thể bằng chiến thắng Pleime,
Hay Đức Cơ, Đồng Xoài, Bình Giã,
Anh trở về anh trở về hàng cây nghiêng ngả
Anh trở về, có khi là hòm gỗ cài hoa,
Anh trở về trên chiếc băng ca
Trên trực thăng sơn màu tang trắng.
Em hỏi anh, em hỏi anh bao giờ trở lại
Xin trả lời xin trả lời mai mốt anh về.
Anh trở về chiều hoang trốn nắng
Poncho buồn liệm kín hồn anh
Anh trở về bờ tóc em xanh
Chít khăn sô lên đầu vội vã..Em ơi!
Em hỏi anh. Em hỏi anh bao giờ trở lại
Xin trả lời, xin trả lời mai mốt anh về
Anh trở lại với kỷ vật viên đạn đồng đen
Em sang sông cho làm kỷ niệm
Anh trở về anh trở về trên đôi nạng gỗ
Anh trở về, anh trở về bại tướng cụt chân .
Em một chiều dạo phố mùa Xuân,
Bên nguời yêu tật nguyền chai đá.
Em hỏi anh, em hỏi anh bao giờ trở lại
Xin trả lời, xin trả lời mai mốt anh về
Anh trở về nhìn nhau xa lạ
Anhh trở về dang dở đời em
Ta nhìn nhau ánh mắt chưa quen
Cố quên đi một lần trăn trối...Em ơi!
Em hỏi anh em hỏi anh bao giờ trở lại
Xin trả lời, xin trả lời mai mốt anh về.....


Đêm nhạt dần. Ngày sắp hửng lên.
Chúng ta sẽ nhìn vào mắt nhau
Rồi lại tiếp tục đi trên những con đường khác biệt

Sao bác VNHL cứ gán cho tớ là nghe nhạc Trịnh như hơi thở dài vậy nhỉ? Hì hì, bác chả đọc kỹ rì cả. Ai có thể thở dài hoặc nghe người khác thở dài cả ngày, cả năm cả tháng được đâu cơ chứ. Mờ bác có vẻ hơi hoài cổ và hơi ... nhỉ, chỉ thích nghe người cũ, hát nhạc cũ thôi, cứ cái mới thì ... hìhì ...
Phạm Trọng Cầu có một bài nữa tớ thích, chả nhớ tên là rì, có phải "Một mai tôi qua đời" không nhỉ?
Với bao nhiêu điều đã trôi qua
Có riêng em cuộc đời sẽ nhớ ...

Hoá ra tớ nhầm à. Cơ khổ, thấy bác Paladin uy tín nên tớ mới hay quote lời bác. Hè hè, nếu không phải thì thôi vậy.
Ai bảo là tớ chỉ thích người cũ, nhạc cũ nào? Tớ khoái nghe nhạc đỏ, ngay nhạc trẻ bây giờ thỉnh thoảng cũng nghe. Bác lại bỏ cái dấu chấm lửng ở giữa câu làm tớ chịu chẳng hiểu thâm ý của bác là cái giề?

nghe rơi bao lá vàng
ngập giòng nước sông Seine
mưa rơi trên phím đàn
chừng nào cho tôi quên

À, các bác lãnh đạo vào cái này, download cái client về rồi tha hồ search với cả download bài hát. Khánh Ly, Thái Thanh hay Chopin, Beethoven đều đủ cả.
www.audiogalaxy.com
Tiêu Dao

Mới mò ra cái này bên Đặc Trưng, post các bác xem thử
Thái Thanh, tiếng hát lên trời
(Thụy Khuê)
Trong những phút giây thiếu vắng trống trải nhất hay những nhớ nhung cuồng nhiệt nhất của cuộc đời, mọi hiện diện hữu hình đều vô nghĩa, ta chờ đợi một đổi trao, khao khát một niềm giao cảm thì sự hiện diện vô hình đem lại một nguồn sáng, một tri âm, một đồng tình gần gũi: sự hiện diện của tiếng hát.
Nếu thơ là một ngôn ngữ riêng trong ngôn ngữ chung, theo Valéry, hay thi ca là tiếng nói của nội tâm không giống như một thứ tiếng nói nào của con người, theo Croce, thì âm nhạc hẳn là tiếng nói của những trạng thái tâm hồn và nhạc công hay ca sĩ là nguồn chuyển tiếp, truyền đạt những rung động từ hồn nhạc sĩ đến tâm người nghe.
Thị giác giúp chúng ta đọc một bài văn, nghiền ngẫm một bài thơ, nhưng chúng ta không thể thưởng thức một bản nhạc bằng thị quan của riêng mình mà phải nhờ đến người trình diễn, đến ca công, ca kỹ. Ngàn xưa nếu người kỹ nữ bến Tầm Dương chẳng biết gieo "tiếng buông xé lụa lựa vào bốn dây" chắc gì ngàn sau còn dấu vết Tỳ Bà Hành?
Sự biểu đạt tác phẩm nghệ thuật hay sự truyền thông cảm xúc từ nhạc bản đến thính giả, nơi một vài nghệ sĩ kỳ tài, không chỉ ngưng ở mực độ trình diễn mà còn đi xa hơn nữa, cao hơn nữa, tới một tầm mức nào đó, ca nhân đã sáng tạo, đã đi vào lãnh vực nghệ thuật: nghệ thuật vô hình của sự truyền cảm, nghệ thuật huyền diệu sai khiến con người tìm nhau trong bom lửa, tìm nhau trong mưa bão, nghệ thuật dị kỳ tái tạo bối cảnh quê hương đã nghìn trùng xa cách, nghệ thuật mời gọi những tâm hồn đơn lạc xích lại gần nhau dìu nhau đưa nhau vào ngàn thu, nghệ thuật không tưởng đừng cho không gian đụng thời gian khi ca nương cất tiếng hát, tiếng hát của bầu trời, giao hưởng niềm đau và hạnh phúc: Thái Thanh.
*
Người ta nói nhiều đến sự nhạy cảm của người đàn bà, đến một thứ giác quan nào đó ngoại tầm nam giới. Những người đàn bà phi thường như Thanh Quan, Piaf, Thái Thanh, ... đã tận dụng đến cùng cảm quan bén nhạy của người phụ nữ để sai khiến, xao động, chuyển hóa ngôn ngữ, âm thanh, màu sắc, ... những yếu tố thuần phạm vi ngoại giới thành nội cảm, cấu tạo nên một vũ trụ thứ hai, đắm đuối, cuồng say, trong lòng người:
Trời trong em, đồi choáng váng
Rồi run lên cùng gió bốn miền
Tiếng hát Thái Thanh đến với chúng ta bằng rung động trực giác rồi tan loãng trong suy tư, xoáy vào những hố sâu, những đỉnh cao, vào tiềm lực của sự sống. Trong nghệ thuật hội họa, Van Gogh dùng sắc độ chói rạng để diễn tả những cuồng nhiệt, những trận bão trong tâm hồn; trong nghệ thuật trình diễn, Thái Thanh vận dụng tiết tấu của âm thanh tạo nên sự giao thoa mãnh liệt giữa con người, tình yêu và vũ trụ:
Ngày đó có bơ vơ lạc về trời
Tìm trên mây xa khơi có áo dài khăn cưới
Ngày đó có kêu lên gọi hồn người
Trùng Dương ơi! có xót xa cũng hoài mà thôi!
*
Vẽ lên hình ảnh người nữ ca sĩ dưới ánh đèn sân khấu, Hoàng Trúc Ly đã có câu thơ thật hay:
Vì em tiếng hát lên trời
Tay xao dòng tóc, tay mời âm thanh
Câu này, trái với vài truyền thuyết, không nhắm vào một danh ca nào nhất định, chỉ gợi lên không khí các phòng trà ca nhạc Sài Gòn khoảng 1960. Nhưng tiếng hát lên trời là một hình ảnh có lẽ hợp với giọng ca Thái Thanh nhất, giữa những tiếng hát thời qua và thời nay. Thái Thanh là một danh hiệu, nhưng như có ý nghĩa tiền định: bầu-trời-xanh-tiếng-hát. Hay tiếng hát xanh thắm bầu trời. Tiếng hát long lanh đáy nước trong thơ Nguyễn Du, lơ lửng trời xanh ngắt trong vòm thu Yên Đổ, tiếng hát sâu chót vót dưới đáy Tràng Giang Huy Cận, hay đẫm sương trăng, ngừng lưng trời trong không gian Xuân Diệu, tiếng hát cao như thông vút, buồn như liễu đến từ cõi thiên thai nào đó trong mộng tưởng Thế Lữ.
Ngày nay, những khi tìm lại giọng ca huyền ảo của Thái Thanh trong tiện nghi, ấm cúng, chúng ta còn ít ai nhớ đến định mệnh gian truân của một tiếng hát, những bước gập ghềnh khúc khuỷu, chênh vênh, trôi nổi, theo vận nước lênh đênh. Tiếng nhạc Phạm Duy gắn bó với tiếng hát Thái Thanh thành tiếng của định mệnh, chứng nhân của nửa thế kỷ tang thương, chia lìa trên đất nước. Tiếng hát Thái Thanh là tiếng nước tôi, là tiếng nước ta, là tiếng chúng ta, là tiếng tình yêu, là tiếng hy vọng, là tiếng chia ly, oan khổ ... Tiếng hát Thái Thanh vang vọng những đớn đau riêng của phận đàn bà, mà người xưa đã nhiều lần nhắc đến bằng nhiều công thức: hồng nhan đa truân, tài mệnh tương đối, tạo vật đố hồng nhan. Giọng hát Thái Thanh dịu dàng đằm thắm vẫn có chất gì đắm đuối và khốc liệt. Thái Thanh tình tự những khát vọng và những đau thương của hàng chục triệu người phụ nữ Việt Nam, một thế hệ đàn bà bị dập vùi trong cuộc chiến kéo dài hằng nửa thế kỷ, kèm theo những giằng co tranh chấp, những băng hoại của một xã hội bất an. Nạn nhân âm thầm, vô danh là những người tình, những người vợ, những người mẹ đã có dịp nức nở giữa tiếng hát Thái Thanh: từ o nghèo thở dài một đêm thanh vắng đến nàng gánh lúa cho anh đi diệt thù, đến lúc anh trở về bại tướng cụt chân, đến nhiều, rất nhiều bà mẹ Việt Nam, từ Gio Linh đến Đồng Tháp suốt đời cuốc đất trồng khoai ... Tiếng hát Thái Thanh là tiếng vọng khuya khoắc của cơn bão lịch sử.
Và Thái Thanh đã sống lăn lóc giữa cơn lốc đó. Từ tuổi mười lăm, mười bảy, cô Băng Thanh tên thật Thái Thanh - đã mang ba-lô theo kháng chiến chống Pháp: Hà Nội, khu III, khu IV, chợ Sim, chợ Đại, chợ Neo, Trung Đoàn 9. Về thành, cô đã góp công, tích cực và hiệu lực vào việc củng cố, phát triển nền tân nhạc mới phôi thai với ban hợp ca Thăng Long, sau đó là kiếp ca nhi chạy phòng trà những nơi gọi là "Sài Thành hoa lệ", những đêm màu hồng, chiều màu tím.
Trong mười năm chờ đi (chữ của Đặng Đình Hưng), cô không hát, chim gìn giữ tiếng, tiếng chim Thanh như lời Phạm Duy trong một tổ khúc. Sang Hoa Kỳ, Thái Thanh hát lại, vẫn đắm say, vừa kiêu sa vừa gần gũi, đơn giản và điêu luyện.
*
Xã hội Việt Nam ngày nay tuy đã vượt xa thành kiến lạc hậu "xướng ca vô loài" vẫn chưa có khả năng đánh gía đúng mức giá trị của ca sĩ. Nói rằng hát hay, cũng phải ba bảy đường hay. Thái Thanh, ngoài giọng hát điêu luyện phong phú, mở rộng trên nhiều cung bậc, còn có năng khiếu văn chương để làm nổi bật lời ca trong nhạc khúc và tạo ra một khí hậu, một tâm cảnh chung quanh bài hát. Nghe Thái Thanh hát là thưởng thức một khúc nhạc, một bài thơ, trong một thế giới nghệ thuật trọn vẹn. Giọng hát xoắn sâu, xoáy mạnh vào tâm tư người nghe, khi lâng lâng, khi tẻ buốt, nhưng lúc nào tâm tư cũng vươn lên, hay lắng xuống. Giọng hát Thái Thanh tha thướt và tha thiết buộc người nghe phải sống cao hơn, sâu hơn, sống nhiều hơn. Tiếng hát Thái Thanh có lúc gợi cảm, khơi tình, những vẫn là những hổn hển như lời của nước mây trong thơ Hàn Mặc Tử.
Hữu thể làm bằng sỏi đá và sắt thép, thân xác và nước mắt phút chốc tan biến, trở nên vô hình, vô thể, biến thành tiếng hát khi trầm mặc, khi vút cao; Thái Thanh, phù thủy của âm thanh là một thứ Đào Nương trong truyền thuyết có ma lực hú về những âm tình u khuất.
*
Trong những cassette giới thiệu nhạc của mình, Phạm Duy một đôi lần có lưu ý Thái Thái khi hát, thỉnh thoảng hát sai. Dĩ nhiên một tác giả có quyền đòi hỏi người khác phải trung thành với văn bản của mình; riêng trong nghề ca xướng, nghệ nhân vẫn có thông lệ đổi vài chữ cho hợp với hoàn cảnh, nhất là ở Việt Nam, nền văn nghệ trình diễn vốn dựa trên truyền thống truyền khẩu lâu đời.
Ví dụ như bài Cho Nhau, Phạm Duy viết:
Cho nhau ngòi bút cùn trơ ...
Cho nhau, cho những câu thơ tàn mùa
Cho nốt đêm mơ về già
Thái Thanh hát:
Cho nhau ngòi bút còn lưa...Cho nỗi đêm mơ về gìa
Lưa là một chữ cổ, có nghĩa còn sót lại, nhưng mang một âm thanh u hoài, luyến lưu, tiếc nuối. Ca dao Bình Trị Thiên có câu:
Trăm năm dù lỗi hẹn hò
Cây đa bến Cộ con đò vắng đưa
Cây đa bến Cộ còn lưa
Con đò đã thác năm xưa tê rồi.
Chính Phạm Duy cũng có lần sử dụng chữ lưa trong bài Mộng Du: Ta theo đường mộng còn lưa ... Dĩ nhiên ngòi bút còn trơ có nghĩa chính xác hơn, nhưng không thi vị bằng ngòi bút còn lưa.
Cho nốt đêm mơ về gìa, như Phạm Duy đã viết, nghĩa là cho phứt đi, cho đi cho xong. Chữ nối của Thái Thanh, thay vào chữ nốt, tình tứ và thủy chung hơn: những giấc mơ về gìa chỉ là tiếp nối những giấc mơ tuổi xuân mà anh không tặng được em vì gặp em qúa muộn; cho nhau chỉ còn trái đắng cuối mùa, nhựa sống trong thân cây chỉ còn dâng được cho em dư vị chua chát và cay đắng.
Phạm Duy viết:
Cho nhau thù oán hờn ghen ...
Cho nhau cho cõi âm ty một miền
Thái Thanh hát:
Cho nhau cho nỗi âm ty một miền
Chữ nỗi vô tình buông ra mà hay hơn chữ cõi, vì cõi chỉ là một miền, một không gian, một ý niệm hiện hữu, có vẻ bao la nhưng thực ra hữu hạn. Chữ nỗi vô hình, nhỏ bé nhưng vô hạn, đi sâu vào tâm linh con người: với tuổi già nỗi chết nằm trong cuộc sống. Cho em nỗi chết là cho tất cả những niềm hoang mang, khắc khoải, đau thương còn lại, nghĩa là chút tình yêu còn lưa trong từng nhịp đập yếu ớt của trái tim đã cạn dần cạn mòn hết những mùa xuân.
Nói như thế, không có nghĩa là khuyến khích ca nhân đổi lời tác giả. Chính Thái Thanh nhiều khi hát sai, ví dụ như trong Về Miền Trung: Tan thân thiếu phụ, nát đầu hài nhi mà đổi ra thành Thương thân ... khóc đầu là hỏng, nhưng người nghe dễ nhận ra và điều chỉnh. Nhiều chỗ sai, người nghe không để ý.
Ví dụ câu này có thể xem như là một trong những câu hay nhất của Phạm Duy và tân nhạc Việt Nam:
Về miền Trung còn chờ mong núi về đồng xanh
Một chiều nao đốt lửa rực đô thành
Thái Thanh hát một chiều mai đốt lửa ... là đánh vỡ một viên ngọc qúy. Chữ nao mơ hồ, phiếm định, chỉ là giấc mơ ánh sáng, màu sắc của nghệ sĩ mà Nguyễn Tuân gọi là cơn hoả mộng - nó chỉ là hình ảnh nghệ thuật, chứ Phạm Duy không mong có ngày đốt thành phố Huế. Có lẽ ông còn giữ trong ký ức câu thơ của Chính Hữu trong Ngày Về mà ông rất thích:
Bỏ kinh thành rừng rực cháy sau lưng
*
Thơ không thể dịch được, nghĩa là không thể chuyển thơ từ ngôn ngữ nước này sang ngôn ngữ nước khác mà không làm mất hồn thơ, làm mất chất thơ, nhưng có thể chuyển thơ sang hình thức nghệ thuật khác như chuyển thơ sang nhạc hay phổ nhạc những bài thơ hoặc ngược lại, đặt lời thơ cho bản nhạc.
Chúng ta có nhiều nghệ sĩ sáng tác những nhạc khúc tuyệt vời với ngôn ngữ thi ca, nhưng chúng ta có ít ca sĩ thấm được hồn thơ trong nhạc bản. Đạt tới tuyệt đỉnh trong ngành trình diễn, Thái Thanh nắm vững cả bốn vùng nghệ thuật: nghệ thuật truyền cảm, nghệ thuật âm nhạc, nghệ thuật thi ca và nghệ thuật phát âm tiếng Việt, giữ địa vị độc tôn trong tân nhạc Việt Nam gần nửa thế kỷ: Thái Thanh chẳng cần làm thơ cũng đã là thi sĩ.
Giữa những phôi pha của cuộc đời, tàn phai của năm tháng, giọng hát Thái Thanh vang vọng trong bầu trời thơ diễm tuyệt, ở đó đau thương và hạnh phúc quyện lẫn với nhau, người ta cho nhau cả bốn trùng dương và mặc tàn phai, mặc tháng năm, tiếng hát vẫn bay bổng ở chốn trần gian hoặc ở vô hình.
THỤY KHUÊ
--------------------------------------------------------------------------------
Chú thích: Những lời ca trích trong bài này của nhạc sĩ Phạm Duy

nghe rơi bao lá vàng
ngập giòng nước sông Seine
mưa rơi trên phím đàn
chừng nào cho tôi quên