Những câu chuyện về Stalin

Ai phải chịu trách nhiệm về khủng bố ?
Chúng ta hoàn toàn đúng đắn khi lên án Êgiốp đã sử dụng những phương pháp khốn nạn trong năm 1937. Nhưng chúng ta còn phải trả lời một câu hỏi: thử hỏi Êgiốp có thể ra lệnh bắt Kốtsiô chẳng hạn, mà Stalin không biết? Thử hỏi đã có sự trao đổi ý kiến hay quyết định trong Bộ Chính trị về vụ này hay không? Không, không có như thế và cũng không có trong những trường hợp tương tự như thế. Thử hỏi Êgiốp có thể tự mình định đoạt vận mệnh của những cán bộ kiệt xuất của đảng hay không? Không, nếu cho rằng Êgiốp có thể một mình làm điều đó thì thật ngây thơ. Rõ ràng mọi việc đều do Stalin quyết định, và nếu không có lệnh và sự chấp thuận của Stalin, Êgiốp không thể hành động như thế.
Chúng ta đã thẩm xét lại trường hợp các đồng chí Kốtsiô, Rútdutác, Kốtsarép và nhiều đồng chí khác và đã phục hồi danh dự cho họ. Họ đã bị bắt và bị kết án tử hình dựa trên những lý do gì? Các tài liệu được khảo sát cho thấy không hề có lý do gì cả. Họ cũng như nhiều người khác, bị bắt mà không có lệnh của Viện Kiểm sát. Trong hoàn cảnh như thế, thực ra cũng không cần một thứ phê chuẩn nào. Nhưng nói làm chi đến chuyện phê chuẩn, khi trong mọi chuyện, Stalin là người có toàn quyền định đoạt! Chính Stalin nắm vai trò ủy viên kiểm sát tối cao. Chẳng những đã góp phần bắt bớ các đồng chí nói trên, tự thân Stalin cũng đề xướng, cũng hạ lệnh bắt bớ. Chúng ta phải nói rõ sự việc này để các đại biểu Ðại hội thấu triệt tình hình và tự rút ra những kết luận thích hợp.
Những sự kiện chứng tỏ nhiều vụ đàn áp độc đoán được thực hiện theo lệnh của Stalin; người ta đã hoàn toàn bỏ qua các chuẩn mực pháp lý, trong đảng và cả trong nhà nước xô-viết. Stalin rất hay ngờ vực và đa nghi đến mức bệnh hoạn; chúng tôi biết rõ điều đó qua công việc chung. Có khi đồng chí ấy nhìn thẳng vào mặt người khác rồi hỏi: "Tại sao cái nhìn của anh hôm nay lại bối rối thế?", hoặc "Tại sao hôm nay anh cứ lánh mặt tôi và không nhìn thẳng vào mắt tôi?" Căn bệnh đa nghi ấy làm cho Stalin nghi ngờ hết thảy mọi người, kể cả các thành viên xuất sắc của đảng mà đồng chí ấy quen biết từ lâu. Ở mọi nơi, Stalin đều thấy những "kẻ thù", những tên "dối trá" và những "gián điệp".
Với quyền hạn vô biên trong tay, Stalin trở nên độc đoán đến cực điểm trong việc triệt hạ kẻ khác về tinh thần cũng như thể xác. Tình trạng không ai dám phát biểu ý kiến riêng của mình đã diễn ra.
Khi Stalin bảo phải bắt người này hay kẻ nọ, và ai nấy đều phải công nhận người đó là "kẻ thù của nhân dân", bởi vì không thể phản đối. Trong lúc ấy, bè lũ Bêrya - cầm đầu cơ quan an ninh của nhà nước - tự vượt mình trong việc chứng minh tội trạng những người bị bắt và tính xác thực của các tài liệu giả mạo.
Và người ta đã kèm thêm những bằng cớ như thế nào? Ðó là những lời "thú tội" của bị cáo. Và quan tòa chấp nhận những lời "thú tội" đó. Những làm sao con người lại thú nhận những tội lỗi mà họ hoàn toàn không phạm phải? Chỉ có một cách duy nhất: áp dụng những phương pháp nhục hình, khiến các bị cáo mất hết tri giác, mất hết khả năng phán đoán, quên đi phẩm giá con người. Người ta đã tạo ra những lời "thú tội" như thế đó.
Vào năm 1939, khi làn sóng bắt bớ hàng loạt đã dịu xuống và khi lãnh đạo các tổ chức đảng các địa phương tố cáo những nhân viên Bộ Nội vụ (N.K.V.D.) đã dùng những biện pháp tra tấn đối với những người bị bắt, ngày 20-1-1939, Stalin đã gửi một bức điện mật cho đảng ủy các tỉnh hạt và vùng biên ải, cho bí thư Ban chấp hành trung ương đảng cộng sản các nước cộng hòa xô-viết, cho các Dân ủy Nội vụ và lãnh đạo các tổ chức N.K.V.D.
Bức điện ấy có nội dung như sau:
Ban chấp hành trung ương đảng cộng sản (bônsêvích) Liên Xô thông báo việc áp dụng các phương pháp nhục hình trong khi hành sự của Bộ Nội vụ (N.K.V.D.) đã được Ban chấp hành trung ương đảng cộng sản (bônsêvích) Liên Xô cho phép từ năm 1937...
Ai cũng biết tất cả các tổ chức tình báo tư sản đều dùng những phương pháp nhục hình đối với đại diện giai cấp vô sản xã hội chủ nghĩa, hơn thế nữa, bọn chúng đã dùng nó dưới những hình thức ghê tởm nhất. Vấn đề được đặt ra là thử hỏi tại sao các cơ quan an ninh quốc gia xã hội chủ nghĩa lại phải nhân đạo hơn với lũ tay sai hung hãn của giai cấp tư sản, với những kẻ thù nguy hiểm của giai cấp công nhân và nông dân tập thể?
Ban chấp hành trung ương đảng cộng sản (bônsêvích) Liên Xô cho rằng các phương pháp dùng áp lực thể xác - trong tình thế đặc biệt - cần được sử dụng để chống lại những kẻ thù công khai nhân dân và trong trường hợp này, nó là một phương pháp được cho phép và đúng đắn.
Bằng việc này, nhân danh Ban chấp hành trung ương đảng cộng sản (bônsêvích) Liên Xô, Stalin đã thông qua sự vi phạm pháp lý xã hội chủ nghĩa một cách thô bạo nhất và chấp nhận sự tra tấn và dùng vũ lực, điều này - như chúng ta đã thấy - khiến những người vô tội phải tự buộc tội cho mình và vu cáo kẻ khác.
Gần đây - vài ngày trước Ðại hội này - chúng tôi đã gọi tới trước hội nghị Ban chấp hành trung ương và truy hỏi tên nhân viên điều tra Rôđôxơ, người đã thẩm tra và lấy khẩu cung Kốtsiô, Chuba, Pôstưshép, Kốtsarép. Ðây là một con người vô giá trị, óc chim sẻ, tư cách hoàn toàn đồi bại, và chính một kẻ như thế đã định đoạt số phận những cán bộ xuất chúng của đảng! Y còn xét xử đường lối chính trị của họ, bởi chứng thực những "tội trạng" của các bị cáo, y đã cung cấp bản hồ sơ mà qua đó, có thể rút ra những kết luận mang tính chính trị.
Một câu hỏi được đặt ra: một kẻ như thế có thể đơn phương tiến hành điều tra với những biện pháp kể trên để buộc tội những người như Kốtsiô và nhiều người khác được không? Không, y không thể làm được việc đó nếu không có những mệnh lệnh đặc biệt. Trong khóa họp của Ban chấp hành trung ương, Rôđôxơ đã nói với chúng tôi: "Người ta bảo tôi Kốtsiô và Chuba là "kẻ thù của nhân dân". Bởi thế, trên tư cách nhân viên điều tra, tôi có bổn phận bắt họ phải thú nhận tội lỗi." (Cả phòng họp công phẫn)
Ðể có được những lời thú nhận như thế, Rôđôxơ phải dùng biện pháp tra tấn thường xuyên, và y cũng đã làm điều đó theo chỉ thị chi tiết từ Bêrya. Tôi cũng phải nhắc lại là trong hội nghị Ban chấp hành trung ương, y đã trơ tráo tuyên bố: "Tôi tưởng tôi đã thực hiện mệnh lệnh của đảng".
Mệnh lệnh của Stalin về việc áp dụng nhục hình đối với những người bị bắt giữ đã được thi hành trong thực tiễn như thế đó.
Cùng nhiều thực tế khác, những sự việc này cho thấy chuẩn mực của đảng - nhằm giải quyết vấn đề một cách đúng đắn - đã bị vi phạm; tất cả đều tùy thuộc ở sự chuyên quyền của một con người.

Hự! em quá sốc , cố gắng trấn tĩnh mãi mới đọc hết.
Ôi niềm tin và những gì em đang tôn thờ đã tan vỡ như xà phòng thật rồi sao. hưa bao giờ em nghe những câu chuyện tương tự như thế này về bác Stalin cả, bác lat_kt tiếp tục đi.

Đọc Khrupshov viết về Stalin thì cũng nên tỉnh táo một chút vì hai bác í vốn ghét nhau. Về Stalin và nhũng thảm họa thời ấy nhiều nguời khuyên đọc Archipelago của Solzhenitsin (spelling?).

Stalin và cuộc chiến tranh
Việc quyền lực bị thâu tóm trong tay một người duy nhất - Stalin - đã tạo nên những hậu quả năng nề trong thời kỳ chiến tranh vệ quốc vĩ đại.
Khi xem các tiểu thuyết, phim ảnh và những công trình "khoa học" về lịch sử của chúng ta, ta thấy Stalin có vai trò hầu như không thể tưởng tượng nổi trong cuộc chiến tranh vệ quốc. Theo đó, Stalin đã tiên đoán tất cả. Quân đội Liên Xô theo kế hoạch chiến lược do Stalin định sẵn từ lâu, đã sử dụng chiến thuật "phòng ngự tác chiến" (nghĩa là chiến thuật cho phép lính Ðức tràn vào tận Moskva và Stalingrát). Áp dụng chiến thuật này, hình như chỉ nhờ thiên tài của Stalin, quân đội Liên Xô đã chuyển thế thủ thành thế công và đánh bại quân thù. Chiến thắng mang tầm quan trọng lịch sử do các lực lượng vũ trang xô-viết và do nhân dân Liên Xô anh dũng đạt được, đã bị coi là kết quả thiên tài quân sự của Stalin(1) trong những thứ sách vở, phim ảnh và các "công trình khoa học" như thế.
Chúng ta cần phân tích kỹ vấn đề này vì nó có tầm quan trọng vô cùng lớn lao, chẳng những về phương diện lịch sử, mà cả về góc độ đào tạo chính trị và thực tiễn.
Về điểm này sự thật ra sao ?
Trước chiến tranh, báo chí trong nước và tất cả công tác đào tạo chính trị đều hướng theo một giọng ngạo mạn: nếu kẻ thù dám xâm phạm lãnh thổ thiêng liêng của Liên Xô, khi chúng đánh ta một đòn, ta sẽ trả lại gấp ba và sẽ cho chúng đại bại ngay trên lãnh thổ của chúng, ta sẽ chiến thắng mà không tổn hại gì mấy. Nhưng những lời tuyên bố ấy không dựa trên sự thật nào, khả dĩ có thể đảm bảo sự bất khả xâm phạm của biên cương chúng ta trong thực tế.
Trong và sau cuộc chiến tranh, Stalin đã đưa ra ý kiến cho rằng thảm trạng mà nhân dân ta phải trải qua trong giai đoạn đầu của cuộc chiến tranh là hậu quả cuộc tấn công "bất thình lình" của quân đội Ðức chống Liên Xô. Nhưng thưa các đồng chí, điều này hoàn toàn không đúng sự thật. Ngay khi Hítle nắm quyền chính ở Ðức, y đã tự đặt cho mình sứ mệnh thủ tiêu chủ nghĩa cộng sản. Bọn phát-xít đã tuyên bố một cách thẳng thừng về điều đó, không hề giấu giếm những ý đồ của chúng.
Ðể đạt được mục đích xâm lăng, chúng đã thiết lập đủ các loại hiệp ước và khối trục. Thí dụ: "trục" Berlin - Rôma - Tôkiô khét tiếng. Nhiều sự kiện xảy ra ở thời kỳ trước chiến tranh chứng tỏ Hítle chuẩn bị ráo riết cuộc tấn công chống nhà nước xô-viết và y đã tập trung những lực lượng quân sự lớn (trong đó có các quân đoàn thiết giáp) ở dọc biên giới Liên Xô.
Nhiều tài liệu mới công bố hiện nay cho thấy từ ngày 3-4-1941, Sớcsin - thông qua ông Cripps, đại sứ Anh ở Liên Xô - đã nhắc Stalin việc nước Ðức Quốc xã bắt đầu tổ chức lại quân lực nhằm mở cuộc tấn công Liên Xô. Dĩ nhiên, Sớcsin hành động như thế không phải vì ông ta có thiện cảm với nhân dân xô-viết. Những mục tiêu đế quốc của cá nhân Sớcsin đã dẫn dắt ông trong việc này: xô đẩy nước Ðức Quốc xã và Liên Xô vào cuộc chiến đẫm máu, từ đó củng cố cho địa vị đế quốc Anh.
Tuy vậy, Sớcsin kể lại trong hồi ký của mình là ông cố gắng "yêu cầu Stalin chú ý đến hiểm họa đang đe dọa"(2). Sớcsin nhấn mạnh điểm này trong các điện tín gửi ngày 18-4 và những ngày sau đó. Nhưng Stalin không hề để ý, thậm chí còn hạ lệnh cho mọi người đừng tin vào những thông tin kiểu ấy để tránh "gây ra những cuộc hành quân".
Chúng ta cần nhận định rằng những thông tin về việc nước Ðức đang chuẩn bị một cuộc tấn công vũ trang vào lãnh thổ Liên Xô, cũng đã được các nguồn tin quân sự và ngoại giao của chúng ta đưa ra. Nhưng như chúng ta thấy, ban lãnh đạo đã nhận được lệnh không được tin vào những tin đó. Cho nên, với một nỗi lo âu nhất định, các tin này chỉ được gửi đi cùng những nhận định rất dè dặt về tình thế lúc bấy giờ.
Chẳng hạn, trong báo cáo gửi từ Berlin ngày 6-5-1941, tùy viên quân sự Liên Xô, đại úy Vôrônxốp viết:
Một công dân Liên Xô tên là Bôde đã báo cho phó tùy viên phụ trách hải quân: như một sĩ quan Ðức - làm việc ở Tổng Hành dinh của Hítle - được biết, nước Ðức chuẩn bị tấn công Liên Xô vào ngày 14-5 từ hướng Phần Lan, các nước Bantơ và nước Lítva. Cùng một lúc, không quân Ðức sẽ tấn công ồ ạt Moskva và Lêningrát, và quân nhảy dù sẽ chiếm cứ các thành phố dọc biên giới...
Trong báo cáo ngày 22-5-1941, phó tùy viên quân sự ở Berlin, Khlôpốp thông báo:
Cuộc tấn công của quân đội Ðức đã được ấn định vào ngày 15-6, nhưng cũng có thể sẽ diễn ra trong những ngày đầu tháng Sáu.
Bức điện tín từ tòa đại sứ của ta ở Lônđơn gửi về ngày 18-6-1941, viết:
Cripps tin chắc rằng đụng độ vũ trang giữa Ðức và Liên Xô là không thể tránh khỏi, và cuộc chiến tranh này sẽ xảy ra chậm nhất là vào khoảng giữa tháng Sáu. Theo Cripps, quân Ðức hiện đang tập trung 147 sư đoàn (kể cả không quân và các lực lượng trợ ứng) dọc biên giới Liên Xô...
Phó mặc những lời nhắc nhở nghiêm trọng như thế, không có một biện pháp thiết yếu nào được đưa ra để nước ta có thể chuẩn bị một cách thích đáng công cuộc tự vệ và chống trả cuộc tấn công bất ngờ(3).
Chúng ta có đủ thì giờ và khả năng thực hiện công cuộc chuẩn bị này không? Tất nhiên, có! Chúng ta có thì giờ và đủ khả năng. Nền công nghiệp của chúng ta đã phát triển đến mức có thể cung cấp mọi nhu cầu cho quân lực Liên Xô. Ðiều này được chứng minh bởi thực tế sau: trong những năm đầu thời chiến tranh, mặc dầu chúng ta bị mất phân nửa nền công nghiệp cùng những vùng công nghiệp và nông nghiệp quan trọng ở Ukraina và phía Bắc Kápkadơ và những vùng miền Tây đất nước do sự chiếm đóng của quân thù, nhà nước xô-viết vẫn tổ chức được việc sản xuất quân nhu ở các vùng nông thôn phía Ðông, vẫn đưa vào hoạt động những thiết bị được chuyển từ các khu công nghiệp miền Tây và đã cung cấp cho quân đội mọi nhu cầu thiết yếu để tiêu diệt kẻ địch.
Nếu nền công nghiệp chúng ta được vận động kịp thời và đúng mức để cung cấp quân đội ta những khí cụ cần thiết thì các tổn thất của ta trong thời chiến hẳn đã giảm bớt rất nhiều. Nhưng cuộc vận động này không được thi hành đúng lúc. Ngay trong những ngày đầu chiến tranh, rõ ràng là quân lực ta được vũ trang tồi tệ, không đủ đại bác, chiến xa và phi cơ để đẩy lùi quân địch.
Ngay từ thời kỳ trước chiến tranh, nền khoa học và kỹ thuật Liên Xô đã phát triển các loại chiến xa và đạc bác tuyệt diệu. Có điều việc sản xuất hàng loạt những loại vũ khí này đã không được tổ chức kịp thời và trong thực tế, ta chỉ bắt đầu hiện đại hóa vũ khí trước ngày chiến tranh bùng nổ mà thôi. Thành thử, khi quân thù tấn công lãnh thổ xô-viết, chúng ta chẳng có những thiết bị cũ - không còn được sử dụng trong công nghiệp quân sự -, và cũng chưa có những thiết bị mới, khi ấy mới bắt đầu được chế tạo trong các xưởng khí cụ. Ðặc biệt, pháo binh của ta rất yếu; ta cũng chưa tổ chức sản xuất đạn dược chống xe bọc thép. Nhiều vùng chiến lược được phòng thủ kiên cố, nhưng rút cục không đương đầu nổi sức tấn công của quân thù vì những loại vũ khí cũ đã bị loại bỏ, nhưng vũ khí loại mới chưa được sản xuất.
Sự kiện này, đáng tiếc, không chỉ xảy ra với chiến xa, pháo binh và phi cơ. Ðầu cuộc chiến, ta còn không đủ cả súng trường để cung cấp cho số binh lính mới được điều động. Tôi còn nhớ trong những ngày đó, tôi đã gọi điện thoại từ Kiép cho đồng chí Malenkốp(4) và nói: "Nhiều chiến sĩ tình nguyện xin nhập ngũ và họ đòi cấp súng đạn. Yêu cầu gửi vũ khí cho chúng tôi."
Ðồng chí Malenkốp trả lời: "Chúng tôi không thể gửi vũ khí cho đồng chí được. Chúng tôi đã gửi tất cả súng trường cho Lêningrát. Các đồng chí phải tự vũ trang lấy." (Cả phòng họp xôn xao)
Tình trạng về vũ khí là như thế.
Liên quan đến vấn đề này, chúng ta không nên quên sự kiện sau đây. Ít lâu trước khi quân Hítle mở cuộc tấn công chống Liên Xô, đồng chí Kóocpônốp - thời ấy là Tư lệnh Quân sự Ðặc biệt Quân khu Kiép (sau này hy sinh ở trận tuyến) - báo cáo cho Stalin biết quân Ðức đang dừng chân ở bờ sông Bugơ và đang chuẩn bị lực lượng, chắc chắn chúng sẽ mở cuộc tấn công trong những ngày gần tới. Do đó, đồng chí đề nghị phải thiết lập một hệ thống phòng thủ lớn, di tản khoảng 800 ngàn dân sự khỏi các vùng giáp biên giới và xây dựng hàng loạt những đầu mối phòng ngự bằng cách thiết lập những công sự chống chiến xa, những chiến hào, v. v...
Moskva trả lời rằng những biện pháp như thế là một hành động khiêu khích, không nên khởi sự bất kỳ hành động phòng thủ gì dọc biên giới để quân Ðức mượn cớ mở cuộc hành quân chống lại ta. Do đó, các vùng biên giới của ta không được chuẩn bị đầy đủ để đẩy lùi cuộc tấn công của quân địch
Khi quân đội phát-xít thực sự xâm lấn lãnh thổ xô-viết và những cuộc hành quân của chúng đã khởi đầu, Moskva vẫn ra lệnh không được bắn trả những cuộc pháo kích của quân đội Ðức. Thử hỏi tại sao? Vì Stalin, mặc dầu sự việc đã rành rành, vẫn cứ tưởng chiến tranh chưa xảy ra, tất cả những điều này chỉ là hành động khiêu khích của vài đơn vị binh lính vô kỷ luật trong quân đội Ðức, đòn giáng trả của chúng ta sẽ là cái cớ cho người Ðức làm bùng nổ cuộc chiến.
Sự thật sau đây cũng được nhiều người biết đến. Ngay trước khi quân Ðức xâm chiếm lãnh thổ Liên Xô, một công dân Ðức đã vượt biên giới và cho biết quân Ðức được lệnh tấn công Liên Xô vào lúc 3 giờ sáng ngày 22-6. Tin này được thông báo ngay cho Stalin nhưng Stalin vẫn hoàn toàn bỏ qua.
Chúng ta có thể thấy Stalin đã khinh thường những lời nhắc nhở của một số lãnh đạo quân sự, những thông báo của lính Ðức đào ngũ và ngay cả những hành động thù địch lộ liễu. Thử hỏi đó có phải là tinh thần cảnh giác gương mẫu của một lãnh tụ đảng và nhà nước trong một khoảng khắc lịch sử nghiêm trọng như thế?
Thái độ thản nhiên, khinh thường những sự kiện rành rành ấy đã đem lại hậu quả ra sao? Kết quả là ngay trong những ngày giờ đầu cuộc chiến, ở các vùng biên giới, kẻ thù đã phá hủy phần lớn không quân, pháo binh và các trang bị quân sự khác của chúng ta. Chúng đã sát hại một phần đáng kể các cán bộ quân sự và phá hoại Bộ Tham mưu Quân sự của ta. Tất cả những điều này dẫn đến hậu quả là chúng ta không ngăn nổi quân thù tiến sâu vào nội địa đất nước.(5)

Những hậu quả rất đáng buồn, nhất là trong giai đoạn đầu của cuộc chiến, xảy ra do việc Stalin - do bản tính đa nghi và dựa trên những lời buộc tội bịa đặt - đã thủ tiêu nhiều người trong đội ngũ cán bộ lãnh đạo quân sự và chính trị vào thời kỳ 1937-1941. Trong những năm đó, các cuộc đàn áp đã triệt hạ những tầng lớp cán bộ quân sự nhất định: hầu như từ đại đội trưởng, tiểu đoàn trưởng đến những lãnh đạo quân sự cấp cao nhất. Trong thời kỳ đó, các nhà lãnh đạo quân đội - từng kinh qua chiến trận ở Tây Ban Nha và Viễn Ðông - đã bị thủ tiêu gần hết.(6)
Những cuộc khủng bố trên diện rộng lớn đối với các cán bộ quân sự đã phá hủy kỷ luật quân sự, vì trong mấy năm liền, người ta đã gợi ý sĩ quan các cấp, thậm chí cả binh lính trong đảng và trong đoàn Thanh niên cộng sản (Komsomol), phải "vạch mặt" chỉ huy của họ như kẻ thù giấu mặt. (Phòng họp náo động).
Tất nhiên, chính sách này đã làm tan vỡ kỷ luật quân đội trong giai đoạn đầu của chiến tranh.
Và, cũng như các đồng chí đã biết, trước chiến tranh chúng ta có nhiều cán bộ quân sự lỗi lạc, họ là những người trung thành tận tụy với đảng và với Tổ quốc. Chỉ cần nói: những người sống sót qua những vụ tra tấn tàn bạo trong ngục tù đã tỏ ra là những người yêu nước chân chính và đã anh dũng chiến đấu cho vinh quang của tổ quốc, từ những ngày đầu của chiến tranh. Tôi muốn nói đến đồng chí Rôkôsốpsky(7) (như các đồng chí biết, đã bị giam cầm trong tù), đồng chí Gôrơbatốp, Marétskốp (là đại biểu ở Ðại hội này), đồng chí Pốtlát (một tư lệnh tuyệt vời đã bỏ mình nơi trận tuyến) và nhiều, rất nhiều đồng chí khác. Tuy nhiên, nhiều tướng lĩnh chỉ huy đã bị thiệt mạng trong các trại lao động khổ sai hoặc trong nhà tù, và quân đội ta không bao giờ gặp lại họ nữa.
Tình trạng ấy đã diễn ra vào đầu cuộc chiến và tạo nên mối hiểm họa lớn cho tổ quốc chúng ta.
Chúng ta không nên quên rằng sau những thất bại và những tổn thất khốc hại đầu tiên ở chiến trường, Stalin đã mất lòng tin và tưởng rằng nước ta đã lâm vào đường cùng.(8) Trong một bài diễn văn hồi đó, Stalin tuyên bố: "Chúng ta đã đánh mất vĩnh viễn tất cả những gì Lênin tạo ra".
Sau đó, trong một thời gian dài, trong thực tế Stalin không điều khiển các cuộc hành quân, nói chung đồng chí ấy không làm gì cả. Stalin chỉ nắm lại quyền chỉ huy quân sự sau khi một số ủy viên Bộ Chính trị tới gặp đồng chí ấy yêu cầu thi hành cấp tốc một số biện pháp để cải thiện tình hình ngoài trận tuyến. Như thế, mối nguy hiểm khôn lường đe dọa tổ quốc chúng ta trong thời kỳ đầu chiến tranh, phần lớn bởi Stalin đã thực hiện những phương pháp sai lầm trong việc lãnh đạo đảng và nhà nước.
Cố nhiên, chúng ta không thể chỉ nói đến những hoàn cảnh khi cuộc chiến tranh mới nổ ra, đã phá hủy trầm trọng quân đội và gây ra nhiều thiệt hại nặng nề cho chúng ta. Về sau này, sự mất bình tĩnh và chuyện Stalin can thiệp loạn xạ vào công việc chỉ đạo quân sự cũng làm quân đội ta bị thiệt hại nhiều.
Stalin hoàn toàn không hiểu những sự kiện diễn ra ở trận tuyến. Và cũng không thể ngạc nhiên về điều này, nếu chúng ta để ý là trong suốt thời kỳ chiến tranh vệ quốc, Stalin không hề đi kinh lý một trận tuyến nào, hay một thành phố nào vừa được giải phóng, ngoại trừ một cuộc thăm viếng đoạn đường ngắn trên quốc lộ Môgiaisk, khi tình thế đã ổn định trên trận tuyến. Nhiều tác phẩm văn học đã đề cập kỹ lưỡng về chuyến đi này, thêm thắt mọi thứ chuyện bịa đặt; đây cũng là đề tài cho lắm tác phẩm nghệ thuật tạo hình.
Cùng lúc đó, Stalin can thiệp vào việc thực hiện những cuộc hành quân, đưa ra các mệnh lệnh không căn cứ vào tình hình thực tế của trận tuyến, đem lại rất nhiều tổn thất có thể tránh khỏi cho quân đội ta.
Liên quan đến vấn đề này, tôi xin kể một trường hợp điển hình, chứng tỏ Stalin đã điều khiển những cuộc hành quân ngoài trận tuyến như thế nào. Tham dự Ðại hội hôm nay có nguyên soái Bagramian(9), chỉ huy các cuộc hành quân ở Tổng hành dinh mặt trận phía Tây Nam, và đồng chí có thể chứng thực những điều tôi sẽ nói sau đây.
Năm 1942, khi tình hình trở nên đặc biệt nghiêm trọng cho quân đội ta ở vùng Kháckốp, chúng tôi đã có quyết định đúng đắn: ngừng cuộc hành quân nhằm bao vây Kháckốp, tình thế thực tế hồi đó cho thấy tiếp tục chiến sự có thể gây tai hại thảm khốc cho quân đội ta. Chúng tôi đề xuất ý kiến này với Stalin, lập luận rằng tình hình hiện tại đòi hỏi phải xét lại kế hoạch hành quân, chớ để quân thù có khả năng phá hoại các cứ điểm quân đội của ta.
Trái với lý trí thông thường, Stalin bác bỏ đề nghị của chúng tôi và ra lệnh tiếp tục cuộc hành quân bao vây Kháckốp, mặc dầu lúc đó nhiều nơi tập trung quân đội ta đang bị đe dọa bao vây và tiêu diệt.
Tôi gọi điện thoại và đề nghị với đồng chí Vassilépsky(10) như sau: "Alếchsanđrơ Mikhailôvích (đồng chí Vassilépsky có mặt trong phòng họp này), đồng chí hãy cầm lấy bản đồ và chỉ cho đồng chí Stalin biết thực trạng tình hình."
Tôi lưu ý là Stalin bày kế hoạch hành binh trên bề mặt một quả địa cầu dùng cho học trò. (Phòng họp xôn xao)
Ðúng như vậy các đồng chí ạ, Stalin kiếm một quả địa cầu dùng cho học trò thông thường và theo dõi tình hình các mặt trận trên đó. Tôi nói với đồng chí Vassilépsky: "Ðồng chí hãy chỉ tình hình cho đồng chí Stalin trên một chiếc bản đồ; trong điều kiện hiện nay chúng ta không thể tiếp tục cuộc hành quân như dự định. Phải thay đổi quyết định cũ cho hợp với thời cuộc."
Vassilépsky trả lời vấn đề này đã được Stalin nghiên cứu và đồng chí không muốn thảo luận với Stalin nữa vì Stalin không muốn bàn cãi thêm nữa.
Sau khi nói chuyện với Vassilépsky, tôi gọi điện về nhà nghỉ Stalin. Nhưng Stalin không trả lời. Malenkốp đến nhấc điện thoại. Tôi nói với đồng chí Malenkốp là tôi gọi điện từ mặt trận và muốn nói chuyện trực tiếp với Stalin. Qua Malenkốp, Stalin bảo tôi hãy bàn bạc với với đồng chí Malenkốp. Lần thứ hai, tôi nhấn mạnh là tôi muốn báo cáo trực tiếp với Stalin về tình hình nguy cấp của chúng tôi ở mặt trận. Nhưng Stalin cho rằng không cần cầm lấy ống nghe và một lần nữa, Stalin cho biết tôi phải nói chuyện với đồng chí ấy thông qua Malenkốp, mặc dầu lúc đó Stalin chỉ đứng cách điện thoại có vài bước.
Sau khi đã "lắng nghe" đề nghị của tôi bằng cách ấy, Stalin trả lời: "Cứ để nguyên mọi thứ như cũ".
Và kết quả ra sao? Ðúng như chúng tôi dự tính. Quân Ðức đã bao vây các khu tập trung quân đội ta và chúng ta đã bị thiệt hại hàng trăm hàng ngàn quân lính. Thế đấy, một thí dụ về "thiên tài" quân sự của Stalin và nó đã mang lại hậu quả cho chúng ta như thế nào! (Cả phòng họp xôn xao)
Sau chiến tranh, một bận Stalin gặp gỡ các ủy viên Bộ Chính trị, Anastasi Ivanôvích Mikôian(11) có nhắc đến chuyện Khrushốp đã có lý khi đồng chí ấy gọi điện báo cáo về vấn đề hành quân vùng Kháckốp, và thật đáng tiếc ý kiến của Khrushốp đã không được chấp thuận.
Các đồng chí hãy tưởng tượng Stalin nổi khùng như thế nào! Làm sao có thể giả thiết là Stalin không có lý? Bởi Stalin là một "thiên tài", mà một "thiên tài" luôn luôn phải có lý! Bất kỳ ai đều có thể sai lầm, nhưng Stalin tự cho mình không bao giờ sai lầm, đồng chí ấy luôn luôn có lý. Stalin không bao giờ nhận mình sai, sai lớn hoặc sai nhỏ, mặc dầu đồng chí ấy đã mắc nhiều sai lầm cả trong những vấn đề lý thuyết cũng như về mặt thực hành. Sau khi Ðại hội bế mạc, chắc chắn chúng ta cần khảo sát lại nhiều cuộc hành quân và trình bày nó dưới ánh sáng thích hợp.
Các sách lược dính líu đến Stalin, người vốn không hề để tâm đến những điều căn bản của nghệ thuật lãnh đạo quân sự, đã làm chúng ta hao tổn nhiều xương máu, cho đến lúc chúng ta ngăn chặn được quân thù và chuyển sang phản công.
Các nhà quân sự đều biết ngay từ cuối năm 1941, đáng lý phải đẩy mạnh cuộc tổng hành quân đánh chặn ngang quân địch để tiến vào hậu tuyến của chúng, Stalin lại ra lệnh đánh trực diện để chiếm từ vùng này sang vùng nọ. Chiến thuật này gây cho chúng ta nhiều tổn hại nặng nề, cho đến khi các đại tướng của ta - hai vai mang mọi gánh nặng của chiến tranh - đã biến đổi tình hình và chuyển sang những cuộc hành quân mềm dẻo hơn, mang lại những thay đổi lớn tức thì, có lợi cho chúng ta.
Bởi vậy, thật là nhục nhã khi sau những chiến thắng lớn, phải trả bằng giá rất đắt, Stalin lại đặt dấu hỏi về công trạng của nhiều nhà chỉ huy quân sự, những người đã có công đánh bại quân thù; đồng chí ấy không thể nào coi những công lao ở mặt trận lại lại có thể do người khác làm nên.

Stalin rất muốn biết sự đánh giá của mọi người về đồng chí Giukốp(12), nhà lãnh đạo quân sự của ta. Nhiều lần đồng chí ấy hỏi ý kiến tôi về đồng chí Giukốp. Khi ấy tôi đáp: "Tôi biết Giukốp từ lâu. Ðồng chí là một vị tướng có tài năng và một lãnh đạo quân sự giỏi."
Sau chiến tranh, Stalin bắt đầu gieo rắc nhiều tiếng xấu về Giukốp, chẳng hạn: "Ðồng chí đã khen ngợi Giukốp, nhưng đồng chí ấy có gì đáng được khen ngợi đâu. Người ta kể, trước mỗi cuộc hành quân, đồng chí ấy vớ một nắm đất, đưa lên mũi ngửi rồi nói: "Chúng ta có thể tấn công" hoặc ngược lại: "Chưa thể thực hiện kế hoạch dự định!"
Hồi đó, tôi đã trả lời Stalin như sau: "Thưa đồng chí Stalin, tôi không biết ai đã bịa đặt điều đó, nhưng không phải là như thế."
Có thể chính Stalin đã bịa đặt ra những chuyện kiểu ấy để hạ thấp vai trò và tài năng quân sự của nguyên soái Giukốp.
Cùng lúc đó, Stalin rất sốt sắng tự tỏ ra mình là một tướng lĩnh giỏi; bằng những phương cách khác nhau, Stalin đã gieo rắc trong đầu óc quần chúng ý nghĩ rằng mọi chiến thắng của đất nước Liên Xô trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại đều do lòng quả cảm, sự can đảm và thiên tài lỗi lạc của Stalin. Chẳng khác anh chàng Kryuchkốp(13) huyền thoại, chém một nhát kiếm chết bảy kẻ địch. (Phòng họp xôn xao)
Cũng trong phạm vi vấn đề này, chúng ta thử xem các phim ảnh lịch sử và quân sự và một vài tác phẩm văn học của chúng ta. Thật là chán ngấy: mục đích thực sự của chúng là tụng ca thiên tài quân sự của Stalin. Chúng ta hãy thử nhớ lại cuốn phim Berlin thất thủ(14). Trong đó, Stalin là nhân vật duy nhất hành động; đồng chí ấy ra lệnh trong một gian phòng có nhiều ghế bỏ trống, chỉ có một người đến gần Stalin và báo cáo gì đó. Người đó là Pôskrêbưshép(15), kẻ hầu cận trung thành của Stalin. (Tiếng cười trong phòng họp)
Còn ban chỉ đạo quân sự ở đâu? Bộ Chính trị ở đâu? Chính phủ ở đâu? Họ làm gì và đang bận việc gì? Cuốn phim không đả động tới. Stalin đã hành động thay tất cả mọi người, chẳng quan tâm đến ai, chẳng hỏi ý kiến ai. Trong cuốn phim này, mọi việc đã bị bịa đặt trước mắt nhân dân. Vì sao ư? Bởi, không thèm để tâm đến thực tế và sự thật lịch sử, người ta muốn trình bày Stalin trong vầng hào quang.
Một câu hỏi được đặt ra: những người lính vác trên hai vai mọi gánh nặng chiến tranh ở đâu? Họ hoàn toàn vắng mặt trong cuốn phim; Stalin không chừa cho họ một chỗ đứng nào.
Trong cuộc chiến tranh cứu nước vĩ đại, chiến thắng không phải là sản phẩm của Stalin, nó thuộc về toàn đảng, toàn chính phủ Liên Xô, thuộc về quân đội anh hùng, những tướng lĩnh tài ba và những người lính quả cảm, thuộc về toàn thể nhân dân Liên Xô. (Vỗ tay kéo dài)
Các ủy viên Ban chấp hành trung ương, các Dân ủy, các nhà lãnh đạo kinh tế, các đại diện xuất sắc của nền văn hóa xô-viết, những người đứng đầu tổ chức đảng và xô-viết địa phương, các kỹ sư và các chuyên viên - mỗi người trên cương vị của mình, đã mang hết sức lực và khả năng của mình để làm nên chiến thắng.
Hạt nhân của xã hội chúng ta đã tỏ ra anh dũng khác thường: giai cấp công nhân vinh quang, nông dân tập thể, giới trí thức Liên Xô - dưới sự lãnh đạo các tổ chức của đảng - đã vượt qua những khó khăn khôn lường của thời chiến và đã mang hết sức bình sinh bảo vệ tổ quốc.
Những phụ nữ xô-viết - nhận về mình gánh nặng của công tác sản xuất trong các nhà máy, các nông trang và các ngành kinh tế và văn hóa - cũng đã làm nên những chiến công hiển hách và vẻ vang. Nhiều phụ nữ đã tham gia trực tiếp vào cuộc chiến đấu ở tiền tuyến. Giới thanh niên chúng ta cũng đóng góp vô biên ngoài mặt trận cũng như ở hậu phương, trong công cuộc bảo vệ đất nước xô-viết và dẹp tan quân thù.
Những người lính xô-viết, những tướng lãnh và các chiến sĩ chính trị ở mọi cấp đã có những công lao bất diệt. Sau các thiệt hại đáng kể của quân đội ta trong những tháng đầu của cuộc chiến, họ vẫn bình tĩnh chỉnh đốn hàng ngũ trong quá trình chiến đấu, họ đã tạo ra và củng cố trong thời chiến một đạo quân hùng mạnh và chiến đấu anh dũng, chẳng những đã đẩy lùi kẻ thù hùng mạnh và xảo quyệt mà còn đập tan bọn chúng.
Những chiến tích tuyệt vời của hàng trăm triệu dân chúng ở miền Ðông và miền Tây trong cuộc đấu tranh chống họa nô lệ phát-xít sẽ còn sống mãi trong ký ức của nhân loại biết ơn, hàng thế kỷ, hàng thiên niên kỷ sau này. (Vỗ tay kéo dài)
Vai trò và công trạng chính của chiến thắng vĩ đại này thuộc về đảng cộng sản ta, thuộc về các lực lượng vũ trang xô-viết, thuộc về hàng chục triệu nhân dân Liên Xô do đảng đào tạo.
--------------------------------------------------------------------------------
(1) Sau Thế chiến thứ hai, tất cả những văn kiện của đảng cộng sản Liên Xô (và các đảng cộng sản khác trên thế giới) đều đề cao "thiên tài quân sự lỗi lạc" của Stalin và coi Stalin là người độc nhất đã sáng lập ra Hồng quân xô-viết trong cuộc cách mạng tháng Mười năm 1917. (Sự thật, người sáng lập Hồng quân là Lép Trốtsky)
Nguyên soái Bunganin viết trong cuốn sách Stalin và lực lượng vũ trang xô-viết:
Stalin là người sáng lập quân đội Liên Xô và đồng chí là một nhà quân sự đại tài của thời đại này. Tất cả những cuộc hành quân trong cuộc chiến tranh vệ quốc đều do đồng chí Stalin định đoạt và đều được thực hiện dưới sự chỉ huy của đồng chí.
Malenkốp viết trong tờ Prápđa số ra ngày 21-12-1949:
Trong cuộc Ðại chiến thế giới thứ hai, khi quân đội phát-xít tràn ngập và bao trùm các nước trong vòng đen tối, đe dọa nền văn minh nhân loại, đồng chí Stalin, đứng đầu Liên Xô, đã đứng ra chỉ huy sự nghiệp dẹp tan bọn Hítle hung hãn. Ðồng chí đã đem lại thắng lợi cho các dân tộc yêu chuộng hòa bình. Ðồng chí là một đại tướng tài giỏi, đã cứu thoát nhân loại khỏi gông cùm phát-xít.
Những tuyên truyền bịa đặt khổng lồ này, chẳng những gây ấn tượng trong đầu óc những người cộng sản mà còn gieo rắc ảnh hưởng ngay trong giới trí thức thật tâm và nhiều sử gia đứng đắn trên thế giới. Ai ai cũng tin Stalin là một "nhà quân sự đại tài". Riêng có Lép Trốtsky đã vạch rõ sự thật trong những cuốn Stalin hay Ðời tôi.
(2) Nội dung bức thư của Sớcsin như sau:
Tôi nhận được tin chắc chắn quân đội Ðức sẽ xâm chiếm Nam Tư sau ngày 20-3 và sau đó, họ vận dụng ba trong năm sư đoàn chiến xa từ Roumanie tiến qua miền Nam Ba Lan. Khi được tin cuộc cách mạng Nam Tư bùng nổ, họ tạm hoãn và cho lùi thời điểm nói trên. Tôi mong ngải sẽ nhận thức rõ ý nghĩa của sự kiện này.
(3) Stalin tin ở Hiệp ước không xâm phạm lẫn nhau đã ký năm 1939 với Hítle. Vì vậy, Stalin đã chia Ba Lan với Hítle và để Hítle rảnh tay về phương Tây. Dân ủy Ngoại giao Liên Xô Môlôtốp từng công khai chào mừng những chiến thắng của Hítle ở Pháp. Dựa vào Hiệp ước kể trên, Stalin đem quân tràn vào Phần Lan, chiếm cứ ba nước Bantơ và chiếm miền Bétsarabi của Rumani. Ông ta không ngờ nước Ðức lại trở mặt và cũng không tính chuyện có thể hợp tác với các nước phương Tây để chống lại Hítle. (Xin xem cuốn Chủ nghĩa Stalin của sử gia Liên Xô R. Métvêđép do Nhà xuất bản Le Seuil ở Paris dịch và phát hành năm 1972)
(4) G.M. Malenkốp (1902-1988): bí thư Ban chấp hành Trung ương năm 1937, chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô thời kỳ 1953-1955, ủy viên Bộ Chính trị đến năm 1957, cộng sự thân tín của Stalin.
(5) Khrushốp cải chính huyền thoại cho rằng Stalin đã dùng chiến thuật chống Napôlêông của nguyên soái Kutudốp thời trước: nhử quân thù tiến sâu vào nội địa rồi để chúng bị sa lầy trên trận địa. Sự thật, vì Liên Xô không chuẩn bị mà quân đội Ðức đã tiến sâu vào lãnh thổ xô-viết một cách dễ dàng, gây nhiều tổn thất (không cần thiết và lẽ ra có thể tránh khỏi) cho nhân dân và Hồng quân.
(6) Khrushốp công nhận những cuộc khủng bố xta-lin-nít không đem lại sự củng cố chế độ như nhiều người lầm tưởng. Sự thật, nó đã dẫn tới kết quả tệ hại là gây hoang mang và làm mất lòng tin trong quân đội. Nhưng Khrushốp không nói hết tên những sĩ quan cao cấp đã bị triệt hạ: các nguyên soái Tukhachépsky, Bliukhe, Êgôrốp; các đại tướng Ansơnít, Biêlốp, Kachirin, Korơkơ, Ubôrêvích, Âydêman, Phenman, Primakốp, Pútna; các thủy sư đô đốc Ôrơlốp, Víchtôrốp, Sípkốp, v.v... Trong năm 1938, những cuộc thanh trừng đã thủ tiêu tất cả 80 thành viên Hội đồng Quân sự (thành lập năm 1934) và nhiều tướng tá khác. Người ta ước tính có tới 30.000 thượng và hạ sĩ quan bị xử bắn.
(7) Nguyên soái Kônstantin K. Rôkôsốpsky bị bắt năm 1937 ở Lêningrát, bị tra tấn và cầm tù tới năm 1941 mới được thả. Năm 1956 được cử làm bộ trưởng Bộ Quốc phòng ở Ba Lan. Trong giai đoạn "tẩy trừ", nhiều đại tướng khác như Alếchsanđrơ V. Góocbatốp nhiều nguyên soái khác như Cyrin A. Mêrétskốp cũng ở trường hợp như Rôkôsốpsky.
(8) Khrushốp cải chính huyền thoại cho rằng Stalin cũng quyết tâm đấu tranh đến cùng và do đó, đã củng cố được tinh thần quân đội và nhân dân. Huyền thoại này cũng đã được chính con gái Stalin cải chính. Sau này, để không ai biết đến việc mình mất lòng tin, Stalin đã tìm cách thủ tiêu tất cả những nhân chứng từng chứng kiến sự thật ngày đó.
(9) Ivan K. Bagramian: đảng viên từ năm 1938, nguyên soái Hồng quân năm 1955, thứ trưởng Bộ Quốc phòng năm 1956.
(10) Alếchsanđrơ Vassilépsky: đảng viên từ năm 1938, nguyên soái Hồng quân năm 1943, ủy viên Ban chấp hành Trung ương năm 1952.
(11) Anastasi I. Mikôian (1895-1978): nhập đảng năm 1915, thành viên Ban chấp hành Trung ương từ năm 1923, ủy viên Bộ Chính trị thời kỳ 1935-1966, phó chủ tịch thứ nhất Hội đồng Bộ trưởng từ năm 1955, ************* thời kỳ 1964-1965. Bạn thân của Khrushốp.
(12) Ghêorghi Giukốp (1896-1974): nguyên soái Hồng quân năm 1943, thứ trưởng Bộ Quốc phòng năm 1955, ủy viên Bộ Chính trị tháng 6-1957. Bị truất bỏ hết mọi chức vụ tháng 10-1957.
(13) Kudơma Ktiútchkốp: kỵ binh ở vùng sông Ðông, tham gia du kích chống Ðức trong Thế chiến thứ nhất (1914). Ðược báo chí đề cao như một vị anh hùng cứu nước. Sau này, tên tuổi Ktiútchkốp tượng trưng cho chủ nghĩa sô-vanh.
(14) Bộ phim Berlin thất thủ của đạo diễn Mikhain Chiaureli, quay năm 1949. Nguyên soái Giukốp - người lãnh đạo Hồng quân chinh phục Berlin - chỉ xuất hiện vài phút để nhận mệnh lệnh của Stalin. Sau Ðại hội lần thứ XX, cuốn phim này bị thu hồi.
(15) Alếchsanđrơ N. Pốtskrêbưshép: đảng viên từ năm 1917, ủy viên Ban chấp hành Trung ương, bí thư đặc biệt của Stalin.

Hì, tớ cũng nghe nói đến tác giả này, hình như có được giải Nobel và sau đó phải sống lưu vong ở nước ngoài nhưng chưa từng được đọc tác phẩm nào của ông vì hình như tất cả các tác phẩm lớn của ông đều chưa dịch ra tiếng Việt (chỉ thấy có vài bài thơ được đăng báo).
Nói Khrutsov và Stalin ghét nhau thì sợ chưa hẳn bởi vì Khrutsov được Stalin chọn kế vị cơ mà.

Khi đêm xuống
Tôi úp mặt vào cánh tay
và mơ thấy thuyền của tôi
trôi mãi
dưới những vầng sao khuya

Bêrya
Bêrya(1), tay sai của các tổ chức gián điệp ngoại bang, kẻ thù độc ác của đảng ta, đã đóng vai trò đê tiện nhất trong việc tổ chức các vụ việc nhơ bẩn và nhục nhã này. Y đã chiếm được lòng tin cẩn của Stalin. Tên khiêu khích ấy làm thế nào đoạt được địa vị trong đảng và nhà nước, để rồi trở thành Phó chủ tịch thứ nhất Hội đồng Chính phủ Liên Xô và ủy viên Bộ Chính trị Ban chấp hành trung ương đảng? Hiện nay chúng ta được biết là tên đốn mạt này đã dẫm lên không biết bao nhiêu xác chết để leo ngày một cao lên các bậc thang chính quyền.(2)
Có những bằng chứng nào cho ta thấy Bêrya là kẻ thù của đảng? Có, có những bằng chứng như thế! Ngay từ năm 1937, trong một hội nghị toàn thể của Ban chấp hành trung ương, đồng chí Kaminsky(3) - cựu Dân ủy Bộ Y tế - tuyên bố Bêrya làm việc cho tổ chức gián điệp Mussavát(4). Có điều, ngay khi cuộc họp Ban chấp hành trung ương vừa chấm dứt, đồng chí Kaminsky đã bị bắt và xử bắn.
Stalin có xem xét lời tuyên bố của Kaminsky không? Không, vì Stalin tin cậy Bêrya và đối với Stalin, thế là đủ. Và khi Stalin tin một người hay một điều gì đó, không ai có thể đưa ra ý kiến khác với đồng chí ấy, dù chỉ một câu : ai dám bày tỏ sự bất đồng, kẻ ấy cũng chịu chung một số phận như đồng chí Kaminsky.
Ngoài ra, còn nhiều dấu hiệu khác nữa. Ðáng để ý đến lời báo cáo của đồng chí Snegốp(5) ở Ban chấp hành trung ương đảng (nên nhắc lại là Snegốp đã được phục hồi trong thời gian gần đây, sau khi bị tù 17 năm ở các trại lao động trừng giới). Trong lá đơn này, đồng chí Snegốp viết như sau:
Về dự định phục hồi cho đồng chí Cácvelichơvili-Lavrentiev(6), cựu ủy viên Ban chấp hành trung ương, tôi đã trao cho đại diện Ủy ban An ninh Quốc gia một bản khai kỹ lưỡng về vai trò của Bêrya trong quá trình quyết định vụ án Cácvelichơvili và những nguyên ủy tội lỗi đã dẫn dắt Bêrya trong việc này.
Theo ý tôi, không thể để trôi vào quên lãng một sự kiện quan trọng dính líu đến vụ này và cần thông báo cho Ban chấp hành trung ương được biết, vì tôi thấy việc kèm tài liệu này với những hồ sơ điều tra là không nên.
Ngày 30-10-1931, trong cuộc họp của Ủy ban Tổ chức của Ban chấp hành trung ương đảng cộng sản (bônsêvích) Liên Xô, đồng chí Cácvelichơvili - bí thư Ủy ban Liên tỉnh miền Trans-Kápkadơ - đọc bản tường trình. Tất cả thành viên Ban Chấp hành liên tỉnh đều có mặt hôm đó, trong số đó chỉ mình tôi còn sống sót. Trong khóa họp này, sau khi chấm dứt bài diễn văn, Stalin đề nghị tổ chức lại Ban Bí thư của Ủy ban Liên tỉnh miền Trans-Kápkadơ như sau: bí thư thú nhất - Cácvelichơvili; bí thư thứ hai - Bêrya (đây là lần đầu tiên trong lịch sử đảng, cái tên Bêrya được đưa ra ứng cử giữ một chức vụ trong đảng). Cácvelichơvili trả lời: đồng chí đã biết nhiều về Bêrya và vì thế, đồng chí dứt khoát từ chối làm việc với Bêrya. Khi đó, Stalin đề nghị hãy để vấn đề này lại đấy đã, sẽ quyết định sau trong quá trình công tác. Hai ngày sau, chúng tôi nhận được quyết định cử Bêrya giữ chức vụ trong đảng, còn Cácvelichơvili bị trục xuất khỏi miền Trans-Kápkadơ.
Hai đồng chí Mikôian và Kaganôvích có mặt trong khóa họp đó có thể chứng thực điều này.
Ai cũng biết là giữa Cácvelichơvili và Bêrya đã có bất hòa từ lâu; điều này nảy sinh từ thời đồng chí Sécgô (biệt hiệu bình dân của Óocgiônikítdê) còn làm việc ở vùng Trans-Kápkadơ: Cácvelichơvili là cộng sự gần gũi nhất của đồng chí Sécgô. Quan hệ thù nghịch với Cácvelichơvili đã thúc đẩy Bêrya tạo ra "vụ án Cácvelichơvili".
Một điều đặc trưng là trong "vụ án" này, Cácvelichơvili bị buộc tội có hành động khủng bố nhằm ám hại Bêrya.
Bản cáo trạng trong vụ án Bêrya chứa đựng toàn bộ danh sách những tội ác của y. Tuy nhiên, cần nhắc riêng vài sự việc vì các đại biểu dự Ðại hội có lẽ chưa có cơ hội đọc tài liệu này. Tôi muốn nói đến những quyết định nhẫn tâm của Bêrya trong "vụ án" xử các đồng chí Kêđrốp(7), Gôlubiép và bà Baturina, mẹ nuôi của Gôlubiép; họ muốn thông báo cho Ban chấp hành trung ương biết hoạt động phản bội của Bêrya. Họ đều bị xử bắn không qua xét xử, bản án chỉ được đưa ra sau khi họ đã bị hành quyết.
Ðồng chí Kêđrốp, một chiến sĩ cộng sản lão thành đã viết những dòng sau đây cho Ban chấp hành trung ương, thông qua đồng chí Anđrêép(8) (đồng chí Anđrêép lúc đó là bí thư Ban chấp hành trung ương ):
Từ xà-lim tối tăm của nhà tù Lêphôrơtôvô, tôi gửi lời cầu cứu các đồng chí. Hi vọng rằng tiếng kêu tuyệt vọng của tôi lọt đến tai các đồng chí và các đồng chí sẽ không bịt tai trước lời kêu ấy; hãy che chở cho tôi. Xin các đồng chí giúp tôi chấm dứt cơn ác mộng của các vụ lấy cung và chỉ ra rằng tất cả những điều này đều sai lầm.
Tôi hoàn toàn vô tội. Xin các đồng chí hãy tin ở tôi. Thời gian sẽ minh chứng cho tôi. Tôi không phải là một kẻ khiêu khích thuộc tổ chức Okhrana(9) của Nga hoàng; không phải gián điệp; không phải là thành viên của một tổ chức chống lại nhà nước xô-viết nào cả, như người ta buộc tội tôi qua những lời tố cáo. Tôi là một người bônsêvích cựu trào và trong sạch. Suốt gần bốn chục năm liên tục, tôi đã tranh đấu trung thành trong hàng ngũ đảng cho sự phồn vinh và thịnh vượng của đất nước.
Hôm nay, tôi - một ông già 62 tuổi - đang bị các nhân viên điều tra đe dọa bằng những phương pháp nhục hình ngày càng tàn ác hơn, tàn nhẫn hơn và nhục nhã hơn. Họ - tức là những nhân viên điều tra - không đủ khả năng nhìn nhận sai lầm của mình và công nhận những hành động trái pháp luật và không được phép mà họ đã áp dụng trung trường hợp tôi. Họ cố biện minh những việc làm của mình bằng cách coi tôi như một kẻ thù ngoan cố và tàn bạo, và đòi hỏi những biện pháp tra tấn mới - ác liệt hơn - đối với tôi. Nhưng đảng cần biết tôi là người vô tội và không thế lực nào có thể biến một đứa con trung thực thành kẻ thù của đảng, dầu nó đang thở những hơi cuối cùng. Ðối với tôi, không còn đường ra. Tôi không thể chống cự được những đòn - mới và mạnh hơn - đang đe dọa tôi.
Nhưng mọi thứ đều có giới hạn của nó. Tôi đã bị tra tấn tột độ. Sức khỏe tôi đã suy sụp. Sức lực và nhiệt huyết của tôi đang kiệt quệ, đời tôi sắp tàn.
Chết trong nhà ngục của Liên Xô, bị mang theo cái nhãn hiệu "kẻ phản bội tổ quốc" - thử hỏi còn gì kinh khủng hơn đối với một con người trung thực? Mọi điều này mới đáng sợ làm sao! Nỗi đau và niềm cay đắng vô bờ bến ngập tràn trái tim tôi. Không! Không! Không thể như thế được! Không thể được! - tôi phải thét lên. Ðảng, chính phủ Liên Xô và đồng chí Dân ủy Bêrya không thể để xảy ra một sự bất công ác độc và không thể bù đắp như thế này được! Và tôi tin tưởng sắt đá rằng nếu trường hợp của tôi được xem xét từ tốn, khách quan, minh bạch và nếu không có những lời xỉ vả thô bạo, những tràng gào rống cuồng nộ và những vụ tra tấn ghê sợ, có thể chứng minh một cách dễ dàng tính vô căn cứ trong những lời buộc tội tôi. Tôi tin tưởng sâu sắc là công lý và bộ máy tư pháp sẽ chiến thắng. Tôi tin tưởng như thế. Tôi tin tưởng như thế.
Chiến sĩ bônsêvích lão thành, đồng chí Kêđrốp, đã được Tòa án Quân sự công nhận là vô tội. Dầu vậy, đồng chí vẫn bị hành quyết theo lệnh của Bêrya. (Phòng họp công phẫn).
Bêrya còn thanh trừng tàn nhẫn với gia đình đồng chí Óocgiônikítdê. Vì sao? Vì đồng chí Óocgiônikítdê đã muốn ngăn cản, không cho Bêrya thi hành những ý đồ đê tiện của hắn, Bêrya đã gạt bỏ tất cả những ai có thể là trở ngại trên con đường của hắn. Ðồng chí Óocgiônikítdê luôn luôn là địch thủ của Bêrya và đồng chí cũng nói thẳng điều ấy với Stalin. Nhưng, đáng lý phải khảo sát vụ này và thực hiện những biện pháp cần thiết thì Stalin lại để cho người em của đồng chí Óocgiônikítdê bị thủ tiêu và đưa đồng chí Óocgiônikítdê vào một trạng thái khiến đồng chí đành phải tự vẫn.(10) (Cả phòng họp phẫn nộ)
Bêrya là con người như thế đó.
Bêrya đã bị Trung ương đảng vạch mặt sau khi Stalin chết. Sau khi thẩm xét kỹ lưỡng mọi hành vi của Bêrya, tòa án nhận định hắn đã phạm nhiều tội ác tàn bạo. Do đó, Bêrya đã bị xử bắn.
Vấn đề đặt ra là làm sao trong lúc sinh thời Stalin, Bêrya không bị vạch mặt dù khi ấy, y đã thủ tiêu hàng vạn cán bộ cao cấp của đảng và xô-viết? Sở dĩ Bêrya không bị lột mặt nạ sớm vì hắn đã biết lợi dụng rất khéo léo những nhược điểm của Stalin: khêu gợi sự ngờ vực, tính đa nghi của Stalin, Bêrya đã phục vụ Stalin trong mọi việc và đã hành động với sự ủng hộ của Stalin.(11)

Tóm lược tiểu sử
Thưa các đồng chí,
Tệ sùng bái cá nhân sở dĩ đạt đến mức độ khốc hại là vì chính bản thân Stalin đã dùng mọi phương pháp để thúc đẩy sự tán dương cá nhân mình. Ðiều này đã được vô số sự kiện chứng minh. Một trong những thí dụ tiêu biểu nhất của sự tôn thờ bản thân và sự thiếu khiêm tốn ở mức cơ bản của Stalin là cuốn Tóm lược tiểu sử Stalin ấn hành vào năm 1948.(1)
Cuốn sách này là thứ xu nịnh ghê tởm nhất, là điển hình cho việc làm thế nào để biến một người - Stalin - thành một vị thánh sống, một hiền nhân không thể sai lầm, một "lãnh tụ vĩ đại nhất", một "chiến lược gia đại tài của mọi thời đại và mọi dân tộc". Cuối cùng, người ta không tìm nổi từ ngữ để tâng bốc Stalin lên tận mây xanh.
Chẳng cần nói dài dòng về sự tôn sùng thần tượng ghê tởm đầy rẫy trong cuốn sách. Chỉ cần nói rằng tất cả những thứ nói trên đã được Stalin chấp thuận và biên tập, thậm chí chính đồng chí ấy còn tự tay bổ sung vào bản in thử của cuốn sách.
Trong cuốn sách ấy, Stalin coi điều gì là mấu chốt? Ðồng chí ấy có muốn giảm bớt nhiệt tình của những kẻ xu nịnh biên soạn cuốn Tóm lược tiểu sử ấy không? Hoàn toàn không! Stalin đã có những nhận xét ở chính các đoạn, mà theo đồng chí ấy, người ta khen ngợi chưa đầy đủ công trạng của mình.
Vài thí dụ sau đây có thể cho ta thấy tính chất của những phần "bổ khuyết" do Stalin tự tay viết:
Sau khi Lênin rời chiến trường, trong cuộc đấu tranh chống bọn nhu nhược và bọn đầu hàng, bọn trốt-kít và bè lũ Dinôviép, bọn Bukharin và bọn Kamênép, đã hình thành vĩnh viễn nhóm hạt nhân lãnh đạo đảng. Bảo vệ ngọn cờ vinh quang của Lênin, nhóm này đã đoàn kết đảng quanh di chúc của Lênin và dẫn dắt nhân dân Liên Xô trên con đường rộng mở của công nghiệp hóa và hợp tác hóa nông nghiệp. Ðồng chí Stalin là người lãnh đạo nhóm hạt nhân ấy, là động lực lãnh đạo đảng và nhà nước.
Chính Stalin đã tự mình viết ra những câu trên! Rồi đồng chí ấy còn chua thêm:
Stalin thực hiện một cách tài tình những nhiệm vụ của người lãnh đạo đảng và dân tộc và được sự ủng hộ toàn diện của nhân dân Liên Xô, tuy thế, đồng chí không hề cho phép mình kiêu ngạo, khoe khoang hay tán tụng cá nhân.
Ðã ở đâu và khi nào, người ta thấy một lãnh tụ tự tán tụng mình như thế chưa? Thử hỏi điều ấy có xứng đáng với một người lãnh đạo mác-xít - lê-nin-nít hay không? Không! Chính Mác và Ăngghen đã cương quyết chống lại việc đó. Lênin cũng luôn luôn lên án nghiêm khắc những hành động như thế.
Trong bản thảo cuốn Tóm lược tiểu sử nói trên, có một câu như sau: "Stalin là Lênin của thời đại ngày nay." Có điều Stalin thấy nhận định ấy còn quá nhẹ, vì vậy đồng chí ấy đã tự tay sửa lại: "Stalin là người kế tục xứng đáng sự nghiệp của Lênin, hoặc - như người ta thường nói trong đảng -, Stalin là Lênin của thời đại ngày nay." Câu nói thật hay, nhưng không phải từ nhân dân mà tự Stalin đã nói ra.
Ta có thể đưa ra nhiều thí dụ do chính tay Stalin viết - nhằm tán dương mình - trong bản thảo cuốn Tóm lược tiểu sử đó. Stalin đặc biệt hào phóng khi tự tặng cho mình những lời khen ngợi về thiên tài quân sự, về tài năng cầm quân, v.v...
Tôi xin kể thêm một đoạn bổ sung do Stalin tự tay chêm vào về thiên tài quân sự của mình:
Ðồng chí Stalin tiếp tục phát triển khoa học quân sự xô-viết, vốn đứng hàng đầu. Ðồng chí Stalin đã thảo ra luận đề về những yếu tố thường xuyên quyết định vận mệnh chiến tranh và hàng loạt học thuyết khác: về sự phòng thủ tích cực và các quy luật của phản công và tấn công, về sự cộng tác giữa các binh chủng quân đội và kỹ thuật quân sự cạnh những điều kiện của chiến tranh đương đại, về vai trò của những đoàn chiến xa và phi cơ trong chiến tranh hiện đại, về vai trò của pháo binh - binh chủng hùng mạnh nhất của quân đội. Trong mỗi giai đoạn khác nhau của cuộc chiến, thiên tài Stalin luôn tìm ra những giải pháp đúng đắn, hoàn toàn căn cứ vào các đặc điểm của tình hình. (Phòng họp xôn xao)
Rồi Stalin tiếp tục:
Nghệ thuật cầm quân của Stalin đã được thể hiện trong phòng thủ cũng như tấn công... Bằng sự sáng suốt anh tài, đồng chí Stalin đã nhận biết và làm thất bại những kế hoạch của địch. Những trận giáp chiến - khi đồng chí Stalin điều khiển quân đội Liên Xô - là những bài học xuất chúng của nghệ thuật quân sự.
Stalin tự tâng bốc bản thân như một lãnh tụ quân sự. Và ai đã làm tất cả những việc này? Chính Stalin, không phải trên địa vị một thống soái mà như một tác giả kiêm chủ biên, như tác giả chính của cuốn tiểu sử đầy rẫy những lời ca tụng bản thân.
Thưa các đồng chí, những sự thật là như thế. Và tôi phải nói một cách chắc chắn rằng đó là những sự thật đáng hổ thẹn.
Và còn thêm một sự kiện nữa từ cuốn Tóm lược tiểu sử này. Như mọi người đều biết, cuốn Tóm tắt lịch sử đảng cộng sản (bônsêvích) Liên Xô đã được một ủy ban của Ban chấp hành trung ương thảo ra.(2)
Một nhóm tác giả đã được lựa chọn để viết cuốn sách này, họ cũng bị tác động của tệ sùng bái cá nhân. Sự kiện này được thể hiện trong đoạn sau đây của bản in thử của cuốn Tóm lược tiểu sử:
Một ủy ban của Ban chấp hành trung ương đảng cộng sản (bônsêvích) Liên Xô - dưới sự lãnh đạo và tham gia tích cực nhất của cá nhân đồng chí Stalin - đã soạn thảo cuốn "Tóm tắt lịch sử đảng cộng sản (bônsêvích) Liên Xô".
Tuy vậy, nhận định trên vẫn không làm Stalin thỏa mãn. Nó được Stalin bổ sung như sau trong bản in cuối cùng của cuốn sách:
Năm 1938, cuốn "Tóm tắt lịch sử đảng cộng sản (bônsêvích) Liên Xô" được phát hành. Cuốn sách do đồng chí Stalin viết(3) và được ủy ban đặc biệt của Ban chấp hành trung ương đảng cộng sản (bônsêvích) Liên Xô thông qua.
Thử hỏi ta còn có thể nói thêm được điều gì nữa? (Phòng họp ồn ào)
Như các đồng chí có thể thấy, một sự sửa đổi lạ lùng đã biến một công trình tập thể thành cuốn sách do Stalin viết. Thiết tưởng không cần phải nói là sự sửa đổi này đã diễn ra như thế nào và tại sao.
Muốn hay không, một câu hỏi được đặt ra: nếu quả thực Stalin là tác giả cuốn sách, tại sao phải tán tụng cá nhân Stalin đến thế, tại sao phải biến đổi toàn bộ giai đoạn lịch sử sau cách mạng tháng Mười của đảng cộng sản vinh quang của chúng ta thành sự nghiệp của riêng "thiên tài Stalin"?
Thử hỏi cuốn sách này có phản ánh một cách đúng đắn những cố gắng của đảng ta trong công cuộc biến đổi xã hội, xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa, công nhiệp hóa và công cộng hóa đất nước, cũng như những biện pháp khác do đảng chủ trương theo đúng con đường Lênin đã vạch ra? Cuốn sách này chủ yếu chỉ nói về Stalin, về những bài diễn văn, những bản báo cáo của đồng chí ấy. Không hề có một ngoại lệ, dù nhỏ mọn nhất: mọi sự việc đều gắn liền với tên tuổi Stalin.
Và khi bản thân Stalin tuyên bố chính mình đã viết cuốn Tóm tắt lịch sử đảng cộng sản (bônsêvích) Liên Xô, người ta không khỏi ngạc nhiên. Một người mác-xít - lê-nin-nít có thể đề cao cá nhân mình lên tận mây xanh như thế được không?
Hoặc chúng ta hãy xem xét những Giải thưởng Stalin. (Phòng họp xôn xao)
Ngay cả các Nga hoàng cũng chưa bao giờ lấy tên mình để đặt cho các giải thưởng như thế.
Stalin đã chọn, coi như hay nhất, một bản quốc thiều cho nhà nước Liên Xô, trong /1 không có một câu nào nói đến đảng cộng sản, ngược lại, có một đoạn vô song về Stalin như sau:
Và Stalin dạy dỗ chúng ta trung thành với nhân dân.
Ðể trong công việc cũng như trong chiến trận, chúng ta thành người anh hùng.(4)
Trong những vần thơ này của bản quốc thiều, toàn thể sự nghiệp của đảng lê-nin-nít trên các lĩnh vực giáo dục, chỉ đạo và động viên đều thuộc về Stalin. Cố nhiên, điều này sai lạc hẳn với học thuyết Mác-Lênin, là sự coi thường và hạ thấp rõ rệt vai trò của đảng. Tôi xin thông báo với các đồng chí là Ðoàn Chủ tịch Ban chấp hành trung ương đã thông qua một nghị quyết về việc viết lời mới cho bản quốc thiều, phản ánh vai trò của nhân dân và của đảng. (Vỗ tay rầm rộ và kéo dài)
Phải chăng Stalin không hề biết gì về việc người ta đã lấy tên đồng chí ấy đặt cho nhiều nhà máy và thành phố lớn? Phải chăng Stalin không hề biết gì về việc người ta đã xây đắp trong toàn quốc những tượng đài Stalin - những đài kỷ niệm cho một người còn sống? Một điều ai cũng biết là chính Stalin - ngày 2-7-1951 - đã ký quyết định của Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô về việc xây dựng bức tượng Stalin đồ sộ bên bờ kênh đào Vônga-Ðôn; ngày 4-9 cũng năm ấy, Stalin hạ lệnh nấu chảy 33 tấn đồng để xây dựng bức tượng kỳ vĩ đó. Ai có dịp đến thăm vùng Stalingrát, chắc chắn đều thấy pho tượng khổng lồ, dù nó được xây đắp ở một nơi không mấy ai qua lại. Những khoản tiền khổng lồ bị tiêu phí trong việc xây dựng đài kỷ niệm này trong khi dân chúng vùng đó - từ hồi chiến tranh - còn sống trong lều tranh vách đất(5). Các đồng chí hãy nghĩ xem, Stalin nói thật hay không khi đồng chí ấy viết trong cuốn tiểu sử của mình:
Ðồng chí không hề cho phép mình kiêu ngạo, khoe khoang hay tán tụng cá nhân mình.(6)
Thêm vào đó, Stalin đã tỏ ra thiếu kính trọng đối với kỷ niệm về Lênin. Không phải tình cờ, mặc dầu quyết nghị về việc xây dựng Cung xô-viết để kỷ niệm đồng chí Vlađimia Ilích đã được thông qua trước đây 30 năm, công trình ấy vẫn không được xây dựng, công việc ngày càng bị trì hoãn và kế hoạch này bị chìm dần vào quên lãng.
Chúng ta không thể không nhắc lại nghị quyết ngày 14-8-1925 của chính phủ Liên Xô về việc thành lập Giải thưởng Lênin cho công tác giáo dục. Quyết định ấy được đăng tải trong báo chí, nhưng đến nay vẫn chưa hề có Giải thưởng Lênin. Việc này cũng cần phải sửa chữa. (Vỗ tay rầm rộ và kéo dài)
Lúc Stalin còn sống, nhờ những phương pháp mà tôi từng nhắc đến - chẳng hạn các sự kiện trích từ cuốn Tóm lược tiểu sử Stalin -, ta thấy hết thảy mọi biến cố đều được trình bày như thể Lênin chỉ đóng vai trò thứ yếu, ngay cả trong thời kỳ cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười. Trong nhiều phim ảnh và sách vở, Lênin được miêu tả một cách sai lạc sự thật và bị hạ thấp một cách không thể chấp nhận được.(7)

Stalin thích coi bộ phim Năm 1919 bất diệt, trong đó ta thấy Stalin đứng trên bậc chiếc tàu bọc thép(8) và đánh tan quân thù với thanh đoản kiếm của mình. Tốt biết mấy nếu bạn thân của chúng ta, đồng chí Klimen Êphrêmôvích Vôrôshilốp(9) hãy lấy hết can đảm và viết sự thật về Stalin; dầu sao đồng chí cũng biết thực ra Stalin đã chiến đấu như thế nào! Ðối với đồng chí, làm việc ấy hơi khó nhưng tốt biết mấy nếu đồng chí vẫn làm. Mọi người - kể cả nhân dân và đảng - sẽ tán thành đồng chí. Cháu chắt đồng chí cũng sẽ biết ơn đồng chí. (Vỗ tay kéo dài)
Nói đến những sự kiện của cuộc cách mạng tháng Mười và thời nội chiến, người ta tạo ra cảm tưởng dường như Stalin đóng vai trò chính yếu, dường như bất kể lúc nào và ở đâu, Stalin cũng luôn luôn nhắc Lênin phải làm gì và làm bằng cách nào. Thật là một sự mạ lị Lênin. (Vỗ tay kéo dài)
Không xa sự thật là bao nếu tôi nói là các đồng chí có mặt ở đây, ít ai nghe và biết đến Stalin trước năm 1924(10), nhưng mọi người đều biết Lênin. Toàn đảng, toàn dân, từ trẻ em đến các cụ già tóc bạc răng long đều biết Lênin. (Vỗ tay rầm rộ và kéo dài)
Cần duyệt lại kỹ càng tất cả những điều này để lịch sử, văn học và nghệ thuật phản ánh đúng đắn vai trò của Lênin và những công trình vĩ đại do đảng cộng sản của chúng ta và nhân dân xô-viết đã thực hiện, với tinh thần sáng tạo. (Vỗ tay)
--------------------------------------------------------------------------------
(1) Sự tôn sùng Stalin thực ra khởi đầu từ năm 1929, nhân sinh nhật lần thứ 50 của Stalin. Tất cả các cơ quan ngôn luận, báo chí của đảng thi nhau ca tụng công trạng và thiên tài của Stalin. Trong tờ Prápđa, Óocgiônikítdê (nạn nhân sau này của Stalin) viết:
Ngày hôm nay, toàn thể thế giới nói về Stalin. Sau khi Lênin mất, Stalin sừng sững, cao vời ***g lộng trước chúng ta. Dưới sự lãnh đạo của Người, chúng ta diệt trừ được bọn trốt-kít và bọn tả khuynh.
Bútnốp - một nạn nhân khác sau này của Stalin - cũng viết:
Những văn kiện của Stalin có tác động trau giồi cho học thuyết Mác-Lênin. Nó làm căn bản cho đường lối chính trị của đảng để đi tới thắng lợi.
Trong Ðại hội lần thứ XVII năm 1934, Kirốp tuyên bố:
Stalin là người lãnh đạo ngày nay của hết thảy các dân tộc.
Khrushốp đã không nói tới sự việc rằng cũng chính năm ấy, ông ta đã dùng hai chữ "thiên tài" để ca ngợi bài diễn văn của Stalin.
(2) Cũng như cuốn Tóm lược tiểu sử Stalin, Tóm tắt lịch sử đảng cộng sản (bônsêvích) Liên Xô đã được dịch ngay và ấn hành với số lượng lớn trong đa số đảng cộng sản trên thế giới. Ðây là một cuốn sách chứa đầy rẫy những sai lầm hay xuyên tạc lịch sử. Trong Ðại hội lần thứ XX, Mikôian yêu cầu phải viết lại. Nữ sử gia Pankdôtava tố cáo đó là một cuốn sách "ngụy tạo lịch sử". Trước năm 1945, cuốn sách này đã được dịch ra tiếng Việt và đã trở thành cuốn sách gối đầu giường của các đảng viên **********************. (Xin xem cuốn Những chặng đường lịch sử của Võ Nguyên Giáp). Sau Ðại hội lần thứ XX, một tiểu ban gồm 11 nhân viên được cử ra để viết lại cuốn sách. Cuốn sách mới đã sửa lại nhiều điều xuyên tạc. Tuy nhiên, nó vẫn còn nhiều điều sai lầm và bịa đặt. (Xin xem tạp chí Nghiên cứu số 6, tháng 6-1981, bài Ba mươi câu trả lời về cuốn "Lịch sử đảng cộng sản Nga Xô")
(3) Khrushốp quên không nói, không những Stalin đã "biến công trình tập thể thành công trình riêng của mình", mà ông ta còn biến công trình của Lép Trốtsky thành công trình của mình.
Trong cuốn Tóm tắt lịch sử đảng cộng sản (bônsêvích) Liên Xô Stalin được coi là người lãnh đạo binh bị bên cạnh Lênin đoạt chính quyền trong cách mạng tháng Mười! Kỳ thực, đó là Trốtsky.
Về vấn đề biến "công trình tập thể thành công trình riêng của mình" trong phong trào cộng sản xta-lin-nít, có vô số bằng chứng. Thí dụ: cuốn Người Con Của Nhân Dân của Môrixơ Tôrê không phải do Tôrê mà do Giăng Phrêvin viết thay, nhưng ký tên Tôrê. Một nguyên lý thường được áp dụng trong các đảng cộng sản xta-lin-nít là đảng "tạo ra lịch sử", "tạo ra vĩ nhân", mỗi lần đảng nhận thấy lịch sử cần phải viết như thế nào thì "vĩ nhân" cần phải được trình bày sao cho hợp với đường lối của đảng.
(4) Ở đây, Khrushốp vô tình chỉ trích một thói tục của hầu hết các đảng cộng sản khi họ đã lên nắm quyền ở một nước. Ấy là thói tục ca ngợi lãnh tụ tối cao của đảng một cách vô lối bằng những bài hát, thơ ca...
(5) Ở đây, Khrushốp vô tình chống lại hành động của nhiều đảng cộng sản, trong lúc nhân dân đói khổ "ở trong những lều lá", đảng đã xây dắp tượng đồng hoặc những lăng tẩm đồ sộ, tốn kém để sùng bái các lãnh tụ.
(6) Stalin đã khai trương trong phong trào cộng sản một thứ nghệ thuật lừa dối trong việc tuyên truyền. Ðặc biệt hơn nữa là về phương diện chính trị: phong trào cộng sản xta-lin-nít thường nói một đàng là một nẻo. Sau đó, họ phô bày như một nghệ thuật để chứng tỏ đường lối của họ lúc nào cũng đúng.
(7) Khrushốp quên không nói việc Stalin đã trá mạo các tranh ảnh thời kỳ cách mạng tháng Mười bằng cách đặt mình ngồi hoặc đứng cạnh Lênin, thay chỗ những đồng chí khác.
(8) Thực ra, chiếc tàu hỏa bọc thép lừng danh này là của Trốtsky: thời nội chiến, ông đi khắp chiến trường, tổ chức và lãnh đạo Hồng quân (do ông thành lập) trên chiếc xe lửa đó!
(9) Klimen Ê. Vôrôshilốp (1881-1969): ủy viên Ban chấp hành Trung ương năm 1921, ủy viên Bộ Chính trị năm 1926, Dân ủy Quốc phòng từ năm 1925, nguyên soái Hồng quân năm 1935, chủ tịch xô-viết tối cao thời kỳ 1933-1960. Một trong những người tán dương Stalin nhiều nhất. Trong cuốn Stalin và quân đội xô-viết, Vôrôshilốp đã đề cao Stalin đến nỗi coi ông ta là người duy nhất lãnh đạo Hồng quân trong cách mạng 1917 (một điều hoàn toàn sai sự thật) cho tới năm 1945. Vôrôshilốp kết luận:
Chúng ta có thể nói khoa học quân sự ngày nay là khoa học quân sự Stalin.
(10) Trong cuốn Stalin, Lép Trốtsky đã đề cập tới vấn đề này và bác bỏ mọi tuyên truyền dối trá về vai trò Stalin trong cuộc cách mạng tháng Mười.