nhờ mọi người giúp đỡ (về đề tài từ rút gọn trong Tiếng Việt)

nhờ mọi người giúp đỡ (về đề tài từ rút gọn trong Tiếng Việt)

Em hiện đang phải làm một đề tài về từ rút gọn trong Tiếng Việt nhưng vẫn chưa tìm được nhiều tài liệu về đề tài này .
Mong mọi nguời giúp đỡ em (Em cám ơn trước)

Thấy cái bạn cần là cái tôi có nên tôi post lên đây bài này (Nguyêntác của cụ Phan Khôi, vì muốn thểhiện sự thayđổi nên tôi "chiến" kiểu VNY2K)
HƯTỰ TRONG TRUYỆN KIỀU.
Sách ngữpháp Trunghoa có chia hếtthảy những chữ trong các từloại ra làm hai loại lớn: Một là thựctự, một là hưtự. Thựctự là những chữ thuộcvề các loại như danhtừ, độngtừ, hìnhdungtừ, những chữ có hìnhthể thựctại hay là khôngcó hìnhthể thựctại mà ta cóthể gẫmthấy cái đốitượng củanó, như: ?obay?, ta gẫmthấy cái đốitượng là conchim trên không; ?ochạy?, là conngựa trên đường; ?olạnh?, là da đồng; ?onóng? là hơi lửa. Còn hưtự là những chữ khôngcứ thuộc về từloại nào mà đã khôngcó hìnhthể lại khôngcó đốitượng, như những chữ ?onếu?, ?obèn?, ?omà?, ?oư?? trong đầu ta khôngthể tìm cáigì để hìnhdungra nó đượccả. Vìlẽđó, đem hai loại sosánhnhau, thựctự có ýnghĩa chắcchắn rõràng làm ta dễhiểuhơn, hưtự có ýnghĩa bấpbênh mậpmờ làm ta khóhiểu hơn.
Đãthế mà Tiếngta, khi nói thành lời, viết thành văn, những hưtự lại choán mộtphần côngdụng lớn. Tiếngpháp, danhtừ có chiara giống và số, độngtừ có chiara cách và thì, gánhhết mộtphần nhiệmvụ quantrọng; nhưng Tiếngta khôngcó thế, baonhiêu nhiệmvụ ấy đều đổ trênđầu hưtự cả. Chonên trongkhi nói hay viết câu, mặcdầu những danhtừ độngtừ trongđó dùngđúng cả, chỉ hưtự dùng saiđi mộtcái là cả câu hỏnghết.
Hưtự ở một địavị trọngyếu trong Tiếngta nhưvậy, mà xưanay bao nhiêu sách tựvị, tựđiển giảinghĩa khôngđược rạchròi cặnkẽ, thànhthử ngườitacóthể dùng lầm hay mỗingười dùng mộtcách, như ?othà? và ?ochẳngthà? ?obiếtđâu? và ?obiếtđâukhông?, sựứngdụng hầunhư không mộtloạt innhau. Một thứ tiếng nếu còn bừabãi nhưthế, hẳn là khómà tiếnđến bậc hoànmỹ được.
Dùng hưtự, theo tôi thấy, Truyện Kiều của Nguyễn Du dùng đúng hơnhết, ta nên lấy đó làm gươngmẫu. Tôi bèn đọchết cả cuốntruyện, gặp mỗi một hưtự thì lục riêng từngchữ ra vớinhau, có chữ dùng nămba lần hay mươi, mườilăm lần, có chữ dùng đến nămbảychục lần. Xongrồi, tôi soátđisoátlại từngchữ, quynạp nó vào một nghĩa hay mấy nghĩa và tìmthấy cái quyluật ứngdụng nó, lầnlượt đem viết rađây. Khôngdámnói mườiphần đúngcả, đủcả, nhưng íetnữa cũng dám nói mình làm mộtviệc có căncứ, khôngphải võđoán hay ước chừng theo ýriêng. Trong bàinay, bắt đầu đưara một ít chữ.
?oBao?, ?obây?, ?obấy? ?" Ai đã ở Nambộ, chắc có nghe người trongđó nói hai tiếng ?obâydai?. Khi mình hỏi họ về một vậtgì dài baonhiêu, họ vừa đưa haitay lên để cáchnhau mộtquãng nhấtđịnh, vừa nóirằng: ?oNó bâydai?. Tôi khi mới nghe hơi ngờngợ, rồi cũng hiểungay vì nhờcó rabộ. Nhưng hai tiếng ấy ở Trung-Bắc khônghề nghethấy, làm mình phải ngẫmnghĩ tạisao họ lại nói nhưthế.
Ngẫmnghĩ một dạolâu, tôi hơi thấy mốimanh, bụng bảo dạ rằng: Ngườita đãnói ?obâydai? chắc còn có nói ?obaodai? nữa.
Thì mộtlần khác, ở Hóc Môn, nghe một ngườiđànbà trong khi cầm một xấpvải ra cửa, ngoảnhlại hỏi chồng rằng: ?oÁo cắt baodai?? ngườiđànông trảlời: ?oDài bằng áo cũ?. Tôi hiểutoạc cả và lấylàm đắcý vì mình dèchừng mà đã quảtrúng.
Khôngcógì lạ, ?obaodai? nghĩalà dàichừngnào; ?obâydai? nghĩalà dàichừngnày.
Nhưng sao chữ ?odài? trong hai câu vấnđáp ấy lại biếnthành chữ ?odai?? Lại phải ngẫm nghĩ mộtdạolâu nữa mới nhậnthấy rằng nó cũng như chữ ?onhiều? biến thành chữ ?onhiêu? trong khi nói ?obaonhiêu? nghĩalà nhiềuchừngnào, ?obâynhiêu? còn có nghĩa là nhiềuchừngnày. Chỉ biếtđược nhưthế, chứ còn tạisao nó phải biến, cáilý sởdĩnhiên ấy đếnbâygiờ tôi vẫn chưa tìmthấy.
hiểu đạikhái nhưthế cũng chắclà đúng rồi, nhưng chưa thật đúng. Cuốicùng nhờ nghiêncứu những chữ ?obao? ?obấy? dùng độcchiếc trong Truyện Kiều mà tôi cắtnghĩa nó ra được một cách thoảmãn.
Nói thậtnhanh haylà nói theo lối phiênthiết thì ?obằngnào? thànhra ?obao?, ?obằngnày? thànhra ?obây?, ?obằngấy? thànhra ?obấy?. Vậy thì ?obaodai?, ?obâydai? tức là dàibằngnào, dàibằngnày nóitắt đi; cũng như ?obaonhiêu?, ?obâynhiêu? tức là nhiềubằngnào, nhiềubằngnày mà nói tắt đi.
Sosánh với tiếngngoạiquốc thì cáithuyết ấy tin đượclắm. Chữ Hán ?ohàtất? thànhra ?ohạt?, ?obấtkhả? thànhra ?ophạ?, ?ochiư? thành ra ?ochư?; Chữpháp: ?odu? thaycho ?ode le?, ?oaux? thaycho ?oa les?, ?odes? thaycho ?ode les?, ?oau? thaycho ?oa le?, thì Tiếngta có quyền làm ?obằngnào? ra ?obao?, ?obằngnày? ra ?obây?, ?obằngnấy? ra ?obấy? lắm; va hàtiện cho ngôn nhữ nhưthế cũng là sự rấtchínhđáng vậy.
(còntiếp)