Nhớ những mái chùa Hà Nội - hồn ai vẽ lại nét cong....

Những gì bạn thaodanpost đều thật đúng và hợp (với mình)và hay. Mình thích vào chùa không phải để cầu khấn lễ bái gì. Chỉ đơn giản là muốn "thanh tịnh và yen tĩnh , trưa nắng ngồi dưới một bóng cây trong chùa mà mghe không gian tĩnh lặng thật tuyệt vời ,khác xa những ồn ào trần gian "
Còn cỗ chay nhà chùa, nghe nhiiều người khen lắm, tôi cũng muốn biết lắm mà chưa có dịp.
Bạn kể nhiều về cỗ chay nhà chùa đi. Bạn hay đi chùa nào?
To Chitto: Viết hay quá C ạ.
Tình yêu đến như người ngủ mơ
Nên em vẫn là người bơ vơ...

Hà hà, bắt được bác Chitto ở đây rồi, nhảy vào quấy rấy cái nào!
Ngày trước em cũng chăm đi chùa, nhưng có vào thì chỉ vọng bái thôi, còn thời gian đi ngó nghiêng, gõ cái này, sờ cái kia, tưởng tượng cách đây 1-2-300...năm thì nó thế nào. Giờ ít đi vì con người bẩn thỉu, đầu óc đen tối, ko dám vào. Hơn nữa sau lần ăn lòng lợn với các sư trong chùa Trấn Quốc, em sợ quá chả dám quay lại...
Chùa Hà Nội thì em ko đi nhiều, nhưng công nhận chùa Bắc bộ ( chỉ nói đồng bằng sông Hồng ) hoàn toàn khác biệt, thâm trầm, ko giống bất cứ đâu.
Đầu tiên có lẽ là kiến trúc. Ngoài kiểu mặt bằng Nội Công- Ngoại Quốc điển hình, còn có Nội Nhị Công, Nội Đinh...nhưng ko nhiều. Và thường thì độ cao mái tăng dần đều về phía sau, hướng về Hậu Cung.
Những đường cong đặc trưng như bác Chitt nói có lẽ phỏng theo mái đình dân gian Bắc bộ. Về mặt đứng thì cao độ mái = 2/3 tổng chiều cao của gian, nhưng xuống góc lớn của hình thang lại uốn cong lên, vừa đẹp vừa công năng. VÌ với độ cong như vậy, cộng với cách xếp ngói tách ra 2 bên ở các góc làm cho dòng nước mưa bị giảm tối thiểu lực rơi trên sân nền, vì thế các góc sân ngay dưới mái ko bị nước mưa xuyên trũng. Và chiều cao của mái cũng thích hợp với cái khí hậu nóng ẩm của ta, đảm bảo thông thuỷ, ánh sáng...Đứng từ xa nhìn lại, có lẽ các mái chùa là thứ làm ta hình dung rõ nhất về ko gian chùa, cảm giác đó là nơi lưu trữ tiếng chuông và khói nhang trầm...
Nếu em ko nhầm thì thợ thuyền ngày xưa có sẵn công thức trogn kiến trúc đình chùa. Nghĩa là các hiệp thợ lành nghề ko quen biết nhau, nhưng có đục chạm, điêu khắc ở đâu chăng nữa, khi ghép các bộ phận lại ở một nơi thì đều ăn khớp, chính xác, nhất là những bộ phận tiêu biểu ít thay đổi theo thời đại như vì, kèo, cột, nguỷnh, lộng, kênh bong, ...
Những gì có thể thay đổi theo Triều đại thì chắc chủ yếu là hoạ tiết hoa văn, cũng có khi là kiểu dáng. Như Đền Trần ở Thiên Trường- Nam Định với Chùa Keo- Thía BÌnh em thấy đều có kiểu tại nơi 2 dãy nhà giao nhau, ngói chỗ ấy được làm mềm trượt vào nhau thay vì giáp vuông góc, xoá đi giao diện giữa 2 hướng ngói.
Dù gì đi nữa, ko vào chùa nhưng cứ thấy Chùa là thấy yên bình trong lòng được một chút.
Buồn ngủ khi làm việc, làm việc khi buồn ngủ

Chuyện các bác đang nói thì ngoài tầm hiểu biết của em nên ko bon chen được với các bác.. Em chỉ nhớ hồi em còn bé lắm, đi ăn đồ chay với mẹ 1 lần trong chùa gì đó quãng ngõ Chợ Khâm Thiên.. Ít nhất thì cũng hơn 10 năm rồi.. em còn nhớ ngày đó em còn hỏi mẹ em là tại sao ăn chay mà lại có giò chả.. rồi nem rồi thịt.. Chắc bởi ngày đó em còn quá bé, nhưng đến giờ để em tìm được 1 mái chùa có mái ngói xô nghiêng thì thật sự khó khăn.. Nhà em ở đối diện chùa Hòe Nhai và em cũng từng vào chùa rất nhiều,.. chuông ngân sao, hình như là ko có.. thâm nghiêm sao... em chỉ cảm thấy được sự tĩnh mịch trong buồn tẻ... Càng đi sâu vào chùa em càng cảm thấy mình cô đơn, mình lẻ loi.. Nhiều lúc em tự hỏi cái trầm mặc suy tư, cái âm thầm yên lặng mà vốn có của 1 ngôi chùa ở đâu khi nam thanh nữ tú mùng 1 hàng tháng lũ lượt kéo nhau lên chùa Quán Sứ để chứng minh cho bạn bè rằng: "Tao cũng đi chùa".. Hay những anh người xăm toàn rồng với phượng, cúng đủ 3 hương 6 lễ chỉ xin ơn trên cho ăn 1 trận bóng đá... Thử hỏi nhân tình thế thái còn đâu.. Sống chỉ vì vật chất thì có nên ko.....

Hà Nội có bao nhiêu ngôi chùa ?
Bao nhiêu những mái cong. Cái màu nắng gió trải qua trên những lớp ngói mũi hài, những lớp ngói như gợn sóng, chảy tràn mãi, từ trên đỉnh chốn giáp với trời, đổ xuống chỗ đứng của con người.
Ta không thể yêu được những mái ngói phẳng trơn, những hình thang chằn chặn đơn giản của chùa Huế, không thể quý được những tấm mái quá cong và quá cao của ngôi chùa miền Nam, những ngôi chùa xây bằng bê tông, sàn lát gạch hoa trơn bóng.
Bàn thờ Phật tầng cao dần lên, sâu thẳm.
Hàng cột gỗ im lìm, nghiêm trang trầm mặc dưới vòm trời mái ngói thâm cung.
Màu vàng son phôi pha nhoà nhạt.
Tiếng của lặng im. Tiếng mà chỉ ta nghe thấy ta.
Tránh nơi mọi người đông đúc, để tránh chính ta.
Tránh chính ta nơi đông người mới để tìm tịch diệt.
--------------------------------------------------------------
Sống trên đời sống cần có một tấm lòng

Chùa Một Cột
Tên thường gọi là chùa Một Cột, nằm trong quần thể chùa Diên Hựu (kéo dài tuổi thọ). Chùa nằm trên đất thôn Thanh Bảo, huyện Quảng Đức, phía Tây hoàng thành ThZng Long thời Lý, nay thuộc phố chùa Một Cột, quận Ba Đình - Hà Nội, ở bên phải LZng Chủ Tịch Hồ Chí Minh.
(Chùa Một Cột 1922)
Theo Đại Việt ký sự toàn thư, chùa được xây dựng vào nZm Kỷ Sửu, niên hiệu Sùng Hưng Đại Bảo 1 (1049) đời Lý Thái Tông. Vua Lý Thái Tông (1028-1054) chiêm bao thấy Phật Quan Âm trên toà sen đưa tay dắt vua lên toà. Khi tỉnh dậy, vua kể lại cho các quan nghe, có người cho là điềm không lành. Sư Thiên Tuế khuyên nhà vua làm chùa, dựng cột đá ở giữa hồ, làm toà sen của Phật Quan Âm như đã thấy trong mộng. Chùa xây xong, đài sen nghìn cánh đỡ toà Phật sắc hồng, trong đặt tượng Phật vàng lấp lánh. Các nhà sư đến làm lễ, đi vòng quanh chùa niệm Phật cầu phúc cho vua sống lâu, vì thế đặt tên là chùa Diên Hựu.
Theo vZn bia dựng nZm Cảnh Trị 3 do hoà thượng Lê Tất Đạt ghi, chùa được dựng từ thời thuộc Đường: "NZm đầu niên hiệu Hàm Thông thời Đường..., dựng một cột đá ở giữa hồ, trên cột xây một toà lầu ngọc trong đó đặt tượng Phật Quan Âm để thờ cúng. Khí đất chung đúc anh linh, cầu gì được nấy. Đến khi triều Lý xây dựng kinh đô ở đây, cũng noi theo dấu cũ, nên càng linh thiêng. Khi Lý Thánh Tông chưa có Hoàng tử, thường đến đó cầu nguyện. Một đêm nằm mộng thấy Phật Quan Âm mời lên lầu ngồi, ôm một đứa bé đặt vào lòng vua. Tháng đó Hoàng hậu có mang hoàng tử. Vua bèn sửa thêm ngôi chùa Diên Hựu ở bên phải chùa Một Cột để mở rộng việc thờ cúng..."
Đời Lý Nhân Tông, nZm Anh Vũ Chiêu Thánh 5 (1080) vua cho đúc chuông lớn để treo ở chùa gọi là "Giác Thế chung" (chuông thức tỉnh người đời) và một toà phương đình bằng đá xanh cao 8 trượng, nhưng vì chuông quá nặng không sao treo lên được, phải để dưới đất nên đánh không kêu. Chỗ ruộng để chuông thấp, có nhiều rùa đến ở, được gọi là ruộng Quy Điền và quả chuông cũng được gọi là chuông Quy Điền. Khi quân Minh bị bao vây ở Đông Quan, hết quân khí, Vương Thông đã cho phá quả chuông này để đúc súng đạn.
Quy mô chùa Một Cột vào thế kỷ 12 to lớn lộng lẫy hơn như hiện nay rất nhiều. VZn bia Tháp sùng Thiện Diên Linh chùa Long Đọi (Nam Hà) dựng nZm 1121, mười sáu nZm sau khi chùa mới hoàn thành, cung cấp cho ta hình ảnh chân thực nhất về một ngôi chùa Một Cột thời Lý: "Lòng sùng kính đức Phật, dốc lòng mộ đạo nhân quả, hướng về vườn Tây Cấm nổi danh, xây ngôi chùa Diên Hựu. Theo dấu vết chùa cũ cùng với ý mới của nhà vua (Lý Nhân Tông). Sáng "Đào hồ thơm Linh Chiểu, giữa hồ vọt lên một cột đá, đỉnh cột nở đoá sen nghìn cánh, trên sen đứng vững toà điện màu xanh, trên điện đặt pho tượng vàng nhân đức, vòng quanh hồ là hai dãy hành lang; lại đào ao Bích Trì mỗi bên đều mắc cầu vồng để đi qua. Phía sân cầu hai đằng trước hai bên tả hữu, xây bảo tháp Lưu Ly.
"Hằng tháng vào sớm ngày mồng một (ngày sóc), hàng nZm vào dịp du xuân, nhà vua ngồi xe ngọc, đến chùa mở tiệc chay, làm lễ dâng hương hoa, cầu cho ngôi báu lâu dài, bày chậu thau làm lễ tắm tượng Phật. Trang sức pho tượng tinh tế, biểu đồ tướng mạo của nZm loại chúng sinh..."

Qua vZn bia miêu tả, rõ ràng Liên Hoa Đài thời Lý to hơn chùa ngày nay nhiều. Chùa thời Trần cũng không phải là ngôi chùa thời Lý nữa. Như sách Toàn thư đã ghi lại, nZm 1249 "mùa xuân, tháng giêng, sửa lại chùa Diên Hựu, xuống chiếu vẫn làm ở nền cũ". Chùa đã qua nhiều đợt tu sửa. Đợt sửa chữa lớn vào nZm Thiên ứng Chính Bình 18 (1249) gần như phải làm lại toàn bộ. Thời Lê, triều đình nhiều lần cho tu sửa, thu nhỏ kích thước đài sen và cột đá. NZm 1838, tổng đốc Hà Ninh Đặng VZn Hoà tổ chức quyên góp thập phương sửa chữa điện đường, hành lang tả hữu, gác chuông và cửa tam quan. NZm 1852, bố chính Tôn Thất Giao xin đúc chuông mới. NZm 1864, tổng đốc Tôn Thất Hàm hưng công trùng tu, làm sàn gỗ hình bát giác để đỡ toà sen, chạm trổ thêm công phu tráng lệ. NZm 1954, trước khi rút khỏi Hà Nội, quân Pháp đã đặt mìn phá đổ chùa. Sau ngày tiếp quản thủ đô, Bộ VZn Hoá đã cho tu sửa chùa Một Cột theo đúng kiểu mẫu cũ để lại từ thời Nguyễn.
Toà đài sen (Liên Hoa Đài), ta quen gọi là chùa Một Cột có hình vuông mỗi chiều 3m, mái cong dựng trên cột đá hình trụ cao 4m (chưa kể phần chìm dưới đất) có đường kính là 1,2m. Trụ đá gồm 2 khối, gắn rất khéo, thoạt nhìn như một khối đá liền. Sự độc đáo của kiến trúc chùa Một Cột là toàn bộ ngôi chùa được đặt trên một cột đá. Ở đây có sự kết hợp táo bạo của trí tưởng tượng lãng mạn đầy thi vị qua hình tượng hoa sen và những giải pháp hoàn hảo về kết cấu kiến trúc gỗ bằng hệ thống móng giằng; đặc biệt là sử dụng các cột chống chéo lớn từ cột đến sàn, vừa tạo thế vững chắc, vừa mang lại hiệu quả thẩm mỹ như đường lượn của cánh sen, thiếp lập sự hài hoà giữa mái và sàn bởi một đối xứng ảo. Cùng với ao hình vuông phía dưới có thể là biểu tượng cho đất (trời tròn, đất vuông), ngôi chùa như vươn lên cái ý niệm cao cả: Lòng nhân ái soi tỏ thế gian. Khối kiến trúc gỗ đá được phù trợ bởi cảnh quan, có ao, có cây cối đã tạo nên sự gần gũi, tinh khiết mà vẫn thanh lịch. Cảm giác thanh cao của kiến trúc như chia xẻ, hoà đồng với trời nước, và màu xanh của cây lá khiến con người rũ sạch ưu phiền, đạt tới sự trong sáng của tâm hồn như nhà sư Huyền Trang (1254-1334) dưới thời Trần đã viết:
Vạn duyên bất nhiễu thành giã tục
Bán điểm vô ưu nhãn phóng khoan.
Tạm dịch:
Mối duyên chẳng bợn, ngZn lòng tục,
Phiền nhiễu khuấy lâng, rộng nhãn quang.
Chùa Một cột đã được Bộ VZn hoá xếp hạng di tích lịch sử, kiến trúc, nghệ thuật ngày 28-4-1962.
(Theo "Chùa Hà Nội", tác giả: Nguyễn Thế Long và Phạm Mai Hùng)
Hãy tha thứ cho người không có lỗi!
Được augustan sửa chữa / chuyển vào 08:39 ngày 07/02/2004
Được augustan sửa chữa / chuyển vào 08:40 ngày 07/02/2004

Hôm nay tình cờ vào lại, và vì vào nơi khác để mà đọc lại topic này.
Cách đây không lâu, cùng với một nhân vật khá nổi tiếng về Lịch sử Văn hoá cùng đi chùa, một vài ngôi chùa nhỏ, cổ kính.
Buồn cười một chút với nhận xét rõ nét của anh: "Những ngôi chùa Bắc mới có các vị Phật của người Việt". Những vị Phật người Việt, mang âm hưởng của dòng giống người Việt, với những nét mặt, những nét người, dáng vẻ của một dân tộc đã đứng vững nghìn năm.
Anh đã là người đi rất nhiều nơi, biết rất nhiều. Những ngôi chùa xứ trong đều mang âm hưởng nét mặt của những vị Phật Trung Hoa, chứ không phải là người Việt. Những người Minh Hương, Hoa kiều đã mang vào xứ nóng cái tâm linh, trí tưởng tượng của họ để tạc nên những khuôn mặt đầy đặn, thật đầy đặn, thật "Tầu"....
Có ở đâu những pho tượng Tuyết Sơn khắc khổ đến thế ? Gân tay và mạch máu cuộn chảy trong từng thớ gỗ. Nét mặt đức Quán Thế Âm cũng thật gần gũi với những người phụ nữ Việt trăm năm lam lũ với chồng con, tay bồng tay bế.
Có ở đâu Kim đồng Ngọc nữ vẫn mang âm hưởng của chú Tễu giữa thuỷ đình.....
--------------------------------------------------------------
Sống trên đời sống cần có một tấm lòng

Chùa Kim Liên, một trong Thăng Long tứ trấn, có kiến trúc và khuôn viên rất đẹp. Đây cũng là nơi yên tĩnh và thanh bình nhất trong tứ trấn.

​

_______________________________

Chùa Kim Liên chưa bao giờ là một trong Tứ trấn của Thăng Long cả.
Tứ trấn là Đền thờ thần chứ không có chùa thờ Phật.
Bạch Mã (trấn Đông), Trấn Vũ (trấn Bắc), Voi Phục (trấn Tây), đền Kim Liên (trấn Nam).
Đền Kim Liên thờ Cao Sơn đại vương, nằm ở phía Nam, không phải chùa Kim Liên.
--------------------------------------------------------------
Sống trên đời sống cần có một tấm lòng

Chùa Kim Liên nằm bên bờ hồ Tây.
Khá lâu rồi, trước khi "The Lien" được xây, thì trước mặt chùa là mặt nước hồ Tây mênh mông, mà mỗi khi hoàng hôn xuống lại lấp lánh vàng từ phía Võng Thị tràn lại.
Khi chưa có con đường Cổ Ngư, việc đi lại khó khăn, thì mái chùa bên này Tây Hồ luôn là nơi thanh tĩnh cho nhà chúa ghé thăm, sau những giờ hoan lạc nơi cung Thuỵ Khánh.
Giờ chùa vẫn đó, nhưng sao lạc lõng giữa những khối nhà thô kệch, tốn kém, lãng phí. Những khối nhà vứt đã mười năm.
Linh hồn Từ Hoa công chúa mà còn ở dương gian chắc sẽ đau lòng lắm.
--------------------------------------------------------------
Sống trên đời sống cần có một tấm lòng

Chả biết đầu mình đang nghĩ cái gì nữa. Có lần lâu lâu rồi đã nói chuyện với MS về đền Kim Liên với chùa Kim Liên , lại còn vào hẳn đền Kim Liên xem cái trấn Nam thế nào rồi ...
Cách đây gần 1 năm, báo chí liên tục đăng tin về sự hư hại của chùa Kim Liên, có 1 chú ví von rất đểu là Sư ở chùa thì gõ mõ nhưng lúc nào cũng nơm nớp bị xà, kèo "gõ" vào đầu. Đến tận bây giờ những chỗ hỏng vẫn chỉ được chống bằng những thanh gỗ được giằng vào nhau, kiểu "vừa lo, vừa đợi đến ngày giải ngân"
Cái bài thơ nói về sự hình thành của chùa mình có đọc được 2 câu đầu, đã thấy phảng phất cái mùi vị thơ kiểu các cụ về hưu, lại còn cái kiểu đã là công chúa thì phải xinh...Nhưng chùa thì đẹp thật.